Stadsnieuws.
aandrang toegegeven, omdat ik zeide hot niet
biJlnk te vinden, dat de f1500 werd terugge
bracht op f1000. Toen kwamen wij op een
oyfer, dat in die omstandigheden billijk was te
noemen, maar nu zijn de omstandigheden dit
jaar gewijzigd en nog ongunstiger voor Amers
foort geworden Ik meen, dat het subsidie gelyk
moet blijven aan da. van verleden jaar.
De Minister zegt, dat f 10 000 het normale
subsidie is, waarvan slechts om bijzondere rede
nen kan afgeweken worden. Welnu, voor
Amersfoort geld m die bijzondere redenen. Qeen
gemeente heeft zooveel buitenleerlingen als
Amersfoort en 's Ministers voorganger zeide dan
ookindien er ten bate van Amersfoort een
vermindering kwam in het aantal buitenleer-
liugen dan zou er reden zijn om dat verhoogde
snbsidie te verminderen.
Nu gaat de vergelijking van den Minister met
andere gemeenten niet op, want Arnhem heelt
wel is waar meer uitgaven in totaal voor de
Hoogere Burgerschool dan Amersfoort, maar
Arnhem heeft maar 75 buitenleerlingen; een
groot verschil dus met Amersfoort.
Acht de Minister het billijk, dat ingezetenen
van de eene plaats medebetalen in de kosten
van opvoeding van kinderen van ouder# die
elders wonen? Dat is onbillijk. Kr zou in
Amersfoort een Rijk#- Hoogere Burgerschool
moeten komen juist met het oog op die buiten-
leerlingen.
Onderhandelingen met die strekking zijn
indertijd door den Minister Goeman Borgesius
gevoerd, maar zij ziju niet tot een goed einde
kunnen gebraoht worden. De gemeente heeft
toen gedreigd de bnitenleerlingen van de school
af te doen en heeft zelfs voor die leerlingen
het schoolgeld verhoogd. Toen zijn allerlei
klachten gerezen en is een toestand ontstaan,
die ten nadeele ven het onderwijs was.
Er is onder den vorigen Minister een modus
vivendi gevonden, die deze Minister in het belang
van het onderwijs moet blijven handhaven. Als
de Minister, doorgaat met hot Rijkssubsidie te
verlagen, dan zouden weder maatregelen door
de gemeente kunnen geaomen worden, welke
noodwendig ten nadeele van het onderwijs zullen
s rekken.
In het belang dus van het onderwijs kom ik
Dogmaals met de vraag tot den Minister, om
dit jaar nog het subsidie to laten zooals het is.
Dan kunnen wij het volgend iaar verder zien.
Is dan het getal buitenleerlingen verminderd,
dan zal ik de eerste zijn om den Minister te
prijzen als hij een matigen aftrek van het sub
sidie voorstelt.
De heer Rink, Minister van BinnenlaDdsche
Zaken: Mijnheer de Voorzitter! Ik heb alleen
gezegd, dat het mij leed doet, dat ik aan het
verlangen van den geachten spieker niet kan
voldoen.
Naar mijn overtuiging is juiat de modus vivendi
ten aanzien van Amersfoort, dat wij geleidelijk
tot een normaal subsidie terugkeeren. Toen dat
verleden jaar niet geleidelijk dreigde te gaai»,
heb ik er in toegestemd, den geleidelijken weg
te volgen, en daarop moeten wij nu verder gaan.
De beraadslaging werd gesloten en onder
artikel 135 zonder hoofdelijke stemming aange
nomen.
Prof. dr. T. Cannegieter, kerkelijk hoog
leraar aan de Rijks-uoiversiteit te Utrecht,
hoopt aanstaanden Zondagochtend te half elf
voor te gaan bij de godsdienstoefening in de
Remonstrantsche kerk, bier.
Tot ouderlingen bij de Gereformeerde kerk
aan de Langegracht zyn herkozen de heeren
O. G. Veenendaal eu D. Eggink; tot diakenen,
de heeren H. J. Bast, H. vau Haselen en D.
van Schooneveld.
In bet Aartsbisdom Utrecht is voor bet
klein-seminari-: te Culemborg bijna een ton
gouds bijeengebracht.
Aan het Rijks-telefoonkantoor is tegen den
bekenden lagen prijs verkrijgbaar de De-
cember-uitgave van den Rijks-gids voor den
telefoondienst, uitgegeven door het Hoofdbe
stuur der Posterijen en Telegrafie.
De Raad dezer Gemeente zal aanstaanden
Donderdag in oponbare zitting bijeenkomen.
Met ingang van i Januari zijn bevorderd
tot agent van politie 2e klasse P. van Ger-
deren en J. D. van Veenendaal en zijn be
noemd tot agent '2e klasse J. Seegers en tot
agent 3e klasse H. J. Cossen.
Do beer H. Oorver, tijdelijk leeraar in
Natuurkunde aan Let Gymnasium en de
Hoogere Burgerschool hier, is benoemd tot
leeraar aan de Hoogere Burgerschool' te
Dordrecht, doch heeft zijn sollicitatie inge
trokken.
Voor het Voorbereidend militair onder
richt hebben zich uit deze Gemeente aange
meld zeven jongelieden.
Do aangifte is nu gesloten.
Luitenant A. P. I.ouman, van het 5e regi
ment infanterie, is bevorderd tot kapitein
by dat korps.
Mgr. dr. J. J. van Thiel zal 1 Januari het
presidium van het seminarium der Oud-
bisschoppelijke klerczie overdragen aan den
heer T. van Santen, thans pastoor te Dor
drecht.
«Alles bezet" klonk 'l cns Dinsdagavond
even na zevenen reeds tegen toen we by
een der vyf gebouwen van de Industrie- en
Huishoudschool kwamen.
Eerlyk gezegd, we dachten dat onze zegs
man een grap maakte om rtfn leedwezen te
verbergen, dat zy voor wie de bijeenkomst
was belegd allen waren weggebleven j doch
't bleek waarheid te zyn. Alles was reeds
vóór half acht bezet en wie na dien tijd
kwamen, moesten zich tevreden stellen met
een bankje, eau tafel, alle denkbare nood-
zitpiaatsen.
De heer Wesseling, die de bijeenkomst
opende, constateerde dan ook tot zijn groot
genoegen, dat hij uier nog nooit 2oo'n vollo
zaal had gezien, zelfs niet by de officieele
opening der school, en noemde deze zóo
drukke opkomst een schitterende belofte voor
de kostelooze cursussen, die mej. De Holl
zich voorstelt ook hier te geven in de kunst
om voor weinig geld een voedzame pot te
leeren bereiden door hen die met een kleine
beurs veelal grooten honger moeten stellen.
Mej. De Holl, de bekwame Directrice dei-
school, die reeds in Den Haag dergelijke
cursussen gaf, deelde hierop mee, dat reeds
in het begin des jaars ter sprake werd ge
bracht het geven van cursussen om eenvou
dige, degelijke en goede maaltijden te leeren
bereiden voor weinig geld, doch dat de
nieuwe inrichting te veel zorgen eischtedan
dat aan dat voornemen ook gevolg kou ge
geven. Spr. noemde deze cursussen van
hoog belang voor gehuwde vrouwen en
volwassea meisjes, die geëngageerd zyn; zij
rekende er op, dat de eventueele deelneem
sters allen althans zoo ongeveer reeds konden
koken.
Elk mensch verlangt naar geluk, doch
vergeet allicht, dat de beste bron van geluk
ligt in het huisgezin, waar 't gezellig en
goed moet wezen. En nu zegge men niet,
dat dit alleen kan voorkomen als er volop
geld is; ook zij die zuinigjes moeten leven,
kannen dit bereiken, als zij maar met overleg
te werk gaan. Doch daartoe behoort de
vrouw vakkennis te hebben.
Vakkennis is even noodig voor de vrouw
als voor den man, anders gaat hetgeen de
man met hard werken verdient, weer ver
loren door de onkunde der vrouw.
De man heelt veelal vakkennis; by de
vrouw echter is dat lang niet zoo algemeen.
Zoo menige vrouw, die gaat trouwen, zegt
nog: »Ik zal 't wel leeren als ik getrouwd
beu'' en sommigen hunner leeren dan inder
daad het huishouden op de beste wijze be
stieren, doch langs harden weg, door schade
en schande en beleven eerst veel huwelijks
ellende. Het sterven van kindertjes in hun
eerste jaar, het loopeu van dei man naar
herberg of sociëteit zijn ernstige aanklachten
tegen bet gebrek aan vakopleiding.
Spr. herinnerde nu hoe '25 jaar geleden
hier te lande het eerste huishoudonderwijs
werd gegeven, omdat het destyds zoo kost
baar was, aanvankelijk uitsluitend aan meer
bevoorrechten en hoe van lieverlede dat
ouderwijs ook werd toegankelijk gemaakt
voor minderbedeelden, doch door dezen met
vrij algemeen wantrouwen werd begroet.
Menige moeder en niet alleen uit den
warkmansstand gevoelde zich diep belee-
digd, dat zelfs maar verondersteld werd, dat
zij haar taak niet verstond en zeide op
hoogen toon «ik zal 't mijn dochters zelf wel
leeren".
Die zoo spraken, vergaten dat de tijd van
grootmoeder niet meer is die van kleindochter,
dat ei nu niet meer in buis wordt gesponnen,
genaaid, gehakken, enz. En ook, dat, al
heelt iemand ook nog zoo veel vakkennis,
zij nog niet altijd den slag heeft, die kennis
mee te deelen aan anderen. Alle ouders
kunnen lezen en schryven; toch zenden ze
hun kinderen naar school om dat te leeron.
Een militair, die jaren lang gediend heeft,
ziet zija zoon even goed indeelen voor de
militie en de militaire vakopleiding als den
jongen van iemand die nog nooit een geweer
in handen had.
Vooral de moeder in het arbeidersgezin
kan geen goede leermeesteres zijn. Immers
zij heeft altoos tyd te kort en kan haar kin
deren wel bezig houden, hun soms ook wel iets
leeren, doch zoo'n meisje is dan lang nog niet
altijd «aardige hulp". En zoo'n moedertje doöt
heel verkeerd, boos te worden als de mevrouw,
bij wie haar oudste dochtertje het eerste
dienstje vond, zegt, dat het kind zoo weinig
kent.
Zóo moest het wel komen, dat huis
houdonderwijs werd erkend als een volksbelang
en dat men ging inzien dat, evenals voor
jongens de Ambachtsscholen, voor meisjes de
Huishoudscholen noodig zijn. Op deze scholen
wordt reeds den kinderen vakkennis bijge
bracht en worden reeds volwassen meisjes
op juiste wyze ingelicht omtrent hun taak
als huisvrouw en moeder.
Uit het zeer ryke gebied van het onder
wijs op deze scholen wilde spr. voor dezen
avond behandelende voeding.
Evenals de bloemist leert welke aarde bij
geven moet aan zyn planten, de fokker welk
voedsel hij moet geven aan zyn vee, moet
de mensch weten welke keuze van levens
middelen als verzamelwoord genoemd
voedsel hij moet toedienen opdat het
pasgeboren kind, van 7 of 8 pond, kunne
opgroeien tot oen flink mensch van 140 of
loO pond.
Ieder weet wel waarom men moet eten,
doch niet ieder weet nog, dat eten en voeden
twee zeer verschillende zaken zyn. Wil men
de zoo hoog noodige menschelyke warmte
bewaren en verzekeren, dan moet men het
lichaam voeden. Waardelooze stoffen vullen
wel de maag, doch geven aan hetpasgeboren
kind niet die stoffen welke liet noodig heeft
um voldoende beenderen, bloed en spieren
te vormen, zóo, dat het een sterk mensch
wordt. Daarom is het niet onverschillig, juist
te kunnen kiezen uit de zoo lange lijst van
levensmiddelen.
Een hoogst belangrijk voedingsmiddel is
eiwitstof en noodig is 't dus eitwitstof te geven.
Doch dat is daarom niet altijd een ei, dat
nu 8 cent kost; dat kan er bij menigeen
niet at, maar 'tis niet noodig bovendien;
men kan met veel minder geld toe. Reeds
Vader Cats heeft het zoo juist gezegd
«Honger kost den mensch niet veel maar
hoogmoed en een lekkere keel".
't Is niet noodig, dat men steeds in zijde
gekleed is; ook in katoen kam men geluk k:g
zyn.
Zoo gaat het ook met de voedingsmiddelen.
Spr. vergeleek nu verschillende voedings
middelen die het zelfde eiwit-gehalte hebben,
doch waarvan de prijs zeer uiteenloopt.
Als basis nemend een ons stokvisch van
10 cent dan zyn daarmee gelijk
1 ons stokvisch voor
10
ct.
4 kallsvleesch
56
4 rundvleesch
44
4 varkensvleesch
40
4 paardevleesch
24
1 gezouten haring
20
D
1 zoutevisch
61/2
volle melk
16
afgeroomde melk
karnemelk
«Va
zoetemelksche kaas
30
magere kaas
11
13 stuks eieren
101
boonen of erwten
10
S
4 Kilo aardappelen
28
brood
8
havermout
6
curatjiosche mangeltj'es
24
(Heel aardig was de uitroep „Hoe is 't
mogelijk" toen spr. het stukje geweekte stok
visch naast de groote bak met vier Kilo
aardappelen zette en herhaalde, dat in beide
precies evenveel eiwit aanwezig was, terwyl
de prijs zóo veel verschilde).
Spr. vervolgde, dat men er vooral op dient
te letten, onvervalschte levensmiddelen te
koopen (dusboonen, erwten, enz. in plaats
van brood met gips of zaagsel) en dus óok
niet te veel te letten op zoogenaamde koopjes.
Ook hier is goedkoop meestal duurkoop.
Spr. meende het bewijs geleverd te hebben,
dat zelfs de huismoeder die slechts overeen
klein weekgeld heeft te beschikken, toch kan
zorgen voor voldoend voedsel. In plaats van
steeds kool met aardappelen en aardappelen
met kool te geven, moet men de maaltijden
eens afwisselen. Dat dit kan, heeft het mee
gedeelde staatje bewezen. En is al eens een
maaltijd een beetje zuir.ig geweest, dan vuile
m8n het tekort aan met een halven Liter
karnemelk of geve bij het avondbrood een
stukje schar.
Hoe men dit doen kan, hoopt spr. uit
een te zetten op de eigenlijke lessen, waar
veel zal gepraat en gevraagd, maar óok
samen maaltijden zullen bereid worden. Die
lessen zullen in Januari aanvangen en over
10 of 12 avonden van 2 uur loopen. De
deelneemsters behoeven niets te betalen en
slechts tot éen zaak zich te verbinden en
weltrouw te komen. Overigens zijn ze
geheel vrij, óok om het geleerde toe te
passen. Als er veel deelneemsters zich aan
melden, zal spr. deze volgorde nemen: 4.
huismoeders, 2. verloofde meisjes, 3. de
overigen.
Volgt men dezen cursus dan zullen de
deelneemsters geen zieken gezond maken,
maar wel kuDnen zij dan voorkomen, dal
gezonden ziek worden en ook voorkomen,
dat de man naar de herberg loopt omdat hij
zoo'n flauw gevoel heeft in den maag, die
wel gevuld werd, doch niet met voedsel.
Spr. liet uu een hooikist zien van het ge
wone model en ook een hoogst eenvoudige,
bestaande uit een mandje met houtwol
waarin de pot met eten omwikkeld was met
los papier, oude couranten. Zij deelde mede,
dat een hooikist f3.50 kost, doch voelgoed-
kooper zelf te maken is als men maar een
huisgenoot heeft, die wat kan knutselen.
Zoo'n mandje is te maken door iedereen.
In de hooikist was gaar geworden een
zeer smakelijk maal, bestaande uit groene
erwten met winterwortelen, waarover
voor 't oog wac peterseliesaus was ge
daan en dat heel wat voedzamer is en veel
smakelijker bleek dan de beroemde kool
met aardappelen en aardappelen met kool.
De erwten waren slechts 20 minuten gekookt
en bleken na twee en een half uur volkomen
gaar te zijn.
In het mandje wa9 rijstebrij van tapte
(onder) melk met curafaosche mangeltjes.
De lijst was slechts vijf minuten gekookt;
na drie uur was 't gerecht gereed en ook
dit bleek smakelijk.
Spr. deed uitkomen hoe, bij gebruik van
hooikist of mandje, moeder de vrouw gerust
van huis kan gaan zonder vrees te hoeven
hebben voor ongelukken met het beruchte
petroleum-stel, door de zonder toezicht thuis
blijvende kleinen veroorzaakt.
Na deze twee proefjes van juiste kook
kunst waarin met graagte werd gebeten,
al vond men de combinatie iu den aanvang
ook hoogst vreemd werd-gesmuld van
chocolade (Blooker's Daalders-cacao met
taptemelk) en daarbij gezegd hou men, in
plaats van volle melk te nemen, die velen
te zwaar is, voor de zelfde 8 cent kon krij
gen '2>/2 Liter of twintig kopjes chocolade.
Nadat" de heer Wesseling een woord van
dank had gesproken tot hen die waren ge
komen en tot mej. De Holl die op zóo be
vattelijke wijze luid gesproken, word gelegen
heid gegeven, zich aan te melden voor den
cursus.
Niet minder dan zeven-en-dertig vrouwen
en meisjes meldden zich aan.
Wie heeft zoo'n groot aantal durven ver
stellen
Een reusachtig succes, waarvoor mej. De
Holl groote hulde toekomt.
Zeven-en-dertig deelneemsters.
Moge nu toch de Gemeente volgen het
goede voorbeeld, door hot Rijk, de Provincie
en het departement van het »Nut" gegeven,
en de Industrie- en Huishoudschool helpen
aan een eigen gebouw.
Als de Gemeente het aangevraagd subsidie
verleent, dan volgen Rijk en Provincie, die
de subsuliën reeds toestonden.
Nu zóo overtuigend blijkt, dat ook de
kleyne luyden dit onderwijs verlangen, zal
't niet goed meer mogelijk zijn, den goeden
gang van zaken in de school tegen te
houden.
Waar het getij veranderd is, dienen ook
de bakens verzet;
De Kerst-vacantie op de Lagere scholen
begint morgenmiddag om 4 uur en eindigt
3 Januari.
Velen kleinen zal 't wel zeer spijten, dat
«Kindervoeding" dan óok vacantie houdt.
Maar er zijn, door de groote werkloosheid,
dit jaar ook zoo veel hongerige maagjes en
de giften vloeiden zóo traag, dal het Bestuur
van «Kindervoeding" wel niet anders kon.
In de onder voorzitting van ds. W. J.
Meiners gehouden Jaarvergadering v/iu de
«Yereeniging voor Chr. nationaal schoolon
derwijs" bracht de Penningmeester, de heer
K. vau der Burg, hot fiuanlieele verslag uit.
Daaruit bleek, dat de Ontvangsten bedroegen
f 12 993.80s en de Uitgaven f 13 0D5.606,
zoodat er een nadeelig saldo zou zijn vau
f 11.80, bij een geraamd tekort van rond
1' 1250.00 Aangezien echter het Ryks-subsidie
toi 30 Septemuer nog niet is ontvangen, is
er feitelijk een batig slot van f5831.00.
De Begroeiing voor 1900/07 werd in ont
vangst en uitgaaf vastgesteld op f 15 531.54.
De post voor schoolgeld is daarin f 000 lager
geraamd dan voor het vorig boekjaar.
Nogmaals zy herinnerd aan het concert-
Crickbo"in-Wybauw, dat hedenavond-, en de
Bioscoop-voorstelliug van het Leger des
Heils, welke morgenavond in «Amicitia"
wordt gegeven.
Zaterdag komt SpeenhofPs Vrije tooneel
weer in «Amicitia" met een mooi programma
en een splinternieuw nummer.
Omtrent een vrijwel gelijkluidende voor
stelling, te Groningen gegeveo, lezen we in
de »N. Gron. Crt.'
Een reusachtig succes is de vooretelling van gis
terenavond voor „Het Vrye Tooneel" geweest. En
zeker in de eerste plaats door de opvoering van „Zyn
Edelachtbare, of Het Vrye Tooneel iu duizend
Vreezen", een oorspronkelijke, historische schets in
öen bedrijf. „Zyn Edelachtbare" dankt, zooals men
weet, zyn ontstaan aan het optreden van den Burge
meester van Helmond, die een voorstelling van het
rye Tooneel" verbood. Natuurlijk doen handige
menscheD, als de leiders van het Vrije Tooneel zijn,
daarmee hun voordeel. Beter reclame dan een der
gelijk verbod is haast niet denkbaar. Want iedereen
wil „Zijn Edelachtbare'' op de planken zien, wil er
getuige van zijn hoe er een loopje wordt genomen
met des Burgemeesters opvattingen van wat eer en
deugd is.
Do schets is heel handig in elkaar gezet door den
heer A. Schinitz en de vertooners, 'ieven leden van
het Vrye Tooneel, zorgen voor de rest. De heer Nap
do la Mar ia „Zijn Edelachtbare", eeu prachtig type
van eeu dorpsburgemeesterde heer Speeuboff en
mevrouw zingen hun liedjes, terwyl mevrouw De
la Mar—Klopper als Isadora IJuucau optreedt. Twee
loden vau een plaatselijke vbreeoiging. „Voor eer
eu jeugd" eu een dorpsveldwachter doen het overige
aan de uitvoering van dit «takje vol geest en humor.
Voor 't overige was de voorstelling zooals gewoolyk.
De heer Speenboff zong liedjes, mevr. SpeenbotT
deed hot zelfde, de heer Nap de la Mar trad opals
humorist, terwyi voorts een tweetal kluchten Y/erden
opgevoerd, door het echtpaar Bpeeuhoff en door den
heer en mevrouw Do la Mar.
Natuurlijk met het resultaat dat er zooveel geap
plaudisseerd, werd dat de artisten er zonder toegift
Hoins niet afkwamen.
De plaatselijke afileeling van het «Utrechtsch
genootschap voor Landbouw en Kruidkunde"
zal 28 dezer bier vergaderen.
De heor H. A. Vermeulen, veeartste Utrecht,
zal spreken over tuberculose bij rundvee.
Voorzien rocét worden in twee Bestuurs-
functiën door het periodiek aftreden van don
heer J. B. de Beaufort, die, na dertig jaar
Voorzitter te zijn geweest, zich niet herkies
baar stelt, en den heer D. Lam.
Hot maanriblad„Androcles" vestigt er de aandacht
op, <lnn onder de trekhonden, eu wel voornamelijk
do honden van vischkooplui, schurft zóo algemeen
is, dat men in plaatsen waar de dieren dagelijks
passoeren of verblijven, deze ziekte als oen zeer ge
woon verschijnsel aanmerkt. Zóo zelfs, dat dezovor-
vorschrikkelyke ziekte niet eens als zoodanig wordt
beschouwd. Dit blykt ook hier uit, dat de houders
dior honden ze nog steeds ongestraft kunnen gebrui
ken, niotttgen staande artikel 82d van Reglement
1op de wegen o.a. bepaalt, dut hondeD. die kennelijk
ziek, kreupel, gewond zyn niet als trekhonden
mogen gebezigd worden.
