4 HUIZEN
6 HUIZEN
INBOIiDHX,
INBOEDEL,
Advertentiën.
Ill 1647 geeft Schrevelius een beschrij
ving van Haarlem en als hij over de
beroemde schilders, die toen in zijn ge
boorteplaats woonden, gesproken heeft,
gaat hij aldus voort»AUe deze noch
overtreft Jacob van Campen, zoo nobele
schilder als gezwinde Mathematicus ende
Architect van den Prince van Orangion,
zijn Hoogheijdt, dewelke uit de konst
geen winst gezocht heeft, maar een
naam".
Wij zien hieruit, dat Van Campen de
wiskunde beoefende en derhalve een
goede opvoeding moet hebben genoten,
Voor Frederik Hendrik heeft hij het kas
teel te Buren en het Oude Hof in Den
Haag, nu het Koninklijk Paleis, verbouwd.
Het kasteel te Buren is gesloopt een in
het begin der 19e eeuw heeft Jan de Greef
het Haagsche paleis zijn tegenwoordig
aanzien gegeven.
Van Cainpen bouwde in Den Haag ook
een huis voor Huygens. met wien hij sinds
1623 bevriend was. Dit huis stond aan
het Plein en is afgebroken om plaats te
maken voor het tegenwoordige Ministerie
van Justitie. Huygens herdacht Van Cam
pen na zijn dood als den man:
»Wien de eer voor eeuwigh toe zal
hooren
»Van 't blinde Nederlandsmis-bouwende
gesicht
«De vuyle Gotsche schell te hebben af
gelicht."
Dat wil dus zeggen, dat Van Campen
de eer toekomt, de middeleeuwsche bouw
wijze door de klassieke te hebben ver
vangen. Huygens, die een zeer ijverig
Calvinist was, gaf hier zijn hart eens lucht.
Het eerste bouwwerk van Van Campen
was het huis van Balthazar Koymansop
de Keizersgracht over de Westeruiarkt
te Amsterdam, dat later aan het geslacht
Huydecoper overging en ten slotte een
Hoogere Burgerschool werd. Men vindt
dit gebouw oj genomen in de »Architec-
tura Moderna", die overigens meest ont
werpen van Hendrik de Keyser bevat.
Het is van 1526.
Voor Johan Maurits van Nassau heeft
Van Campen het Mauritshuis in Den Haag
ontworpen, dat ten onrechte als een schep
ping van Pieter Post wordt beschouwd
Post, evenals Van Campen een Haarlemmer
had bij Lieven de Key de bouwkunst
geleerd en werd door Van Campen ge
bruikt om de ontwerpen in het net te
brengen en voor de uitvoering geschikt
te maken. Huygens zegt het zeer
aardig, dat Post heeft
»Gevroevrout door sijn Penn, hetgeen
[dat uyt den sinn,
Den reden-ryeken sinn van Campen
wierd geboren".
Pieter Post heeft deze teekeningen van
het Mauritshuis bewaard. Na zijn dood,
in 1669, werden zij verkocht en kwamen
in het begin der 18de eeuw in handen van
Pieter van der Aa, die ze in prent liet
brengen en onder de werken van Post
uitgaf. Maar Post zelf, die reeds bij zijn
leven zijn voornaamste werken uitgaf,
heeft het »Mauritshuis" daaronder niet
opgenomen.
De plannen voor het Mauritshuis en
voor het huis van Huygens dagteekenen
uit het jaar 1683. Beide hebben de eigen
aardige grootschheid, het echt Palla-
diaansche, dat al de werken van Jacob
van Campen kenmerkt. Toen Post later
zelfstandig optrad en het >Huis ten Bosch"
bouwde, volgde hij een andere manier,
minder grootseh, minder klassiek, met ver
schillende herinneringen aan de kunst van
Hendrik de Keyzer en Lieven de Key.
Onder de werken van Jacob van Campen
behoorde ook het huis te Rijswijk, door
de vredesonderhandeling beroemd. Dit
gebouw bestaat echter niet meer.
Van Campen had van zijn moeder de
ridderhofstad Randenbroek" bij Amers
foort geërfd, en naar do gewoonte dier
dagen werd hij dus de Heer van Ran
denbroek of Ramsbroek genoemd. Van
Bemmel meldt, dat 7 Februaril642 aan
Jacob van Campen, eigenaar van het
landgoed Randenbroek, toegestaan werd,
dit uit te breiden door er eenige kampen
land aan toe te voegen. En Laurens
Bake, Heer van Wulverhorst, zegt in
Amersfoorts hofkrans" dat Van Campen
dit landhuis Randenbroek en zijn over-
schoone hoven met groote kosten en
groote kunst had gebouwd en geplant
Van al deze heerlijkheid bleef niets over
dan de betimmering der bovenkamer van
het »IIoogerhuis", door Van Campen tot
zijn gemak ingericht. Die betimmering,
met de friezen in het grauw, waarschijnlijk i
door Van Campen zeiven geschilderd en
voorzien van de wijsgeorige Spaansche
spreuk: >E1 todo es nada", bevindt zich
nu in het Rijks Museum te Arasterdam.
Er is reden om te gelooven, dat de
stad Haarlem in don voorgevel van haar
Raadhuis, zooals die in 1639 werd veran
derd, een der vroegste werken van Jacob
van Campen bezit; want de streng klas
sieke vormen, hier toegepast, kunnen aan
geen ander meester toegeschreven worden.
In 1644 was dó St. Annakerk te Haar
lem, waaraan Lieven do Koij zulk een
fraaien toron had toegevoegd, zóo bouw
vallig, dat zij moest worden afgebroken.
De regeoring wendde zich tot Salomon
do Bray om oen plan voor een nieuwe
kerk, maar dit plan voldeed den heeren
niét. Toen kwamen twee eerzame Haar
lemmers mot een ontwerp, waarvan de
uitvoering echter onmogelijk bleek. Ten
slotte werd Jacob van Campen met het
ontwerpen belast. Naar dit plan is de
kerk in 1649 voleindigd
Deze nieuwe kerk, een vierkant gebouw,
bijna geheel van gebakken steen, welks
gevels alleon door een Dorische kroonlijst,
een portiek, festoenen en twee wapen
schilden verlevendigd worden, welks
steunbeeren en vensters uiterst eenvoudig
zijn, vormt een groote tegenstelling met
den toren, dien Lieven de Key ruim dertig
jaar vroeger voltooide. Maar het inter-
rieur, met zijn zuilen en pijlers in streng
Jonischen stijl, is wel hetgeen de strenge
gereformeerde eeredienst vereischt. Pieter
Saeni edam heeft er de poëzie van gevoeld
en de kerk herhaaldelijk van binnen
geschilderd of getoekend.
Ook het bestuur van Amsterdam heeft
de diensten van Jacob van Campen noodig
gehad. Reeds in 1636 werd hem gevraagd,
het ontwerp voor de nieuwe Heiligewegs-
poort te maken, die in 1663, toen de stad
werd uitgebreid, gesloopt is, doch waarvan
een afbeelding in den gevelsteen van het
sedert verdwenen huis op de Heerengracht
hoek Koningsplein bewaard bleef.
Van Campen heeft ook het ontwerp
gemaakt voor de in 1638 gereedgekomen
twee bovenste verdiepingen van den
Westertoren, die zoo afwijken van de tee-
kening, door Hendrik de Keyser gemaakt
en in de »Architectura Moderna" opge
nomen.
In het voormalige Accijnshuis, op den
hoek van de Oudebrugsteeg en het Dam
rak, thans in zulk een onwaardigen toe
stand, bezit Amsterdam een ander werk
van Jacob van Campen, dat in 1638 is
uitgevoerd.
Amalia van Solms was nog bij het leven
van Frederik Hendrik, in i645, met den
bouw van het Huis ten Bosch, naar plan
nen van Pieter Post, begonnen. Toen de
Prins 14 Maart 1647 gestorven was, werd
Van Campen belast met het ordonneeren
der groote zaal. die het midden van
Post's plattegrond vormde. Van Campen
maakte voor deze zaal een nieuw ontwerp
en vervaardigde ook de schetsen, waar
naar de schilderijen der Vlaansche en
Hollandsche meesters, die deze zaal ver
sieren, zijn uitgevoerd.
Had deze Oranjezaal den meester ge
legenheid gegeven, in Den Haag zijn
talenten te toonen, ook Amsterdam riep
Van Campen spoedig weder. De Nieuwe
kerk was in Januari 1645 door brand ge
teisterd. Aan Van Campen werd opge
dragen, aan het gebouw zijn ouden luister
te hergeven en er een toren aan toe te
voegen. Merkwaardig is het, dat Van
Campen hier gepoogd heeft, in gothischen
stijl te werken. Ten deele is hem dit vrij
goed gelukt, gelijk de traceeringen in de
vensters en de balustrade om het dak be
wijzen, die alleen door wie zeer goed
in de latere gothiek thuis is, als werk
uit de zeventiende eeuw zullen worden
herkend. Maar waar zelfstandig moest
worden opgetreden, zooals toen een nieuw
portaal aan de Oostzijde gemaakt werd
is een eigenaardige vermenging van
gothiek en barok ontstaan, die men ook
ziet aan het stuk van den toren, dat nog
den Westelijke ingang der kerk vormt.
Van den toren bestaan twee modellen,
die nu in het Rijks Museum te Amsterdam
bewaard worden. Het eene is in Palla-
diaanschen geest; het andere, Jdat men
begon uit te voeren, vertoont de reeds
genoemde gothiek.
Het Stadhuis te Amsterdam is Van
Campen's meest vermaarde werk. Hij
heeft het niet voltooid gezien. Doch bij
zijn leven, toen het gebouw pas in wording
was, heeft hij ruimschoots de waardeering
en de bewondering van zijn tijdgenooten
ondervonden.
De opmerking is wel eens gemaakt, dat
het Stadhuis niet de uitdrukking is van
des geest des tijds, die het zag ontstaan
maar de liefde voor al wat klassiek was,
is een der meest sprekende eigenaardig
heden van onzel7e eeuwsche voorgangers.
Ieder, die op beschaving aanspraak maken
wilde, moest bij de antieken ter school
zijn gegaan. De Burgemeesters van Am
sterdam vergeleken zich bij deRomeinsche
consulshet Latyn was niet slechts de
taal der geleerden, doch werd ook dooi
de beschaafden gesproken en verstaan.
Heeft Hendrik de Keijser, de stads
steenhouwer, zich nog handwerksman
gevoeld, kan zelfs Pieter Post als niet
meer dan con ervaren practicus worden
beschouwd, Jacob van Campen was kun
stenaar.
Hij gaf aan de 17e eeuw den tijd, dien
zij begeerdevandaar dat de tijdgenooten
hem zoo hobben geprezen.
Nu wordt in don regel een kunstenaar,
die bij zijn loven zeer beroemd was, door
het nageslacht minder hoog gesteld.
Jacob van Campen heeft, tot hot midden
der 19e eeuw, een uitzondering op dien
regel gevormd. Doch toen begon, onder
den invloed van de middeleeuwsche mode,
zijn roem te tanen. Men vond aan zijn
werken niets schilderachtigs, waande ze
niet redegevend geconstrueerd en veroor
deelde de pilasters en do kroonlijsten als
nuttelooze versierselen.
De middeleeuwsche mode is reeds weder
voorbij. De besten onder ons zien in,
dat de 19e eeuw gefaald hoeft in haar
pogen om, aan wat gestorven was, nieuw
leven in te blazen. Wij beschouwen iederon
stijl in de lijst van zijn tijd en werpen
ons niet meer op als censoren van wat
geweost is
Wij waardeeren Van Campen, maar
veroordeelen daarom noch De Keijsor,
noch de meesters der 15e eeuw, noch de
architecten, die na den «aartsbouheer"
kwamen. Wij vragen slechts of deze
beoefenaars der bouwkunst aan hun tijd
gegeven hobben, wat hij verlangde.
En daar Van Campen dit gedaan heeft,
daar hij Óen mot zijn tijd is geweest,
herdonken wij hem als een onzer grootste
architecten, nu twee en een halve eeuw
verstreken sinds hij voorgoed de oogen
sloot.
En al had Constantijn Huygers gelijk,
toen hij van Jacob van Campen zeide:
Cieraet en hooft hier geen
Het cierlijxte van all heeft hij sich zelfs
ghegeven.
In d'onverslerflijchheit van oly en van
steen
toch willen de bouwmeesters van Neder
land het graf van hun grooten voorgan
ger sieren met een groenen krans, om
uitdrukking te geven aan de eerbiedige
waardeering, die zij voor dezen kunste
naar gevoelen.
De heer De Heus dankte namens
het collego van kerkvoogden den heer
Weissman voor zijn hoogst belangrijke
rede en gaf den vertegenwoordigers der
beide Maatschappijen de verzekering, dat
kerkvoogden zeer ingenomen waren met
de hulde door hen bewezen aan den
wereldberoemden vakgenoot wiens naam
met Amersfoort zoo nauw verbonden is.
Vervolgens werd door de heeren een
reusachtige krans van laurierbladen be
vestigd aan het grafteeken, aan welken
krans linten zijn gehecht van „Architec
ture" en «Bouwkunst". Op het blauw
witte lint staat in gouden letteren: «Aan
Jacob van Campen 1657 13 September
1907"; op het rood-zwarte»De Maat
schappij tot Bevordering der Bouwkunst
Het Genootschap Architecture et Ami-
ciMa".
Op verzoek van den heer Salm maakte
de heer J. W. Wentzel een photo van
het grafteeken, dat langen tijd aan Quel-
linus toegeschreven werd, doch volgens
de nieuwste onderzoekingen blijkt te
zijn van Rombout Verhulst, die het, om
zoo te zeggen »op magazijn" had.
Het grafteeken had even goed voor ieder
ander kunnen gebezigd wordenniets
duidt op een schilder of een architect.
De houten emblemata van bouw- en schil
derkunst,aan weerszijden van de overigens
zeer fraaie marmeren groep met het vooral
typische doodshoofd, zijn veel later aan
gebracht en vergoeden eenigszins dit
gemis.
De bij oudere stadgenooten zeer bekende
apotheker T. J. Hondius heeft in 1841 het
marmeren monument en de houten zij
stukken ontdaan van de kalklaag waar
onder het volgens Immerzeel «sedert
onheuchelijke jaren" was bedekt.
We spraken telkens van graft e e k e n.
Het is, van den hoofdingang de kerk
binnenkomend, aan den linkerkant be
zijden het orgel. Degrafplaats bevindt
zich elders. Immers do aanteekening in
het Begraafboek van September 1657
luidt[verkocht] Aen d' Erffghenainen
van safliger] Jacob van Campen twee
grafsteden, ghelegen in de Noordtkerck,
T'eerste buon, file graft [voor] f100.
De bekende distillaten,
wijnen en likeuren van de
firma VETTER Co., dsitill.
Ie klasse, zijn alhier ver
krijgbaar in de oude Slijterij
op het Lieve Vrouwe-plein
naast het Kapelhuis, Tele
foon 131.
t, D« Notaris JOH». KNOPPERS.
iB^rto Amersfoort, zal op Dinsdag 24
September 1997, dos avonds 7 uur,
in het Voiliugslokaal »HÉT VALKJE",inde
Valkeslraat te Amersfoort,
publiek verkoopen
In de Gemeente A M E R S F O O It T,
met GROND aan de Hellingstraat, plaatselijk
genummerd ÜU, 02, 64 en 00 en 85 eu 87,
te zamen groot 9 Aren 58 centiaren.
Deze perceeleD zijn te. zamen verhuurd
voor f7.05 per week.
met TUINTJES iu de Koningsstraat, Nos. 68,
70, 72]uti 74, en ;.i f
*;i !g»»Een blok vanff 'fgj
mei GROND daarachter, te zamen groot 7
Aren 70 centiaren.
De huizen in de Koningsstraat ieder ver
huurd of verhuurd geweest voor 11.20 per
week, de 0 huizen daarachter ieder voor
f0.80 per week.
Betaaldag der kooppenningen en aanvaar
ding 24 December 1907.
Donderdag 19 September 1907,
des voormiddags 10 uur, zd in liet
verkooplokaal «HET VALKJE" in
gang Valker.traat, te Amersfoort, "ir. contant
geld
publiek worden verkocht
wegens vertrek naar West-Indi
Een gedeeltelijke, zeer nette
hoofdzakelijk bestaande uit:
Eikenhouten-ameublementfraai gebeeld
houwd Buffet, Uiltrektafcl, Fauteuil, 6 Stoe
len (moquette bek leed ing), Spiegel.
Zitkamer-ameublementTafel, Bahut,
Canapé, 2 Fauteuils, Stoelen (blauw-be-
kleed), Spiegel.
Notenhouieu slaapkamer-ameublement
Lits-jumeaux, 2 persoons Waschtufal met
Spiegel, Spiegelkast, Nachttafel, Tafel, er.z- t
VerderHeeren-eylinderbureau, Noten
houten- en beschilderde Kasten, Éngelsche
ijzeren Ledikauten met Matrassen, Bedden,
Tafels, Wascbtafels, Stoelen. Mangel, 2 Jun
ker-Rub Vulkachels, Salamaoderhaard, For
nuis, Strijkkachel. Vloerkleed, Gordijnen,
Koperwerk, Glaswerk met zilver gemonteerd,
Kristal, Eetservies, Bouilloir, Wijnrekken,
Heeren- en Dameszadels, diverse Tuigen en
wat meer te voorschijn zal worden gebracht
en zooals een en ander te bezichtigen zal
zijn in voormeld lokaal op Woensdag 18
September van 10 lot 12 en van 2 tot 4 uur.
Notaris A. P. Schroder.
Woensdag 25 September 1907, des
voormiddugs 9 uur precies, zal ten
'sterfhuize van den heer C. de JONGH,
in het perceel Kampstraat 19, te Amersfoort,
om contant geld
publiek worden verkocht:
Een eompleete soliede
onder meer bestaande uit:
fraaie Pianino getd. Rud. Ibach Sohn met
kruk, salon-, eet-, speel-, wascli- en étagère-
Tafels, Bonheur du jour, Secretaire, Buffet,
antiek Schrijfbureau, Kabinet, hang-, linnen-
en penant-Kasten, Chiffonnière, Canapé's,
Fauteuils, fantaisie- en andere Stoelen, Ledi
kanten met Matrassen, Veeren bedden, Kus
sens en Dekens, fraaie Pendules waaronder
een met speelwerk, Ornamenten, Spiegels,
kristallen Gaskroon en Candelabrcs en meer
dere Gas- en Olielampen, presenteer- en
andere Bladen, Brandkast, Fornuis, vul- en
andere Kachels, Naaimachine, eet- en andere
Serviezen, Kristal- en Glaswerk, Koper-, Blik-
en Aardewerk.
ZILVERWERK
waaronder Tafelzilver en mot zilver gemon
teerde Voorwerpen.
Verder BUIKJE k. z. o. d. k. voor hit en
klein paard.
Alles aan voormeld perceel te bezichtigen,
particulier op Zaterdag 21 en publiek op
Maandag 23 September, telkens van 10 tot
12 en van 2 tot 4 uur.
Notaris A. P. Schroder.
