Dr.H.W.SOHREÜDER
Het Heerenhuis No. 28
y
Advertentiën.
AFWEZIG.
R. J. van EIMEREN,
GYMNASIUM
Aanbesteding.
E. J. RUITENBERG,
Reisbelasting.
ïao ASCH van WIJCK Co.
HOOIGRAS
HOOIGRAS
HOOIGRAS
2 perceelen Hooigras
DE NAWEIDE
DE NAWEIDE
De Naweide
lil
IN'
if
1
zeide 31 Mei j.l. te Beverwijk„uoch op de
personen der ministers van dit Kabinet, nooh
op de werkzaamheden door dit Kabinet ont
wikkeld, kan rechtmatige critiek worden uitge
oefend". Mannen als mr, Loeff, generaal Ber«
gansius, minister Idenburg en minister EUis
moeten in het belang van 't vaderland en de
koloniën niet gedwongen worden hunne porte
feuilles neer te leggen.
2e. omdat het Kabinet getoond heelt te kunnen
regeeren en in hachelijke tijden bet vaderland
heeft kannen behoeden voor onnoemelijke eohade
en ellende.
In het voorjaar van 1903 is het Kabinet
krachtig en beleidvol opgetreden, zoodat geen
druppel bloed» is vergoten. In andere landen
heett dikwijls onder zulke omstandigheden door
minder beleidvol optreden der regeering veel
bloed gevloeid.
Terecht brachten prof. de Louter en p of. van
der Wijck haar daarom hulde.
Vele liberalen wenschten zich zeiven en an
deren geluk dat het Ministerie Pierson-Borge-
sius de Beaufort niet meer aan de regeering
was. Wat anderen wel of niet zouden gedaan
hebben is in het algemeen moeilijk te zeggen,
maar blijkens uitspraken van de h h. Pierson,
Borgeaius en de Beaufort mag verondersteld
worden dat zij niet zoo zouden gehandeld hebben.
Mr. Pierson schreef in een Engelsche tijdschrift
dat het baste zou geweest zijn na 31 Januari
niets hoegenaamd te doen, mr. Borgesius onder-
teekende een request aan de Tweede Kamer
waarin contractbreuk als een der vrij'ut Jen
waarop het Nederlandsclie volk terecht prijs
stelt werd aangeduid en mr. de Beaufort keurde
in zijne rede te Baarn de genomen maatregelen
niet in allen deele goed.
3e. omdat het kabinet gemachtigd is opgetreden
Dit toonde het bij de benoemingen. Vele niet-
geeatverwanten werden in belangrijke landsbe
trekkingen benoemd. Van partijdigheid bij be
noemingen was geen sprake. Ook niet bij bur
gemeestersbenoemingen. Het stelsel van het
noorden en zuiden des lands door liberale Kabi
netten in toepassing gebracht, dat in het libe
rale noorden liberalen, in hetkatholieke zuiden
katholieke burgemeesters benoemd diendtn te
worden, werd ook niet het zuiden des lands in
toepassing gebracht, zooveel mogelijk werden de
burgemeesters benoemd, van de kleur van de
meerderheid der bevolking. Antirevolutionnairen
en Chr. Historischen kregen nu ook een kansje.
Gematigd was de regeering in de wetgeving.
Drankwet, Hooger- en Lager onderwijswet, Loterij
wet zijn daarvan voorbeelden. Telkens waB de
regeering tot gemeen overleg bereid. Maar bij de
behandeling van de Hoogeronderwijswetstuitte zn
op een georganiseerd verzet van de oppositie. Prof.
van Boneval Faure achtte wederlegging van de
door de regeering aangevoerde argumenten niet
der moeite waard, maar las een van te voren
opgesteld antwoord voor.
De heer Reugers verklaarde dat slechts die
wetsvoorstellen genade konden konden vinden
in dc oogen der liberalen die in de neutrale
zöne vielen; m. a. w. dat het Kabinet zijn dood
vonnis teekende, als het wetsvoorstellen indien
de die het krachtens zijn oorsprong indienen
moest.
De regeering teekende een doodvonnis, maar
niet haar doovonnis, doch dat van de Eerste
Kamer, die niet meer de uitdrukking was van
de samenstelling barer Committenten.
Ook bij de tweede behandeling der Hooger
onderwijswet waren de liberalen al even onver
zoenlijk. De heer Rengers zeide dat hij en zijne
vrienden zouden tegenstemmen, omdat zij niet
wilden. Ja, het is waar, de liberale partij wilde
geen afstand doen van het staatsmonopolie der
wetenschap, Waar de wil ontbreekt, daar faalt
overredingskracht.
Op lager onderwijs gebied wilde de liberale
partij evenmin recht doen, hoewel met sprekende
cijfers hef bezwaar der kleine schooltjes, met
klemmende bewijzen het beweerde gemis aan
waarborgen werd ontzenuwd. De liberale partij
die altoos beweerd heeft de vrijheid voor te
staan, wilde den arme niet de feitelyke vrijheid
geven om zijne kinderen te zenden naur de
Bchool die met zijne beginselen overeenkomt.
De wetten tot vrijmaking van het onderwijs
worden partijwetten genoemd. Welnu als ae
liberale partij het eene partijdaad onzerzijds
acht, de vrijheid van het onderwijs te bevorde
ren, dan accepteeren wij dit, maar dan volgt
daaruit dat ae bevordering van de vrijheid
voortaan ons goed is en niet meer het hare,
dat de strijd voor de vrijheid voortaan onze
strijd is en niet meer de hare, dat in den strijd
voor de vrijheid het Nederlandsche volk van
haar niets meer, van one alles te verwachten
heeft.
4e. Dit Ministerie moet behouden blijven,
omdat het voor de vrijheid waakt.
Vrijheid is de mogelijkheid om zich krachtens
natuur en roeping vrij te kunnen bewegen en
ontwikkelen.
De wetenschap, de christelijke zoowel als de
niet-christelijke, het onderwijs, het christelijk
zoowel als het niet-christelyk, moet vrij zijn.
De Btaat heeft slechts te zorgen dat het goed
en deugdelijk zij en geen gevaar oplevert voor
zijn eigen bestaan. De maatschappij zelve moet
in de behoefte aan onderwijs voorzien. De staat
mag dan eerst optreden als de maatschappij
haar taak niet behoorlijk vervult doch vooraf
prikkele de staat de maatschappij tot het doen
van haar plicht. Het subsidieere zoo de maat
schappij geldelijk te kort schiet. Maar indien
hij zelf de taak der maatschappij overneemt
dan zy zijn streven zich zelf overbodig te maken.
Anders ontzenuwt hij de maatschappij en doodt
het particulier initiatief.
Door de onderwijsnovelle is de regeering in
dien geest werkzaam geweest. Door het bijzonder
onderwijs te subsideeren tracht de staat het
staatsonderwijs overbodig te maken en de Maat-
Bchappij in staat te stellen haar onderwijstaak
te vervullen.
De Staat kiest bij het subBidieeren niet partij
voor het christelijk of niet-christelijk onderwijs
Hij subsidieert alle bijzondere scholen die aan
de eischen voldoen. De onderwijsnovelle bevoor
deelt niet het christelijk onderwijs boven ander
bijzonder onderwijs noch boven het ojienbaar.
Het bijzonder onderwijs bluft in ongunstiger
positie verkeeren dan het openbare. Maar daaren
boven worden alle bijzondere scholen, niet alleen
de ohristeliike gesubsidieerd. Alle partyen kun
nen bijzondere scholen oprichten. De onderwijs
wet is dus geen partijwet maar een wet die de
vrijheid van onderwijs bevordert.
Het beginsel der vrijheid is ook gehuldigd
ten opzichte van de ambtenaren.
De ambtenaren zijn volkomen vrij in hunne
politieke overtuiging.
Alleen indien ambtenaren de macht van den
Staat niet boven zich erkennen, maar zich aan
sluiten by een macht in den staat die vüandig
is aan den staat zelf, kunnen zij niet worden ge
duld.
De bewering alsof ambtenaren gedwongen
zouden'worden naar de kerk te gaan, is volko
men onjuist. Dit is in strijd met de opvatting
van het Christendom, dat de vrijheid wil.
Het verhaal van den heer Koodhuijzen be
treffende liet doopen van kinderen door een offi
cier teneinde bevorderd te kunnen worden, is
uit den duim gezogen.
Het beginsel der vrijheid is ook gehuldigd in
de buitenlandsche politiek en wel door het slui
ten van arbitrage verdragen. Als er vrede heerscht
tusschen de volken is er vrijheid, want dan kun
nen de volken zich vrij en onbelemmerd bewegen
en ontwikkelen. Door in het arbitrageverdrag
met Denemarken de bepaling op te nemen, dat
alle andere mogenheden zich daarbij kunnen aan
sluiten heeft Nederland te kennen gegeven
bereid te zijn met de geheele wereld in
vrede te leven en alle geschillen met andere
mogendheden niet meer door het zwaard, maar
door het recht te laten beslissen.
Waar echter andere staten den vrede nog niet
willen en gewapend blijven, daar dient Neder
land er een leger en een vloot op na te houden
ten einde zich, ingeval het wordt aangevallen
te verdedigen en te waken voor eigen onafhan
kelijkheid en voor het van de vaderen geërfde
goed.
Zoolang wij gedwongen zijn een leger en een
vloot te hebben, moeten wij zorgen, aat de wa
pening zoodanig is, dat onze miliciens niet met
verouderde wapenen in 't vuur gezonden worden.
Iedere regeering van welke richting ook, moet
dat doen. Terecht bracht de vorige liberale re
geering een post voor snelvuurgeschut op de be
grooting, terecht vroeg het Kabinet Röel-van
Houten millioenen voor nieuwe geweren aan en
terecht stond de Kamer deze aanvragen toe.
Met droefheid stemmen wij voor militaire
uitgaven, omdat wij dat geld zoo gaarne zouden
willen aanwenden ter vermeerdering van de volks
welvaart, maar zoolang er gevaar dreigt voor de
onafhankelijkheid en het behoud onzer Koloniën
mogen wij ons daaraan niet onttrekken.
Ten bate van de belangen van den militair
is door de regeering veel verricht.
Maatregelen ter voorziening in de zedelijke,
geestelijke en stoffelijke behoeften van het leger
zijn genomen, welke door spreker worden op
gesomd.
Op het gebied van den handel moet de vrij
heid zooveel mogelijk gehuldigd worden. Spreker
is, evenals hij ia voorstander van den vrede, ook
voorstander van den vrede op handelsgebied,
voor den vrijhandel. Doch aangezien de andere
landen dien vrijhandel in de practijk niet huldigen
maar hunne grenzen sluiten voor onze waren,
moeten wij uit zelfverdediging ook tarieven
hebben. Beschermden wij onze vrijheid niet, ter
wijl onze producten aan invoerrecht in het buiten
land onderworpen zijn, dan zou onze nijverheid
te gronde gaan. Als vryhandelaar kan men tot
besehermende maatregelen gedwongen worden
Tariefsverhooging kan om economische en om
financieele redenen noodig zijn. Het is een kwestie
Diet van principe maar van utiliteit. Om beide
redenen is zij noodig. De volkswelvaart is niet
toegenomen m de mate waarin zy had kunnen
toenemen. De heer Struve, een onverdacht liberaal
man van de praktijk, toonde dit aan. In vergelij
king met andere landen zyne onze invoerrechten
zeer laag. In andere landen ging de volkswel
vaart ten gevolge van tariefsverhooging vooruit.
Het bewjjs, dat door hoogere invoerrechten de
welvaart niet daalt en de goederen niet duurder
worden levert, de wet van 1895 door 't liberale
kabinet Röell-van Houten voorgesteld. Daardoor
kwam 2'/» millioen aan invoerrecht meer in de
schatkist- Sinds dien zijn de Rijksinkomsten
gestegen en de goederen niet duurder geworden.
Er zjjn ook financieele redenen. De sociale wet
geving eischt versterking van 's Rijksmiddelen.
Het kabinet Pierson-Borgesius-de Beaufort stelde
daarom tevergeefs verhooging voor. De vrijhande
laar Pierson zag de noodzakelijkheid daarvan in.
Indien de vrijzinnigen invoerrechten zoo slecht
achten, waarom stellen zij dan niet voor het
bestaande tarief, dat eerste levensbehoeften belast,
af te schaffen? Hieraan denken zij echter niet.
De middelen door de liberalen en vrijzinnig
democraten aangegevenveriiooging van de
succesiebelasting, van de bednjfs- en vermogens
belasting, de laddbouwers onder de bedrijfsbe
lasting te brengen en verhoogiDg van de belasting
op artikelen van weelde, zullen niet voldoende
baten en de volkswelvaart schaden, den midden
stand te zeer drukken, die het kind van de
rekening zal zijn. In beginsel is de successiebe
lasting af te keuren als een middel in socioal-
democratischen geest om het eigendomsrecht af
te schaffen. De liberalen hollen daardoor het
eigendomsrecht uit. Door tariefsherziening zal de
welvaart en de koopkracht toenemen, zullen de
loonen stijgen.
De politiek dezer regeering is den middenstand
te verheffen. Deze stand is een noodzakelijk
bestanddeel der maatschappij, staande tusschen
kapitalisten en arbeiders.
Een gezond maatschappelijk leven wordt door
deze regeering bevorderd De vrije ontwikke
ling der maatschappelijke fltanden moet mogelijk
worden gemaakt ten bate van de gemeenschap.
Het christelijk beginsel veroordeelt den klassen
strijd. Alle klassen der maatschappij hebben
elkander noodig en moeten samenwerken ter
verhooging van de volkswelvaart.
Dank zij het liberale regime van lasser fiure,
laiser passer is een brandende sociale kwestie
gerezen die oplossing eischt. KruohLens haar
beginsel liet ae liberale partij volgens Prof.
Quuck, de oplossing rusten. ToeD zij inzag,
dat zij zioh daaraan verder niet onttrekken mocht,
viel zij in groepen uiteen. Mr. Troelstra meent,
dat het liberalisme niet meer aan de regeering
kan komen, hoogstens de liberalen, maar dan
zijn zij de opgedrongen zaakwaarnemers der ar
beidende klasse. Dat is geen eigen ideaal, dat
is afbraak van eigen beginselen.
Spreker is het daarmede eens en wijst op de
verdeeldheid van de liberalen ten opzichte van
de oplossing der sociale kwestie en ae middelen
om aan geld te komen.
De oua-liberalen zijn blijkens hnn manifest
niet voor verplichte verzekering. Slechts de
groepen der rechterzijde zyn het daarover eens.
Reeds liggen de wetsontwerpen klaar. Als de
rechterzyde in de meerderheid blijft, zullen zij
hoogstwaarschijnlijk binnen 4 jaar wet zijn.
Met een beroep op de kiezers in het belang
van land en volk en op d« rechterzijde, die de
regeering zal steunen, en hopend, dat Amers
foort, dat altijd trouw bleef aan de rechterzijde
niet in handen zal vallen van de oud-liberalen,
eindigt spr. zijn rede.
Er was geen debat toegelaten slechts ds.
Donner nam nog het woord om spr. te danken
voor diens optreden, waarna ds. Teerink de
vergadering met gebed sloot-
V* Tot onze diepe droefheid
ontsliep heden in den ouderdom van
48 jaren, onze geliefde broeder en
behuwdbroeder
Adam Bernard ter Haar Komeny,
predikant bij de Nod. Herv. Ge
meente te Utrecht.
H. J. ter HAAR ROMENY.
M. C. ter HAAR ROMENY—
Huder.
Amersfoort, 12 Juni '05.
IS VAN
11 Juni tot en met 24 Juni
De praktijk wordt door de overige burger-
geneesheereü waargenomen.
Amersfoort, Arnhemsche weg 8.
jToiFFEU R-j^OSTICH EU R.
Aparte salons voor DAMES- en HEEREN
Billijk Tarief.
te
AMFRSFOORT.
Het EERSTE TOELATINGS-EXAMEN
zal worden gehonden op Maandag en Dins
dag 10 en 11 Juli.
Aangifte van Candidaten wordt verzocht
vóór 1 Juli bij den Rector
J. S. MOLL,
Utr, Weg 14.
De ondergeteekende is voornemens, na
mens de firma P. E. R1NTEL, in het Café
»I)e Arend aldaar den 29sten Juni 1905,
des voormiddags 11 nor
aan te besteden:
Het amo voeren van de
peroeolea 4 en 6 aan de
Varkensmarkt, het bouwen
van een Winkelhuis met
Bovenwoning en Magazij
nen, het bouwen van een
Bovenhuis op perceel 8
daarnaast en eenige daar
mede in verband staande
werken aan perceel 2.
Bestek en 4 teekeningen liggen van af 20
dezer in genoemd Café ter inzage en zijn
dan tegen betaling van f4.— verkrijgbaar
bij ondergeteekende, welk bedrag na de
besteding aan de inschrijvers, tegen terug
gaven der teekeningen en bestek, wordt
terugbetaald.
Aanwyzing in loco op Maandag 26 Juni
des voormiddags 11 uur.
De Architect,
W. SALOMONS.
Makelaar, WEYER88INGEL No. 11
buren en verhuren van huizen.
Er zyn onder de minvermogenden velen,
voor wie een verblijf van eenige weken in
de buitenlucht tot herstel van gezondheid,
eenc onschatbare weldaad zou z\ju.
Welnu, even als vorige jaren blijveu ou-
dergeteekenden zich vriendelijk aanbevelen
tot het ontvangen van gitten voor boven
genoemd doel.
Het Hulpcomité voor Amersfoort,
Mevr. KNOOTE-
V'n Lanschot Hubrecht.
Mevr. De JONG SCHOU WENBURG-
Mevr. GRONEMANDoornbos.
Mej. D. A. S1DDRE
Mei 1905.
Commissionnairs in Effecten.
Boothstraat 12, 1JTBECHT,
Koopen en Verkoop Effecten.
Verzilveren Coupons.
Nemen Geld a Dépo/iito.
Sluiten Prolongatièn en Beleeningen.
De Notaris A. N. J. Y08, te
Amersfoort, zal op Vrijdag 16 Juni
1905, des middags 12 uur, in het
Hotel «De Vergulde Zwaan" aan den Utrecht-
schestraat aldaar
A. publiek verkoopen
8 perceelen
in de Zurenmaat aan de Eem onder Baarn.
Aanwijzer P. van Roomen aan hetZuren-
eind.
4 perceelen
op de Treek onder Leusden.
Aanwijzer J. D. Struve op den Treek.
4 perceelen
op het land achter Wolkenberg onder Baarn,
Aanwyzer L. van de Tweel aldaar.
naby Lockhorst onder Leusden, eigendom
van de familie Croockewit, vroeger in huur
by Boersen.
B. publiek verpachten
van 2 perceelen WEILAND op den Treek.
van 2 peeceelen WEILAND, achter Wolken
berg voormeld.
van 1 perceel WEILAND onder Leusden
van de familie Croockewit voornoemd.
Betaling dei" koop- en pacbtpepqiqgen
t OCTOBEB 1005, V
De Notaris C. A. van BLARICUM,
te Amersfoort, is voornemens op
Zaterdag 17 Juni 1905, des avonds
en 7 uur, in het koffiehuis »HETVALKJE"
aldaar, in het
openbaar te verkoopen:
In de Gemeente Amersfoort,
met ruime BERGPLAATS, ERF, TUIN en
WEG groot ongeveer 9 Aren en den
Tuin of Boomgaard
met weg, daarnaast, groot ongeveer 12 Aren,
uitmuntend geschikt voor BOUWTERREIN,
gelegen aan den Heiligenbergerweg.
Te veilen in 2 perceelen en Massa.
Betaaldag der kooppenningen 17 Septem
ber 1905.
Breeder bij billetien en nadere inlichtingen
ten kantore van voornoemden Notaris.
