Dinsdag 27
Maart 1906.
No. 7176.
55e Jaargang
Feuilleton.
Leemen voeten.
FIRMA A. H. VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag- Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
iranco per post f 4.15. Advertentiën 1G regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-
ofiicieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 45 cent. Reclames 4—5 regels/" 4.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRAGHT9
Postbus 9. Telepboon 19.
Zij, die zicli met ingang
van 1 APKIL op dit blad
abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende
nummers KOSTELOOS.
Het Huishoudonderwijs
ook Volksonderwijs.
Mej. H. M. S. J. de Holl, de ervaren
Directrice der Amersfoortsche Industrie- en
Huishoudschool, schreef voor het «Nieuws- en
Advertentieblad" het volgende Ingezonden
stuk, dat, naar onze rneening, zooveel tref
fende waarheden bevat, dat we het met
volle sympathie een pluals ook in ons blad
geven
Het ia mij een behoefte, een woordje te
spreken tot U, moeders van kinderen, die be
stemd zijn om „onder de menschon" te gaan.
ten einde in eigen onderhoud te voorzien. Ik
hoop, dat ge een oogenblik tijd zult hebben
om uw werk te laten rusten, om aan te hooren,
wat ik op het hart heb.
Is het niet vreemd, dat nog uitdrukkelijk
verklaard moet worden, dat het huishoud-
onderwija óolc volksonderwijs is; is het niet
jammer, dat dit niet voor iedereen als vanzelf
sprekend is'?
Vele ondervindingen echter hebben mij geleerd,
dat het niet onnoodig is, er nog eens op te
wijzen.
Ik behoef U niet te vertellen hoe moeilijk
het leven is voor menschen, die er zich met
kleine inkomsten en groote gezinnen doorheen
moeten slaan; de meesten uwer kennen hem bij
ondervinding, den zwaren, dagelijks terugkeeren
den strijd om het bestaan, om te kunnen
voorzien in de eenvoudigste behoeften van
voeding, woning en kleeding, of zien hem
strijden om zich heen, soms mot mannenmoed
soms met doffe wanhoop en moedeloosheid.
Géén moeder hoe eenvoudig haar staat, hoe
armoedig haar kleed die niet haar kinderen
voor dergelijke ellende zou willen sparen, niet
waar'? Ze moeten vroeger of later het leven in,
dat is ook geen bezwaar; maar hoe maakt ge
ze zoo sterk mogelijk, zóo, dat zij zich zelf het
hoofd boven water kunnen houden en zich een
veilig plaatsje veroveren in de wereld?
Ge weet het wel moeders; voor uwen jongen
weet ge het wel! Ge stuurt hem op een am
bacht; en wie het maar even doen kan, heeft
het er graag voor over, dat de jongen zoo goed
als geen verdiensten thuis brengt in zijn hongc-
rigen groeitijd, waarin hij eet voor twee, als hij
dan maar goed in zijn vak wordt. Ge weet het
wie goed heeft geleerd, wie zijn ambacht het
best verstaat, die heeft later op de arbeidsmarkt
ook de beste kansen, zelfs als het werk schaars is.
8.)
Nauw«lgk» wag Wollor vertrokken, of Eater's ver
moeidheid scheen vergeten. Zo tuoest vertellen,
Teicbert en zyn omstandigheden schilderen, of njj
zich duidelyk iets aau Hodda gelegen had laten zjjn
en hoelang de zaak nog zou kunnen annloopeu.
Tante Hedwig, oen zeer statige vrouw, die do we
duwedracht nooit had afgelegd, omdat zo goedkoop
en gemakkelijk was, Nelly en zelfs do kleine Lo
brandden van oieuwsgiorigbeid. De zusters bieldou
veel van elkaar en hot was bij de jougere en knap
pere Nellv geen afgunst, dat r.y met tevredenheid
den nadruk legde op het feit, dal er voor Hedda nu
meer zekerheid bestond, iets wat eigen Ijjk demoeder
had moeten doen; maar de eenvoudige vraag „Be
mint Hedda hem dandeed zelfs do zeventienjarige
Lo niet eens. Die stelde meer belang erin, dat baar
eigon persoontje nu moer op den voorgrond kwam,
want als de oudste verloofd was, kon zij, de steeds
achterafgehouden jongste, op oen doel der wiuterge-
noegens voor zichzelf rekeuen.
Eindelijk wist Ester op de haar telkens borhaalde
vragen niets nieuws meer te vertellen enNellystak
bet licht op om haar naar baar kamertje te brengen.
Het was een klein hokje, waarvan het smalle venster
uitzicht gaf op een van die sombere fierljjnscbe bin
nenplaatsen maar het waa met den smaak gemeu
bileerd, die een kenmerk was van de familie Ritter.
Het zag er met zijn cretonnen meubeltjes, het smalle
Maar voor uw meisjes denkt ge er niet
aan; zoodra de Wet hen van de school loslaat
wordt hun leeftijd als geëindigd beschouwd. Ze
moeten thuis dienst doen voor allerlei, waar
moeder's kracht te kort schiet, zonder degelijk
de huishoudelijke zaken te leeren omdat d/iarvoor
geen tijd is, of omdat het te duur is om iets
door die onhandige vingertjes te laten verknoeien.
Of wtl ze worden op een „dienstje" uitgezonden
dün mógen ze van geluk spreken als ze een
mevrouw of een oudere dienstbode treffen, die
haar iets leert. In de meeste gevallen echter
hebben dezen geen tijd er voor, geen lust er in,
of er geen slag van, en dan gaan de arme kin-
ren van de éen naar de ander. Ze kunnen niet
flink en eerlijk staan tegenover degene aan wie
zij haar diensten komen presenteeren, want op
de meeste vragen, waarop ze ,Ja" zeggen, moeBten
ze „neen" antwoordenmaar wie zou ze dan
aannemen Hoeveel dienstmeisje zijn er dan
ten laatste maar op losgetrouwd, zoodra de ge
legenheid zich aanbood, ook al konden ze op
haar vijf vingers natellen, dat zij zich hals over
kop in de ellende storten I Hoeveel dienstboden
kunnen zeggen„ik versta mijn werkik ben
een behoorlijk loon waard"hoeveel kunnen
haar eigen goed netjes verstellen of er eenvou
dige nieuwe stukken bij maken? Ik behoef het
U niet te zeggen; ge weet het maar al tegoed.
Er is geen enkele Huishoudschool in ons land,
die niet graag haar deur wijd openzet voor de
meisjes, die in eigen onderhoud moeten voorzien
nooit werd aan éen de school ontzegd, omdat
het schoolgeld boven baar krachten ging.
Helaasbijna altijd klein is het aantal van
haar, die komen om haar „ambacht" van dienst
bode goed te leerenklein het aantal, dat de
gelegenheid om te leeren verstellen en naaien
met ernst aangrijpt.
Hoe dat komt'?
Het komt doordat over het algemeen de ouders
voor de meisjes een leertijd na den schooltijd
niet noodig vinden het komt doordat zij geen
geduld hebben om te wachten tot ook de meisjes
haar vak goed kennen. Als in een paar maanden
het gewenschte doel niet bereikt is, dan hebben
zij er genoeg van en geven allerlei redenen op
voor he* van school nemen der kinderen.
„Ik kan haar zelf wel gebruiken"heel be
grijpelijk, dat gij moeder, die het zoo druk
hebt naar hulp verlangt; maar moogt ge
daarom uw dochter de gelegenheid ontroovon
om kennis op te doen? En denk er aan: uw
dochter krijgt haar aandeel in de levenszorgen,
als zijzelf een gezin heeftin haar jeugd moet
zij zich wapenen tegen het moeilijke leven.
„Wat ze op school leert, kan Ik haar thuis
óok wel leeren". Vergeet niet, moeder, dat er
veel te leeren valt en dat vee! tijd en geduld
noodig zijn vóór ze werk leveren kan, dat be
hoorlijk betaald wordt. Al kan ze U aardig wat
uit de hand nemen, al kan ze handig enkele
werkjes verrichten, ge zoudt haar toch nog geen
goed weekloon toekennen, als gij zelf haar betalen
moest.
„Ze moet gaan verdienen; mijn huisgezin ts
zoo zwaar". Dit is altijd de reden die mijn
ijzeren ledikant, dat door heldere gordijnen aan bet
oog onttrokken was, behaaglijk uit, en Ester wist de
voordoelen vriendelijk le doen uitkomen.
Nelly ging nog een oogenblik op de kleine sofa
zitten, die uit een kist was gemaakt en eigenlijk
meer voor versiering diende, terwijl Ester, die haar
kleed voor een friseerinanlel geruild had, de licht
blonde haren uitboratelde, die otn het kleine ovale
kopje golfden. Het gebrek aan kleur in baar gelaat
kwam, nu de oogen dof waren, bijzonder sterk uit.
Nelly, die wist dat Ester haar gedurende de komende
weken sou vergezellen en haar daarom onderzoekend
aankeek, zou voor do mededinging van haar kleur
niet bang ziju geweest, als zij niet geweten had, dat
dit matte gezicht zich bij iedere opwindiug kou ver
anderen tot een tuecsleependo lieflijkheid.
„Heeft Hedda je van dokter Helmers geaproken?"
„Ja."
„Ik sprak heir. gisteren, toen ik van de muziekles
kwam. Ik sprak hom met een enkel woord over wat
wel spoedig een feit zal zjjn. De arme :nau. Ik had
met tiem te doen."
„Mo: het oog op de toekomst natuurlijk niet, maar
op het oogenblik verliest bjj toch veel. Hedda en bij
zagen elkaar iedere week na haar schilderles je
moet je daar nu niet iets slechts van voorstellen,
Ester ze zouden gaarne met elkaar getrouwd zjjn,
als er maar een mogelijkheid was geweest. Ik vertel
je dit dan ook, opdat ja op de hoogte bent, want
natuurlijk zal Helmers den eersten tjjd nog bij ons
komen, alleen al om een in't oog vallend wegblijven
te vermjjden."
„Maar geloof je dan bjj dat alles nog aan eon
werkeljjk geluk voor Hedda?"
„Geluk? Dal kan cr ten slotte ook nog heel goed
bjjkomen, evengoed als bjj een huwelijk uit liefde,
zelfs eerder dan bjj zoo een als met Helmers.
Voorloopig echter, dat beken ik je openhartig, den-
hart met medelijden en droefheid vervult, want
dóartegen is niets te zeggenwaar de ijzeren
nood, de grimmige armoede dwingen, daar zwijgt
elke redeneering. Maar, moeders, ik bezweer tl
spreekt ze niet lichtvaardig uit; weest heilig
overtuigd, dat U geen andere weg overblijft,
want anders doet. gij uw kind tekort! Voor die
enkele stuivers, die zij U tijdelijk elke week
thuisbrengt, verkoopt ge haar jeugd en bezwaart
ge haar toekomst.
Ge denkt wel eens, dat de Huishoudscholen
alleen zijn voor de meergegoedengelooft dat
toch nietVerheugt er U over, als een dergelijke
school bezocht wordt door een groot aantal
meisjes voor wie het geëischte schoolgeld wèl
bekostigd kan worden, want dan immers kunnen
er des te meer kostelooze plaatsen en plaatsen
voor gering schoolgeld worden openge
steld Ge moet zoo'n sohool niet vergelijken met
de Lagere school, waar uw kind vroeger op ging.
Hiervoor wordt het onderwijs geheel bekostigd
door de Gemeente, terwijl een Huishoudschool
slechts voor een deel steun ontvangt van Rijk,
Provincie of Gemeente en verder voor zichzelf
moet zorgen.
Ziet, dit alles moest mij eens van het hart
moge het lot Uw harten ingaan. Vondt ge mijn
uitdrukkingen soms was streng of hard Gelooft
mij, liet was waarheid, gezegd om Uw eigen
bestwil.
Nog eens tot slothebt ge het goed voor met
uw kinderen, laat ze dan in hun jeugd leeren,
waar de gelegenheid wordt aangeboden bet is
het beste, dat gij hun kunt nalaten. Gun uw 13
of 14-jarig dochtertje een jaar of drie om haar
middag- en avonduren voor een deel door te
brengen op een school, die niets anders wil, dan
er kundige, degelijke vrouwen van te maken.
Deden we verkeerd, dit artikel over te
nemen
Dames, bespreekt het met uw jeugdige
dienstbode, uw schoonmaakster, de moeder
van uw dagmeisje en schikt hef zóo in, dat
die meisjes nog de Huishoudschool kunnen
bezoeken. Met 1 Mei beginnen de nieuwe
cursussen weer.
En gaat Doriderdagmiddags de school eens
zienmej. De Holl zal u gaarne rondleiden
en inlichten.
Vrij'ziunlg Democraat en Sociaal Democraat
't Wil ons voorkomen, dat te lange verslagen
op den duur den lezers gaan vervelen en we
af en toe beter doen door een korter overzicht
van het in een openbare vergadering gesprokene
te geven, vooral als zoo'n sessie bijna vier uren
aan een stuk heeft geduurd en de inleider vrijwel
een ander onderwerp behandelde dan hij in de ad
vertentie en op de strooibiljetten heeft doen
aankondigen.
Zeer terecht merkte de hoofd-debater van
Vrijdagavond, de heer Duys, op, dat de heer
W. de Jong, uit Middelharnis, weinig heeft
gezegd over „De Vrijzinnig-democraten en het
den wij alleu er meer aan, dat ze nu bezorgd is."
De bruiloft van Ella met bet daarop volgende
voorspel van de verloving van haar nicht, was de
eerste echte levenservaring, die Ester opdeed. Voor
het eerst werd voor haar oogen het gordijn opge-
heveD, dat andere de beweegreden meestal verbergt
en slechts de feiten toont. Haar verstand zei baar,
dat haar familie, die zij anders ala flinke, goede
menschen had leeren kenneD, in deze zaken niet
andere zou oordeeleo.dan de meeste andero menschen
die het geluk van hun kinderen op het oog hebben
maar bet was baar onmogelijk! te denken, dat haar
moeder, als ze was blüveu leven, óok zulke beweeg
redenen zou gehad hebben bjj baar geluk. De brieven
van haar ouderB hadden voor haar een heel andere
wereld ontsloten. De eerste aanraking met de wer
kelijkheid waa te ruw om baar niet af te schrikken.
Zij loede voor niemand baar bart bloot: óok niet
voor Weller. Het leek haar, dat zij haar ziel moest
afsluiten en de heilige knoppeu in zich houden. Zij,
die toen, daar onder die oude beukeD, zoo openhartig
wns geweest, was op dit punt geheel veranderd.
Langzamerhand wera zij rustig. Zij kwam tot de
outdekking, dat ieder mensch vast in zichzelf moet
berusten, wil bjj onafhankelijk van de omgeving zqd.
Juist haar tauto Hedwig en haar dochters waren
haar vroeger zoo sympathiek geweest. Hedwig stond,
wat lceftjjd aangaat, bet dichtst bij baar moeder en
had een paar jaar voor deze, toen zij nog een rjjk
meisje was, zooals men algemeen dnebt, een jong
rechter gehuwd. Toen later de toelage uitbleef, waren
er zware tijden voor bet huishouden gekomen. De
beide echtelieden hadden trouw samen bun lot. ge
dragen. Ritter had behalve zijn ambtelijke bezigheden
nog een cursus voor jonge juristen gehouden, maar
hü bad zijn krachten spoedig verbruikt en was ge
storven als een afgewerkt, in den levensatrjjd geval
len man.
Ministerie", doch heel veel over de denkbeelden N
der V. D. opzichteus het militair vraagstuk,
welke ideëen trouwens zijn uiteengezet in no. 10
der Vlugschriften van den V. Z. B., dat bijna
geheel door den inleider werd voorgelezen.
Al aanstonds deelde de heer De Jong mede,
dat hij niet zoozeer de beginselen van den V.
D. B. zou uiteenzetten doch, herinnerend aan
„in het heden ligt 't verleden, in het nu wat
worden zal", betoogen, dat ook de houding van
elke politieke partij ligt in de onmiddellijk
voorafgaande regeerings-periode en «lat de V. D.
kwamen tot de zoo scherpe bestrijding van het
Kabinet-Kuyper omdat zij volgens hun beginsel
verklaring niet willen godsdienst in de Staat
kunde. Het Kabinet Kuyper was anti-nationaal,
omdat het de vrijheid der ambtenaren belaagde;
het was anti-sociaal, want het werkte niets uit
en bracht zelfs geen stoppels, laat staan een
oogst; het was anti-democratisch, want het
trachtte wel te breidelen de drank- en speelzucht
der kleine luyden, doch liet den drankduivel
ongemoeid in de groote Sociëteiten en liet het
spel ongestoord by wedrennen en op de Beurs;
het was anti-feministisch, want het besnoeide
de toch al zoo verkorten rechten der vrouw
door haar uit te sluite van ambten het trachtte
zelfs de vrijheid van vereenigen en vergaderen
in te korten het gaf geld aan partij-scholen
zonder de daarvoor noodige waarborgen te
eischen. Het was partijdig omdat het geld gaf
en voorrechten aan de Vrije Universiteithet
deed door zijn Tarief-ontwerp een aanslag op de
zakken der kapitaal-zwaksten het trachtte door
zijn Post-ontwerp de vrijheid der drukpers te
breidelenhet bedreigde de vrijheid der ambte
naren (quaestie-Patijn); het schreef in zijn
vaandel een intens-valsche leuze die heel de
de linkerzijde in actie deed komen omdat het
zou gaan om het geloof, alsof slechts Christelijk
zou zijn wie Roomsch of Dordtsiaan is, omdat
het 't Christus-Barabas deed vertalen door
Christus-Troelstra.
Men moest wel komen tot een coalitie tegen
over de rechterzijde, die met besmeurde wapenen
een onguren strijd voerde, welke coalitie tot
stand kwam op '21 Januari 1905 door het fusie-
program van Liberale Unie en V. D.
Inl. zette nu beginselverklaring en werk-pro-
gram uiteen en kwam op den duur tot het
blanco-artikel, er op wijzend dat het gansche
demos" medezeggenschap moot hebben bij de
invoering van sociale wetten, en aantoonend,
dat de „menschelijk volmaakte" Kie3wet-Van
Houten het resultaat geeft, dat het platteland
vrijwel algemeen kiesrecht heeft, doch dat de
steden, met een meer welvarende en hooger
intellectueele bevolking, een zeer beperkt kies
recht hebben (o.a. is een Enkhuizer gelijk aan
een kwart Amsterdammer uit district 2).
Inl. brak vervolgens den staf over de Eerste
Kamer, het meest conservatieve monument van
millionairs en Mammon-dienaars, dat juist door
art. 80 door dr. Kuyper zeiven eens het
„wetgevend schandaal" genoemd in stand
wordt gehouden omdat men niet wilde varen
in het kielzog der S. D. Scherp werd afgekeurd
Hij bad zya vrouw voor eeu tamelijk aanzienlijk
bedrag in eeu levensverzekering gekocht. De rente
biervan en bet karige pensioen vormden de eenige
middelen van bestaan van de rechters vrouw, sedert
bet opvoedgeld voor de kinderen ophield. Een zoon,
de eerstgeborene van hun eebt, bet begaafde kind
van buu harstochtelijke liefde, hadden zij verloren.
De verhouding tusscben moeder en dochters was
allerhartelijkst. Als men den schijn van welgesteld
heid wilde behouden, moest ieder flink de handen
uit de mouwen steken. Men zou het niet aan de
goedverzorgde haudjes gezegd hebben, dat zij uren
lang het strijkijzer hadden vastgehouden om de aar
dige, frissche zomertoileiten te helpen vervaardigen,
en bet was bij de Ritter's de gewoonte niet, op een
van de kleine, gezellige tbeeavondies te verklaren,
dat de salade en de mayonnaise door de dochters
zelf bereid nas, al was het dan ook de waarheid.
Dat het verstand meesprak in de keuze hunner gas
ten, was natuurlijk. Dokter Helmers waa een op
zichzelf staand feit geblevenmaar mevrouw Ritter
was wel zoo slim om voor het vervolg zoo iets te
voorkomen.
Daar kwam op zekeren dag de reeds zoo smach
tend verlangde brief van Taichert uit Frankfort. De
verlovingskaarten werden rondgewonden en roevrouw
Ritter nam de gelnkwenscheu in ontvangst. Dokter
Helmers was do eerste. Hij vond bet alleen jammer,
dat de jonge bruid nog een paar weken te Frankfort
bleef en hjj haar aiet persoonlijk zijn geluk weoscben
kon aanbieden. Hij was zoo uiterst eorrect, dat de
gelukkige moeder niet kon nalaten, hem dankbaar
de hand te drukken. Anderen volgden. Verloviugen
worden nu eenmaal als „gelukkige gebeurtenissen"
beschouwd, waarbij het schijut, dat de vrieudenkring
«ich verdrievoudigt.
(Wordt vervolgd.)