Zaterdag 5
Juni 1909.
No. 7670.
58e Jaargang
Stadsnieuws.
UITGAVE
FIRMA A H V*N CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post 1.15. Advertent'iën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10cent. Bij regel-
abonnemont reductie, waarvan tarief op aanvraag kos'eloos. Legale, officieële- en onteigenings-
adverteutiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25 elke regel meer /"0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT9
Postbus 9.
Telephoon 19
KENNISGEVINGEN.
STEMMING.
ter verkiezing van éen lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal.
De BURGEMEESTER der Gemeente AMERS
FOORT
brengt ter openbere kennis, dat op Vrydag
den 11 Juni aanstaande, van des morgens acht
tot des namiddags vijf uren, de stemming zal
geschieden ter vervulling van éen plaats in de
Tweede Kamer der Staten-Generasl voor het
kiesdistrict Amersfoort, waartoe deze Gemeente
behóórt.
De candidaten, in alphabetische volgorde, zijn
ASCH VAN WIJCK, Jhr. Mr. H. VV. van
BEAUFORT, Mr. W. H. de
LEEUWEN, Dr. J. van
De herstemming, zoo noodig, zal plaats heb
ben op Woensdag 23 Juni d.a.v.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op art.
128 van het Wetboek van Strafrecht, luidende
„Hij, die, opzettelijk zich voor een ander uit
gevende, aan een krachtens wettelijk voorschrift
uitgeschreven verkiezing deelneemt, wordt ge
straft met gevangenisstraf van ten hoogste een
jaar".
Amersfoort, 2 Juni 1909.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT
Brengt ter kennis van de ingezetenen dezer Ge
meente, dat het door den Directeur van 's Rijks
directe belastingen, enz. te Utrecht executoor ver
klaarde kohier No. 6 van de
Bedrijfsbelasting
over het dienstjaar 1908/1909 aan den Ontvanger van
's R\jks directe belastingen alhiei isierha dges.eld
aan wien ieder verplicht is, zijnen aanslag op den
bij de wet bepaalden voet te voldoen.
Gedaan en op de daarvoor gebruikelijke plaatsen
aangeplakt te Amersfoort den 6. Juni 1909.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
Mr. Tideman
over nir. W. H. de Beaufort.
Mr. P. Tideman, advocaat te Bloemendaal en
Kamer-candidaat voor Breda, die strikt genomen
gister te Leusden zou spreken, hield gisteravond
indegrooto zaal van de sociëteit „Vereeniging"
hier ter stede een redo ter aanbeveling van de
cnndidatuur voor de Tweede Kamer van mr. W.
H. de Beaufort.
Ofschoon eerst gister tegen den middag hier
bekend werd, dat mr. Tideman zou optreden,
was c,e vergadering aanvankelijk toch zeer druk
bezocbt j later, vooral bij de pauze, tegen half
elf, verliep zij en slechts weinigen wot n fla haar
bij tot het einde, te ruim middernacht.
Nadat een der heercn uit Leusden mr. Tide
man had ingeleid, zeido deze, dat hij de begin
selen der Vrij-liberalen wilde beschouwen, als
achtergrond waarop hij wilde verdedigen de
candidatuur-De Beaufort, wel een zeer gelukkige
candidaatBstelli^g.
Het liberalisme is in zeker opzicht te beschou
wen als het zout der politieke aarde. Gelukkig
achtte spr. de candidatuur-De Beaufort omdat
hij het zou betreuren als in bet district Amers
foort geen eigon liberale cadidaat werd gesteld
en niet ware gevolgd het voorbeeld der anti
revolutionairen en sociaal-democralen, die toch
óok tegen de verdrukking in zijn groot gewor
den. Had men geen liberalen candidaat gesteld,
het zout ware zouieloozer geworden.
9p. hecht niet veel aan het uiterlijk, doch
het beschaafd-gemoedelijke, het kalm-waardige
van den man die veel heeft gewerkt, veel heeft
nagedacht, pleit ten volle voor mr. W. II. de
Beaufort met wiens portret nu vier jaar geleden
goed is gepropageerd. Juist een liberaal beginsel
is het, dat het uiterlijk overeenstemme met het
innerlijk.
Juist dit is het typische verschil met de man
nen der andere partijen, die wel hun eigen dub
belgangers lijken, twee andere personen schiineD,
6ok in hun schrijven tegenover hun handelin
gen,óok in on buiten de Kamer, óok als zij spre
ken voor heeren of tegenover middenstanders.
Het streven der liberalen is echter, geen din
gen te zeggen, die zij niet mot hun persoon
kunnen betalen, in alles echt en waar te zijn.
Zijn zeer grondige en omvangrijke studiën van
Nederlandsche en .Staatkundige geschiedeniszijn
medewewerking aan de „Studiën en schotsen"
van prof. Buys; zijn parlementaire kronieken
in „De Gids" zij*- wel bij allen bekend, evenals
zijn veelzijdige ontwikkeling en werkzaamheid,
zijn keurige stijl, zijn drang om te werken. Zijn
eenvoudige hartelijkheid, geheel ontdaan van
aristocratische hoogheid, welke maar al te dik
wijls innerlijke leegheid tracht te bedekken
zjjn bezadigdheid en gemoeilykheidzijn ver-
keeren op vriendschappelijken voet met ander
denkenden maken mr. De Beaufort tot een volks
vertegenwoordiger in den waren zin des woords.
Het Nederlandsche volk wordt het best gesym
boliseerd door een grooten, goedigen reus, geen
Duitsche Michel, een beetje laat- candidaut-
stellerig met rechts en links aan de polsen twee
machtige krachten, Kuyper en Troelstra, die hem
stevig vasthouden met handboeien en onder
wier suggestieve werking van sociale hervor
mingen, waarop hij niet kan wachten, geen dag
en geen nacht, hij nog wel leeft, nog wel adem
haalt, doch niet opschiethij heeft immers
de handen niet eens vrij om voedsel naar den
mond te brengen.
Wat willen we nu bereiken als liberalen
Dat deze goedige reus zijn tanden eens weer
laat zien op ouderwetsche wijze en zich los
maakt van deze twee dwingelandendat hij zijn
verstand weer doe spreken en zich outworstele
aan de suggestieve macht der geestdrijverij en
geestesopwinding der massa.
De jonge reus lijdt aan Jan-salie-achtigheid,
slaperigheid en dit moet verholpen door hem
weer te doen nadenken, hem niet langer te
doen zijn eenzijdig verstandig, doch zijn gezond
verstand te doen herleven.
Spr. wilde het niet hebbeD over de mannen
der S. D. A. P. of over de Vrijzinnig-democraten,
die zooveel op hen gelijken, doch wel wilde hij
er op wijzen dat men den boom kent aan de
vruchten, herinneren aan den A. N. D. B. en
zijn eocialistischen leider Henri Polak, den auteur
van den socialistischen kinderliederen-bundel,
en voor den geest roepen de ergelijke wijze
waarop die Bond personen post, een zoo gemeen
en schandalig middel, dat hij van nabij zag bij
de staking in de chemigrapische kunstinrichting
te Haarlem. Voorwaar als deze en alle andere
vakvereenigingen zóo weinig in hun vaandel
schrijven het woord „naastenliefde" dan kan
spr. ze slechts vereenzelvigen met zeker iemand
aan de linkerpols van den jongen reus.
Aan diens rechterkant is het precies het
zelfde; alleen gebruikt men daar een andere
terminologie. Ook daar kent men aan de vruch
ten den boom. Men moet slechts in echt Gere
formeerde streken hebben verkeerd om te weten
hoe het daar toegaat. (Spr. wijdt uit over Om
men, de zaak van ds. Scholtz te Hardenberg
en de preek onder poli tie-bescherming te Ber-
gentheim).
Dit karakteriseert bij uitstek de uiterste par
tijen de middelmoot, de liberalen, doen anders
(de quaestie in de Remonstransche kerk le Haar
lem werd eerlqk uitgemaakt).
Wat moet onverbiddelijk de toekomst zijn
als men den uitersten partijen voet geeft Dat
dc middenmoot geen harmonisch geheel vormt,
doch telkens is olootgesteld aan schok
ken.
De wereldbeschouwing is aan links eh rechts
niet gemeenwel gemeen is het gewone gezond
verstand, dat te maken heeft met de tastbare
werkelijkheid en de ontastbare werkelijkheid,
als 't wara een telegrafie zonder draad,'welke
waarneming en ervaring vastknoopen aan weten-
ec'iap.
De a. r. stellen 't voor alsof de lib. zweren
bij de rede, die een soort automaat isde lib.
zeggen: dit is telegrafie zonder draad door
welke wij elkaar verstaan. En wat is hot eerste
werk, dat rechts doet? Door rede overtuigen
wie het niet mot hen eens zijn. Zij gebruiken
dus zelf óok de rede als 't maar in hun kraam
te pas komt.
Welnu, indien aan het gezond verstand, dat
zich baseert op ervaring, een ruime plaats wordt
gegeven, dan hebben we de beste basis en ver
krijgen we pract.sche maatregelen die steeds
stand houden. Zóo bijvoorbeeld het onvereenig-
baar verklaren van het predikambt met het
Kamerlidmaatschap. De Staatkunde beweegt
zie i niet in den zevenden hemel, doch op den
beganen grond en personen die in een torentje
zitten te wjjsgeeren, zijn bij uitstek ongeschikt
voor de politiek en wie deze wil beoefenen, moet
staan te midden van het dagelijksch le
ven.
Wie practische politiek beoefent, moet uitgaan
van dezen regel, dat in een hoeveelheid van
kleine dingen het groote ligt. Het komt er uit
sluitend op aan met welke practische maatre-
■gelen we elkaar, onze mederaenschen, telkens I
m beetje verder brengen. Dat ia de ware naas
tenliefde, geen sentimentaliteit, geen tranen
storten en onderwijl een ander een oadienst
doen.
Menschen zijn als 't ware omgekeerde pyra-
mides, die op aarde wandelen en denken gelijk
te zijn, doch een zeer verschillend volumen
hebbeD. Wij hebben ons zorgvuldig er voor te
wachten, ons verschil niet op 't grootst te zien,
willen we met elkaar iels tot Btand brengen.
En vooral wie zich in de politiek verhoogt, zal
vernederd worden. Let eens op of we met een
paar jaar dit evenemeat niet zullen beleven.
Na deze theoretische beschouwing welke
tol halt tien duurde de werkelijktieid.
Welke is op 't oogenblik de onderlinge ver
standhouding tussehen a. r. en R. K.
De R. K. zijn steeds practische menschen ge
weest, die een wereld op zichzelf vormen en
in tegenstelling van de 8. D. A. P. uitne
mend de kunst verstaan hün vuile wasch bin
nenshuis aan kant te maken en daartoe, net
als in de Middeleeuwen, nog in hun sterke
muren zitten, waarin geen pantserkogel ook
een nóg zoo klein gaatje kan maken.
Dr. Kuyper geeft hoog op van het weder-
keerig Chr. beginselde R. K. spreken niet zoo
van harte daarover. De R. K. zijn dan ook niet
een politieke partij, doch een eigen wereld, met
eigen wijsgeeren in hun torentjes en een eigen
ondergrond.
De R. K. zijn 't best te vergelijken bij een
breede kolom op de schijf van AristotleB, welke
steeds zich uitbreidt tot de boel kant en klaar
is, en 't wordt tijd om eens te vragen of daaraan
geen einde moet gemaakt Het Vaticaan is geen
paleis te Rome, doch een wereld-organisatie,
waar heden ten dage nog wereldvonnissen wor
de.! geBlugei, en de „militante kerk" zet steeds,
zien uit. Wie haar een beetje helpt, kan er
zeker van zijn, dat hij de wereld weer met zoo
veel vierkante Meters heeft bewogen en nader
heeft gebracht tot den tqd, dat het Protestan
tisme ulleen nog maar kan bestaan in vlieg
machines. Dit wordt niet alleen bewezen in Lim
burg, maar ook in Noord-Holland, waar elke
maand een klooster wordt geboreD.
Moet daar niets tegeD gedaan? Is 't dan niet
onze plicht als gewone menschen, die opstaan
met den wensch iets nattigs te doen en ons te
ruste leggen met de bewustwording, iets nuttigs
te hebben verricht, te arbeiden, wel kennend
de wet op 't behoud van arbeidersvermo-^n, die
leert, dat geen arbeid verloren kan gi.an
En hoe staan daar tegenover de a. r. Pre
cies andersom als de lib.Dr. Kuyper heeft de-
gewoonte aangenomen, te zeggen, dat Gods naam
moet zegevieren over de geheele linie hij zal
wel hebben bedoeld God zelf. Hij vat de zaak
niet practisch aau, doch theologisch en politiek
is niet een zaak van enkele beschouwing, doch
oen van de daad. De leuze van dr. Kuyper is
dus onbruikbaar.
Doch van dien kant is meer georakeld, dat
niet steekhoudend bleek. Zóo de beschuldiging
jelui zijn ongeloovigen. Later is de heer Lobman
eenig?zi.ns afgegaan van de antithese een
bewijs, dat ook op de rechtsche torentransen
verschil van meening heerscht doch het is
niet alleen gezegd, maar ook geschreven.
Doch het onderwerp heeft mij een beetje be
heerscht en ik heb me daardoor laten verleiden
tot theoretiseeren.
Van meer belang is de practyk, óok die voor
der komenden stembusstrijd.
Wat zien we daar?
Dat in de zoogenaamd vaste districten
eigenlijk stem-rutschbanen geen andere
candidat-n zijn gesteld dan 10 R.K. en 1 a.r.
Verder zijn gesteld:
1 Chr. democraat, de heer Staalman, die niet
meer doet in de levens
verzekering, doch weer
zal trachten te gaan
doen aan politiek,
20 R.K.
21 Chr. historischen
50. A. Revol. Als ze gekozen zijn,
spelen we weer Crom-
wel redivivus.
Tegenover die 20 R.K. staan in 8 districten
S. D. die met hun zoute taktiek overal opko
men. Volgens de wet zijn 10 districten vastvol
gens de rede óok 10. We zien dus, dat er zijn
10 R. K. en 50 a.r. De practische naastenliefde
verhoudt zich du9 als 1 tot 5, of wel een R.K.
houdt 5 maal meer van een a.r. dan een a.r.
van ejn R.K.
Eu nu links, waar ik, n'en déplaise zekeren
70-jarigen, een heuglijke opleving van het libe
ralisme zie. Daar werden gesteld (de 8. D. A.
P. of S. D. P., een aparte partij, laat ik daar)
3 Vrqzinnigen zonder meer
21 Vrije liberalen
31 Vrij3. demooraten
45 Unie liberalen
Links heeft dus niet stil gezeten en is bereid
den strijd aan te bieden.
In Ede hebben de Chr. hist, een eigen can
didaat tegenover den a. r., evenals in Den Hel-
der; in Hoorn staat een R. K. tegenover een
a. r., in 5 districten staan R. K. tegenover el
kaar.
Dat nu de liberalen niet toegeven in krachta
ontwikkeling, doch ieder éen mannetje mee
nemen naar de stembus. Schudt die twee aan
uw polsen af, verbrijzel ze tegen elkaar of
schudt er vast éen af, dan krijgt ge den ander
óok wel klein.
De stemmen in dit district gaan niet verlo
ren omdat er nooit arbeidsvermogen verloren
kan gaan. Ieder kiezer oefene practische naas
tenliefde tegenover den Staat en zorge, dat het
zout in hem Diet zouteloos worde doch, dat de
innerlijke kracht, het kleine greintje dat door
verdrukking werd gecondenseerd, zich weer
uitzette opdat in het overwegend liberaal d-.
trict worde getoond, dat er menschen wonn
die liberaal denken en spreken en handelen
Neemt een voorbeeld aan de volgelingen van
Kuyper en aan de mannen van de S. D. A. P.
Toont wat ge zijt; werpt de slaperigheid en de
sufferigheid van U en dan kunnen we treffen
sociale maatregelen tot welzijn van allen.
Deze behandelde spr. na de pauze, welke te
gen half elf werd gehouden.
Vervolg en vragen spr. weigerde beslist elk
debat in het volgende nummer.
Het aantal kiezers volgens de nieuwe Kie
zerslijst voor deze Gemeente is verdeeld als
volgt
District Kamer Staten Raad
I 1262 1248 1083
II 615 609 523
III 847 833 728
Tot klerk ter Secretarie, afdeeling Bur
gerlijke stand, is in de vacature ontstaan
door het vertiek van den heerJ. H. C. Kuy-
laars, die als adjunct-commies werd vervan
gen door den heer J. C. ten Bruggencate,
benoemd de heer J. W. W. Westhof, uit
Utrecht.
Een zeer ernstige waarschuwing.
Dooi* het Bureau voor chemisch, microsco
pisch en bactereologisch onderzoek van den
heer W. A. van den Bovenkamp is binnen
veertien dagen reeds tweemaal suiker afge
keurd, wegens zeer groote verontreiniging
met meel.
Wanneer toch komt er een keuring op
alle voedingsmiddelen.
Hoofdingelanden van het Heemraadschap
sDe tivier de Eern, beken en aankleven
van dien" hebben hun goedkeuring gehecht
aan het voorstel van het Bestuur om de
Groote scbotbalksluis aan den Koppel, die
dringend herstelling behoefde, te vervangen
door een sluis met ophaalschuiven, een zoo
genaamde Stony-sluis.
Indien Gedeputeerde Staten goedkeuring
verleenen aan dit besluit, betgeen spoedig
kaa worden verwacht, zullen de plannen
en bestekken, die reeds voor een goed deel
gereed zijn, worden afgewerkt.
De aanbesteding zal vermoedelyk worden
gehouden begin 1910.
Tot Hoogheemraad van den Bunschoter
veen- en veldendyk is by Kon, besluit be
noemd mr. A. J. de Beaufort, te Leusden.
Mevrouw jbr. S. M. vaoReigerbersgVersluyt
Seb. barones Van Isaelraude is herkozen en
e beer L. S. Gerard van Sijsen is gekozen
tot lid van het Bestuur der Maatschappij
tot opvoeding in het gezin van weezen en
andere minderjarigen, doorgangshuis „Zand
bergen",