Tweede Blad.
Stadsnieuws.
behoorende bij de
Amersfoortsehe Courant
uitgare lirina A. H, van CLËEFF,
van Zaterdag 22 Octoberl9(M.
De Gemecntc-financiën
in 't gedrang.
Ruimschoots zijn reeds de bezwaren
bekend gemaakt, die in velerlei opzicht
zijn geopperd tegen het jongste voorstel
tot wijziging van de Wet tot regeling
van het Lager onderwijs, voorzooveel dit
voorstel betrekking heeft op de verhoogde
subsidieering van het bijzonder Lager
onderwijs doch minder is er daarbij de
aandacht op gevestigd in hoe veront
rustende mate dientengevolge de finan
ciën van vele Gemeenten in het gedrang
raken. Bekend is, dat voorgesteld wordt,
de bij de wet voorgeschreven minima der
onderwijzersjaarwedden voortaan geheel
van Rijkswege aan de Besturen der bij
zondere scholen te vergoeden. Evenzoo
zal het gaan met de Gemeenten.
Zullen echter de Besturen der bijzon-
deve scholen inderdaad door de verhoogde
Rijksbijdrage iu aanmerkelijk gunstiger
conditie komen in de meeste gevallen
zal de bjjdrage meer dan verdubbelen
niet alzoo overkomt het de Gemeenten,
wier toestand over het algemeen tóch al
niet rooskleurig is te noemen. Want het
geen dan den Gemeenten met de eene
hand wordt gegeven, wordt haar weder
met de andere outnomen.
Immers bij art. 3 van het wetsontwerp
wordt bepaald, dat de nitkeering, waarop
de Gemeenten recht hebben volgens de
Wet van 1897, tot regeling van de finan-
eieele verhouding tusscheu het Rijk en
de Gemeenten, eenvoudig met het meerder
bedrag der onderwijsbijdrage zal worden
verminderd.
Het is echter niet over het immoreele,
gelegen in de wijze waarop aldus de grond
slagen der Wet van 1897 worden aan
getast, dat ik iu dit artikel wensch te
schrijven. Dit toch wettigt nog niet het
opschrift: de Geuieente-financiën iu't ge
drang. Deze lijden niet rechtstreeks schade
door de eigenaardige wijze, waarop de
Regeering haar wensch tracht te ver
bloemen om den Besturen der bijzondere
scholen zelfs nog meer uit 's Rijks kas te
doen genieten dan aan de Gemeenten
voor haar onderwijs daaruit wordt bijge
dragen; doch middellijke nadeelen, zoo
ernstig, dat zij vele Gemeeuten, vooral
de zoogenaamd noodlijdende, in ernstige
ongelegenheid zullen brengen en wijziging
der wetsvoordracht beslist noodzakelijk
doen achten, vloeien uit de voorgestelde
handelwijze wel voort.
Vele zoogenaamde noodlijdende Ge
meenten genieten thans, behalve degewone
onderwijs-bijdrage een jaarlijksche extra-
uitkeering uit 's Rijks kas, volgeus art.
49 der Lager-ouderwijswet, ter tegemoet
koming in de gewoue kosten van het
Lager onderwijs. Volgens dat artikel kan,
iudien de Koningin, Gedeputeerde Staten
gehoord, oordeelt, dat een Gemeente, door
de uitgaven, tot een behoorlijke inrichting
van haar Lager onderwijs vereischt, in
verhouding tot haar middelen en andere
uitgaven onbillijk zou worden bezwaard,
haar uit 's Rijks kas tijdelijk subsidie
verleeud worden.
Hoe moet het nu aaustonds deze Ge
meenten vergaan'?
Nemen we tot voorbeeld een kleine
Gemeente, die, na aftrek van de gewoue
Rijksbijdrage en de schoolgelden, op het
Lager onderwijs nog moet toeleggen f 2000,
doch een extra-uitkeering uit art. 49 ge
noot van f 1000. Nu kau het best voor
komen, dat, na aanneming der Regee-
ringsvoorsteilen, de ten laste van de Ge
meente blijvende onderwijsuitgaven niet
meer dan f400 zullen bedragen, hoewel
de Gemeente daarbij niets beter wordt,
want de f 1000 hoogere bijdrage wordt
kortweg van de Rijks uitkeering over
eenkomstig de Wet van 1897 atgetrok-
ken. De Gemeente kan de extrabijdrage
uit art. 49 niet missen en tóch kau
haar deze niet verleend wordeu, want
het zal toch wel niet aangaan, dat het
Rijk voor f1000 bijdraagt, indien het
bedrag waarin za! worden bijgedragen
slecht, f400 is. Zeer stellig zal in vele
Gemeenten een toestand als de hier ge
schetste ontstaan.
Eu nog eeu tweede bezwaar zal zien
doen gevoelen m die Gemeenten, waar,
hetzij voor alle, hetzij voor sommige klas-
sen van leerlingen, een eenigszius hoog
schoilgeld wordt geheven. Volgens art.
•lb der Lager onderwijswet mag voor geen
leerling iu een Gemeente het schoolgeld
meer bedragen, dan hetgeen voor het
onderwijs van dien leerlii-.g kan geacht
worden voor rekening der Gemeente te
blijven. Men wete, dat in de practijk ge
bruikelijk is en een andere haudelwijze
ware trouwens niet te verdedigen - - liet
bedrag van de voor rekening der Gemeente
blijvende onderwijsuitgaven niet te deelen
dooi1' het aantal leerliugeu waarvoor
schoolgeld wordt betaald, doch dat bij
die deeling ook de onverraogenden in
aanmerking komen. Heeft nu een Ge
meente als boveubedoeld 150 leerlingen,
daD zal voor geen leerling meer mogen
worden geheven, dat f2.66 per jaar, slechts
16 cent meer dan het volgens de wet
minstens te heffen bedrag.
Het mag zeker wordeu voorzien, dat
bovengenoemde bezwaren reeds bij het
afdeelingsonderzoek der wetsvoordracht
ernstig ter sprake zullen komen en dat
de Regeering zich minstens geroepen zal
gevoelen, bij alle Gemeentebesturen ter
zake een nauwkeurig onderzoek iu te
stellen.
A. K.
De «Staatscourant'" voor heden bevat het
Kon. Besluit van de bekendmaking der
Drankwet zooals die thans luidl.
Wie belang heeft hij de zeer ingewikkelde
bepalingen, die «voor een normaal ontwik
keld menscb veelal onbegrijpelijk zijn", doet
goed zich een populair bewerkt exemplaar
der wet aan te schaffen. Er bestaat een zeer
goede uitgave van 35 cent.
In de vergadering van den Raad dezer
Gemeente welke zal worden gehouden op
Dinsdag, 25 October, des namiddags 1 uur,
zulleu aan de orde worden gesteld de vol
gende Punten van behandeling.
1. Benoeming van een onderwijzer aan de
openbare Lagere school, 3e soort (Beekstraat).
2. Benoeming van een lid der Commissie
van Toezicht op het Middelbaar Onderwijs.
3. Voorstel tot verhooging der toelage van
den Concierge van het Raadhuis, voor schoon
maak en schoonmaakbehoeften.
4. Begrooting der Gezondheids-commissie.
5. Request van den Havenmeester om ver-
hoogiug van jaarwedde.
0. Voorstel met outwerp-besluit tot ophef
fing der betrekking van Opzichter over het
lossen buiten de Kleine Koppel enz.
7. Voorstel tot verhooging der jaarwedde
.n den lsten Gemeente-opzichter (met wijzi
ging).
8. Voorstel tot verhooging der jaarwedde
van den 2den Gemeente-opzichter (met wij
ziging).
9. Begrooting van het Burgerlijk Armbe
stuur voor 1905, met ontwerp-besluit tot
toekenning van subsidie.
10. Begrootiug van het Burger Weeshuis
over 1905.
11. Begrooting der dd. Schutterij.
12. Voorstel tot verhooging van subsidie
aan de Muziekvereeniging (met wijziging).
13. Voorstel tot het verleenen van een
subsidie aan de «Vereeniging tot bevordering
van het vreemdelingenverkeer".
14. Voorstel met ontwerp-besluit tot het
verleenen van een subsidie aan de «Arners-
foortsche Tramweg-Maatschappij."
15. Voorstel met ontwerp-besluiten in zake
heffing van vuur-, haven- en tongeld.
10. Begrooting der Gemeente voor 1905,
met Memorie van toelichting, rapporten der
afdeeliugen, Memorie vau antwoord en Nota
van wijzigingen.
17. Benoeming van een tijdelyk leeruur in
Teekenen aan de Burger Avondschool.
18. Vaststelling van jaarwedden van per
soneel der Burger Avondschool.
De aandacht van belanghebbendeu zij ge
vestigd op de kennisgeving nopens de Viearie-
beurs, aan het hoofd van het eerste blad van
dit nummer.
Naast de spoorbrug aan den Koppel is nu
ook een noodbrug gelegd, waarover het ver-
I keer in opgaande richting zal plaats hebben
tot tijd en wijle de spoorbrug verbreed is.
We herhalen onze vraag: zou 'tnu niet
mogelijk zijn, dat tevens daar een loopbrugje
voor voetgangers werd gemaakt
't Zou een groot gemak wezen voor de
drukke passage uit dat stadsdeel.
Mr. J. C- H. Prikken is benoemd tot sub-
sitituut-griflier bij de Rechtbank te's Graven-
hage.
In district I zal dus wel'ra weder een
Raadsverkiezing worden gehouden.
De heer R. Simons behaalde de acte vrije-
on ordeoefeningen gymnastiek.
De Rijks-veeartsen W. H. van Haselen en
A. Overbosch zijn wederom door de Maat
schappij tot Exploitatie van Staatsspoor
wegen aangewezen als bevoegd tot het onder
teekenen van certificaten, benoodigd hij het
vervoer van rundvee naar België en eenige
plaatsen in Zuid-Nederland.
De nachtwaker A. van Deventer, van de
H. H. S. M., is aangesteld tot onbezoldigd
Rijksveldwachter in deze Gemeente.
In oen aanbevelend woord om de expositie
van ile Uaren|Sche schildersclub «De Tien",
welke thans in liet atelier van den photograuf
Adr. de Roer te Baant wordt genoudeo, te
bezoeken, lezen we:
Het meest trekken wel de aandacht de
werken van H. J. Wolter, den sympathieken
Amersfoorlschen schilder. Hoe heerlijk is
«vallende avond"! Welk een warme gloed,
vol tintelend leven werpt de avondzon over
de roodo huisjes en den ouden toren I De
koelie van den avoud doet zich voortreffelijk
voelen in don stemmige» voorgrond.
Niot minder magistraal is zijn ander groot
doek «Dooi", Dit doek verwiof dit jaar op
de groole tentoonstelling van »Arti" de Wil
link van Collen-prijs en is dan ook een oude
bekeiide, die wij met vreugde weerzagen om
opnieuw te genieten van het echte natte
dampige en rookerige van een zoelen dag na
nachtelijke sneeuwbuien.
De heer B. C. van Berkel, thans ontvanger
voor de gerechtelijke acteri en domeinen te
's-Gravenhage, is benoemd tot bewaarder van
de hypotheken, het kadaster en de scheeps-
bewijzen te Utrecht.
Door den Keui meester der visch zijn gister
ochtend aan den afslag afgekeurd drie-en-
zestig groole kabeljauwen,
De politie zorgde er voor, dat de gansche
partij onbruikbaar werd gemaakt voor de
consumptie.
Kapitein E. G. Staal wordt van het In
structie-bataljon te Kampen overgeplaatst
naar het 5e regiment infanterie.
Luitenant H. L. E. G. J. Werner, van het
le regiment huzaren te Zuiphen, wordt van
1 November tot 30 April gedetacheerd bij
het depot-eskadron te Amersfoort.
Aan den Donderdag van Vollenhoven na .r
station De Bildt gehouden jachtrit van de
«Militaire Sport-vereeniging" te Utrecht
namen doel de ritmeesters jhr. Von Wrangel,
baron Van de Capelle, kapitein Ruijsch Leh
man de Lehnsfeld, en de luitenants baron
Rengers, Maris, jhr. Van Kinschot, Roelfsema,
baron Van Heemstra, Looijen, Storm Buij-
sing, Vrijdag, J. R. Diemnnt, E. W. Diemont,
De Waal, Fabius, Jeltes, baron Van Dedem,
jhr. Elias, And ré de la Porte, Rambonuet,
Kuijper, Van den Wall Bake, Putman Cra
mer, Barstens, jhr. De Beaufort (veld-art.)
De Beaufort (cav.), jhr. Van Riemsdijk, Storm
van Leeuwen, jhr. Van Weede, Haitsma
Muiier en paardenarts 2e klasse Thomassen.
Namens de vereeniging dankte ritmeester
jhr. Von Wrangel auf Lmdenberg den jager-
meester, luitenant C. A. Prins, van het 1e
regiment veld-artillerie, voor hot prachtige
parcours.
Een picnic, waaraan tal van dames en
heerrijders deelnamen en dat werd opgevroo-
lijkt door de muziek van hot 1e regiment
veld-artillerie, was een goed slot voor den
rit, die veel rijkunst en overleg noodig maakte.
Bij gunstig weder speelt het eerste elftal
van »U. 1" morgen op eigen terrein tegen
>U. V. V." uit Utrecht.
De heer A. C. A. Heshusius is scheids
rechter.
Het Bestuur van den «Nederlandschen Bond
j van Vereenigingen van den Handeldrij veilden
I Middenstand'' heelt de volgende circulaire
gezonden aan de Besturen der aangesloten
I vereenigingen
Van eenige middenstands-vereenigingen
j ontving het Bondsbestuur het verzoek een
I Buitengewone algemeene vergadering van den
Bond te beleggen tot bespreking van de ver
bruikscoöperatie «Voor allen" der H. U.S. M.
en tot beraming van middelen tot hot tegen
gaan van die coöperatie en den haar door
de maatschappij verleenden steun,
i Ons Bestuur kent de moeilijkheid waarin
vele middenstanders zich hierdoor bevinden
en begrijpt, dat op vergaderingen van ver
eenigingen een agitatie legen de verbruiks
coöperatie en de maatschappij, door wier
toeaoen zij is in bet leven geroepen, is ont
staan. üp sommige plaatsen is deze in daden
omgezet. Toch meent het Bestuur, dat de
tijd nog niet daar is om, met uitzicht op
succes, een Buitcngewr ne vergadering bijeen
te roepen ter beraming van afdoende mid-
i delen tegen den steun, die de bedoelde
I coöperatie geniet en die haar maakt tot een
oneerlijke concurrente voor den middelstand.
Waar de Bond reeds herhaaldelijk met de
Directie der spoorwegmaatschappij in corres-
I pondent ie is geweest over deze aangelegen-
heid, meent hot Bestuur, dat lang nog niet
alle middelen zijn uitgeput om met kans van
slagen met de maatschappij in overleg te
treden on dat het niet wonsehelyk moet
I worden geacht, nu er nog volop gelegenheid
is rnet de maatschappij te onderhandelen, een
agitatie over het gchcelo land in het leven
te roepen, welks gevolgen niet te overzien
zy» en waarvan het te betwijfelen is of zy
met kans van slagen zou kunnen wordon
doorgevoerd,
Onderhandelingen rnet de betrokken in
stelling worden door tal van invloedrijke
personen de beste middelen genoemd voor
do neringdoenden en het is verre van on
zeker, dat die onderhandelingen niet zullen
slagen.
Benoemd is een commissie om vanwege
den Bond de verdere onhandelingen over dit
onderwerp te voeren.
liet Bestuur van den Boud geeft daarom
den vereenigingen ernstig in overweging,
haar eventueele actie tegen de H. IJ. S. M.
op te schorten tot de bemoeiingen van de
commissie van den Bond bukeud zullen zyn.
Ook wij verleenden indertijd plaatsing aan
het rondschrijven van den Directeur-Gene
raal der Posterijen en 'J'elegraphie waarbij
werd meegedeeld, dat het den bestellers ver
boden is, een kermisfooi te vragen.
Diu maatregel is genomen moeten worden
orndut elders door enkele bestellers een
werkelijk ergerlijke pressie is geoefend.
Doch volstrekt is niet verboden, den be
stellers ter gelegenheid van de kermis iets
te geven en zulk een gift laat ons zeggen
als erkenning van de vele diensten die zij
bij stortregens en stormwind bewijzon
aan te nemen.
Omtrent «Toontje solidair", het zeer ge
roemde blijspel, dat het Rotterdamsche Tivoli-
gezelschap onder directie van den heerJohan
Mulder aanstaanden Maandagavond in
«Amicitia" hier zal opvoeren, schrijft do
#N. Rott. Crt" o.a.
Kon vader, die do ontbering beeft gekoud, die
reeds toen hij uog krmup wan zyo brood moest ver
dienen, maar die er zich bovenop hoeft gewarkt en
rijk is. heeft een soon met „aspiraties". Iloort deze
muziek, dun dankt hij zich musicus, ziet hij schilde-
ron, dan wil hij schilder worden; nu heeft hij van
socialisten gehoord of gelczon.on denkt zich socialist.
Na voor ingenieur le hebben gostudeord, komt hij
thuis; de vader denkt nu de belooning voor altün
zwoegen van vroeger te zu'.len krijgendo zoon die
wel kou studeeron zooveel hij wilde, zal wordon wat
van hem niet is kunnen worden. Eu de zoon
spreekt van socialisme, in slee van eerzucht. Groote
plannen heoft hij, de zoon. doch er is altoos een
.muur". Ken oogcublik is de vader diep teleurge
steld, maar al spoedig doorziet hij den jongen
hij voelt, de ouüo, dat het hu zjju zooveel zwakker
telt slechts woorden zijn. En hij wauhoopt uiet.
Tot een grof middel neemt hij z'n toevlucht.
Levendig is dit blijspel. Bekoorlijk is de figuur
vau den vader in al de gezonde kracht van sjjn
gewoon mcnsch-zijti geleekend. Uelukkig ouns geen
idealist, maar eon man vau kracht en natuurlijke
liefde; vroeger voor zijn vrouw, nu voor zijn kindoren
Hoeveel houdt hy van den jongeuHoe wreed
stellen diens fratsen hem tc leur. Maar hoe spoedig
voelt h\j zichzelf weer de meerdere. Dit vooral ia
goed in hot stuk, die energie en dat zelfbewustzijn
vun den man die heeft moeten vechten om er te
komen, die maar een heel gewoon memch is, eon
parvenu met uiots bijzondere in zich dan kracht,
maar die och zoo overtuigd is, dat ziju zoon dweep
ziek is uit ziekte, uit zwakte, En hoe nu deze ge
wone menscb, deze parvenu, bij slot van rekening
Veel meer liefde tóonl (aan kinderen) dan du zoon
meende te zullen tooneu (aau de heels monsehhoid).
Om deze oprechte, zuivere karaktorteekening kan
bet blijspel behagen.
Hot werd daarenboven zeer goed gespeeld.
Aangaande Alberts' sprekende biograaf
lezen we in «De Zoom"
De voorstelling van gebr. Alberts in .Thalia" trek
ken zeer de aandacht, en terecht.
Zulke voorstellingen zijn zoo zelden in onze stad
te zien, dat wio er niot van profiteert als de gelegen
heid zich voordoet, ongelijk hoeft.
Zaterdag- en vooral Zondag- en gisteravond groot
succes. l)e Gebr. Alberts hebben met bewonderens
waardige vaardigheid de moeilijkheden om hun
voorstellingen onberispelijk to vertoonen op het
tooneel eener zaal overwonnen. Alios wordt klaar en
Een opsomming te geven van al het schoons en
merkwaardigs, dut ons voor oogen wordt golooyord,
zou ul to veel pleats vordereu. Waar te bogianen,
waar te eindigen by zóo groote en zóu merk waardigo
verscheideuhoid?
Oogverblindend schoon zijn bovenal do kostbare
gekleurde projecties. „Iu de diepte der zeeën" bijv.,
hoe prachtvol, hoe treffend juist vau opvatting en
uitvoeringHet panorama in Italië, de Vesuviue.
Home autiijuo en modem, Venetië, do ontwikkeling
van den vlinderdooh haltWjj zoudeu toch
al doende aau 't opsommen guan; wat niot in ons
plan lag,
Wij Tierhalen slechts wat wy boven zeidonde
afwezigen hebben ongelijk.
En vermits het morgen, Woensdagavond onher
roepelijk do laatste vertcouing is, zoo kunnen wij
niet anders dan met a indrong do liefhebbert! van
workclijk schoons en kunstvol* aansporen, gebruik
te maken vau deze laatste gelegenheid.
Wam uftg eens: iote dergelijks is hier zoo zelden
te zien.
Men zie de advertentio in dit u
Als we gewend waren 'n «kopje" boven
onze berichten te zetten, zouden we waarlijk
dubieeren tusschen «Amersfoort wereldstad"
en «Weer een verrassing".
Immers in den nacht van Donderdag op
Vrydag is er weer brand geweest en is een
gansche smederij uitgebrand zonder dat er
een haan naar gekraaid heeft, zonder klok-
geklep en aRrmhoornstooton en al wat daarbij
behoort.
Tegen middernacht dan werd de braud
ontdekt in het stoenen schuurtje achter per
ceel Soesterstraatweg 45, waarin een sme
derij (je was gevestigd.
Ofschoon een slangenwagen, onder toezicht
van den heer Welling, ul het mogelijke deed,
