Stadsnieuws.
waarmee do ouders worden aangeduid, bijv.
pa, ma, .met zoo'n consonant beginnen. Zij
zijn in fysiologischen zin het gemakkelijkst
te vormen en vour liet kind het gemakke
lijkst te zien, wijl de vorming aan de buiten
zijde van het aanzetstuk geschiedt.
Bij duizenden kinderen heeft mende volgor
deder letters, die een spreken leerend kind
spcntaan voortbracht, opgeteekend en er de
gevolgtrekking uit gemaakt, dat de voor het
best waarneembare en daarbij den minst
moeilijken arbeid opleverende medeklinkers
't eerst gezegd worden. Ondertusscben legt
het kind in zijn schreien ongeduld, moeheid,
honger. De schrei vormt een nieuwe geeste
lijke verbinding en is tevens het middel voor
een nieuwe wisselwerking. Ook begint het
kind te lachen en langzamerhand wordt de
tweede ontwikkelingslaze bereikt.
De tweede spraakontwikkelingsfaze is die
van het nadoen. Het kind begint met op
merkzaamheid te luisteren en te zien naar
zijn omgeving. Gezicht en gehoor arbeiden
tegelijk en de verbinding tusschen deze zins
prikkels is zóo innig, dat de geboorsvoorstel-
ling de gezichtsvooi stelling te voorschyn roept
en omgekeerd. Zoo ontwikkelen zich het
klank- en het lettergreepcentrum. Hei kind
zegt veel lettergrepen goed. Soms verdubbelt,
het er een, bijv.: waf-waf, tik-tak. Hieruit
wil men de aanwezigheid van verdubbelings,
woorden verklaren, bijv. in't Maleisch. Toch
zal een opmerkzaam k nd zich niet schuldig
raakeu aan deze echo-spraak.
Hoort of ziet het kind niet met opmerk
zaamheid, dan kan het niet nadoen en dan is het
niet normaal. Waargenomen is, dat een kind,
wien de klanken slechts zichtbaar, doch niet
hoorbaar werden voorgomaakt, ze zeer juist
namaakte. Evenzoo is waargenomen, dat
blindgeboren kinderen veel later beginnen
te spreken dan ziende, omdat zij een weg
tot kennis (de perceptiebaan van het oog)
missen.
Door nadoen alleen kan een kind ontwik
kelen.
Het kind spreekt een klank uit en heeft
dus reeds de bewegiugszonuwe», die naar de
spraakorganen voeren, geprikkeld. De bewe
ging, noodig om het geluid te kunnen laten
hooi en, wordt het zich bewust door een groot
aantal bewegings-, uuurakings-, druk- en
trilgewaarwordingen, die in lippen, tong, ge
hemelte, strottenhoofd, borst en buik ont
staan zijn.
Nu ontstaat ei associatie tusschen de be-
wegings- en de toongewaarwordingen. De
gehoorsvooi'stelling is weg, maar de berin-
nering aan de bewegingsgewaarwording is
er. Wil het kind dien zelfden klank voort
brengen, dan moet het de zelfde beweging
makenmaar het moet zich de ontvangen
bewegingsgewaarwordingen herinneren.
Komt het geluid met het eerste overeen
dan is >le zaak m orde. Is dit zoo niet, dan
moet het een gewijzigde beweging maken,
om het zelfde resultaat te krijgen. Dat be
proeven en zoeken geschiedt zoo lang tot
het resultaat overeenstemt met den eersten
klank. Door oefening en voortdurende her
haling verbindt zich de bewegings voorstelling
zóo met het voorbeeld, dat dit de beweging
automatisch reproduceert; d. w. z. het kind
kan haar gedachteloos makende moeilijk
heid er van gaat dan verloren en allengs
leert het kiml gemakkelijk spreken.
By voor- en naspreken wijzigt dit proces.
Vooreerst zyn de klanken, uitgesproken
door een vreemde, anders dan die, welke
het kind zegt. De gehoorsprikkel is dus ook
een andere. Daarom wordt hij niet terstond
door de vereischte beweging gevolgd. Integen
deel ontstaat deze na veel zoeken en pro-
beeren. Ook hier is veel oefening en her
haling noodig, eer de bewegingsvoorstelling
zich zóo met de klaukvoorsielling verbonden
heelt, dat de klank op juiste wijze door de
beweging wordt gevormd.
Is er oen nieuwe voorspreker, dan moet
het kind opnieuw trachten diens woorden
na te maken. Daardoor zal een kind bijv.
wel een spraakleeraar, maar nog niet de
ouders juist naspreken.
Een belangrijk psychisch verschijnsel in
deze faze is, dat het kind het gehoorde wel
kan verstaan, maar niet kan nazeggen.
«Waar is paatje?" vraagt moe, en het
niet-sprekeude kind draait zich om, teneinde
vader te kunnen zien. Hei gedeelte der
hersenen, waar 't denken plaats vindt, ont
wikkelt zich veel vlugger dan het gedeelte,
van waar uit de beweging geleid wordt (het
motorium). Ouders behoeven dus volstrekt
niet bevreesd te zijn, wanneer hun kind wél
alles verstaat, maar niets kan zeggen.
Bij meisjes ontwikkelt het motorium vlug
ger dan bij jongens. Vrouwen kunnen zien
daardoor vlugger en beter bewegen dan
mannen. Daartegenover staat, dat haar veel
vuldig naplapperen zinloos is. Hieruit ver
klaart men het feit, dat er veel minder vrou
welijke dan ma ïnelijko stotteraars zijn: éen
tégen vier.
Wanneer de verhouding tusschen het
denken en het bewegen (spreken) verbroken
is, ontstaat een spraakgebrek. Meestal is
het stotteren of polteren. We weten nu
ook, waarom de ouders zeiden de oorzaak
Van bet stotteren hunner kinderen kunnen
opgeven. Tevens leeren wjj nu inzien,
waarom bij de meeste stotteraars het gebrek
ontstaat tijdens de spraakontwikkeling.
Ongemerkt is het kind aan een bepaalde
zaak eeu bepaald woord gaan verbinden, en
omgekeerd. Zoo heeft het allengs de derde
faze bereikt. Wordt aan een bepaalde zaak,
bijv. »melk" en niet goed uitgesproken doch
bepaald woord verhouden bijv. »mek", dan
is het kind in de derde faze.
Ten einde de spraakontwikkeling normaal
te doen verloopen, is bet noodig, dat de om
geving een gunstigen invloed uitoefent op de
kinderen. Een goed sprekend voorbeeld oefent
een grooten invloed uit, doch een slecht
sprekend voorbeeld heelt een nóg grooteren
invloed. Door het slechte voorbeeld wordt
men spraakgebrek kig.
Zeker is het, dat een kind op zijn 4de ol
5e jaar goed moet kunnen praten.
Een ouder moet vooral hoorbaar en zicht
baar spreken. Wel is de gehoorsweg de voor
naamste, maar toch wordt de voorslelling
van het woord vollediger als men ook het
oog kan gebruiken. Daarom gebruikte reeds
Demosthenes een spiegel bij liet leeren spreken
eeu gebruik dat nog bij ons bestaat. Als wij
een spreker kunnen zien, verstaan \vy hem
beter dan wanneer wij hein enkel kunnen
hooren. Bij 'tgebruik van een binocle zet
en verstaat men den speler beter.
Achtereenvolgens worden nu behandeld:
het stamelen en krompraten, d. i. het in
het geheel niet, of niet goed uitspreken van
klinkei's of medeklinkers, letters of woorden
(tee voor twee); het gebruik der h niet op
haar plaats, bijv. ier ben hik; het beroemde
Rientje reerdo Rotje roopen, ook wel met
w of ng), hetgeen geneesbaar is bij allen.
het brouwen, lispelen en neuslispeleu, dat
besmettelijk is eu dikwijls een familiekwaal,
welke zich vertoont onder familieleden die
elkaar nimmer hebben ontmoet. Ook dit is
bij allen geneesbaar in ten hoogste vier
nr. an den.
het organisch stamelen, in verband staande
met aiieuoide vegetaties.
het stotteren, een gevolg van aandoening
der hersenen waarbij, zonder dat een anato
mische afwijking bekend is, krampen de rede
nderbreken als de spraakspieren samen
werken. Het heeft volstrekt niets te maken
met zenuwlijden.
Dat stotteren zeer veelvuldig voorkomt,
moge wel hieruit blijken, dat bij een onder
zoek, loepend over KJOOÜ schoolkinderen,
1 bleek te stotteren. Geneesbaar is 95 0'0,
terwyl de hevigste stotteraars meestal
't vlugst genezen. Van volwassenen genezen
6 niet; 10 gaat sterk vooruit en 84°/#
genezen volkomen.
Het polteren of broddelen (naaldstop voor
stopnaald; of het bekende: Liiiputters
ii pillilutters hm liiiputters zijn
pulliputters, hm enz.)
Avasie, d. i. sprakeloosheid veroorzaakt
door abnormaliteit van een der hersens-ceotra
of van een der zenuwbanen tusschen deze
centra, iietzij door mechanische beleediging,
hetzij door totale verwoesting.
Na gehandeld te hebben o ver hygiënisch
f, methodisch spreken en te hebben doen
uitkomen, dat gebrekkig spreken en slecht
spreken twee zeer verschillende afwijkingen
zijn van goed spreken, vervolgt schr.
Om techuïseh goed te spreken, moet men
dus aan veel eischen voldoen. Men hoede
zich er voor, methodisch spreken te verwarren
met welsprekendheid. Het eene heeft met
't andere niets te maken, 'tIs alleen jammer,
wanneer een welbespraakt mensch niet
methodisch juist spreekt, omdat 't den hoorder
aangenaam aandoet, omdat dus de spreker
een grooteren invloed uitoefent, als hij een
stem heelt, die vol van klank, rijk aan nuan-
ceering is. Kan hij 'tniet, dan is zijn stem
dof, plat, krachteloos, zwak, spoedig vermoeid.
Zij heeft geen draagkracht, klinkt achter in
den mond, en is daardoor onwelluidend. Of
wel zij klinkt te hoog en is onaangenaam.
Anderen spreken alsof zij «een aardappel in
de keel" hebben, of binnenmomls, tusschen
de tanden, onduidelijk. Kortom, hun orgaan
is niet wat men noemt gedeveloppeerd.
Ou de vraag: zeg nu eens, hoe rnen wel
spreken moet, zou men een aantal rethorische
kunstuitdrukkingen van tegenovergestelde
kracht kunnen opsommen. De spraakheel-
kunde verwijst ze naar een goed gestyleerde
brochure, eu verwerpt ze, omdat ze geen
tegenwicht vormen tegen de zeer oude en
zeer talrijke klachten over slecht spreken.
Kom m onze Volksvertegenwoordiging en
zie hoe een afgevaardigde angstvallig uit de
omgeving der stenografen blijft, uit vrees
dat de woorden des sprekers van 't oogenblik
door de schrijvers niet gehoord zullen kun
nen worden. Wanneer onze Kamerleden
zonder uitzondering duidelijk, ik bedoel niet
schoon of mooi, spraken, zouden stenografen
en Persmannen niet voortdurend aun hun
collega's behoeven te vrageD, wat, er gezegd is.
Kom in een kerk. 't Is een witte raaf, als
de prediker niet schreeuwt, of als hij ver
staanbaar is. Minstens evenveel lettergrepen
worden er ingeslikt als uitgesproken.
En luister eens onder 't balie-publiek naar
onze openburi terechtzittingen. Daar is do
ontgoocheling 't grootst. Door de woorden
keus onzer rechters, worden ze vooreerst
zelden begrepenvandaar antwoordon, die
op "de vragen slaan als «een tang op een
varken". Maar bovendien zijn de rechters
met den besten wil van de wereld niet te
verstaan. Erger maakt het de a Ivocaat.
Die staat met den rug naar 't publiek, en
zoo hij eenige moeite doet om een draaglijke
kracht achter zijn geluid te zetten, wordt
er niet met voldoende aandacht geluisterd,
omdat men naar iemand, die onduidelijk
spréékt, niet kan blyven luisteren. Het
balie-publiek zoekt alleiding in onderlinge
gesprekken eu de Voorzitter wordt boos
en verbiedt.
Bij bet leger is 't evenzoo. 't Is bekend,
dat er «hup» voor «geweer» geroepen
wordt. Maar daardoor vermindert de stij
ging van 't bloed naar en 't zwellen der
aderen in den omtrek van 't strottenhoofd
des officiers niet. Voor oningewijden klinken
de militaire commando's, alsof iemand
allerlei vreemde talen «loor elkaar spreekt.
En op onze scholen Daar is sleehtspreken
regel en methodisch spreken uitzondering.
Wie klaagt daar niet over brommen binnens
monds, over fluisteren, over si muieoren
door lippenbeweging, over onduidelijkheid,
onbeholpenheid in 'tspreken enz. enz.'? Als
men in een klasse luistert naar tiet lezen,
zonder zelf in het boek na te zien, dan is het
gelezeno niet te verstaan. Sterker neemt
men dit gemis aan voldoende spierbeweging
waar, als er in een vreemde ta il gesproken
of gelezen wordt.
Ten slotte iets uit de «Resultaten".
»Te Amsterdam wordt de stein van as-
pirant-onderwyzers geneeskundig onderzocht.
Een vrouwelijke tijdelijk afgewezen candidaat
volgde mijn lessen. Zij sprak te hoog. Zij
zong sopraan. Dit was haar op do Rijksnor-
maalseliool geleerd. Toen zij de middenrifs-
ademing geleerd had, en dus de borststem
niet hoog kon opdrijven, ontpopte zich een
aanvangende altstem. De dame vond 'tzeer
vervelend, dat haar geknepen sopraantje
verdrongen werd door een volle altmaar
door et. onder 'toefenen, gewende zij eraan,
met het gevolg dat zij nu reed" lang benoemd
is. De keelpijn, die van dat wringen en knijpen
het gevolg was, is verdwenen."
Hoe velen verkeeren, onbewust, in het
zeltile geval?
Eindigen we met een aanhaling uit het
Voorbericht:
»Nu de Rijksregeering een ouderzoek heeft
laten instellen naar het aantal spraokgebrek-
kige schoolkinderen in ons land, en zij haar
aandacht za! schenken aan de opleiding van
spraakleeraren, nu de Gemeenten 's-Graven-
huge en Amsterdam «Gemeente-cursussen
voor Spraikgebrekkigen" inrichten en men
tot inzicht komt, dat de invoering van Spreek-
onderwijs op Kweek- en Normaalscholen even
als op de Lagere school in de naaste toekomst
zal nijeten plaats hebben, om de spraakge
breken met succes te bestrijden, nu acht ik
't beslist noodig, dat bij allen, die met kin
deren in aanraking komen (en hoevelen zijn
dat niet meer dan tot nu toe, betere be
grippen ontstaan omtrent spreken, slecht
spreken en gebrekkig spreken.
Zeer velen zullen z< ker kennis willen maken
met de helder geschreven brochure.
Het Provinciaal kerkbestuur der Ned.
Hervormde kerk zal voor 1900 bestaan uit
de heerends. Tb. H. Nahuijs, predikant te
Zeist, President; secundus dr. H.H. Meulen-
belt, predikant te Baarn tertius ds. W. li.
Stegenga, predikant te Üud-Loosdrecbt.
Ds. K. A. de Groot, predikant te Mouten,
vice-president; sec. ds. W. de Lange, predi-
te Rbenen tert. dr. 11. E. G. van de Meene,
predikant te Overlangbroek.
P. Bongers, predikant te Kameriksec. dr.
A. W. Bronsveld, predikant te Utrecht; ter
tius vacant.
C. L. Mense, ouderling te Zeistsecundus
vacant.
Ds. M. A. Adriani, emeritus-predikant te
Utrecht, secretaris; secundus ds. J. Quast
Hzn., predikant te Utrecht.
De heeren H. W. de Heus en J. II. Boks
zijn herkozen tot Kerkvoogd der Ned. Her
vormde kerk.
In ons kort levensbericht in bet vorig
nummer verzuimden we er molding van te
maken, dat ds. J. G. Busch K eiser oók was
Voorzitter van het pluatsclyk Nuts-doparte-
raent en van de kerkelyke kiesvereeniging
«Geloof en Liefde".
Dat de waardige man zijn rusttyd ook in
ander opzicht niet doorbracht in ledigheid
moge wel hieruit bliikon, dat in oen zijner
vroegere gemeenten door zijn tactvol optre
den de vrede word hersteld tusschen de
boeren en zijn opvolger den jongen predi
kant., die aanvankelijk niet mot zijn gemeeu-
tenaren niet overweg kon.
De hoer J. W. Putman Cramer is benoemd
tot sub-agent der Rijks-Verzekerings Bank.
Mej. W. J. F. Rost slaagde aun de Rijks
universiteit te Utrecht ook voor hetaanvul-
lings-examen dier- en delfstol'kunde.
De heer G. Bolkesteyn legde aun die
Uuiversiteit mot gunstig gevolg afliet candi-
daats-exaine» theologie.
De heer Th. W. J. Heyligers slaagde <Jok
bij bet examen Boekhouden en handels-corres
pondentie voor do practijk van do «Vereeni-
ging van leeraren in het boekhouden".
Kapitein A. C. de Vos, vroeger van bet 5e
regiment infanterie, beeft verzocht, in activi
teit hersteld te wordf.u.
Op de tentoonstelling te Zutphen van stukken
uit het portefeuille van hot schildersgenoot
schap «Pictura Veluvensis" to Renlcum is
verkocht een aquarel van den heer J. P. C.
Grolman«Portaal van do St. Joriskerk te
Amersfoort".
Te rekenen van I Januari 1906 is hot
vertoonen vau een marsch- of reisorder of
van een legimilatiebewijs, recht ge veude op
toepassing van het militair tarief bij reizen
per spoor, voor de officieren van de land
macht ook verplichtend gesteld bij reizen in
uniform, en zulks omdat niet allo officieren
in uniform recht hebben op toepassing van
dat tarief.
In verband met het overlijden van majoor
jhr. M. W. Moreel is de juclitrit dor «kon.
Veluwsohe Jachtvereeniging", welke in de
omstreken van Amersfoort zou worden ge
houden, uitgesteld.
Do 60ste uitvoering der Zangvereeniging
van Toonkunst" heelt bijna geheel voldaan
aan de verwachtingen bij de algumoene
repetitie gewekt en waarover we reeds in
ons vorig nummer schreven.
liet koor hield zich over liet algemeen
voortreffelijk, ui bleek het hier en daar dat
de bezetting sterker kon zijn; maar daar
valt nu eenmaal niet aan te veranderen,
waar, trots alle opwekking, bier zoo betrek
kelijk weinigen te vinden zijn om werkend
lid van de afdeeling te worden.
Van de solisten komt de eerepalm toe
aan den heer Zaisman, die Dinsdagavond nog
mooier zong, nog meer zich gal dan op de
repetitie en zells een deel der partijen overnam
van den bariton, die door droeve omstandig
heden niet gedisponeerd kón wezen en dus
niet kón schenken wat hij elders getoond
heeft w°l te vermogen.
De heer van Schaik, de tenor, voldeed in
menig opzicht; zijn geluid klinkt beschaafd
en bezit gloed.
De sopraan kon ons evenmin als op de
repetitie bevredigen, zells schonk zij ons op
den tweeden avond nog meer de overtuiging,
dat de Gretchen-party,zoo wat stemmiddelen
als voordracht betreft, beslist boven baai-
kracht gaat.
De kleine quartette», gezongen door me
juffrouw Clasien van Ookkum uit Utrecht
én de dames-stadsgenooten C. M. en
W. S., schonken veel genot. Ze klonken
zoo zuiver, zoo glashelder als wij ze slechts
zelden gehoord hebbenwe hopen deze
zangeressen nog heel dikwijls haar mede
werking op concerten hier te hooren ver-
leenen.
En last not least een woord van onge
veinsde bewondering voor de verve, de ac
curatesse, waarmede mejuffrouw J. L. Wolter
de klavierbegeleiding tot haar rechtt 1 1st te
brengen; het was een genot apart naar haar
te luisteren en we bewonderen zeer de wijze
waarop zij, zoo hoel ongezocht, den zang
der solisten en het koor steunde door haar
zeer ontwikkeld muzikaal gevoel.
Met groote voldoening mag de leider, de
heer M. W. Petri, ook op deze uitvoering
terug zien. Heeft de voorbereiding zeker
heel wat van zijn «Ausdauer" geöischt, succes
kroonde zijn werk.
Alberts frères komen van Zaterdag tot
Woensdag in «Amleitia".
We zouden nu kunnen volstaan met te
verwijzen naur de advertentie over hun voor
stellingen in dit nummer, want de heeren
Alberts zyn hier reeds over bekeudwe
zouden haast vragenis er wel éon Amcrs-
foorter die een ol meer hunner tableaux niet
heeft gezien 'l
Maar toch moeten we nog iels omtrent
ben meedeelen en wel dat, door nieuwe
machines, do beelden absoluut rustig zijn en
er geen spoor meer is van lichtllikkering.
Huu exploitatie verwierf zich dan ook
den eerenaam van «la roino des Uiographes"
en zij brengt steeds het nieuwste; óok de
manoeuvres rond Maastricht, o'ok bet bezoek
van het Koninklijk echtpaar aan die stad
boe deze reeks kiekjes is genomen, ver
tellen we later eens ook liet wanhopig
geval van den jongen Franse-liman te Zand-
voort, waarvan dezen zomer de groots
bladen vol stonden, en zooveel meer. Een
gestage afwisseling van prachtige natuur-
tnforeelen en koddige voorstellingen, en alles
met do uiterste zorg opgenomen on gepro
jecteerd.
't Zal vol loopon in «Amicitia," vyf avon
den achtereen, en ook bij de kindervoorstel
lingen dos middagsen heel velen zullen
meer dan óons gaan kijken naar liet vele
mooie en gaan luisteren naar liet zeer goede
pianospel eu do zeer beschaafde explicatie.
De vereeniging «Handel en Ny verheid"
zond weer eon roode kaart uit.
