Donderdag 12
November 1908.
No. 7583.
58e Jaargang.
,i%™HrRDE staten p™-
Stadsnieuws.
UITGAVE:
FIRMA A H. VAN CLEEFF
te AMERSFOORT,
f«>nI en Zaterdagmiddag. Abonnement por 3 maanden fi.—
banco per post f 1.1 j. Advertentiën 16 regels 60 cent; eike regel meer40 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, oflicieële- an onteigenings-
ad vertentien oer regel 15 cent. Reolamos 4—5 regels f 4.25 elke regel meer 0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten
BUREAU:
piauwi unutg, JJOYV1J3I1UU1IJ
evenals afzonderlijke nummers 40 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGR CHT 9
Postbus 9. Telophooii 49.
K E N N I S G E V 1 NOEN.
mjktn bbkend, dat op Dinsdag, dsn 17. No-
vember a. s., des namiddags ten 1 ure, in het
i roviuciaal Gouvernementsgebuuw te Utrecht
r:mTU ,are ,ver8ftderi.ng van hun College zal
worden gehouden, waarin zal worden behandel 1
het adres vun den beer M. Schefer, te Soest, om
vergunning tot de verlegging van een gedeelte
van den Kampweg C, te Soest.
Geschiedende deze bekendmaking ter voldoe
ning aan liet voorschrift van artikel 15c, alinea
4, der Instructie voor hun College.
De Gedeputeerde Staten voornoemd.
F. D. SCH1MMELPENNINCK,
Voorzitter.
L. J. RIETBERG,
Griffier.
Jagen op spoorsneenw.
l)e BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Gelet op de missive vnn den Commissaris der
Koningin in de provincie Utrecht dd. 10 No
vember 1908, 4e afdeeling, No. 4314
Brengt ter kennis van belaughebbenden, dat
door den Commissaris der Koningin in deze
Provincie vanwege den Minister van Binnen-
landsche Zaken geene vergunningen tot het
jagen op spoorsneeuw meer worden verleend.
Amersfoort, 11 November 1908.
Do Burgemeester van Amersfoort,
W UI J TIERS.
Nog eens de merkwaardige
onthulling.
Nu we, in het nummer van 31 October,
het deel opnamen van de opzienbarende
verklaringen van den Duitscben Keizer om
trent diens houding tegenover de Boeren
tijdens den oorlog in Zuid- \frika moet hier
óuk volgen het antwoord, dat daarop betrek
king heeft, van Rijks—kanselier Von Bülow
op de cergisler lot hem in den Rijksdag ge
houden interpellaties.
Volgens een Heuter-telegram zeide hij om
trent dit punt
Ik zul niet alle zaken behandelen, die door
eenige sprekers te berde zijn gebracht. Ik
moet rekening houden met den indruk, dien
müo rede in het buitenland zal inuken en
wil het kwaad niet verergeren, dat door de
publicatie in de «Daily Telegraph» teweeg
is gebracht.
Z. M. heeft op verschillende tijdstippen
tegeuover Engelsclie particuliere personen
particuliere uitlatingen gedaan, die, bijeen
gevoegd, in de «Daily Telegraph» verschenen
zijn. Ik moet veronderstellen, dot niet alle
bijzonderheden juist' zijn weergegeven. Van
eene, bijvoorbeeld, weet ik dit zeker, nl. van
de geschiedenis van bet veldtochlsplan. Hier
was slechts sprake van eenige zuiver acade
mische denkbeelden, die de Keizer in ziju
briefwisseling met wijlen Koningin Victoria
uitsprak. De chef van den Generalen staf
Von Moltke en zijn voorganger grauf Schhet-
fen bebben verklaard, dat de Generale staf
nooit een veldtochtsplan ot een dergelijken
met den Boerenoorlog in verband staauden
arbeid van den Keizer heeft nagezien of naar
Engeland verzonden.
Ook moet ik onze politiek vrijpleiten van
het verwijt, dat zij dubbelzinnig is geweest
tegenover de Boeren.
Wij hebben de Transvaalscbe Rrgeering
tijdig er op opmerkzaam gemaakt, dat zij iu
een oorlog met Engeland alleen zou staap.
Wij hebben haar direct en door de bevriende
Nederlundsche Regeering in Mei 4899 den
raad doen geven te trachten met Engeland
tot een schikking te komen. De «Daily lele-
grapb» beeft de feiten wat overdreven voor-
^De'^Londensche correspondent van bet
«Hdbl» seinde gistermiddag aan zijn blad
De «Daily Telegraph», het deel van Bülow s
speech besprekende, waarin deze zeide te
betwijfelen of alle bjjzouderbedeD van het
interview wel juist waren weergegeven,
zegt: «Het interview werd eerst gepubli
ceerd nadat iedere mogelyke stap was sre-
daan om zekerheid te verkrijgen, dat die
publicatie in overeenstemming was met den
weuscb van den Duitscben Keizer en dat
de onderwerpen, iu het interview besproken,
de meeniugen waren van den Keizer zelf.
In dat licht, zegt de «Daily Telegraph», is
het vreemd, Von Bülow's verklaringen te
lezen over het veldtocbtsplari, dat de Keizer
zond tijdens den Zuid-Afrikaanschen oorlog.
Natuurlijk aanvaarden wij Von F,iilow's ver
klaringen, maar wij vinden tiet ietwat moei
lijk aan te nerx.en, dat «aphorismen» over
bet voeren van .ten oorlog iu het algemeen
zooals Von Bülow dat uitdrukte geheel
in overeenstemming waren met den ernst
van den toestand».
De meening wordt uitgesproken, dat de
Rijks-kanselier do positie van den Keizer
niet beeft verbeterd en die van zichzelven
nog slechter gemaakt door zijn antwoord
op de intcrpellatiën.
Begrootingsverslagen.
We konden in de laatste dagen geen cou
rant in handen nemen of we lazen daarin
verslagen van Gemeenteraadsvergaderingen,
waariu de Gomeentebegrooting werd behan
deld.
En het is opvallend, hoe telkens en tel
kens uit die verslagen blijkt, dat er bijna in
elke plaats van eenige bcteekenis heel wat
werd gesproken over Gemeentebedrijven en
de daaruit voor de Gemeente voortvloeiende
winst.
In vele groote, en ook in kleinere, plaat
sen wordt een aanmerkelijk deel van de
door gasfabriek of ander Gemeentebedrijf
.emaakte winst gestort in de kas der Ge
meenten. Te Utrecht, Amsterdam, Den Haag
en Rotterdam loopt die winst in detiendui
zenden.
Opmerkelijk is daarbij, dat in meer dan
Óen Gemeenteraad stemmen zich verhellen
t?gen dat gaan drijven op „de kurk der
Gemeentebedrijven". Zij zieit daarin een ge
vaar voor de Gemeenten, en zeggonals ge
uw Gemeentehuishouding hoe langer zoo
meer gaat baseeren op zoo veel duizend
winst per jaar uit dit en zooveel duizend
uit dat Gemeentebedrijf en er komt eens
een kink in de kabel, dan loopt de zaak
vast.
Voor onze Gemeente is er nog niet zoo
veel gevaar. Vooreerst hebben we bier
maar éen enkel Gemeentebedrijf: de gasfa-
brikatie. Waterleiding eu telefoon zullen
nog wel in lange jaren niet in handen van
de Gemeente komen, want hun coucessiën
loopen nog zeer geruimen tijd, en eenelec-
trische centrale zal hier denkelyk ook niet
zoo spoedig van Semeeutewege worden op
gelicht. Hier zal dus niet spoedig de winst
van de Gemeentebedrijven de kurk worden,
waarop de Gemeentelijke huishouding moet
drijven.
Een ander punt, dat in verscheidene
plaatsen voel besproken word, is de Straat
belasting. Eu het is wel opmerkelijk, dat te
Utrecht, te Rotterdam, te Arasterdam en
elders iu den Raad werd geklaagd over de
onbillijkheid dier belasting.
Ook werd bij herhaling uitgesproken, dat
de Siraatbelastmg niet door de eigenaars
der perceelen wordt opgeb<acht, maar op
de huurders verhaald. En niet minder
duidelijk werd in verschillende Gemeente
raadsvergaderingen aangetoond, dat vooral
de middenstanders, met name de winkeliers,
het meest onder die belasting lijden.
Een derde onderwerp, dat óok bijna over
al ter sprake kwam, was de gasprijs en 't
loonde wet telijk de moeito, eens na te gaan
hoe de gasprijs elders is on hoe men ook
elders deed uitkomen, dat het wel gewenscht
ware, den gasprijs voor de verlichting der
winkels niet de verlichting dus van de
woningen der winkelboudenden te ver
lagen en dat gas te bcrekenon als werkgas j
dus eenigermate gelijk te stellen met kracht-
gas.
Woningwet en werkloosheid.
Men herinnert zich, dat Minister Talma
tegenover de aanvallen op de Ongevallenwet
het beginsel dier wet in het belang der
arbeiders sterk verdedigde en o.a. zeide, dat.
de keru der wet beslist uitstekend is en
slechts enkele verkeerde en omslachtige
voorschriften en vooral ook de gebede ad
ministratie eenvoudiger moet worden ge
maakt.
Zoo is hot ook met de Woningwet; ook
zij moet het vaak ontgelden. Er is al wat
op gescholden, evenals op de plaatselijke
Bouwverordening.
't Is genoeg om even le herinneren aan
de heftige rede van mr. Van den Biesen,
verleden jaar in de Eerste Kamer gehouden
fende Woningwet, orate doen zien hoe
weinig populair die wet is.
Zelfs gaan sommigen zóo ver, dat zij de
Woningwet ook de schuld geven van de
werkloosheid in de bouwvakken.
Nu willen we gaarne gelooven, dat er in
de Bouwverordeningen hier en daar wel zeer
onpractische bepalingen voorkomen, waar
door het bouwen wordt belemmerd.
Maar of dit wel zoo ernstig is als daarvan
wordt te verstaan gegeven, betwijfelen we
zeer.
In geen geval kan de huidiga werkloosheid
in do bouwvakken te Amsterdam en elders
op rekening van Woningwet en Bouwver
ordening gestold worden.
Dat er te Amsterdam thans weinig wordt
gebouwd, is volkomen begrijpelijk. De bevol
king gaat eer achter- dan vooruit.
Doch de huidige crisis in de bouwvakken
is in de eersie plaats te wijten aan de sto
ringen op de internationale geldmarkt.
In de Woningwet zit zelfs een element,
dat kan werken in de richting van vermin
derde werkloosheid; Minister Heemskerk
heeft daarop te recht gewezen.
Wanneer woningen onbewoonbaar ver
klaard worden, heeft dat natuuriijk niet zei- I
deu onaangename gevolgen in de eerste
plaats voor de meuschen, die op straat wor
den gezet en soms niet zoo spoedig voor
een even billijke huur onder dak kunnen
komen, en in de tweede plaats voer den
eigenaar, wiens eigendom waardeloos wordt.
Maar er moeten toch ook weer nieuwe
woningen gebouwd in de plaats van de on
bewoonbaar verklaarde.
De Wouingwet nu «pent voor de Gemeente
besturen gelegenheid, voorschotten te geven
welke zij van het Rijk kunnen ontvangen.
Nog dezer dagjn kon men in de „Staats
courant" lezen, dat aan Amsterdam werden
verleend twee voorschotten voor woningbouw,
het eene van f'260 001) en bet andere van
f475000. Ook andere Gemeenten ontvingen
bijdragen voor dit doel.
Wanneer vereenigingen, in het belang der
volkshuisvesting werkzaam, zich door middel
der Gemeentebesturen tot de Regeering,
wenden, worden dergelijke verzoeken om
voorschotten nagenoeg altijd ingewilligd.
De Woningwet kan dus ook wel werken
in de richting van vermindering der werk
loosheid.
Jammer alleen, dat op dit gebied nog zoo
betrekkelijk weinig wordt gedaan.
Cuöporalies en Gemeentebesturen behoor
den veel krachtiger de hand aan den ploeg
te slaan en mu'-steu van deze gunstige be
paling der Woningwet een daukbaarder ma-,
ken.
Hilver-en Vecbtbode.
Ds. T. Kielstru, emeritus-predikant te Oegst-
geest, hoopt aanstaanden Zondagochtend voor
te gaan bij de godsdienstoefening van den
Doopsgezinden kring hier, welke weder te
half elf aanvangt in het Loge-gebouw aan de
Van Persijnst,-aat.
De Minister van Financiën vestigt opnieuw
in de »Staatscourani" do aandacht van be
langhebbenden er op:
4. dat de aangiften van de door het op 4
Januari a. s. iu werking treden der Tiend-
wet 1907 (Stbl. no. '222) vervallen tiendrech
ten bij de betrokken tieudcommissiën moe
ten worden ingeleverd tusschen 1 Januari
en 1 April 1903;
2. dat formulieren voor deze aangifte,
met bijbehoorende inlegvellen, aanteekenin-
gen en als voorbeeld ingevulde modellen,
kosteloos verkrijgbaar zijn ter Secretarie
van iedere Gemeente en ten kantore van de
Ontvangers der registratie en domeimen;
3. dat het aanbeveling verdien», de ge
gevens voor het invullen dor aangiften reeds
nu fe verzamelen en de stukken zooveel
mogelijk gereed te maken, opdat zij tijdig
kunnen worden ingeleverd en behandeld.
De Minister van Oorlog heeft benoemd
tot militair lid van den Militieraad in het
district Utrecht den luitenant-kolonel G. A.
Jong, Provinciaal adjudant .in Utrecht, te
Utrecht; e.i lot zijn plaatsvervanger den
kapitein A. W. F. Stroo, van het 9e regi
ment infanterie te Utrecht.
De Griffier van den Raad van beroep
(Ongevallenvei zekering) te Utrecht maakt
in de «Staatscourant» bekend, dat door Ge
deputeerde Staten van Utrecht, bij beschik
king van 8 November, tot lid-werkman van
genoemd Raade is benoemd H. J. Bettink,
modelmaker te Utrecht, en tot plaatsver
vangend lid-werkman L. G. de Jong, letter
zetter te Utrecht.
Sedert gistermiddag doet het carillon van
den Lieve Vrouwe-toren hooren bij half slag
het bekende Kerstlied «Ohoe heerlijk» en
bij heel uur «De Heer kent al de Zijnen».
Hedenochtend had ten Raadhuize plaats
de uitloling van 34 aandeelen in verschil
lende leeningen ten laste van de Gemeente
Amersfoort tot een gezamenlijk bedrag van
f '23 500
De heer R. van 't Wel zal aaustaanden
Zondag veertig jaar verbondeu zjjn aan bet
zangkoor der kerk van den H. Franciscus
Xaverius, van welk koor hij thans Directeur is.
Tut tijdelijk onderwijzeres aan de openbare
Lagere school 3e soort aan de Puntenbur-
gerlaan is benoemd mej. J. Lafèbre, te
Utrecht.
De heer Kooimans is benoemd tot tijdelijk
leeraar aan de Gemeentelijke teekenschool
te Nijkerkde heer G. van Hoogevest, tot
leeraar aan de Teekenschool te Pulten.
Eeuigen tijd geleden deelden we mee, dat
per scheepsgelegenheid uit Amsterdam naar
hier was overgebracht de installatie voor
een nieuwe fabriek.
Men kent onzen wensch, dit hier meer
fabrieken mochten komen, stellig overtuigd
als we zijn, dat Amersfoort zeer gunstig
ligt voor eiken tuk van nijverheid, indien
men slechts zorgt voor een betrouwbaren
waterweg naast de zoer goede spoorwegen
in alle richtingen, terwijl we in fabrieks
nijverheid voor Amersfoort een zeer goede
toekomst zien.
We informeerden dan ook voor wie deze
installatie bestemd was en dit bleek te zijn
voor de Naamlooze Vennootschap »FIevo",
wier fabriek gevestigd is in het perceel aan
den Lageweg, voorheen iu gebruik bij de
Amersfoortsche tapjjtfabriok.
Onlangs brachten we, daartoe door de
Directie uitgenoodigd, een bezoek aan de
fabriek, waar het nieuwe bedrijf reeds in
vollen gang is.
Van nieuw bedrijf kan in den letterlij
ken zin des woords niet gesproken worden,
daar do »Eerste Nederlandsche Thorium en
