Dinsdag 18
April 1905.
No. 5645.
54e Jaargang.
Feuilleton.
De gestolen jas.
UITGAVE
FIRMA A- B VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post f 1.15. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeuingsadvcrtentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels1.25; eikeregel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
By advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
IORTEGRACHT9
Telephoon 19.
KENNISGEVING.
BURGEMEE8TER en WETHOUDERS der Ge
meente AMERSFOORT,
Gelet op art. 81 der Kieewet,
Brengen ter openbare kennis, dat de verzoek
schriften, tot verbetering van de Kiezerslijst 1906-
1906 ingekomen, op de 8ecretarie der Gemeente
voor een ieder ter Inzage liggen en in afschrift,
tegen beuling der kosten, verkrijgbaar sjjn gesteld.
Amersfoort, den 17. April 1906.
Burgemeester eu Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Secretsris,
J. G. 8TENFERT KROESE.
Hygiëne tan den Avondmaalsbeker.
Aan bovenstaand actueel onderwerp wydde
de medische kroniekschrijver van het «Han
delsblad" de volgende regelen
Voor een aantal jaren werd door wylen
den beer Bruns, te Arnhem, een krachtige
pogiog ondernomen tot opheffing van het
gevaar voor de gezondheid, dat ontslaan kan
door het gebruik van het wijwater-bekken
in de Roomsch Katholieke kerken. Een zoontje
van hem had, door de besprenkeling met
wy water, een oogontsteking gekregen en dit
bad hem aanleiding gegeven tot een onder
zoek in verschillende groote kerken. Zijn ver
moeden, dat er ziektekiemen in bet wijwater
aanwezig zouden zyn, werd bevestigd en by
had het geluk, voor zijn streven naar verbe
tering by de kerkelyke autoriteiten een ge
opend oor te vinden. Sedert is alierwege de
aandacht op de zaak gevestigd en zijD ook
van elders, vooral uit Italië, or^erzoekingen
bekend geworden, die het oo. -jel van den
heer Bruns geheel bevestigen.
Deze bleef echter bij zyn eerste poging
tot verbetering niet staan, maar wijdde ver
der zyn aandacht aan andere kerkelyke ge
bruiken, die in een of ander opzicht op de
gezondheid van invloed kouden zijn. Daar
onder behoorde in de eerste plaats het ge
bruik van den beker by bet Avondmaal,
zooats dat in den regel geschiedt. Het belang
van deze 2aak werd evenzoo algemeen erkend,
en bet is voor iemand als ray, die uit bet
oogpunt van het gezondheidsbelang over deze
dingen schrijft, een zeer gelukkige omstan
digheid ook te dezen opzichte te kunnen be
ginnen met de verklaring, dat de kerkelyke
autoriteit ernstige aandacht aan bet vraag
stuk beeft gewijd en van baar kant niet
anders dan krachtige medewerking tot ver
betering is te wachten.
Ik wil daarom, voordat ik verder ga, raede-
deelen boe een van deze autoriteiten over
de zaak denkt, op den voet van wat ik vond
ir. een van de hygiënische tijdschriften van
ongeveer een jaar geleden. Toen sprak, in
een openbare vergadering van leden der St.
Nikolai-gemeente te Berlin, de aartsdeken
Seydel over het gebruik van afzonderlijke
bekers in plaats van den gemeenschappelijke.
Hij begon met te verklareD, dat hij daar
vóór was, en verhaalde toen boe by tot de
overtuiging was gekomen, dat de tegen woor-
Ik heb nooit iemand verteld hoe dicht ik, nu jukt
een jaar geleden, bij mijn dood ben geweest, maar
nu ik er op terug kan xien en mg duidelijk iedere
gedachte, ieder woord, iedere beweging kau herin
neren, wil ik hei neersohrüvenalaeeo waareohuwing
▼oor allen, die zich in ae zelfde omstandigheden
zouden kunnen bevinden. Ik hoop, dat hun aantal
zeer gering zal zijn. Om te beginnen: ik beet Fre-
derik Anderson en ben sedert 10 jaar boekhouder bij
de firma William Winston Co., eigenaars van een
groote atoom houtzagerij. Ik hoop dat te blijven, tenzij
er zich iets betara moobt voordoen. Winston hield
het opzicht over het verwerken van bet bout, de
beide andere leden der firma woonden niet in de
stad en waren belast met deu verkoop.
Op zekeren avond, het wee bitter koud, was ik
bezig mij gereed te maken om naar huis te gaan,
toen ik voetstappen op de hard bevroren sneeuw
hoorde; de deur vloog open, alaof er iemand met
dige wijze van handelen verkeerd moest zijn.
Hij was zijn loopbaan begonnen als geestelijke
op bet plauelaad eu toen bij voor de eerste
maal het Heilig Avond-naai bediende, was
er onder de aanwezigen een ongeneeslijke
zieke, en hadden de gemeenteleden hem ge
vraagd, aan dezen den beker bet laatst te
reiken. Dat was toen geschied en later had
zich een dergelyk geval nog e9»s voorgedaan
met een lijdc-res aan lupus. Het was hem ge
bleken, dat menigeen van het Avondmaal
verwijderd bleel' uit vrees voor besmetting.
De eerste Christenen hebben dengemeen-
scbappelijken beker niet gekend, en eerst in
714 heelt Gregorius II dien ingevoerd. Juist
700 jaren later, in 1414, heelt bet Concilie
van Constanz hem, op grond van het lieer-
schen van de pest, voor de Katholieke Kerk
verboden. De Hervorming heelt het gebruik
weer ingevoerd, maar de Kerk was te allen
tyde vrij, er een eind aan te maken. In tal
van gemeenten was dit dan ook geschied.
Spr. meende, dat iedere gemeente een aan
tal glazen of bekers moest aanschaffen, die
door den geestelijke moesten worden gevuld
en uitgereikt. Ieder, die dat wilde, zou echter
zijn eigen beker mee moeten kunnen brengen.
Er volgde een uitvoerige discussie op de
voordracht eu ten slotte werd mei de voor
stellen algemeene instemming betuigd.
De genoemde Aartsdeken had voor zijn
meening, dat het gebruik van dengemeen-
schappelijken beker gevaar moest opleveren,
maar al te goeden grond. Men heeft gemeend,
en ook voorgesteld, dat door het gebruik van
een schoonen doek, waarmede telkens na het
gebruik de bekerrand werd afgeveegd, het
bezwaar zou worden vermeden. Als men even
nader over de zaak nadenkt, zal men inzien
dat men er zóo niet komen kan, gesteld al,
dat het mogelijk ware, de zindelijkheid van
den doek te garandeeren, en zoo te verhinde
ren, dat het middel nog erger wordt dau de
kwaal. Als iemand drinkt en daartoe zijn
lippen aan het glas zet, laat bij eenig vocht
aan den rand achter, maar een deel is eerst
met den drank weer in het glas teruggevloeid.
Deu rand kan men desnoods reinigen; den
drank niet. Of deze nu bepaald gevaarlijk is
geworden voor een ander, hangt natuurlijk
van allerlei omstandigheden at, maar min
der smakelijk en genietbaar kan men hem
toch zeker wel noemen, al ware het alleen
maar om de gedachte wat er mee gebeurd
is. In het dagelijkse!) leven wordt er dan ook
tegen de mogelijkheid, dat men het glas of
kopje van een ander zal krijgen, met groote
zorg gewaakt. Wanneer een groot aantal
personen achter elkaar uit een zelfden beker
arinkt, hoeft het geen lang nadenken om te
beseffen, dat er niet bepaald hygiënische be
zwaren noodig zijn om dat verkeerd te vinden,
maar dat de meest gewone acsthetische be
zwaren alleen daartoe al voldoende zijn. Maai
er zijn toch zonder twijfel hygiënische be
zwaren ook, en daarover wil ik nu nog het
een ander zeggen.
Door twee sanatorium-artsen in Duitsch-
kracht tegen gestooten bad en er trad een forsjb
gebouwd, goedgekleed man binnen, met een reis-
tasch in de baud en een plaid over den arm
Ik was alleen; Winston wna een half uur geleden
naar buis gegaan, nadat bij de brandkast gesloten
en den sleutel, als gewoonlijk, in den zak gestoken
bad. De klep van de kaobel bad ik reeds dicht ge
draaid, mijn ovetjoa aangetrokken en ik wilde juist
de lamp uitdoen. Nu wachtte ik natuurlijk.
.Goeden avond, mjj iheer", zeide de man naar de
kachel stappeud, en baar opendoende, is Wïston al
naar huis?
Ik antwoordde toestemmend.
.Ja, ik was er wel bang voo
Hij haalde zjjn horloge te voorschijn een heel
mooi, vond ik.
.Ik zal geen tgd hebben, naar hem toe te gaan
over een kwartier gaat de trein".
.Kan ik u ook van dienel zijn?" vroeg ik.
.Ik kwam wat geld brengen en was van plan,
twee dagen in de rtad te blijven, maar kreeg een
telegram, dat mg naar huis terugroept."
.Hoe is uw naam, mijnheer?" vroeg ik.
.Goekoop, van Amsterdam."
Toen herkende ik hem, ofschoon ik hem maar
eens gezien had. Hg was een van onz> beste klanten
gewoeet; geweest, zeg ik, want gedurende bet laatste
land werd een opzettelijk onderzoek ingesteld
om uit te makeo, of door het gemeenschap
pelijk gebruik van een beker door een serie
gezonden en zieken, smetstoffen aan den
ran.d of in den beker worden gedeponeerd.
Zij .namen daartoe eerst zelf een teug uit een
gesteriliseerden en met gesteriliseerden roo-
den wijn gevulden beker, en reikten hem
daarop aan de zieken, juist op de wijze als
bij de Avondmaalsviering in de Evangelische
kerken geschiedt, dat is onder een kleine
omdraaiing, zoodat nooit iemand de lippen
zet op de zelfde plaats als zij» voorganger.
Onmiddellijk na het drinken werden de zicht
bare sporen, wynrestes en afdruksels van de
lip met kleine, steriele stukjes gaas afgeveegd
eu daarmee ook de weer in deD beker te
rugvloeiende wijudroppels opgevangen. Het
eerste geschiedde op twee manierenzonder
dat er van te voren iets aan den beker was
gedaan, en nadat hij eerst met een sterielen
doek was afgeveegd. Al het op die wijze
verzamelde, aan het gaas klevende, materiaal
werd bij Guiueescbe biggetjes en konijnen
ingeënt. De dieren werden allen ziek en het
bleek dus, dat in ieder geval intectiekiemeD,
tuberkelbacillen en etter vormende bacteriën
waren achtergebleven. De minutieuse reini-
niging vau den bekerrand, geheel overeen
komstig de voorscbriiten van het Keizerlijk
•Gesundheitsarat", maar op een wijze als ze
wel haast nooit in de practijk in toepassing
zal worden gebracht, veranderde aan dezen
uitslag der proeveu niet. Integendeel. De
besmettingskans werd er mogelyk nog door
vergroot, omdat het afwrijven met den ste
rielen doek nooit tnet zekerheid alle intec-
tiekiemen verwijdert, maar deze veeleer
over den beelen rand uitstrijkt. Dat zoo iets
werkelijk geschiedt, was vroeger al door
andere proeven bewezen. De voorzorgsmaat
regel, door het «Gesuudheitsamt" aanbevolen
(bet afvegen met een scboouen doek na ieder
gebruik) doet dus, zooals ook wel te wachten
was, het gevaar niet te niet.
Uok over deu toestand van de restes wijn,
tta bet gebruik nog in den beker achterge
bleven, werden proeveo genomen. Tegen de
droppels en bet voebt van de lippen, dat aan
den rand blylt kleven, zou mogelijk het af
vegen nog wat kunnen doen, maar tegen
de directe vermenging van het vocht uil den
mond met den wijn, die terugvloeit, baat
dit natuurlijk niet, gelijk evenmin een draai
ing van deu beker en bet zelteu van zyn
lippen op een schoone plaats beletten kan,
dat men niet deu zuiveren wijn te drinken
krijgt, maat- een wijn die vermengd is met
wat door vorige drinkers er in werd gedepo
neerd. Ook in de wijnresten konden ten
slotte infectickiemen gevonden worden, als
even zooveel duidelijke en gevaarlijke sporen
van partikeltjes slym en speeksel, door de
drinkers achtergelaten.
Een stellige vermijding van bet gevaar is
dus niet mogelijk.
Hier helpt dus maar éen raiddel: afschaf
fing van den gemeenschappelijken beker en
jaar had hg niet zoo heel prompte betaaldhg was
veel lea achter en dien dag: had Winston mg gelast,
hem eens te schrijven, en .hem eens aan te porren"
zooals hij het noemde. De brief zat in deu sak van
mijn jas.
»U kant mij bet geld wel laten, mijnheer, dan
geef ik u een quicantie."
Hg scheen te aarzelen en dat ergerde mg eeuigs-
zins, maar nu zal ik nooit meer iemand zooiets
kwalijk nemen.
.Hoe groot is mijn rekeniug?" vroeg hij, mij scherp
aanziende.
Ik antwoordde dadelgk, want nog geen half uur
geleden had ik haar opgemaakt.
.Elf duizend zeven honderd-vijftig gulden en drie-
en-twintig cent"
.Zoo? Minder dan ik dacht. Wilt u eenquitanlie
▼oor dat bedrag schrgven? Het is in orde. Nu ken
ik u. U is reeds lang hg Wiustonuw handteekening
heb ik al zoo vaak gezien, meneer Anderson."
Hij haalde uit zjju binnenzak een groote zwarte
brieventasch eu telde er elf pakjes banknoten uit,
die hg mg verzocht na te zien.
Dat was spoedig godaan, want ieder pakje bevatte
honderd briefjes.
Daar hoorden w|j het fluiten van den trein. De
heer Goekoop greep zijn reitascb, drukte mg haaatig
in gebruik stelling van een beker voor iede-
reti gebruiker afzonderlijk, of het aanbrengea
van een geheele wijziging in de plechtigheid.
Niet alleen in Duitschland is de zaak aan
de orde, maar overal, vooral ook in Enge
land, waar men sinds lang strijd voert tegen
een andere plechtige handeling het kussen
van den Bijbel bij het afleggen van den eed.
Naar aanleiding van wat over dien Avond
maalsbeker geschreven werd eu over de
moeilijkheid o n dien door kleine afzonder
lijke bekers te vervangeD, omdat dit met het
kerkelijk ritueel in strijd zou zijn, werd uit
Amerika bericht, dat daar in de laatste jaren
de meest hygiënische wijze van Avondmaals*
bediening in steeds meer kerken werd toe
gepast.
Zooals ik in deu aanvang zeideonze ker
kelijke autoriteiten betoonen tegenover de
wenscben en pogingen tot verbetering van
wat uit hygiënisch oogpunt vetkeerd moet
worden geacht, de meest welwillende tege
moetkoming en wy kunnen er dus zeker van
zijn, dat verandering niet zal uilblyveD. De
Kerk doet daarmee ook niet anders dan de
gedragslijn volgen, die zy zich altijd beeft
gesteld. Door alle eeuwen been is zij de trouwe
hoedster der gezondheidsbelangen geweest;
haar priesters waren in de oude tijdens tevens
geneeskundigen. De scheiding van later jaren
kan de oude traditie niet doen vergeten. En
wie, als ik, onder het nie iwe Staatstoezicht
op de Volksgezondheid, geestelijken van alle
gezindten in de Gezondheidscommissiën heeft
werkzaam gezien en dagelijks kan waarnemen
welk een krachtige steun ons van die zyde
geboden wordt, zal in zijn iede verwachting
zeker niet twjjfelen.
Het Kapelhuis.
Eenigen tijd geleden werd vernomen, dat
bet zoo heel fraaie huisje op den hoek van
de Krankeledenstraat en het Lieve Vrouwe
kerkhof iu andere handen was overgegaan
en zou worden verbouwd, omdat de nieuwe
eigenares, de firma Vetter, het hooger wilde
doen optrekken teneinde bergruimte te win
nen. De gevel aan de Krankeledenstraat
zou dan vervallen.
De Ryks-commissie voor de beschrijving
der monumenten van Geschiedenis en Kunst,
die dezen gevel beschouwt als een der op
merkelijkste voorbeelden van kunstvolle bur
gerlijke architectuur, welke Amersfoort nog
bezit, stelde zich toen in verbinding met de
eigenares om te trachten, een zóo belangrijk
monument voor ondergang te behoeden.
Door den heer W. Scheepens, een der ar
chitecten van het Departement van Bionen-
landsche Zaken, liet zij een berstellingsplan
ontwerpen en zij slaagde er in, de eigena
res voorloopig te doen afzien van haar voor
nemen lot verbouwing.
Het behoud van den gevel is hiermede
echter nog niet verzekerd, want van de
eigenares, die reeds een groot offer zou
ds hand en vloog weg. Ik sloot de deur, telde bet
geld nahet was in orde. Ik pakte bet in eeo
stuk courant en bergde bel in den zak van mgu
overjas. Ik vond bel wel niet prettig, zooveel geld
bg mij te hebben, maar daar Winston beel aan bet
andere einde der stad woonde, bealoot ik bet maar
tot den volgenden ochtend te bewaren.
Ik trok mij o habdschoeneu aan, nam den sleutel
van de spijker achter de dsur en wilde bet gaa
uitdoen. Datr viel mijn oog op een etukje papier
op den grond ik raapte het op en zag, dat bet de
quitanlie was, die ik voor den heer Goekoop ge
schreven badhg bad baar zeker in zjjn haaat laten
vallen.
Ik stak ze in mjjn zak en bealoot, ie hem per
poet te zendenvandaag waa bet te laat, want de
laatste trein was weg; dat moeel dus maar wachten
tot morgen. Ik had dien avond ook haaat, ik had
een afspraak. Ik kan er ook wel voor uitkomen;
'k sou hel meisje gaan bezoeken, dat, naar ik hoopte,
spoedig mjjn vrouw zou worden.
Ik snelde Daar mjjn kosthui», gebruikte mjjn avond
maal eu ging toen na bet buis der familie Warner,
de jae aan met het geld er in, want ik wilde bet
liever niet op mjjn kamer laten. Ik liet jaa en
hoed in de gang en trad de kamer binnen, waar
Corrie mjj wachtte.