Nieuw Parijs
Advertentiën.
Doopsgezinde Kring.
Zit- en Slaapkamer
MEID-ALLEEN.
BETREKKING aangeboden.
GEOPEND:
GYMNASTIEK- en ze
EZZ SGHERMINB1CHTING
BRANDEWIJN
Slijterij JET KAPELHUIS"
Luxe-artikelen,
Nikkelwaren.
Messen, Scharen, enz.,
Toen men het in Engeland druk had over de
mogelijkheid van een viiandelijken inval met
luchtschepen, werd dikwijls de bewering gehoord,
dat sedert de dagen van Willem den Verover
aar, inde elfde eeuw, geen vreemde krijgsmacht
Brittanje's kust had bezet. Die bewering is een
geschiedkundige onjuistheid. Nog tijden3 de re
geering van Karei II is, op den 2en Juli 1667,
het fort Landguard, in Suffolk, op zijn zwaksten
kant, nl. aan de landzijde, door een Nederlandsche
afdeeling troepen aangevallen, terwijl Neder
landsche oorlogsschepen den aanval uit volle zee
met het vuur van hun geschut steunden. Onge
veer 3000 Hollanders beproefden tweemaal, te ver
geefs weliswaar, de Engelsche vestingwerken met
ladders te beklimmen, maar zij hielden toch bij
na een etmaal op Engelschen bodem tegen den
met sterke ruiterij het fort te hulp ijlenden Ka
rei van Suffolk stand. Ware het Nederlandsche
vlaggeschip niet tijdens het gevecht gestrand en
de ondersteuning van den zeekant dus niet ge
deeltelijk uitgebleven, de aanval had nog kunnen
gelukken, en Landguard ware gevallen. Nu kostte
deze laatste poging tot landing aan de Neder
landsche troepen een verlies van een 80 dooden
en bezorgde hun een geschiedkundige herin
nering.
Een mooie uitvinding I Een ingenieur te
Neurenberg heeft welgeslaugde proeven genomen
meteen systeem, waarbij het mogelijk is gewor
den, een electrisch vaartuig, door middel van
Hertz'sche golven van den wal uit te besturen.
Men herinnert zich, dat laatst gemeld werd, dat
Tesla iets dergelijks had uitgevonden. Door mid
del van een hoogen mast, aan den wal opgericht'
en van een antenne tusschen de masten van het
vaartuig, slaagde de ingenieur er in, electrische
energie zonder draad over te brengen op een
roer, dat naar willekeur kon worden bewogen.
Voor torpedo's belooft de uitvinding heel wat.
Gelijk men nog voor eenige jaren graaf Zep
pelin voor een nar heeft uitgemaakt, zoo is te
voren reeds met een aantal uitvinders gespot,
zonder wier uitvindingen het modern leven
ondenkbaar zgu zijn.
Terwijl reeds in Engeland langen tijd de eerste
spoorweg gebruikt werd, waren er op hot vaste
land nog een aantal mathematici en natuur
kundigen, die met alle hulpmiddelen hunner
wetenschap meenden te kunnen bewijzen, dat
een spoorweg absoluut niet bestaanbaar was,
daar gladde staalraderen op een gladde sUal-
baan zich niet konden voortbewegen.
Toen Franklin in de „Roynl Society" zijn
eerste voordracht over den bliksemafleider hield,
behaalde hij een reuzenlachsucces.
Aan Leborn, een Franschman, aaD wien men
grootendeels de invoering van de gasverlichting
te danken heeft, werd, na zijn eerste voorstellen,
namens de Parijsche geleerden medegedeeld, dat
een lamp zonder pit niet branden en daarom
het gaslicht als verlichtingsmiddel niet gebruikt
worden kon. Toch werd toen te Birmingham
het gas reeds gebruikt.
Merkwaardig is ook de ontvangst, die de
Edieon-phonograaf genoot. Den 11 en Maart
1878 vertoonde dr. De Mouzel in de Academie
van Wetenschappen te Parijs voor het eerst
deze uitvinding van Edison, en het gevolg was
dat Bouillaud, een bekend humorist woedend,
op De Mouzel aanvloog en hem toebrulde, dat
hij niet door een buikspreker voor den gek
wenschte gehouden te worden 1
Gedroogde aardappelen. Een goed geslaagde
proef op agrarisch gebied is genomen met het
drogen en in den handel brengen van gedroogde
aardappelen. Hiervan hebben de Duitschers de
eer van geslaagd te zijn tot op den een vierde
van 't gewicht der aardappelen. Men verwacht
hierdoor een belangrijke vrachtbesparing bij het
vervoer.
De landbouwers hopen op deze wijze een aar-
dappehexporthandel te kunnen drijven, ook met
de fabrieken van aardappelmeel en spiritus.
In de Septeuaber-aflevering van „Onze Eeuw'*
vindt men een merkwaardige bijdrage van G.
J. Hoogewerff over „Een Nederlandsche bron
van den Robinson Crusoe". De schrijver toont
hier aan, dat Daniël Defoe, wiens wereldvermaard
boek over Robinson Crusoe, hoewel steunende
op het journaal van kapitein Woodes Royers
(1712) die Alexander Selkirk van het eiland
Juan Fernandez afhaalde, toch bekend moet
geweest zyn met een oudere, Nederlandsche
bron. Het boek van Defoe verscheen eerst in
1719. In 1708 echter had te Amsterdam bij
Nicolaas ten Hoorn de eerste druk het licht
gezien van een phantastische reisbeschrijving
door „Het magtig koningrijk Krinke Kesmes,
makende een deel uit van het onbekende Zuid-
land, gelegen onder den Tropicus Capricornus,
ontdekt door den heer Juan de Posos en uit
deszelfs schriften te zamen gesteld door H.
Hendrik Smeeks was een ohirugijn te Zwolle.
De naam van het geheimzinnige land Krinke
Kesmes is met verandering van éer» letter een
omzetting van zijn eigen naam.
In dit boek nu komt een episode voor van
67 bladzijden, waarin de lotgevallen worden
beschreven van een Hollandschen scheepsjongen,
die in 1655 op een eilandje bij het Zuidland
achterblijft. De heer Hoogewerff toont nu met
reeksen vergelijkende citaten duidelijk aan, dat
Defoe dit verhaal moet gekend hebben, omdat
in allerlei onderdeel en de avonturen van den
Hollandschen scheepsjongen overeenstemmen
met die van Robinson Crusoe.
Wel heeft hij het verhaal van Selkirk niet
ongebruikt gelaten, maar 2ijn werkelijko grond
slag was het boek van SmeekB, dat, vreemd
genoeg, in ons land geen groote bekendheid
verwierf, al verschenen er ook drie drukken, van
maar dat vooral in Duitsche vertaling opgang
heeft gemaakt.
Dat de geleerde Defoe Nederlandsch heeft
gekend, is niet uitgesloten zelfs waarschijnlijk.
Niet alleen blijkt dit uit zijn boeken, maar op
zyn reizen is hij stellig ook in ons land geweest.
Ook was hij een groot bewonderaar van den
Koning-Stadhouder Willem III.
Het artikel in „Onze Eeuw" wordt gevolgd
door een overdruk van het grootste deel van
de Robinson-episode in het oud-Ho)landsche
boek.
Liefde tot zijn naaste en verstand bij dieren.
Voor een melkhuis in een zeer drukke straat
van Stuttgart staat dagelijks een wagen met
een aftandsch paard. Nog eer de voerman het
bruintje de voederbak heeft voortgezet, zijn
alle duiven der omliggende daken reeds aan
gevlogen en loopen zij vertrouwelijk en zonder
vrees onder het paard. Intusschen schudt de
koetsier den haverzak leeg en het hongerige
paard eet daarvun met smaak, terwijl de duiven
nog wat op hun portie mogen wach'en.
Een voorbijganger, die dit tooneel'io bekeek,
schrijft daurover in „Der Tierfreund", dat bij
verbaasd was te zien, boe het paard na korten
tijd ophield te eten, het hoofd boog naar de
koppels duiven, die langs zijn boeven liepen
en goedgezind blijkbaar toekeek. Daarop hapte
het paard een mondvol voer, boog weer het
hoofd en liet de haver tusschen de duiven vallen.
Eerst dacht ik aan toeval, maar den volgenden
dag deed het paard precies eender. Ik Bprak
den voerman daarover aan en vernam toen, dat
zijn paard reeds laDgen tijd zoo moederlijk voor
de duiven zorgde verder, dat het aangrijpende
tooneel dagelijks was te zien en dat de vier-
beenige weldoener het ook niet bij kleine ga
ven liet, manr een betrekkelijk groot deel van
zijn voeder voor het voldoen aan een edele
aandrift over had.
De arbeid aan de schrijfmachine. Het zeer
veelvuldig gebruik van de schrijfmachine heeft
de vraag doen rijzen, hoe groot de hoeveelheid
arbeid is, dien zij van den gebruiker eischl, en
men heeft dien gemeten. Het neerdrukken van
de toetsen kost eenige, zij het ook maar weinig,
kracht, maar het buitengewoon groot aantal
malen, dat die arbeid, bij vlug werk, geschiedt,
zou kunnen maken, dat de gezamelijke arbeid
toch niet onaanzienlijk was. Deze iB dan ook
duidellijk aantoonbaar gebleken, maar groot was
hij toen niet. Aan een vlugge typiste, die 1500
tot 16G0 woorden per uur typt, -kan men zeggen
dat zij een arbeid verricht, die vijf tot acht maal
zoo klein is> als die van iemund, die een uur
wandelt.
Poreus vensterglas. Het medisch-technisch
vakblad „Das Kurbad" geeft een artikel over
de noodzakelijkheid van de vervaardiging van
ventileerend vensterglas.
Een verbazende vooruitgang in de hygiënische
inrichting van het woonhuis en vooral van
huis- en slaapkamer ten aanzien van frissche
en zuivere lucht .zou de invoering van een
luchtfiltervensterglas beteekenen. De techniek
zal zeker in staat zijn, een poreuee vensterruit
te vervaardigen, die als een lucbtfilter werkt
en dag en nacht zuivere lucht in de woonkamer
laat dringen. Reeds nu is het technisch mogelijk,
met electrische vonken zulke fijne openingen
in een glazen peer te slaan, dat de aanvanke
lijk nagenoeg luchtledige glaspeer door de ope
ningen werd gevuld. Mogelijk is het doenlijk,
met electrische vonken door vensteruiten zulke
groote openingen te slaan, dat wel de lucht,
maar niet het stof in de lucht door deze ope
ningen kan. Ook zou het mogelijk kunnen zijn
verhit glaswol of verhit glasstof tot poreuze
ruiten te persen. Nog andere procédés zouden
bönut kunnen worden.
Mocht het poreuse glas minder helder en
niet genoeg doorzichtig zijn, dan kan men het
gebruiken om bet doorzichtige deel der ruiten
daarin te vatten of ter versiering der venster
ruiten. Dus in plaats glas in lood, brengt men
glaB in glas aan. Daar het poreuse glas na.
tuurlijk ook bedekt wordt met de stofdeeltjes,
die in de lucht zwever, moet men een proces
uitdenken, dat de zich in de glasporiën ophoo
pende stofdeeltjes chemisch of door hitte weer
ie verwijderen. De poreuse vensterruiten moeten
dus gemakkelijk uitneembaar zijn. De oplossing
van al deze qiesties kunnen wij gerust aan de
techniek overlaten. Wij moeten ons alleen ten
taak stellen, de hygiënici en de glasfabrikanten
voor deze zoo hoogst belangrijke zaak te win
nen. Want waar de behoefte naar verbetering
zich doet gevoelen, weet de techniek wel mid
delen te scheppen ter bevrediging. De genees
kunde, vooral echter de sanatorium-behandeling,
zou door de invoering van de poreuse luchtfil-
terruiten ongemeen winnen. Men zou ook in
staat zijn, een veel volmaakter asepsis der
operatiezalen te verkrijgen dan nu het geval is.
Voor de volkshygiene zouden de poreuse rui
ten e6n voor het oogenblik nog bijna onover
zienbare hygiënische vooruitgang beteekenen.
Het is mogelijk, dat de poreuse luchtfilterrui-
ten in den winter niet bevriezen. Welk een ze-
gon voorde in luchtarme slaapkamers ingemet"
solde menschen, wanneer voor hen eeris he1
tijdstip der tochtvrije en stofvrije venst9rventi"
latie mocht aanbreken I Scrophuiose, rhaehitis
en andere ziekten zouden dan alleen nog maar
eene historische beteekenis hebben.
Wij geven de techniek het woord I
391ste Staatsloterij.
De vijfde klasse, welke trekt van 20,2224.
28—30 Sept., 1, 4—7 en 11—15 Oct. bevat,
behalve de premie van f30000 voor den
laatst uitkomenden prijs van f1000 of hoo-
ger en tie premie van f3000 voor het laatst
uitgetrokken lot, de navolgende prijzen 1
van 1100 000, 1 van f 50 000, 1 van f 25 000,
1 van f15000, 1 van f 10000, 1 van f5000,
1 van f2000, 3 van f1500, 55 van f 1000, 05
van f400, 70 van f200, 170 van flOO, en
3730 van f70.
Loten zijn ten kantore van den Collec
teur A. C. R. LE1NWEBER te Amers
foort (Breedestraat 22) verkrijgbaar a f3.50
por '/a,.
zijn bouillon naturel in vasten vorm. Door overgieten van een
blokje met kokend water krijgt men een kop voortrefTelijken
bouillon. Prijs per blokje 21/2 cent. Ook by enkele blokjes
verkrijgbaar bij
H. BOERWINKEL, Utrecbtscbestraat 6, Amersfoort.
Bij Besluit van den Minister van Finan
ciën is de 392ste Staatsloterij vastgesteld,
welke aanvangt 22 November 1909 en ein
digt 11 Februari 1910.
Stoomvaartbe richten.
Opgave agentschap Alex. Mackintosh Co.
Soesterweg 14, Amersfoort.
Maatschappij «Nederland",
s.s. Vondel arriveerde 6 September te
Port Said.
s.s. Kon. Willem I arriveerde 7 September
te Sabang.
s.s. Kon. Willem II arriveerde 10 Septem
ber te Lissabon.
Kon. Hol!. Lloyd.
s.s. Hollandia vertrok 5 September van
Coruna.
s.s. Frisia vertrok 29 Augustus van Rio
de Janeiro.
s. Rijnland vertrok 25 Augustus van
Vigo.
s.s. Maasland vertrok 30 Augustus van
Batavia.
s.s. Delfland vertrok 4 September van
Buenos Aires.
s.s. Eemland passeerde 21 Augustus
Madeira.
Norddeutsche Lloyd.
s.s. „Prioz Regent Luitpold" vertrok 9 Sep
tember van Genua.
s.s. «Greifswald" verirok 9 September van
Vlissingeu.
s.s. »Bonn" vertrok 9 September van
Lissabon.
s.s. sSydlitz" vertrok 10 September van
Adelaide.
s.s. «Prinz Waldemar" vertrok 9 Septem
ber van Hongkong.
s.s. „Prinsess Irene" arriveerde 9 Septem
ber te Napels.
s.s. «Priuz Ludwig" vertrok 9 September
van Genua.
s.s. «Therapia" arriveerde 9 September
te Genua.
s.s. sSkutari" arriveerde 9 September te
Marseille.
s.s. «Bayern" arriveerde 10 September te
Batavia.
Voorspoedig bevallen van een
ZOON,
Vrouwe De BEAUFORT
De Beaufort.
Amersfoort, 12 September 1909.
Ds. Ten CATE heeft zijne catechisatie
HERVAT.
Aangifte van NIEUWE LEERLINGEN
kan nog geschieden bij den Secretaris
(Wijersstraat 4).
fHEER zoekt met 1 OCTOBER
GEMEUBILEERDE
met of zonder volledig PENSION.
Brieven met prijsopgave onder letters P.
G. aan het Bureau der (oude) Amersfoort-
sche Courant, Kortegracht 9.
Mevrouw J. H. SCHUTZE,
Beekesteinsche laan 18, vraagt
met 1 NOVEMBER, wegens huwelijk der
tegenwoordige, een flinke DIENSTBODE als
Zich aan te melden Woensdagavonds tus
schen 8 en 9 ure.
Schouwburg Amicitia.
ZATERDAG 18 SEPTEMBER, 8 nnr,
„De Firma Bonardon"
door de
Kon. Vereeniging «Het Nederl. Tooneel".
Ie Rang f 1.75 (leden fl.50), 2e RaDg
f 0.75, 3e Rang f0.40.
MT* ^'e de aanplakbiljetten.
Voor druk Kantoor gevraagd een
eenvoudig PERSOON,
meest voor loopende bezigheden. Aanvang-
salaris f 12.— per week. Storting f800.
vereischt.
Brieven franco letter B. aan het Algemeen
Adverteotie-Bureau: Steijnlaan 65, Den Haag
VERLENGDE ÏÏILHELMINASTRAAT 2.
Aanbevelend,
P. de JONG.
voor den INMAAK
ingang Lieve Vrouwe-kerkhof.
CREDIETVEREENIGING
tf amsterdam.
Correspjudentschap te Amersfoort
mr. H. J. M. van den BERGH,
WILHELMINASTRAAT 5.
Zij stelt zich ten doel;
het verleenen van Credieten onder per
soonlijke of zakelijke zekerheid of in-blanco
het incasseeren van handelspapier;
het ontvangen van gelden a déposito en
rekening-courant.
Aruersfortia.
FABRIEKEN van MELKPRODUCTEN
Amersfoort—Harderwijk
Controlo den heer W. A. van den Bovenkamp
Uitsluitend prima Melkproducten.
Ziektekiemvrye Melk
uitsluitend in flesschen
Koffie en Slagroom. Karnemelk.
Boter onder Rijks-controle f 1.45.
Langestraat 37.
SPECIALE AFDEELING:
PRIMA QUALITEIT.
