Donderdag 6
1905.
No. 5640.
54e Jaargang.
Feuilleton.
Reservist Tiesmeijer.
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- on Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post f 1.45. Advertentiën 1—6 regels 00 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
officiecle- en onteigeningsadvortentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT9
Telephooa 10.
KENNISGEVINGEN.
OPROEPING.
Cornells van der Wiel
milicien-verlofganger der licit tiug van 1902, behoo-
rende tot het le Rogiment Veld-artillerie, dat het
hom verleend verlof wordt ir.getrokkeu, met last
om, vooriien van lijnen verlofpas en al de voorwer
pen van kleeding en uitrusting, door hem bij zjjn
vertrek met groot-verlof medegenomen, rechtstreeks
□aar zyn korps, in garnizoen te Amersfoort, zich te
begeven, en aldaar op Maandag den 8. Mei aan-
ztaande, vier uur des namiddags aan te komen.
Amersfoort, den 4. April 1905.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
De BURGEMEESTER ven Amersfoort,
Gezien artikel 41 der gemeentewet,
Brengt Ier kennii van de ingezetenen, dat dt Raad
dezer gemeente zal vergaderen op Maandag den 10.
April aanstaande, des namiJiipga te 2 ure.
Amersfoort, 6 April 1905.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
Kort geleden zyn er twee boekjes versche
nen, die over bovenstaand onderwerp han
delen het.eene is getite!': «Koemelk als
voedingsmiddel" door H. M.Kroon (prijs f 0.30);
het andere: aOver koemelk als voedsel"door
J. Rinkes Borger (prijs by 25 of minder ex.
f0.20; meer exemplaren volgens overeen
komst). Het laatste is dus blijkbaar bestemd
om by aantallen te wordeo verspaeid. Het is
dan ook een bekroond antwoord op een prijs
vraag, uitgeschreven door de Noord-Hol-
landscbe Vereeniging »Het Witte Kruis".
Het zou mij niet verwonderen, of ook het
eerste heeft zijn ontstaan aan de zelfde nrys-
vraag te danken, maar is niet bekroond ge
worden.
De heer Kroon bespreekt o. a. de behan
deling op de bocrdery, bij den melk handelaar
en bij den consument; de heer Rinkes Bor
ger koos tot motto: «Melk van gezond eu
doelmatig gevoed vee, die, met in acht ne
ming van de noodige voorschriften, wordt
gewonnen, verzorgd, vervoerd en rondgebracht
is het beste eu goedkoopste voedingsmiddel".
Men ziat: er is overeenkomst. En dit is niet
het eenige. Uit den aard der zaak behande
len beiden: samenstelling en voedingswaarde
van de melkde gevaren soms aan het ge
bruik van melk verbonden, en wat er gedaan
moet worden om die gevaren 7.00 gering
89).
«Wat ik zeggen wou/korporaal Tiesmeijer," begon
Koblecbön ,'t ie dus afgesproken, dat juffrouw
Wiuter vanavond stellig komt?"
„8tellig, sergeant; zjj beeft bet mij beloofd en zjj
houdt altjjd woord."
Koblsobön stak hem de band toe.Geef mij een
hand, korporaal Tiesmeijer, bier i* de mjjne. Je
bent de eerste ondergeschikte wien ik mijn hand
biedt want een handdruk ia altijd een teekon van
vriendschap en vriendschap mag tusschen meerderen
en minderen niet bestaan. Dat verbiedt de dienst
en de dienst is de hoofdzaak. Maar jou geef ik de
band om een heel andere reden. Toen ik gieter boorde,
dat juffrouw Winter bet feest zou vereeren met
baar bezoek, heb ik tot mjjxelvcn gezegd Koblscbön
je bent onrechtvaardig geweest tegenover Tiesmeijer,
Je kent me, Tiesmejjer, ik ben geen zaohte natuur
en ale men zoolang dient al* ik dan raakt men wel
aan kommer en ellende gewend. Maar waarheid
bovenal. Toen ik je de eerste maal in je uniform
sag. heb ik me byna de baren uit bet boofd ge
trokken van louter wanhoop en tot mezelven ge
zegd een scbepeel dat er zoo allermisrelijkst uitziet
in uniform kan geen hart en geen ziel hebben. Ik
heb nu ingezien, dat ik me daarin heb vergiet;dat
je juffrouw Winter hebt weten te bepraten, toch
op 't feest te komen, bewijst me, dat je beter bent
dan ik daobt. Dat wilde ik je maar even zeggen,
korporaal Tiesmeijer, want ik ben vandaag voor 't
laatat je chef en ik geloof en vertrouw, dat het je voor
je verder leven een genoegen zal zijn le weten, dat
je een goeden indruk op me bekt gemaakt be-
mogelijk te maken. Evenwel, wie beide boek
jes vergelekt, zal den prijs toekennen aun
dat van Rinkes Borger, omdat deze het on
derwerp meer heeft opgevat als een maat
schappelijk vraagstuk, en tamelyk in den
breede heeft uitgewerkt, wat er door het
openbaar gezag z. i. gedaan behoorde te wor
den om de levering van gezonde melk te
verzekeren. Hierdoor verkrijgt zyn geschriftje
een byzondere praclische strekking. Enkele
ODiierdeelen ziju door den heer Kr. weer wat
meer uitgewerkt, zooals de beteek nis van
koemelk voor de voeding van zuigeliugen, en
de planten die een nadeeligen invloed uit
oefenen op de kwaliteit der melk. Zy vullen
dus elkander aan en geven in beknopten
vorm alias, wat er voor belangstellenden over
dit onderwerp te zeggen valt.
lie melk bevat, benevens veel water, alle
stofTen, die voor den groei en het onderhoud
van mensch en dier noodig zyndat is
duideiyk. Immers de jonge individuën loven
er uitsluitend van en geayen er bydikwyls
is iedere andere voeding voor hen ongeschikt.
De verteerbaarheid is zeer groot en de melk
blijkt dan ook een uitstekend voedsel te zijn
voor zwakke personen en herstellende zieken.
En voor gezonden is zy wel niet onontbeer
lijk, maar toch van groot belang als een
goedkoop en krachtig voedsel.
«Op grond van talrijke onderzoekingeu
zijn deskundigen gekomen tot de volgende
resultaten: als eeu K. G. vleescb kost f 1.10
een K. G. eieren f0.75 en een Liter molk
9 ct., dan is de verhouding der voedings
waarde aldus: Vleesch 7, Eieren 7.8en Melk
19.3". De voedingswaarde van melk is dus
zéér groütmaar dan behooren ook alle be-
standdeelen er in aanwezig te zijn, die er
oorspronkelyk in waren.
«De kwestie, die ik bier bespreek, is ern
stiger dan meu oppervlakkig zou meenen.
«In verschillende sleden wordt, dag in dag
uit, gevent met ufgeroomde molk. Dit heeft
byna uitsluitend plaats in stadsgedeelten,
waar de bevolking woont, wier beurs bet
schraalst voorzien is. Onder die bevolking
zyn de begrippen omtrent de eischen, aan
goede melk te stellen, zeer onvoldoende be
kend en de verleiding bestaat om liever
melk te koopen, die niet onsmakelyk is en
die meD mei 2 of 3 cent per L. beiaait, dan
om het drievoudige van dat bedrag te geven.
En nubestaat hetgroote gevaar, dat dit product
óok genomen wordt voor kiadervoedsel of
voor zwakken en herstellenden, aan wie
melkgebruik is voorgeschreven; voor dezen
zijn tie voedingswaarde en de samenstelling
van (machinaal) afgeroomde melk te eenen
male onvoldoende." aldus de heer Rinkes
Borger.
Welk een onwaardeerbaar voedsel yolle
melk ook is, en welke waarde afgeroomde
melk in de keuken ook mag hebben, er
staat tegenover, dat melk meermalen ziek
ten op tien mensch overbrengt.
«In koemelk kunnen bestauddeelen voor
komen, die by den mensch ziekten verwek
ken. Deze ongewenschte stolïon kunnen
reeds uit het dierlik lichaam afkomstig en
dan in de melk aanwezig zyn, zoodra deze
uit den uier komt, of, niet direct uit het
dierlyk lichaam komende, in de melk gera
den, nadat deze gemolken is", scbryft de
heer Kroon, om te vervolgen:
«Koeien, die aan sommige ziekten lyden,
leveren melk, waarin ziekteverwekkende
bacteriën voorkomeu. Ziektekiemen kunnen
ook in de melk gebracht worden door per-
Soneu, die zelf ziek zyn of de smetstof van
andere zieken overbrengen.
«Door het vaatwerk, vooral als het in slecht
water gewasscheu is, kan de melk besmet
worden. Slof uit de lucht en insecten kun
nen ook de overbrengers der ziektekiemen I
zyn". (Kr.)
Onder die ziekten is in den laatsten tyd
byzonder de aandacht gevestigd op du tuber
culose (tering). Hoe ontzaglyk veel slacht
offers deze verraderlijke ziekte onder de
inenschen maakt, is maar al le goed bekend.
Een andere vraug is echter, of de tuberculose
vau het rundvee en die van den munsoh
de zelfde ziekte is, en dus van deu eeu op
den ander kan worden overgebracht. De
bacilienvader prof. Koch heeft dit bestreden;
andere geleerden beweren, dat dit wel het
geval is.
Hoe dit zy, er is een punt van overeenstem
ming en daarom bepaalt de heerRinkes Borger
zich tot «een uitspraak, die door allo onder
zoekers als juist is erkend en niet ernstig
weersproken".
Die uitspraak is de conclusie, genomen
op bet veeartsenykuuditr congres te Baden-
Baden in Augustus 1899, op welk congres
alle beschaafde Staten waren vertegenwoor
digd. Zy luidt aldus: «Melk van koeien, ly-
dende aan uiertuberculose of zichtbare ver
magering, mag niet in consumtie worden
gebracht."
Gelyk bekend is, worden tliuns van Re-
geeringswege maatregelen genomen, waar
door het mogelyk wordt, tuberculeus vee
uit den veestapel te verwijderen. En dat Is
gelukkig.
grjjp me goed, els menschniet elz soldeal, als
soluaat ben je heelemaal niets. AU ik maar eens
denk aan jo houding, je handgrepen en je passen
dan wordt ik draaierigenfin, je moei maar zien
hoe je zonder die door de wereld komt. En je zult
moeten erkenuen, dut ik me alle mogelijke moeite
voor je heb gegeven."
.Zeker, eergenut."
.Due sjjn we '1 volkomen eens. Misschien heb je
een goed oogenblik tydeus de inspectie, maar denk
toch jij meer nog dan de andereu aan de
militaire drieënbeidflink rechtop, je handen er
aan, je beenen goed neergezet eu flink geslrokt.
Denk er ten minste aandoen kan je het toch
niet. Zco.je kunt nu wel gaan; 't zal ook wel tijd
worden om aan te treden."
Weinig later werd aangetredeu op het kazerne-
terrein waar ook weldra de officieren verschonen,
de kolonel, dc majoor eu ook kapitein Von
Rübsam, die heden voor de laatste maal dienst zou
doeu bij zijn oud korps. On middellijk node inspec
tie zou hij met verlof gaan eu dan nog eens in zyn
oud garnizoen terugkonteu om officieel uitgegeten
of liever uitgedronken te worden.
De reservisten werden opgesteld op twee geledt ren
volgens de grootte. Er was n.,g een half uur eerde
generaal zou komen en die lijd werd nuttig besteed
door nog weer ei jb inspectie te houden. De kolonel
schreed langs het front en richtte, toen hjj bjj Ties
meijer kwam, een paar vriendelijke woorden tot
hem. Hjj had hem tot onderofficier bevorderd en
wilde aanstonds ua de inspectie van deze en andere
bevorderingen meedeeling laten doen.
Tiesmeijer was zeer big over de onderaoheidlng
die hem ten deel viel en wilde ziju geweer reeda
weer iu de linkerhand nemen om den kolonel de
reohter te kuunen aanbieden, maar de kolonel her
innerde zich de treurige ervaringen welke bij daar
mee al eene had opgedaan en paste er feestelijk voor,
zich het geweer voor de tweede maal op den voel
te laten vallen en ging dus maar verder.
Waarschyniyk kan dit de gezondheid van
den mensch ten goede komen, maar zeker
is het geschikt om een gezond en krachtig
vteras të verkrygen.
Andere gevaarlyke ziekten zyn nog: milt
vuur en mond- en klauwzeer, terwyl door
den heer Kroon nog «en aantal ziekten van
den mensch worden opgenoemd, waardoor
de melk kan worden besmet en zoo weer
op andere mnnschen overgaun.
Als tnen dat alles nagaat en dan over
weegt, hoe lang de weg is van den uier der
koe tot den mond vun den consument, dan
begrypt men, hoe licht de melk besmet kan
worden; maar óok hoeveel er te doen zou
zyn om steeds de levering van gezonde melk
te kunnen verzekeren.
Als daar zyn: toezicht op de gezond :eid
van liet vee en op die van tie personen, die
melken of vervolgens met de melk in aan
raking komen; voorzorgen en zindeiyiheids-
maatregelen by het melken en ten opzichte
van de vaten, waarin de molk wordt vervoerd
naar den melkverkooper; en teil slotte een
serie bepalingen, waaraan do melkhaodelaar
moet voldoen.
Als resultaat van de in zyn boekje voorko
mende overwegingen geeft de heer Rinkes
Borger uitvoerig aan, welke voorschriften er
tioodig zouden zyn. Men kan daaruit tus
schen de regels tevens lezen, wat er aan
den tegenwoordigeu toestand nog hapert.
Daarom volgen ze hier volledig.
«De dwingende voorschritten, door my be
doeld, moeten beslaan in Gemeente-verorde
ningen, die alléén bepalingen moeten bevat
ten, welke gecontroleerd kunnen worden.
Als zoodanige bcpalingeu noein ik:
a. de verplichting voor iederen melkver
kooper in de Gemeente om zich als zoodanig
bij het Gemeentebestuur of by den com
missaris van Politie te doen inschryven, inet
opgaaf van het perceel of de pcrceelen,
waaruit by melk verkoopt of waar by melk
bewaart.
b. Aanwyzing van de melk3oorten, waar
van de verkoop wordt toegelaten. Als zoo-
dunig zou ik alleen willen uanwyxen:
Volle melk, geroomde melk, en karnemelk.
c. Verbod oin rnelk te vervalscheu en
evoueens om conserveermiddelen, welke dan
ook, te gebi'uikon. Verder de bepaling, dat
de verschillende melksoorteo moeten bevat
ten het gehalte aan vaste stof en vet, dat
bij besluit van het Dagelyksch Bestuur der
Gemeente wordt vastgesteld.
d. Verbod om melk le verkoopen, die
blijkbaar bedorven of niet versch is.
Eindelijk kwam de generaal, precies op de klok af.
.Geelt acht! oogen-recl»t*l"
Eu meer dan tweehonderd oogon keken naar den
gent raai.
De genoraal nam bel rapport in en keok toen
naar do voor hem sta* id* reservisten.
En inet hem keken do kolonel, de majoor en de
kapiteiu naar de resorviston.
Diep zwijgen, vol verwachting.
.Eén der reservisten ziet me niet aan. Doe je
reden, dut hij niet begreep, dat hij bedoold werd.
.Die man schijnt wel stok" meende de generaal,
die naar deu kolonel keek, dio naar den majoor zag,
die den kapiteiu aauzag out antwoord die even du
schouders ophaalde om t* toonon, dat bij óok niet
wist wio bedoeld werd,
De generaal zette zich nu plotseling met groote
passen in bewoging eu met even groote passen
schreed zijn gevolg mee en oven plotseling blovou
alleu staan voor korporaal Tiesmeijer.
De generaal zeida niets en dus seide het gevolg
óok niets, maar allen keken stom van verbazing
naar den korporaal.
Deze had in de nabijheid vau zóo veel en zóo
hooge chefs al het mogelijke behooren te doen om
een ooht dienstgesioht te zotten en met groote oogen
eu een absoluut bewegingloos gelaal aen genoraal
moeten aankijken; maar korporaal Tiesmeijer deed
niets van dat alles. Het begon intugendeel iu süu
gezicht te werkoude lippen bewogen zich, zijn
gezicht, vertrok krampachtig eu de neusvleugels be
wogen zich eorst langzaam doch daarna hoe langer
zoo sneller.
.Lijdt die man altijd aan sulke auugesiohtskramp?"
Vragend keek de genoraal den koiouol aan, doch
deze had daarvan nooit iets gemerkt ofschoon hij
op 8y!t gaüéoho dagen met hem io gczclaohap waa
geweestmaar 'I was toch mogelijk en du* beter eu
voorzichtiger 't oven te vragen alvorens le antwoor
den en dus kook by vragend den majoor aau eu da
majoor keek vragend den kapitein aan en de kapi
tein keek onwillekeurig om of er niet iemand ach
ter hein stond wien hy de vraag kon overgeven.
Maar de generaal wachtte niet op antwoord, doch
zoide: .Die man lijdt aau Sint Vltua-dana". Nie
mand sprak hem tegen.
De trekkingen op bet gelaat van Tleameijer wer
den al befii^ar en heftiger.
,De man te werkelijk siek".
.Hatechie hataohie hatsohie
Korporaal Tleameijer behoorde tot die mensohen
die éénmaal in da tien jaar ni-ton, maar 't dan ook
met hart en aiel doen en dan een leven maken als
een oordeel.
Bjj het eerste .hatsohio" was de generaal verschrikt
achteruit getuimeld en bad daarbij de kolonel, dia
vlak achtar hem atond en otimeedoogenloo* op zijn
groote teen getrapt.
.Pardon, tk beb je toch gocn zeer gedaan, MeW
chow T"
Den kolonel stonden de tranen in de oogen 't wea
nóg erger ilan toen Tiesmeijer hem 't geweer op sjjn
voet het vallen. Liefst had bjj sjjn voet wear ge
wreven alle kleuren van du regenboog kwamen
voor zijn oogen. msar tóch antwoordde bjj.Pa#
de (juoi, generaal".
.Dat doet me genoegen".
Toen keek do generaal weer naar den korporaal,
die eindelijk uitgenioat scheen te lijn, maar nog Óen
.hatscbie" volgde, nóg harder dan ta voren.
„De hemel beware me" bulderde de generaal nu
.de man is gak. Ben je nu eindelUk blear?"
Dat was een vraag, waarop heelemaal geen ant
woord werd verwacht, maar waarop Tiesmeijer, wiena
neus nog jeukte, gelaten antwoordde: .Nog niet
generaal".
.Zoo, maak dan dal je hier weg komt en nies
eerst uit".
Ëu Tiesmeijer ging aohter '1 gelid staan uitniesen.
Words wreef**)
