JtslSsis
Tweede Blad
sHSSS
behoorende bij de
^mersfwrtsehe Courant
Dinsdag S3 December 1908
"itgave lirma A. H. van CLEEFF.
i.««™ J. rH^x"^de
w.td"X".''''o,„"W:!''rT 0,"ob«
D. Voonitter «!ÏÏai'S.SSÏÏdKin,
l&K Hai.houdïiïi
rrTe\rJr6r ter verkiezing van het Be-
raoet'plaala h.b^a""8 ,6°h" e,nd"
,..if^e^0,"en waB een missive van de Neder-
treffende IT'w "7 K.°°Pb"n,»*l te Londen he-
tronende den kaashandel op Londen en ml ka
«tSK de knoeierijen tadlSS
7*' V r,I ln "«gedrongen, voor kazen van
verschillen.! vetgehalte ook andere vormen te
rie?1 irólke°soorfhooper wds aan het uiterlijk
N,uitl ,1 k.""8 hem wordt aangeboden.
lwnf zal ziim!ron!eK <Ieule,ien ',epfl gecireu-
voorliggen. belanghebbenden ter lezing
Op voorstel van den Voorzitter werd si] aan.
geno'»en voor notificatie, daar de Kamer reeds
Ook 'iZ 'ren v,in llio "taking steunde.
Ook was ingekomen een missive vanhetLan-
st.T VV ""i""""' ".ach,liling vandnn
acujns op het geslacht, verzoekende adhuesie op
zijn pogen.
Op een vergadering, in 1002 te 'sGravenhago
gehouden, is besloten een poging daartoe in het
werk te stellen. Inmiddels werden meer dan 30
sub-comité a gesticht om de uclio rnet kracht
voort te zetten. Den 20 Augustus 1903 verga
derde het Hoofdbestuur met afgevaardigden
dezer sub-comités te Utrecht en op die verga
dering werd besloten, steun te vragen bij
de Kamers van Koophandel, Boerenbonden,
Landboinv-afdeelingen, enz.
Gememoreerd wordt, dat alle Europeesche
Rijken behalve Italië en Nederland deze belas
ting hebben afgeschaft en gezegd wordt, dat de
afschaffing niet kan afstuiten op een financieel
bezwaar. Immers, zeggen adressanten, hoewel in
het tijdperk 1890-1901 de accijns op het geslacht
tUBBchen 3'/, en 4"/, millioen per jaar opbrucht,
is de werkelijke bate v.oor het Rijk oneindig
veel kleiner.
Het Rijk bctnult de salarissen van Inspecteurs,
Ontvangers en Kominiezcn, de kosten van ouder-
houd der gebouwen die voor den dienst van
dezen accijns zijn bestemd; het betaalt den ac
cijns voor leger en vloot, voor gevangenen en
krankzinnigen; in den vorm van subsidie nan
de Gemeenten betaalt het zelfijwat dezen aan
accijns moeten opbrengen voor Gemeente-zieken
huizen en andere verplegings-inrichtingen en als
men dit alles aftrekt van de ontvangst, zal de
werkelijke bate wel 160 miniem zijn dat een
behoud van dezen accijns wei niet langer ge
wettigd is.
Op voorstel van den Voorzitter werd besloten,
de missive in een volgende vergadering in be
handeling to nemen.
Alsnu werd herkozen tot Voorzitter de heer
J. Ger. Kleber met 3 stemmen, tegen 1 op den
heer Sinnige, en tot plaatsvervangend Voorzitter
de heer H. C'. van Dam, eveneens met 3 Btem-
men, tegen 1 op den lieer Sinnige.
I)e heer Van Dam verklaarde de horbenoe
ming met genoegen aan te nemen en vroeg of
ook de heer Kleber de herbenoeming aannam.
De heer Kleber: Met genoegen.
De lieer Van Dam: Dan feliciteer ik u en
deze Kamer en vertrouw ik, dat u met den
zelfden ijver zult werkzaam blijven als waarmee
u reeds gedurende zoo vele jaren in het belang
van den handel en de industrie in deze Ge
meente werkzaam is geweest.
De heer Kleber dankt den hser Van Dam en
wpnscbt hem wederkeerig geluk.
Daar bij de rondvraag niemand meer iets voor
deze tc 8.20 aangevangen openbare vergadering
in het midden had te brengen, werd zij te 8.3o
gesloten, waarna dö Kamer nog zeer geruimen
tijd in oomité-goncruul bijecnbleef.
Onder voorzitting van den heer Goossena
hield de nnti-revolutionnnire propaganda-club
Groen van l'rmsterer" Vrijdagavond een open-
bare vergadering in „De Arend waarin mr. J.
G. Sijhrandv, thans Griflier van den Raad van
beroep to Almeloo, sprak over het Arbeids-con-
tr Aanvankolijk '»«n liUcn ann
tafeltjes doch de toeloop was zóo groot, dat alras
de tafeltjes werden weggenomen en op den duur
toch nog velen zich met een staanplaatsje moes-
^Ke'r%de''vergadering was geopend, ontstond er
oen klein incident omdat den colporteur» van
dat van S. I). zijde word gecollecteerd door de
kinderen der stakers in een vergadering, door A.
werd do vergadering niet gebed ge-
°PL)ed' Voorzitter achtte het schier onnoo-
dia den sur voor te stellen omdat deze hier
geen onbekende is en verleende hem daar-
waarvoor ail? Bol
de uitroeiing waarvan alle partijen
nogLbestaat'Ve d° ÜOn8ervfttieve> voorzoovor deze
<la|It'L7Ï!d8"C0UlrRCt ib een belangrijkste
ander arbeidt 7 Wttnneer iemand voor een
eeii conirn t dan Wordt feitoiyk met dezen
da he "a,1Kcgaan er. hieruit blijkt reeds
dhr.. «L.l M"ad8"C0,,ltract feitelijk het veolvul-
de m»!»'.?01" vole contracten welke
wordi 1. iC i """^aan. Arbeidsovereenkomst
wordt het veelvuldigs! gesloten.
ziin .ffi u ."i "tudeerkamer, de artist in
virnltui i» he fcmilielid in zijn gezin, de zioken-
n..| i V arbe!den uit roeping en niet onder
arbeidscontract doch dit alles is maar een zeer
klein onderdeel van den arbeid, die iederendag
weer aan onder de zon wordt verricht.
ue arbeidsovereenkomst iB een der allerge
wichtigste van liet leven, veel gewichtiger dan
i'ijv. net huur-eontract, dut ook niet voor
vele jaren, soms eon gansch menschenleven wordt
aangegaan. Contract van vennootsclinp, bruikleen,
enz, zijn minder veelvuldig en toch botor bij do
wet geregeld, want het urbeids- contract is om
zoo te zeggen niet goregelil bij wetslechts drio
artikelen houden er verband mee.
Wellicht is er éen contract dat nóg veelvul-
diger voorkomt, ill. dat van koop en verkoop,
dat reeds wordt aangegiuin als men een simpel
doosie lucifers koopt of verkoopt.
Ruim eon vijfde der bevolking behoort tot de
arbeidende klassemen ziet dus lioo velen onder
het arbeids-oontract dagelijks kouicu.
l)e veelvuldigheid is dus de eerste eigenaar
digheid van dit contract.
De tweede is dozo. Als ik iets koop, dan gaat
iets van mijn vermogen over aan den verkoopor
'lici omgekeerd iets van zijn vermogen afstaat;
er is dus wisseling. Het zelfde geschiedt bij huur,
ruil, enz. waarbij do een iets ontvangt, tijdclijkcn
eigendom, gebruik van eens anders eigendom,
enz. en waarvoor hij geld betaalt en dan een
voorwerp of gedeelte van een voorwerp, iels stof
felijks, in ruil krijgt,
Als echter eon werknemer zich stolt in dienst
van een werkgever dan geeft eerstgenoemde niet
een dool van zijn vermogen, of van zijn waar,
doch geheel zijn persoonlijkheid, geheel zijn
bestaan, geheel zyn ervarenheid als werkman
en neemt hij to gclyk de volledige risico van
het werk op zich (ongeval, ziekte, zells dood) en
krijgt daarvoor eenig loon. De persoon is dan
de inzet, diens arbeid zoo wol doel als middel.
Vandaar dat het Arbeids-contract vnn zooveel
grooter beteekenis is dan huur- of ruil-contract.
Omdat nu do rechts-orde zich dient aan te
passen aan de steeds veranderende levensom
standigheden, moest het Arbeids-contract, oen
dor voornaamste van alle contracten, reeds lang
wettelijk zijn geregeld, doch hot is juist niet in
ecnige bindende wet vastgelegd. Eu dat do wet
geen voldoende waarborgen en geeu voor beide
partijen bindende bepalingen geeft, is een groot
gebrek.
De schuld daarvan ligt bij het liboralisme en
de uitbreiding der industrie.
In den tijd van het Gildewezen werd het ar
beids-contract veel meer dan thans aangegaan
een meester verbond zich den leerling net vak
Soed te leeren en laatstgenoemde verbond zich
en meester trouw te dienen. Zij leefden en
werkten mot en voor elkaar.
Toon echter de massale, de kapitalistische,
industrie kwam, met haar 2 i 300 workliedon in
éen fabriek, veranderde dit en kwam de patroon
niet naast, maar tegenover den werkman. Meor-
tualcn blijkt, dat een groot-fabrikant zijn eigen
werklieden niet kent.
Ook het liboralisme bracht in deze verandering,
niet het politiek liberalisme, doch het econo
mische, dat vrije concurrentie wil on betoogt dat
do Staat geen roeping lieeft om hier in te grijpon,
dat decreteert dat go met uw eigendom, zelfs
uw persoon, kunt doen wat ge wilt, zelfs al wilt
go aie vernietigen; dat zegt dat ge vrijolyk don
prijs der waren zoo hoog mogelijk, liet loon van
den arbeid zoo laag mogelijk moogt stellen; dat
vrijheid in alles wil.
Daardoor echter wordt de harmonie verstoord,
de zedelijko roeping bij patroon en werkman
beiden genegeerd.
Men zag voorbij dat de mensch iB een deel
der gemeenschap en dat, hetgeen men aan deze
onttrekt, men aan zichzelven onthoudt. Het ab
solutisme, dat solidariteit ontkende, werd al
spoedig opgeschrikt door staking en contract
breuk en gaf aanleiding tot gewoldige schokken
als die der Chartiston in Engeland. Want in
plaats van vrijheid en gelijkheid bracht hot
economisch liberalisme feitelijke knochtsschup en
schreeuwende ongelijkheid. Er was niet langer
harmonie doch een toestand van slavcrny, die
veel ergor was dan die in Home of het oude
Griekenland, waar do slaaf zich slechts éénmaal
verkocht, terwijl hier do arbeider dal iederon
dag weer doet, omdat de slaaf in de oudheid
goed behandeld en ruim verzorgd werd en de
moderne slaaf steeds aan willekeur bloot staat.
Immers onder dit systeem wordt de prijs der
voorwerpen bepaald naar bet loon, terwijl juist
liet omgekeerde moet plaats hebben.
Bij deze gunschelijk veranderde levensverhou
dingen nu is 't hoog noodig, dat het Arbeids
contract wettelijk wordt geregeld en niet moer
alleon voor huiselijkon arbeid, zooals thans hot
geval is.
I)o politieke partijen denkon verschillend over
die regeling en haar noodzakelijkheid.
De conservatieven mconen, dat de Stunt geen
roeping heeft om in te grijpen, niet het recht
om tc oordeolen over het contract, de afspraak,
tusschcn twee menschop die volgeuu hen geheel
vrij moeten zijn.
Do vooruitstrevend liberalen zoggen, dut de
Staat wol moot ingrijpen en achten dat niot
alleen rechtmatig maar ook plicht.
Lof komt too aan do vooruitstrovonden - an
alle partijen, zoowol de sooiaal-domooraten en
do vrijzinnig-democraten als de vooruitstrovon
den onder deanti-revolutionnairon en de Koomsch-
katholieken, die allen wonschen dat aan hot
Arbeids-contract bindende bepalingen worden
gesteld en do verhouding tuaachen werkgever en
werknemer meer binnen <le grenzen der Staats
zorg wordt gebracht. Z\j gaan slechts uit van
ander oogpunt, door vorschil van inzicht omtrent
de Staatsmacht.
Do Oostonrijksohe school van Von Liszt cn
Sohepler gaf don stoot en onze huidige Rogoe-
ring staat op het zolfde nieuwe standpunt. Deze
Rogoering wil geen reactie en zij bewijst dit
door du indiening vnu tal van sooiule wetten,
waardoor zij meer deed dan het Ministerie-Bor-
gosiufl in het zelfdo tijdsbestek. Zoowel in Troon
rede nis Kamerverslagen word roods horhaaldelijk
aangedrongen op wottolyke regeling van hot
Arbeids-oontrnot. Welnu, nog dit jaar wordt hot
ontwerp aangobodeu.
Lof komt ook toe aan do „Ned. Juristen-vor-
eoniging" dio in linar motio van 1894 do wette-
lyko rogoling eon „onafwijsbaron oisoh des tyds"
noemde.
In hot zolfde jaar verzocht Ministor Smit ann
prof. Druckor oen ontwerp te maken. Ilij moefst
aftreden en Minister Cort van der Linden vroeg
oen uitgebroider ontwerp on toen hy dit zou
indienen, moeBt ook hy aflrodon voor bet Ka-
binot-Kuypor waarin nu.4Ministor IxiofT hot ont
werp woldra zal indienen." tn do Troonrede van
1902 word do aanbieding toegezegd in die van
1903 werd ditjherhunld en thans is die aanbieding
iedero week te waohten.
Dat ontwerp is natuurlijk nog niet bekend en
hot kan dus noch beschouwd noch aan critiok
ondorworpon. Hot zoggen is oohter, dat hot moer
rechten in do hand van don werkman zal geven
dun de vorige ontworpen.
Dat do zaak wol actueel is, is o.a. gebleken
uit on na do .Spoorweg-stakingen toon monig
werknemer maar aan dun dijk werd gezet.
Spr. herhaalt dat maar 3 artikelen uenigszins
doelen op oen arböids-ovoroonlcouist, do nrtt.
10371039 B. W. Do bepaling „do moester
wordt op zijn woord geloofd" acht spr. oen grovu
onbillijkheidzij geeft een rechtsgrond nun don
werkgever doch ontneemt dien tuin don werkne
mer. Bovendien hoeft men unu die nrtikolon
nog bijna niets in do praotijlc omdat zij alleen
handelen over dienstboden en workliedon in huis.
Ten andere zijn die artikelen duister, want wat
heeft moil te verstaan onder hot begrip „huur-
dienst" En door dat duistere geven r.y aanlei
ding tot allorloi rechts-qiiucstics.
Dat do arbeids-ovoreenkomst dringend wette-
lyko regeling behoeft, is o.a. geileken uit de
verslagen dor Enquête-commissie van 1890, toon
zoowel uit Arnhem alB de Groninger en Drent-
echo veenkoloniën, Twente cn don Achterhoek
van Gelderland eenstemmig door do honderdon
ondervraagden werd geantwoord „oen oontruot
bestaat bij ons niet."
Alle andoru zaken zijn bij tientallen artikelen
in do wet geregelddeze moest ingrijpende,
echter niet en dit komt hierdoor, dat dozo sociale
quaestie eerst in de laatste honderd jaren is
ontstaan, terwijl is nagelaten de wet in overeen
stemming to brengen mot de veranderde toe
standen, hetgeen wol een zeer groote leemte is.
Slechts een deel van den arbeid is bij contract
geregeld en wol dien ter zoo en dit als govolg
van onze historische zeevaart. En die regeling
is zóo uitstekend, dat andore natiën tot ons komen
om hun scheepvaartrecht te verbeteren. Hut is
geregeld bij do artt. 394 seq. W. v. K.
ICn terwijl de monsterrol voor de scheepvaart
alles definieert en vastlegt, missen we te oenen
male een dergelijk contract te lande. Zulk een
land-contract zal geen novum zyn in onze wet,
gutuigo hot zee-contract, doch al ware het oen
novum, dan nog diende hot ten spoedigste in
gevoerd natuurrijk geen trouwe kopio van het
zee-contract.
Er zijn er, die beweren dat hot noodig is ter
zoo omdat bij dienstweigering of staking schip
on lading verloren gaandoen het zce-contruol
is er niet om don eigenaar to beschermen maar
juist om te waken voor de heilige rechten der
schepelingen.
Waarom zou men dan óok niet do zelfde hei
lige rechten dor werknemers te land besohermen,
regelen, wettelijk vastleggen
Na dit overzicht van de waarde dor noodza
kelijkheid der wettelijke regeling kwam spr. tot
het meer dogmatische deel en lette hij uiteen
wat z. i. in do/.e wettelijke rogeling behoort op
genomen.
Op de eerste plaats moot er in staan wat een
Arbeidscontract is, oen overeenkomst waaronder
iemand zyn arbeidsvermogen stelt in eens anders
dienst, tegen loon en voor oen bopanldon tüd.
Dit heeft geen betrekking op al hetgeen bij
wijze van aanneming geschiedt (bouwen van ean
liuis, maken oener schilderij, diensten bewezen
door advocaat, ingenieur, notaris, goneoshcer,
enz.) doch wol op allen geestelükou arbeid (redac
teurs, adviseur, secretaris van betalende verooni-
ging, klerk, boekhouder, artist, winkeljuffrouw,
Den ambtenaar van Rijk, Provincie of Ge
meente en allen die een publiek-rcohterlijko cn
geen privaat-rechterlijke verbintenis aangaan,
wil spr. uitzondoren, doeb men rogulo hun rechts-
positie, hetgeen ook weldra zal goschiedun. Ook
dient afzonderlijk geregeld het contract met
dienst on werkbodou, die meer als deel van het
gezin moeten beschouwd en niot langer, zooals
thans, daar byua buiten mouten staan; immers
het is voorgekomen in Groningerland dat oen
dienstbode in guen 1-1 jaar du zoogenaamde goede
kamer had betreden. Voor dezen wenschto spr.
iets als liet Zwitsorscho familierecht.
Hef roehU-karnkter van het Arbeids-contract
moet deels dwingend, doel» aanvullend zijn, zoo-
I dal beide partijen ?<ck aan do overeenkomst
I moeten houden en ten andere de aanvullende
i bepalingen moeten voorzien in hetgeen voor by-
j zondere bedryvon of in bijzondere omstandig-
i lieden dient ingevoegd, daar liet niet mogelijk
j is, alles to generaliseeren.
Dwingende bepalingen moeten er zijn opdat
do jjatroon, in don regel toch de sterkste, zich
houdt aan do overeenkomst en do rochton van
den arbeider behoorlijk zijn gewaarborgd oo «ich
niot behoeft neer te leggen bij don willekeur
van don patroon. De strafrechter moot kunnen
ingriipen.
Oolc moet het Arbeids-contract zoo weinig
omvangrijk mogolyk zijn. Wio te vool regelt,
regelt niets. Het mag geen 300 of 400 artikelen
bovatton want het kan tooh niot voorsien in de
behoeften van eon nieuw to schoppen bedrijf.
Vooral détniileere men niot te veel. doch stolle
algomeene rogels, dio overal on altijd kunnon
loogopast. Dat hot niet te omvangrijk mout >ijn,
heeft ook prof. Druckor getoond, wionB eerste
ontwerp 20 en wiens tweede 78 artikels bevatte,
welke laatste spr. reeds te vool achtte.
Naur spr. meening moet hot oontraot de vol
gende drie punten regelenontstaan en eindo
van het contract; wjjzo uitbetalen van hot loon
en straffen en booten.
Een uniforme opzeggiugstormün is onmogelijk
door do veelheid dor bedrijven, aio wedorsoozeer
uitconlóopon. In hot boerenbedrijf byv. msg da
knecht niot middenin hot seizoen heengaan.
Ook moet do werkman langoren tijd hobbon
om een nieuwen patroon te vinden dan do patroon
om eon nieuwon arbeider in dienBt te nomen.
Er moet rechtsgelijkheid zijn.
Schriftelijk moet worden ovoroengekomon hoe
hot contract kan worden opgehoven.
Do opzeggingstermijn geldt niet bij proeftijd,
welke niet als dieuattyd kan golden en dus niot
onder hot Arbeids-contract kan gebracht.
Spr. acht contractbreuk volkomen golyk met
woordbreuk, waartegen onze wet straf bedreigt
en schade vergoeding toekent, maar tooh moot
hot oontraot tussohentijds kunnen verbroken
worden, on dit billy kor wy«o on rodelykerwyso.
Zoo moet oen patroon zijn worknomonuon
kannen heemenden als hij op 't punt staat te
failleereu of door groote schade moot stop zotten;
nok als do werknemer om don anderen dag ziek
is doch daarvoor komt do zioktovorzolcoring
of zich ziek houdt.
Gok do worknomer kan goldige redenen hebben
om tusBchontijde het contract to verbroken, bijv.
de winkeljuffrouw die nog tot November ge-
bondon is doch in Mei gaat trouwon, of de kan
toorbediende wiens vador storft on die nu zijn
moedor niuol helpen in hot winstgevende zaakje
dat tot dusver door zyn vader werd gadrovon,
of als do patroon een nieuw fabrioks-reglomont
instelt waarbij hy bijv. bepaalt dat niet moer to
8, doch om G uur wordt aangevangen en niet
langor 2 uur doch 1'/» uur wordt goschoft.
Er zijn ook dwingondo rodenon, byv. als eon
werknemer met oon valsch getuigschrift zich
hooft aangemeld of voorgeeft eon bekwaam werk
man te zijn on een prul blijkt, of herhaaldelijk
dronken is, of diefstal pleegt, zyn inudowerk-
lieden mishandelt, do machines opzettelijk be
schadigt, een fabrieksgeheim verraadt, zioh schul
dig maakt aan oohromelyk plichtsverzuim of san
dienstweigering (de ondorkruipers-quaostid) enz.
Of omgekeerd als do werknemer bedrogen wordt
door oen patroon, van dezen minder loon of
illooliter kost ontvangt dun bedongen is, als da
patroon knoeit met hel stukloon, slechte grond
stoffen geeft, als hij den werknemer mishandelt
of deze wordt mishandeld door zijn mode-
workliedon, of als do patroon weigert to zorgen
voor do gozondheid of de veiligheid van den
werkman.
Al dozo dingen moeten in do wet met name
zijn vastgelegd anders worden er allerlei zakon
bijgemaukt en blijft een weg open voor de
grootste willekeur doch indien do wet eenmaal
alles heeft geregeld, is degeen dio contractbreuk
ploogt, ook verplicht tot schadevergoeding, om
dat contractbreuk is een absoluut onrechtmatige
(laad.
Spr. zotte nu uitoonhooduze schadevergoeding
moeilijk te regelen is ton opzichte van don work
nomer óp wien voolal niets to vorhalon Is on
dio dus niot to exeoutooron vult en kwam zoo
tot den „Pontag", hot „staangeld" dor buiten
landse!») wetgevingen, dat ook hier wordt toe-
gepust bij sommige Amslordamscho Veeman en
waarbij eon betrekkelijk klein bedrag togen zelfs
bongo rente wordt ingoliouden, een 10 i\2ócent
per week tegen 4 il 5 pGt. Ploegt nu de werkman
contractbrouK dan kan de werkgover vun dit
staangeld bot door hem geëischt bedrag afnemen.
Spr. doelde hierna mee, dat in buitenlandsche
wetgevingen ook zij tol schadovorgoeding wor-
don veroordeeld dio door misleiding of door pos-
ton meewerken tot contractbreuk, niet uit eigon-
nilsdaud: in dat geval wordt do schadevergoe
ding vernaald zoowol op hem die liet oontraot
verbrak als op bom uio daartoe overreedde,
natuurlijk zonder winst to behalen. In Engoland
bijv. hooft mon dozo zgn. colleotiovo sohadovor-
gooding. Hadden we in de Aprildagen iots dot-
golijltB hier to lande gohnd, clan ware het zokor
zóo niet goloopon (Heftige interruptio uit do zaal).
Spr. verzocht te wachten mot net maken van
opmerkingen tot hij hoeft uitgosprokon on de
tijd van debat is gekomen en vervolgt, dat hot-
gcon hij zeidu niet hard is, doch golykhoid wil
voor beide partijen werkgever en werkman.
Alleen *oor hen bij wio de begrippen deugd en
ondeugd stuivortje gewisseld hebben, kun het
geen hij zoide hard klinken.
Spr. herhaalt, dut, als de collectievo aanspra
kelijkheid hier bestond, agitatoren zich nog wel
tweemaal zouden bodonkon oer zij feitolykhoden
in het lovou roepen, gelijk we dio in het voor
jaar hebben meegemaakt en monig werkman had
daaraan dan niet meegedaan.
I)at het Arbeids-contract wettelijk dient ge-
reguld bowysl spr. alsnu uit do schromelijke
misbruiken welke heden ton dage nog hcorscnon
in do Groninger en Drontsehe veenkoloniën waar
do veenbaas tevens kroeghouder is, do lootten in
de kroeg uitbetaalt en door lang talmen een niet
gering Jool dior looncn weer opstrijkt, en die niet
alleen welig tiert in do Langstraat en vooral te
I Waalwijk, muur ook elders- Zoo memoreerde hij
j de staking-Spanjuard, te Borne, waaruit bleek,
dut indirecte winkelnering bestond bij een broer
dor firmanten; f-l werd in gold, f4 inbonsuit-
I gekeerd, welke uitsluitend inwisselbaar waren
bij dien broer. De werklieden konden wol borgen,
I doch moesten dan soms tot W/o bijbetalen,
turwyl do winkelwaren meestal zoor hoog iü
prijs waren. Dergelijke misstanden bestonden nog
in 1890, doch zij moeten en zullen openbaar ge
maakt publioiteit is het eenige middel om zo
uit te roeien. Alleen te Wuulwyk zyn 1300 ar-
