Stadsnieuws.
In 1884 werd andermaal ingediend een
wetsontwerp voor het Regentschap, nu oevr
Koningin willielmiua. In het Vooiioopig
verslag daarover heet lietvin het bela >g
des landa achten sommige leden (die zelfs
betoogden, dat Koningin Emma pas vijf jaar
Nedurlaudsche was) hei verkieslijk, liet Re
gentschap op te dragen aan een man (enz.)
ook omdat de plichten als voogdes ou op
voedster noode kunnen vereenigd raat de
Staatsplichten". In het Regeeringsantwoord
werd gewezen op de schitterende voorbeel
den van Regentessen uit het Stadhouderlijk
tijdperk en de Oud-Minister Heemskerk
maakte zich zeer verdienstelijk door zijn
verdediging, 't Ware wel te wenschen, dat
de huidige Minister wat meer een aardje
had naar zijn vaartje, want Minister Heems
kerk is een sterk anti-feminist.
In de vereenigd" vergadering der Kamers
op 1 Augustus 1884 getuigde de hoer Huyde-
cnper immens de Commissie v in rapporteurs,
dal het optreden van Koningin Emma ais
Regentes iu 's lands helaiigzou zijn. Mr. Daan
van Eek, toon afgevaardigde voor Middelburg,
trachtte aan ie tonnen, dat een vrouw niet
de talenten voor zulk eou taak kon bezitten;
nor. Keucheniu9 sloot zich zich hij hem aan
en verklaarde het voor onmogelijk, dat eeu
moeder trouw zou zweren aan haar kind,
hetgeen niet vereenigbaar zou zya met het
begrip ouderlijk gezag. Alles en nog wat
werd te berde gebrachto. a. werd beweerd,
dat na het overlijden van Koning Willem III
Koniugin Emma geen Nederlandsche meer
zou zijn, en zelfs de constitutie van 1806
werd van stal gehaald ais strijdmiddel tegeu
het ontwerp.
Men kan nu denken over het Koningsschap
zooals men wil, doch niet een zal ontkennen,
dat de Koningin-Regentes haar zware taak
niet zeer consciëntieus heeft opgevat en niet
tot het eind haar moeilijke plicht heeft ver
vuld en bi) dat alles is gebleven de best
denkbare moeder, z<5o als er geen betere te
vinden is.
Doch niet ieder zal zóo kunnen vervullen
de plichten als moeder en die vin bet publieke
leven uls onze Koqingin-Moeder. Voorzekere
arbeidskringe.i, waarin de vrouw van den
vroegen ochtend tot den laten avond bezig
moet zgu; voor enkele categorieën uit de
kleine burgerij waar groote zorgen vun vroeg
tot spa allo aandacht aischen, is er geen tijd
voor deze dingenmaai voor de kringen
waarin de vrouw steeds tijd heeft voor ten-
uissen en wiulrjjden en afternoon tea's wordt
bet nu toch ook tyd, eens na te denkeu over
da sociale ellende en de vele dingen, die door
den wetgever aan de orde worden gesteld.
En of 't nu gauw, dan wel langzaam zal
gaan, het vrouwenkiesrecht komt er.
Tegen hel kiesrecht der moeder worden
allerlei kl mzieligi- bezwaren ingebracht; o.a.
wordt beweerd, d..t de politiek zal doorlekken
tot de kinderkamer.
Doch dit is reeds geschied, ook zonder dat
er werd geijverd voor vrouwenkiesrecht od
zonder dat de vrouw er toe meewerkte.
Immers bij de jongste algemeens verkiezingen
gaf het wekelyksche. kinderblad vandeauti-
revolutioouaire „Rotterdammer" een num
mer, dat geheel was gewijd aan de verkie
zingen. En met alleen van rechts is die fout
begaan. Een jaar of vyf terug sprak de
iidoidsier op «en leestvergudcring van het
Laudelyk conti.voor algemeen kiesrecht,
waar ze eeu vijfjarig knaapje uit voile borst
hoorde meuziogeu„Weg met de wet van
Sam". Eu de Vrijz. Democraten te Zaandam
begingen de lout, aan schoolkinderen een
polmek strooibiljet uit te reiken; wel pro
testeerde het Hoofdbestuur van den V. D.
bond, doch het is geschied en menige kin
derziel is bedorven, zóu ver zelfs, dat een
houd niet door het woord „poesjes" werd
opgeflitst tegen een kat, doch door «Bram
Kuyper".
Als de vrouwen meer belangstelling hadden
voor deze zaken, dan zouden ze trachten te
voorkomen, dat mannenkiesveroenigingcu
deze lonten maaktenriet is zells hoogst
onwaarschijnlijk, dut de zooveel fijnervoe
lende vrouw d Zo teuten zou begaan.
Doch eens aannemend, dal een moeder op
ein regenachtige" Zondagmiddag eens niet
meer weet te vertellen van Roodkapje en
dergeljjko en etuis buur kinderen beschrijft
eeu Kamerzitting die ze eens heelt bijge-
vvooud, is dat dau zóo erg Dat kuu amusanter
worden dan bijvoorbeeld schooltje-spelen,
waarin er steeds maar éen het woord heeft.
En als dan allen eens te gelyk praten en
ook de koffiekamer bezoeken en ulevellen
knabbelen dan lijkt dat bedroevend veel op
onze Tweede Kamer.
De strjjd in de politieke partyen nu loopt
hoofdzakelijk over bet kiesrecht aan de ge
huwde dan wel aan do ougehuwde vrouw
en bel meest is men g- kunt tegen bet ver-
leenen van ktusrecöt aan de gehuwde vrouw.
Spr. nuondfirsclmtalliirmii)»tdpmoedei-schaps-
ao de gezinsplichten, doch vonrouwt ten
volle, d it ook de gehuwde vrouw htar kiezers-
plichten zeer naar beboeren kan waarnemen.
Men strijde daa ook tegen het typisch vrouwe-
corset, doch niet tegen het stembiljet der
vrouw. Maar toch wordt de uitsluiting der
gehuwde vrouw van dit hurgcrrecbigepredikt.
De Bond nu stelt zich niet op bet ultra-
feministisch standpunt als zou de vrouw een
ander soort man moeten worden.
Prof. Jelgorsma heeft i v de openingsrede
van bet internationaal congres voor psycho
logie, enz. gewezen op de groote gevaren
van ultra-feminisme, doch toekende verleden
jaar de circulatie van den Bond en verklaarde
de vrouw ten deze gelijkgerechtigde van den
man. Ook voor hem zijn gezin en moeder-
schiip het hoogste ideaal der vrouw, doch
tevens staat hij voor haar volkomen rechts
gelijkheid met don rnan en daarom ook is
hy mede-oprichter van den Boud.
Voor vrouwenkiesrecht yverde hier te
lande het eerat Mina Krusernan, omstreeks
1877, daarby steunend op sommige der
idéüen van Multatulikort daarna bepleitte
de toenmalige student R. Macalester Loup,
thans Voorzitter der Ryks Verzekerings
Bank, in de Leidsche Debating society de
rcchisgelykheid van man en vrouw.
Den 29 Augustus 1884 diende nar. 8. van
Houten in ziju voorstel tot Grondwetsher
ziening, waarin werd bepleit het kiesrecht
voor de ongehuwde vrouw. Drie jaar later
kwam, by de Grondwetsherziening van 1887,
dat amendement aan de orde. Geestige ar
gumenten er tegen werden aangevoerd
besliste voorstanders waren er slechts weinig
en Minister Heemskerk had het by het
juiste einde toen hij zeide, dat geen enkele
vrouw er zich voor interesseerde. De heer
Van Houten eindigde dan ook met te zeggen,
dat de zaak nog niet rijp was.
In 1893 werd opgericht de Vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht; het aarts-conser
vatieve Haagsche Dagblad verklaarde er zich
vehement tegen en schreef zelfs, dat het
een ramp voor het land zou zijn als dei-
vrouw een stem in 't kapittel werd gegeven.
In lt>99 werd opgericht het Landelyk comité
voor algemeen kiesrecht, dut dit recht wilde
zien toegekend aan munnen èo vrouwen.
In 1901 werd opgericht de Vrijz. Dem. Bond.
die in zijn program heeft algemeen vrouwen
kiesrecht en dit beginsel dan ook toepast
in eigen kring zoodat in Hoofdbestuur zoowel
als afdeelingbestuur vrouwen zitting hebben.
Kort daarop verscheen het kiesrecht-rapport
der Liberale Unie, dat den tyd nog niet
ryp achtte voor vrouwenkiesrecht.
In 1903 kwamen twee voorstellen van de
S. D. A. P. en de Vx-yz. Dem.de eerste
wilde wegnemen de beletselen tegen vrou
wenkiesrecht, de laatste sprak zich in principe
daarvoor uit.
la 1904 schreef mi-. De Savornin Lohtnan,
do leider der Chr. bist. partij, dat vrouwen
kiesrecht aan gezinshoofden geheel paste in
het systeem vau het huismanskiesrecht, dat
reeds sedert 1887 aan de orde is, en dat het
systeem van uitsluiting der vrouw feiteiyk
door weinigen meer geheel wordt voorgestaan.
In 1906 wydde zijn blad «De Nederlander"
een gausche reeks artikelen aan het vrou
wenkiesrecht en onder meer werd daarin
geschreven«vooral de gehuwde vrouw
en daarover loopt bij ons de kwestie vormt
geen afzonderlijke klasse". Hy bleef dan ook
steeds volkomeu consequent en bestreed ook
nimmer het principe, doch wel de werkwijze
der Vereeniging voor vrouwenkiesrecht en
andere dergelyke lichamen.
In de auti-rev. «Zeeuw", de «Prov. Gro
ninger" en de oud-liberale «Nieuwe Crt." is
almede bepleit voor vrouwenkiesrecht.
Na het optreden van het Kabinet-De
Meester verscheen het rapport der Staats
commissie, dat kiesrecht wilde voor de onge
huwde vrouw. Het ont.werp-Grondwetsher-
ziening was aanleiding, dat de Liberale Unie
zicb in principe uitsprak voor het kiesrecht
der vrouw boven de dertig jaar, waartegen
sarcastisch is opgemerkt, dat dau wel nimmer
een vrouw van haar kiesrecht zou gebruik
maken (Gelach) hetgeen het Hoofdbestuur
deed voorstellen den leeftijd te brengen op
25 jaar, als voor den man, hetgeen werd
aangenomen met 3229 stemmeD. De Vrij
liberalen, de Manifest-liberalen van 1905,
constitueerden zich inmiddels totBond en deze
nam ook het principe aan.
Feitelijk zijn dus alle partyen voor vrou
wenkiesrecht; alleen omtrent de R.K. Staats
party verkemin we Dog eenigszins in het
duister, ofscboor van de u R.K. rapporteurs
er 2 voor en 1 niet geheel tegen was.
Alle Staatspartijen zijn dus wel niet en
thusiast voor, maar hebben toch zekere pla
tonische liefde voor vrouwenkiesrechtgeen
enkele partij althans uitte een principieel
bezwaar.
Een buitengewoon woord van lof werd
gebracht aan mr. Ruyscb de Beerenbrouck
voor diens nota by bet rapport over de
Grondwetsherziening cn de bezadigde woorden
waariu dit is gesteld.
Het vorig Kabinet nu stelde voor bet blanco
artikel 80 en maakte het daardoor don
vrouwen liebt om tevreden te zyn; docbon-
middellyk had de zaak geen zeer mooi aan
zien bij de verhouding 5149 en nadat mr.
Tydeman het tafellaken tusscben zich en de
Regeering had doorgesneden, was de quaestie
va het vrouwenkiesrecht een hopt-looze zaak.
Tuch bleef de Vereeniging voor vrouwen
kiesrecht in haar rapport van 19 '6 eiscbPD
dat dit recht zou worden vastgelegd iu de
Grondwet en daardoor kwum de scheuring
«n ontstond naast de Vereeniging de Bond
die ter harte beeft geuoman het woord van
Minister Staal«Een raenschenleeftyu gaat
dikwerf heen alvorens men kan maaien wat
men gezaaid heeft (enz.); men moet geduld
oefenen". t
Vooral de moeders moeten worden betrok
ken in dezen strjjd, die wellicht hun doch
ters zal ten goede komenmaar ook om de
overtuiging veld te toen winnen, dat hel
niet boter is een betrekking te vervullen
dan aan het hoofd te staan van een gezin
en te vervullen de plichten van het moeder
schap. De huisvrouw en de moeder, die hocg
moet worden gehouden, heeft op de eer-
5laats het recht van medezeggenschap er.
ienst dus toegelaten tot de stembus.
Nadat een kwartier was gepauzeerd, ver
volgde spr.
Als ik ga uiteenzetten het verschil tusscheu
Vereeniging en Bond dan doe ik dat vooral
omdat hier voor de eerste maul wordt ge
sproken over vrouwenkiesrecht. Hun be-
gixib Iversehillen moeten zeer duidelijk uit
elkatr worden gehouden en wanneer die
straks worden uiteengezet, dan geschiedt dit
riict om leden d.r Vereeniging over te
balen om over te loopeu bij den Boud.
Te Winterswjik, waar de Vereeniging het
eerst een spreekster zond, zeide men tot
inleidster: „waart ge maar eerder gekomen
maar wie eerst komt, eerst maalt", een wel
wat primitief antwoord voor een zóo ernstige
zaak. Te Amsterdam ging 't nog anders;
daar telden vrouwelijke studenten hun knoo-
pen en 't viel gelukkig uit in 't nadeel van
den Bond, die natuurlijk akelig geldgebrek
heeft en gaarne veel leden zou willen werve
doch toch altijd nog de qiialiteit verre boven
de quantiteit stelt. De Boud wensebt geen
«onbewuste" leden aan te nemen, doch wil,
dat men zich vóór de toetreding ernstig
afvrage wie der beide genootschappen 'l meest
aantrekt.
Er zijn vier groote verschillen t isschen de
Vereeniging, die intusschen voortreflyk werk
leverde, en den Boad, die niet kunstmatig
is ontstaan.
Mevrouw Versluya Poelman, de bekende
Presidente der Vereeniging, heeft nadrukkelijk
geconstateerd, dat iu de Vereeniging twee
zeer uiteenloopemle strooraingen ziju ontstaan,
een die regelrecht vrouwenkiesrecht eischt
en de andere die eerst de vrouw wil opvoeden
voor dit recht. De Bond houdt dan ook cursus
vergaderingen, waarin de vrouw wordt voor
bereid voor haar taak als Staatsburgeres.
Alleen de vrouw, die voortdurend aau zich-
zelve wil blijveu werken, heeft recht om te
ijveren voor haar kiesrecht. De Bond, te
's-Gravenhage opgericht, heelt daar de beste
afdeeling met tot nog toe de beste cursussen.
Moge Amersfoort die de loef afsteken.
Óp de eerste plaats kent de Bond aan den
man de zeilde rechten toe als aan de vrouw;
immers hij wenscht ook de zelfde rechten
voor de vrouw als voor den man. In het
Bestuur kunnen dus ook mannen zitting
hebben. Ook kunnen de vrouwen veel van
de mannen leeren.
Ten tweede bemoeit noch de Bond noch
een afdeeling zich met politiek. Daardoor kau
ook nimmer een heethoofdige afdeeling zich
mengen in eenige politieke actie. De leden
individueel blijven echter vrijdoch het
beginsel mag niet gemaakt tot een politieke
quaestie. Niet «alle Theorie ist grau" is onze
leus, doch de theorie is zoo groeD en zoo
mooi mogelijk; de practijk echter moet per
se grauw zjjn voor de belijdsters van het
dogmatisch feminisme. Persnonljjk vindt inl.
bijvoorbeeld het census-kiesrecht uit den
booze; een ander wil niet het kiesrecht zien
toegekend aan de gehuwde vrouw; een derde
niet aan de ongehuwde. Dit alles moet uitge
maakt niet door den Bond, doch door de
politieke partijen.
Ten derde kan men lid worden van aen
Bood indien men is voor vrouwenkiesrecht,
doch den voorrang wil laten aan algemeen
kiesrecht voor mannen. Dit nu wil de Ver
eeniging niet; zij weigert bijv. soc. dem.
Teu vierde wil de Bond, hoewel respec-
teerend wat de vrouwen in Engeland hebben
gedaan, niet deze excessen. Op straffe van
royement hebben de leden zich te onthouden
van alle wanordelijke en geweldadigo middelen
Dit zijn de vier verschilpunten tusscben
Vereeniging en Bond, reeds in 1896 door
Henriette vau der Mey besproken in «Belaug
en Recht", wier onderlinge verstandhouding
echter goed kan zijn. En men geloove niet
aan het sprookje, dat do leden van den Bond
zich te deftig voordoen of te zeer Vrijz.
Dem. zijn.
Dat de Bond recht van bestaan heeft,
blijkt bieruit, dat bij in. eeu goed jaar reeds
ll afdeeliugen met good 800 leden verwierf.
Hy is geen «doodgeboren kind" ;zjju eenigs
zins langzame werkwjjze heeft gegronde
reden van bestaan.
En waarom vort de Bond voor vrouwen
kiesrecht èo wat zullen we er mee doen?
We willen dat, om onzegbaar veel leed
en ellende in de mautschappy op te heffen
en niet alleen om het stoot end gevoel dut wij,
vrouwen, minderwaardig zijn en gelijkstaan
met kioderen, misdadigere, krankzinnigen en
idioten. Als de Regeeriog het gevoel heeft,
dat er een massa vrouwen staat, die anders
willen, die fouten in de watgevlng wiliöu wag-
cenomen zien dan zal er veel verandoren.
Wat we vragen, is geer) eisch van egoïsme,
doch ontstaan uit behoefto aan toewijding.
Dat do moeder ook thans nog niets over
haar kind te zeggen heeft en de man daar
over geheel beschikt, is een verbazend on
recht, eon onnatuur.
Hoe langer zoo meer grijpt de sociale
wetgeviog in op het leven; men denkeaao
het Arbeidscontract en vrage of het 't niet
zeer vreemd is, dat dit werd tot stand ge
bracht zonder ook maar eén vrouw te hooren.
Of aau de Kinderwetten en wie is ouder
tot het kind dan de rroeder?
De maatschappij zal er door gebaat worden
indien, evenals in het gezin, man en vrouw
samenwerken en als de rechtsovertuiging
der vrouw geldt naast die van den man
niet alleen het physiek, maar ook het ziele-
Icven van man en vrouw loopt zoo zeer
uiteen. Juist door liet fijnere zieleleven,
het diepere verantwoordelijkheidsgevoel dau
van de.i man kunnen de vrouwen zoo ont
zaglijk meer geven dan de mannen en dit
zal ten goede komen aan de maatschappij.
Hiar dit op den duur te onthouden, zou
zijn roof aan de maatschappij en om daartoe
tn geraken zal het stembiljet een zeer welkom
en zeer werkzaam middel zijn. (Applaus).
Mevrouw Schreuder dankte nu de inleid
ster en gaf gelegenheid, vragen te stellen,
waarvan echter in openbare vergadering
niemand van de rond 150 aanwezigen gebruik
maakte; wei in besloten kring, waarin ook
velen als lid of als voorstander toetraden.
Ook werden heel w.it biochures verkocht.
Omstreeks kwart na vieren werd de ver
gadering gesloten.
Bij de Dinsdag gehouden periodieke stem-
ning voor elf leden van het kies-collego der
Ned. Hervormde kerk werden uitgebracht
306 geldige stemmen de volstrekte meerder
heid bedroeg dus 154.
Herkozen zijn met 276 tot 251 stemmen
de negen aftredende leden, <1e heeren: J. H.
Donatb, A. van Enden, J. W. Fröger, J. H.
Kleber, C. D. van Kuijk, E. Lindenhovius,
C. J. van der Nagel, W. van Surksum, en
N. van Veen. Gekozen zijn met 189 en 185
stemmen de beeren J. Klink en A. Slagt.
Op de heeren H. M. Brouwer en C. W. F.
Reyckevs werden respectievelijk 130 en 87
stemmen uitgebracht, terwyl verschillende
anderen éen stem verwieren.
De Commissaris der Koningin in deze
Provincie is aanstaanden Zaterdag verhinderd,
audiëntie tejverleeuen.
Gaarne voldoen we aan het verzoek om
het volgende mee te deelen, dat als «waar
schuwing" is bedoeld.
De bewoners van Groote en Kleine Haag
hebben hun kinderen zeer duidelijk aan het
verstand gebracht, dat ze hun handen en
hun voeten van de muziektent, die nu in
het Plantsoen is geplaatst, hebben af te houden
audersde rest behoeft hier niet herhaald.
Ze gingen echter verder en hebben ouge-
vraagd ongeweigerd besloten, de politie by
te staan by de bewaking der tent. Mocht
tijdens de afwezigheid van den patrouilleerden
agent de een of ander zijn af haar schendende
hand naar de tent uitsteken dan kan hij er
vast op rekenen, dat, eer hij naar het politie
bureau is gebracht, eeu paar flinke opstoppers
te pakken heeftonverschillig wie 't ook zij.
«Afblieven" is de leus.
De Burgemeester heeft ons een groot ge
noegen gedaan door de tent daar te plaatsen;
bet is nu onze plicht, te toonen, dat we dat
vertrouwen waardig zijn. meende de flinke
Hagenaar die ons kwam verzoeken, even deze
«waarschuwing" op te nemen.
Uit de bij de «Staatscourant" van Dinsdag
gevoegde lijsten der hoogstaangeslagenen in
's Rijks directe belastingen, die verkiesbaar
zijn tot lid van de Eerste Kamer der Staten-
generaal, blijkt, dat in de Provincie Utrecht
het laagste gezamenlijk bedragdat tot pl >atsing
f 118l'lr aanleiding gegeven, is
Het aantal hoogstaangeslagenen in de
Provincie is 167.
Uit de Gemeenle Amersfoort komen daarop
voor do namen der volgende heeren P. van
Achterbergh, M. J. Boissevain, D. Gerritsen,
J. P. C. Leinweber, A. J. P. Metelerkamp,
Chr. Plelnes, R. J. graaf ScbimmelpenDinck,
A. M. Tromp van Holst, E. L. Visser eu W.
H. E. Vrijdag.
Maandagavond berichtten de bladen, dat
Zondagnacht te 's Gravenhage twee jongelie
den den verstikkingsdood hebben gevonden
doordien een hunner een jas had gehangen
aan een gasarmpje waarvan de plug daardoor
is losgeraakt.
Een hunner was een oud stadgenoot, do
heer Bernard Luykx.
De heer 1. van Spiegel, sedert vele jaren
leeruur in de'Fransche taal aan den korps
cursus van het 5e regiment infanterie, wordt
