Stadsnieuws.
haar verkiezingswijxe door de Provinciale Staten,
wier verkiezing omgekeerd weer totaal wordt
bedorven omdat geen rekening wordt gehouden
met hetgeen dezen moeten doen voor polders,
waterschappen, enz. doch uitsluitend beschouwd
worden als stem-instrument en dus slechts wordt
gevraagd: tot welke partij behoort de ca ndidaat,
Volgde een critiek op de Kieswet, eindigend
met de vraag: Een man had een ezel en be
taalde dus belasting en werd dus kiezerdoch
de ezel stierf en de man verloor zijn kiesrecht;
wie was uu de kiezer, de uian of de ezel
Inl. schetste het standpunt, dat de V. D.
innemen tegenover het huidig Kabinet en dat
zoo zeer juist werd aangegeven door prof. Drucker
als „welwillend, vriendschappelijk en afwach
tend".
Doch de „diës ater", de ongeluksdag, is geko
men opzichtens den Minister van Oorlog, wien
de V. D. het vertrouwen opzegden.
Dat deze er een zeer vreemde zuinigheid op na
houdt, illustreerde inl. door mee te deelen, dat
de opheffing wegens bezuiniging van de Militaire
hospitalen te Groningen en te Schoonhoven
f3472 meer kost door verpleeggelden in burger
ziekenhuizen aldaar. Slechts is f7250 minder
uitgetrokken voor het Voorbereidend militair
onderricht, waardoor juist weer wordt benadeeld
het volksleger, waarbij het Zwitsersche stelsel
werd vergeleken.
Ten slotte herinnerde inl. dat de V. D. in hun
beginselverklaring ook ijveren vooreen krachtige
sociale wetgeving. Waar vroeger elke Staatsbe
moeiing geacht werd uit den booze te zijn,
vindt men thans weinig politieke partijen, die
niet Staatsonthouding verre van zich werpen,
ook om te komen tot tempering van den klas
senstrijd, dien de V. D. zich anders denken dan
de 8. D.
Inl. riep de vrijzinnigen te Amersfoort, die
niet eens een welomschreven program hebben
en slechts alle niet-kerkelijken onder éen hoed
willen vangen, op hun struisvogel-politiek niet
langer te bedrijven en juichte het toe, dat hier
thans een V. D.-kiesvereeniging is gekomen, die
de liberalen zal wekken uit hun duffeD doods
slaap. De V. D. kiesvereeniging heeft recht en
reden van bestaan en kan üer haar vaandel
verheffen.
De eerste debater was de heer A. Groene-
s t e i n, van hier, die verklaarde voor de eerste
maal op de planken te komen, wel niet taalrijk
te wezen doch zoo duidelijk mogelijk te zullen
zijn. De heer De Jong heeft gezegd, dat Kuyper
geld gaf voor de vrije school, maar dat de
religieusen van dat geld kapellen bouwen. Dit
klonk spr. als Katholiek heel hard. Christenen
zijn we allemaal als we onze evenmenBchen
maar geen kwaad doen. Maar de Katholieken
hebben geen cent noodig voor kapellen, kerken
of kldosters. Een voorbeeld hebben ze hier
gegeven met hun Ziekenhuis. Toen de liberalen
in „Amicitia'' vergaderden om het Ald->gonde-
gasthuis te doen koopei» voor centen van de
belastingbetalers, bouwden de Katholieken een
pracht van een gasthuis uit eigen zak en zeiden
zij, dat er al belasting genoeg wordt betaald.
De Katholieken hebben geen geld noodig; of
anderen dat Doodig hebben, daarmee heeft spr.
niets te maken.
De liberalen hebben 'in spr. jeugd scholen
gebouwd met subsidie van stad en Rijk en niet
zij zelf, maar de stad en het Rijk hebben die
onderwijzers onderhouden. Spr. vindt dit heel
niet zooals 't behoort.
Als spr. als Christenmensch zijn kinderen niet
naar de liberale school wil zenden, dan moet
hij ze kunnen zenden naar een vrije schooldua.-
heeft hij recht op voor al de belasting, die hij
betaalt.
En dat geld, dat gegeven is aan de liberale
school, is altijd gestolen van de andersdenkenden.
Hier is een Hoogere Burgerschool, die een
hoop geld heeft gekost en altijd nog maar
meer kost. En wat komt er van? Allemaal
hoog geleerde beeren, die van geen God of zijn
gebod weten. En wat is daar gebeurd? Een
meester dronk eeu glas water en viel hartstikke
dood en een kameraad van hem kwam eens
kijken en dronk ook water en viel ook zoomaar
dood neer. De katholieken hebben even goed
recht op geld voor hun sccolen als de anderen.
Mijnheer De Jong heeft óok gesproken over
algemeen kiesrecht en vindt dat zoo prachtig.
Maar het zou gaan als in Frankrijk, waar 300
man in éen fabriek werken en de patroon als
Christelijk Protestant zijn werklieden omkoopt
om te stemmen. Eu eigenaardig is 't, dat ae
liberalen de werklieden toch nooit willen hebben
in Raad of Kamer, zooals nu pas is gebeurd,
toen een werkman bij de herstemming gelijk
stond met zijn patroon. Toen waarschuwde zijn
patroon hem, dat hij hem wel niet zou ontslaan
als hij gekozen werd en do patroon niet, maar
dat bet toch niet goed met hem zou afloopen.
En toen werd de werkman tóch gekozen en
toen werd de werkman met 14 dagen opgezegd.
Dat is nu werk van de liberalenmaar is dat
nu billijk, dat zij een kostwinner van vrouw
en zes kinderen op die manier aan den dijk
zetten (Daverend applaus).
De heer D u y s, uit Amsterdam, achtte het
eeu uitstekend denkbeeld van de V. D. om, nu
de verkiezingsharcochten wat bedaard «ijn en
men beter inzicht heeft, eens een spreker te
laten komen.
Welke beginselen van Staatsbestuur de beste
zijn, zijn objectief niet te bepalen omdat deze
afhangen van het belang dat iemand er bij
heeft cn het gekleurde glas waarmee bij die
beginselen beziet. Een verregaande pedanterie
der bourgeoisie is 't, te zeggen, dat zij geen ge
kleurde bril gebruikt en alleen de S. D. dit doen.
Dit is het klasse-standpunt, dat men stelt de
bezitters tegenover de met-bezittershef woord
„algemeen belang" is slechts een phrase. Als 't
punlje by 't paaltje komt, dus als het er om
gaat, dan schaart de bourgeoisie zich steeds aan
den kant dor bezitters, ook al heeft de groole
massa volkomen te goeder trouw steeds anders
gedacht en gewild en er is dan ook een zeer
breed e zoom waarop de bourgeoisie kan samen
gaan met de arbeiders en in zooverre kunnen
de S. D. veel verder opwandelen met de V.
D. dan met de oud-liberalen.
Als echter de V. D. zeggen, dat zij niet aan-
vuarden het klasse-standpunt, dan zeggen de 8.
D. dat eerstgeuoemden te goeder trouw dwalen.
Op dit principieel onderwerp wil deb. thans niet
doorgaan.
Deb. is grovelijk teleurgesteld over de rede,
welke niet liep over het aangekondigde onder
werp, doch over het militairisme. Deb. begrijpt
overigens volkomen, dat inleider dit punt sterk,
naar voren drong omdat het is de eenige licht
zijde van het V. D. program en het eenige punt
waarop de V. D. zich nog niet hebben geblameerd
en dat hun thans dient voor reclame.-makerij
overigens hebben de V. D. zich over de heele
linie kolossaal geblameerd reeds sedert het begin
van den stembusstrijd, toen de huidige Bestuurs
leden zich te Amersfoort de zolen en de schenen
stuk liepen voor den oer-oer-oer-liberaal De
Beaufort, die het conservatieve klungel-manifest
onderteokende. En de houding te Amersfoort was
zoowat de houding over heel het land.
De 8. D. weigerden mee te doen aan den
viezen strijd onder het motto anti-elericalisme,
omdat de S. D. niet stellen geloof tegenover
ongeloof, daar deze geen basis kunnen zijn voor
een bestrijding der maatschappelijke nooden.doch
stellen de maatschappelijke antitheseproletari
aat tegenover bezit. Zelfs te Amersfoort kwamen
de 8. D. met een eigen candidaat, op gevaar af,
den zetel te spelen in handen van den candidaat
der kerkelijken.
De V. D, hebben nög altijd nog niet geluisterd
naar Van Glise, die in 1897 reeds waarschuwde
tegen de oude kwaal, het anti-elericaal geknoei,
dat hem walgde; een geknoei waarbij alles on
derging in Kuyper-vrees.
De verhouding der V. D. tot dit Ministerie
ontzegt den V. D. het reobt, zich democratisch
te noemendemocraten zijn ze niet meerze
zijn nog maar alleen vrijzinnigen. Immers het
Ministerie is homogeen en dus moeten de V.
D. de houding van alle Ministers goedkeuren,
dus óok van den Minister van Oorlog.
Men zegt, dat de 8. D. dikwijls ruziën en dat
is juist en dat is goed; de democratische partij
kijkt de leiders op de vingers en hangt het aan
de groote klok als zij iets verkeerds doen. Slechts
of het kerkhof is rust en eenheid.
Zingt toch een toontje lager en noemt u nooit
weei democraten, want dat zijt ge niet. Zelfs uw
program is bekonkeld door de hooge oomes en
slechts bij toeval aan de partij bekend geraakt:
voorwaar al zeer ondemocratisch.
En noemde niet de „Nieuwe Crt.", het blad
der Twentsche groot-fabrikanten, Van Deventer
„eeu der onzen" dus een pur-sang oud-liberaal
Voorzoover de V. D. ook na de verkiezings
campagne zelfstandig optreden, zal blijken, dat
zij bet vertrouwen der arbeiders, van het „demos",
geheel hebben verspeeld. Hun halfslachtig karak
ter is doorzien, ook hier waar zij den oud-
uiauifest-liberaal. De Beaufort steunde in plaats
van Van der Goes. Laten de leiders oppassen,
dat het hun niet gaat als dr. Kuiper, Chrispi
Meline, Von Miquel, Van Houten e. t. q. dii_
verworden zijn van democraten tot aarts-reaction-
nairen en gezagswellustigen. De V. D. zijn hard
bezig, die richting op te gaan en spr. hoopt dan
ook, dat de S. D. in dit district zich zoo krach
tig zullen ontwikkelen, dat zij de eerlijke elemen
ten allen aan hun zijde zullen krygen.
De heer De Jong kwam ruim 11 uur tot zijn
repliek en antwoordde den heer Groenestein
o. a. dat de Staat geen liberale scholen bouwde,
doch zorg droeg, dat d e kinderen onderwijs
kouden krijgen. Het verbaasde spr. dat iemand
als de heer Groenestein, die zelf tot den arbei
dersstand behoort, zijn standgenooten maar zoo
klakkeloos beschuldigt van omkoopbaarheid en
daarmee een argument inbrengt t-gen het eenige
politieke wapen der arbeiders. Het verhaal van
de doodvallende leeraars is spr. niet zeer duidelijk
geweest, maar nogal apocrief voorgekomen.
Den heer Duys moet spr. antwoorden, dat hij
de zweep van Troelstra duchtig heeft gehanteerd.
Dat de V. D. inderdaad democratisch zijn,
bewezen zij door hun stemmen tegen de
Dwang wetten, hun ijveren vóór het Arbeids
contract.
Dat te Amersfoort de V. D. de candidatuur
De Beaufort steunden, geschiedde uit taktiek.
Waar de S. D. overal, te pas en te onpas, ge
tuigen, vragen de V. D.hoe bereik ik het best
mijn doel en kiezen zij van twee kwaden het
minst gevaarlyke.
Verwijt opponent deu V. D. dat zij niet prin
cipieel zijn, dan aarzelt inleider niet de 8. D.
inconsequent te noemen, wat veel erger is.
De klove van den klassenstrijd zal meer en
moer worden overbrugd en de V. D. handhaven
hun goed recht om zich te noemen èn vrijzinnig
èn democraat. Op de hoofdpunten van het
beleid treden de V. D. op als flinke, krachtige,
eerlijke party. De generaals zijn goed, het leger
heeft geen gebrek aan intellectueele krachten;
doch de achterban deugt nog niet en dient nog
georganiseerd en daaraan kan ook de jeugdige
V. D. kies-vereeniging te Amersfoort krachtig
meewerken.
Hierna werd de vrij goed bezochte bijeenkomst
gesloten.
Ook do Nationale Bond voor Vreemde n-
geuverkeer beeft nul op haar request.gehad
aan de Maatschappij tot Exploitatievan
Staatsspoorwegen oin de vacanlie-kanrten
reeds met I Juni verkrijgbaar te stellen.
De heer A. M. Kolle^ijn Na. heelt tegen
1 September ontslag gevraagd als leeraai
aan het Gymnasium.
Mej. T. Swart behaalde de acte nuttige
handwerken.
De 2e-luitenant der infanterie O -I. leger
G. J. Homburg, sedert 22 Juli 19(b bil het
Koloniaal Werfdepot vermist en voortvluch
tig, is door den krijgsraad wegens desertie
veroordeeld tot vervallenverklaring van zijn
militaire charge en gebannen buiten het
grondgebied van den Staat
Beliep de laatste jaren 't aantal openge-
gestelde plaatsen aan den Hoofdcursus te
Kampen omstreeks 50, dit jaar wordt dit
aantal slechts 30 en wel 16 voor Ie infanterie
hier te lende en 10 voor idem in 0.-1., 0
voor adin. b. t. I. en 4 voor id. in O.-l.
Tot militie-luitenant zijn benoemd bij het
5e regiment de milicien-sergeantenG. A.
J. van Engelen van der Veen, A. Plomp, G.
Meijer, H. J. A. van Soo, R. P. van der Mark,
M. J. L. baron Taets van Amerongeu en F.
J. C. Greven, allen van het korps.
Het programma van het concert, Vrijdag
avond in .Amicitia" door de dames Van
Winsheijm (piano) en Berkhnyseo (zang)en
den heer Van de Wijngaart (viool) te geven
ten voordeele van Het Groene Kruis" luidt:
1. Sonate C moll, voor piano
en vioolBeethoven.
2. Liederen t
o. Vittoria mio coreCarisnimi.
6. Auf dein See Brahma.
c. AllmeinGedankeD,
mein Herz und mein
SinnStrauss.
3. Papillons, voor pianoSchumann.
4. Twee gedeelten uit het
viool-conoert van Max Bruch.
5. Sonate C-dur voor piano
en vioolGrieg.
6. Prélude Cis-moll j
W„l. E-moll
7. Liederen
LiefdeH. van Tussenbroek
Vien8, mon bien aitné Chaminade.
PastoraleBizet.
8. Caro mio ben, voor zang,
viool en piano Giordano.
De Vereeniging tot het houden van Kunst
beschouwingen exposeert Zaterdag en Zondag
een portefeuille aquarellen, teekeuingen, enz.
van den heer M. van der Valk, te Amersfoort.
De Utrechlsehe en Amersfoortsche jacht,
vereeniging houdt Donderdag een slipjacht,
voor welke de meute der „Koninklijke
Veluwsche juchtvereeniging" uit Arnhem
welwillend is afgestaan.
Te half wee wordt afgereden van Soester-
berg R. K. Kerk.
Van de Stompeit, bij Soesterberg, zal een
groot gedeelte van de jacht zijn te overzien.
Niettegenstaande de return-match der
schaakclubs „Schaakmat" (Utr.) en nAmers-
foort" (Atnersf.) van Utrechtsche zijde was
uitgesteld, is zij toch doorgegaan, daar Amers
foort" niet kon uitstellen.
„Schaakmat" moest dientengevolge met 3
invallers spelen. Uitslag was, dat Utrecht
57» punt en Amersfoort 47» punt maakte.
Trots de sneeuwjacht van den eersten Len-
tezoudag des jaars werd hier de zeer belang
rijke voetbalwedstrijd gehouden tusschen
Velocitas 2 (cadetten Breda) en Quick (hoofd
cursus Kampen).
De rust ging in met 31, het einde was
-1 in het voordeel der cadetten, die een
prachtig samenspel gaven en bijzonder in
conditie warende hoofdcursianen waren en
kwamen niet op dreef.
Quick 3 sloeg te De Bildt Tonido, uit Cu-
lemborg, met 10.
De classis Amersfoort der Ned. Hervormde
kerk houdt morgen een vergadering in de
consistorie der Groote kerk hier.
H. M. de Koningin vertrekt 2 April naar
»Hct Loo", waar het Hof geruimeri tyd zal
vertoeven.
De overplaatsing van don heer J. H.
Wennekos naur Amsterdam is verdaagd van
10 April-fot 16 Mei.
Aan hot Jaarverslag der Wykvereeniging
»Uw Koninkrijk komo" zij het volgende
ontleend
De Bijbellezingen op Zondagavond werden
geregeld gehouden. Alle samenkomsten
kenmerkten zich door een zeer getrouwe
opkomst, zelfs in de zomermaanden. De
Zondagsschool klom van 103 tot ongeveer
150 kinderen met wie den 26sten December
een heerlijk Kerstfeest werd gevierd. Aan
elk der kinderen kon, dank zij veler hartelyke
medewerking, een kleedingstuk, een Kerst
boekje, een Neerbosch scheurkalender en
eenige versnaperingen worden uitgereikt,
terwyl twee kinderen, die de Zondagsschool
verlieten een kerkboekje ter gedachtenis mede
kregen. Aan de Zondagsschool-commissie komt
toe een woord van bijzondere dank.
Op de Algemeens vergadering, den 22
September gehouden, werden eenige voor
stellen goedgekeurd, met het gevolg, dat den
20 September een Meisjeskrana werd goopond,
waar, onder do uitnemende leiding van mej.
Van 't Hof en de vriendelijke medewerking
van muj. Van den Bos, een 20-tal meisjes
Hij wordt vervangen door mej. J. Ley er, I samenkwam om voortaau eiken Dinsdagavond
klerk der Posterijen en Telegrafie le klasse I van 7 tot 9 uur kleedingstukken te vervaar-
te Eibergen. digen voor de Keratfeestviering.
Ook een Mannenvereeniging werd opgericht.
Sedert 29 September komt eiken Vrydag-
avond een 25tal mannen bij elkaar om onder
leiding van een der Bestuursleden den avond
nuttig en genoeglijk door te brengen.
Den 24sten Ociober werd geopend een
bibliotheek met 00 boeken, waaruit togen
betaling van 2 cent per week kan gebruik
worden gemaakt. Velen hebben uit de bi
bliotheek gelezen. Met aantal nummers is
nu geklommen tot 100, maar m «Ie boeken
kast is nog ruimte voor meer. De heer Van
den Bos, die zon bereidwillig was de zorg
voor de bibliotheek op zich te nomen, werd
voor zijn arbeid ten zeerste bedankt.
In de kermiswoek zijn twee bijeenkomsten
gehouden, die door zeer velen werden
^De Secretaris, de heer K. Teeling, eindigt
zijn verslag met grooten dank voor den zoo
zeer gezegenden arbBid.
Uit de Rekening en verantwoording van
den Penningmeester, den heer VV. Kleber,
bleek, dut het, Bouwfonds zoo in outvungst
als «itgaal f3030. heeft, zonder saldo, en
dat het gewone beheer en bedrijf in ontvangst
heeft f452.45 in uitgaaf f395.04* zoodat er
een bate is van f47.40*. doch dat er nog
onvoldane rekeningen zyn, zoodat ook hier
moet gepoogd, de inkomsten te vermeerde
ren.
Als Bestuursleden werden herkozen de
heereri Van 't Hof, Kleber en Van de Hazel.
Er zullen er wel wezen, die, wanneer ze
merken, dat de vryage van hun keukenprin
ses niet zonder gevolgen blijft, hdar ter deure
uitbannenmaar wanneer die. zelfde dienst
bode later den zedelijken moed heelt, in het
openbaar op te komen tegen het schreeu
wende onrecht, dat zij en haar kind op straat
geworpen worden, terwijl haar verleider vrij
uitgaat, dan wel, dan gaan die zelfde in-
fatsoenlijkc mensehen naar een zaal, waar zy
als spreekster optreedt, en applaudiss9eren
zy mee. zoo hard zij maar kunnen.
Wie Neeltje Lokeree is, weet ieder; wat zy
wil, zal men, na al hetgeen over haar ge
schreven is, óok wel weten. In enkele woor
den gezegd, wil zy: stryden, met alle krachten
die in haar zijn, voor de totstandkoming van
een Wet op het onderzoek naar het vader
schap. Zij weet, beter dan iemand anders,
wat een zoogenaamd gevallen vrouw te lyden
heeft. Haar eigen leven heeft zij zien ver
woesten door een man, die zijn heilige be
loften niet nakwamin huizen van ontucht,
in gasthuizen en krankzinnigengestichten is
zy doorgedrongen om daar het leed te leeren
kennen, dat zoovele andere jonge vrouwen
heeft getroffen en dageljjks nog treft.
Weer te geven, wat zy daar zooal gezien
en ondervonden heeft, laat onze ruimte niet
toe. Eenige schoolschriften vol werden door
do spreekster voorgelezen. Wie er meer be
lang in stelt, kan de rede gedrukt koopen.
Neeltje Lokerse is geen spreekstermaar
wat zij zegt, verdient gehoord te worden,
want al drukt zij zich sorns minder gelukkig
uit, wat zy zegt, meent zij.
Haar stryd is nagenoeg hopeloos, maar
juist daarom verdient nog meer bewondering
deze eenvoudige, niet-geschoolde vrouw, die
niet schroomt in het openbaar haar eigen
leven bloot te leggen, iu de hoop verbetering
te brengen in een toestand, die werkelyk eon
schande genoemd mag worden.
Veel van hetgeen zij zegt, klinkt melo
dramatisch, overdreven zelfs, maar ook veel
van hetgeen zij zegt is sobere, droeve waar
heid.
Al is Neeltje Lokerse geen spreekster, tóch
boeit zy. Van het eenvoudige Yersekscbe
meisje, in haar eigenaardig cos'tuum, gaat iets
uit, dat de aanwezigen met aandacht doet
toeluisteren en zelfs zij, die gekomen zijn in
de hoop iets «interessants" te hooren, schynen
te voelen, dat hier iets meer wordt gegeven
dan gewone schandaalgescbiedenisjes, dat het
bittere levensernst is, dien de spreekster van
nabij heeft leeren kennen. Het maakt toch
nog eenig verschil, of men het onrecht, dat
de ongehuwde moeder wordt aangeduun, leert
kennen uit een realistischen roman van oon
beroemd schrijver, dan wel dat zelfde onrecht
hoort uitleggen door een eenvoudig boeren
meisje, dat bij ondervinding weet, wat het
voor een vrouw zeggen wil, door een man
bedrogen en daarna als een afgedankt stuk
speelgoed weggeworpen te worden.
Het was gisteravond nogal vol in «Ami
citia" zouden allen gekomen zijn uit be
langstelling, of zou de nieuwsgierigheid de
eerste plaats hebben ingenomen Laat ons
hopen, dat, mocht dit -fiatste het geval zijn
deze veranderd is in belangstelling. Zeker
zou dan mej. Lokerse met voldoening op
den avond van gisteren kunnen terugzien
Doch zelfs al is het resultaat niet zóo gunstig'
dan nog zal haar rede ongetwijfeld tot ge'
volg hebben gehad, dat velon een andere
gedachte hebben gekregen over een verleid
meisje, een ongehuwde moeder. Menigeen
zal liet onrecht hebben ingHeo, dat begaan
wordt aan de «zondige" vrouw, terwijl de
minstens even schuldige man vry uitgaat
Dit duidolyk te maken, al zy het dan ook
aan enkelen, is zeker een slap vorder op
den weg, dien mei. Lokerse zich tot taak
hoeft gesteld, af te leggen.
