Donderdag 24
Augustus 1911.
No 7995.
60e Jaargang.
Uitgave van do Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR:
J. FRiüDERIZS.
AMERSFOORT.
Verschijnt üinsdaj Donderdag' en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post f 1.15. Advertentiën 16 rebels 00 cent; elke regel meer 10cent. Hij regel*
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvriag kosteloos. Legale, ollicieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reolaoies 15 regels f 1.25. bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kusten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Rij advertentiën van buiten de stad worden .te inrasawrk tuten in rekening gebracht.
ZOHTSGRACHT 9.
Postbus 1
Telefoon 19
Invloed van de oprichting
eener electrische centrale
op de gasfabrieken van
do zelfde plaats.
De heer Dettmar heeft in een artikel
in het .Elektrotechnische Zeitschrift",
bewerkt naar destatistieken betreffende
19 Duitsche steden van minder dan
30 000 inwoners, den invloed besproken,
welke de oprichting van een electrische
centrale zou kunnen hebben op de ex
ploitatie van een bestaande gasfabriek
in de zelfde Gemeente. Hij heeft de
grootere steden, welke gewoonlijk reeds
een centrale bezitten, buiten beschouwing
gelaten; de kwestie is dus niet van be
lang voor de gasfabrieken dier steden,
wel daarentegen voor die in minder be
langrijke steden, waar ze nog niet de
concurrentie van de electriciteit moeten
dulden.
De voornaamste gevolgtrekkingen uit
deze statistieken worden hieronder gere
sumeerd.
In vjjftien der bedoelde steden onder
ging de jaarlijksche productie van gas
geenerlei nadeeligen invloed; in drie
nam ze gedurende korten tijd eenigszins
af; voor de laatste stad ontbreken in
dit opzicht de gegevens.
Evenzoo is het gesteld met het ver
bruik van het gas voor verlichting. In
éen enkel geval had een vermindering
van 15 pCt; plaats. In het meerendeel
der steden verminderde het aantal par
ticuliere branders niet.
Daartegenover is de capiciteit der
gasmotoren wel verminderd en nog meer
het gasverbruik dezer motoren. Eenige
steden maken in dit opzicht een uitzon
dering, daar haar electriciteitsfabrieken
door gasmotoren worden gedreven.
De prijs van den kubieken Meter gas
bleef in het algemeen onveranderd, uit
gezonderd in enkele steden, waar zwakke
schommelingen den gemiddelden prijs
toch onveranderd laten.
De ontvangsten hebben in het alge
meen geen noemenswaardige veranderin
gen ondergaan.
Men komt dus tot het besluit, dat in
steden met minder dan 30 000 inwoners,
de exploitatie van een gasfabriek geen
nadeeligen invloed ondervindt door de op
richting van een electrische centrale. Wel
is waar vermindert het gebruik van gas
voor motoren, maar deze vermindering
wordt opgeheven door de ontwikkeling
der verlichting, der verwarming en van
het gebruik van gas in de keuken, welke
de concurrentie met de electriciteit schij
nen te kunnen verdragen.
Daar de electrische centrales van hun
kant overvloedig stroom leveren voor
verlichting en voor het dry ven van moto
ren van een veel hooger totaal-vermogen
dan de door de gasindustrie verloren
motoren, moet men wel tot het besluit
komen, dat do oprichting van een elec
trische centrale de behoefte aan lichten
kracht sterk doet toenemen. Het gas ver
liest eenige cliënten, maar de behoefte
aan licht by degenen, die het trouw bljj-
ven, is zoo veel groot er geworden, dat
het gasbedrjjf geen schade lydt.
Voor de petroleum ligt de zaak anders
een verbruiksstatistiek sedert 1876 wyat
op een gelijkmatige toeneming tot aau
1893daarna vermindert het gebruik
eenigszins om van 1891 stationnair (148
K.G. per inwoner) te bljjveu.
Indien men den invloed van de elec
triciteit op het gas nagaat, speciaal als
drjjfkracht, dan mag men constateeren,
dat de electriciteit ten zeerste de toepas
sing van motoren van klein vermogen
in het klein-bedrjjf bevordertsedert de
oprichting van een electriciteitsfabriek
vermindert het aantal gasmotoren aan
merkelijk, terwijl hun gemiddeld vermo
gen toeneemt.
Een statistiek, welke 218 gasfabrieken
omvat, toont dit duidelijk aau van 1903
tot 1908 daalt het totaal aantal gasmo
toren van 18 570 tot 16 144, hun totaal
vermogen van 94 110 tot 92 754 P.K.,
terwijl hun gemiddeld vermogen stjjgt
m 5.1 tot 6.1.
Iu verschillende groote steden varieert
het gemiddeld vermogen dia electro-
motoren tusschen 3 en 3.9 P.K.
Van 1903 tot 1908 is daarentegen het
totaal vermogen der electro-motoren met
168 pCt. toegenomen.
Van 1895 tot 1909 is in de centralen
het percentage stroom, dat voor kracht-
doeleiude verbruikt wordt, toegenomen
van 14 tot 51 pCt.
De boven aangehaalde cjjfers toonen
duidelijk, welk een belangrijke rol de
electro-motor in de klein-induatrie speelt.
De uitvoering van de gasmotoren met
groote snelheid, zelfs ui biedeu zy alle
voordeelen, welke hun worden toege
schreven door hen, die belang by hun
verbreiding hebben, kan aan dezen staat
van zaken niets veranderende statis
tieken toonen, dat de motoren der klein-
industrie jaarlijks slechts gedurende
150 tot 400 uren werken. Als men aan
neemt, dat de gemiddelde jaarlijksche
werktjjd der kleine gasmotoren 300 uren
bedraagt, dan zyn ze minder economisch
dan de electro-motorenzonder nog te
spreken over de talrijke voordeelen, welke
deze laatste speciaal voor de klein-indu-
strie bezitten.
Ofschoon het vraagstuk van de toe-
passiug ook hier ter stede van electrici
teit, vooral voor drijfkracht, sedert 23
Januari j.l. sluimert althans naar bui
ten achten we bovenstaande mede-
deeling actueel genoeg om haar over te
nemen.
Daglicht.
H ie menigmaal -- aldus de heer Jac. Key,
in „De Moterboo 1" hoort men des zomers
de verzuchting „wat jammer toch, dat met
dit mooie, wanne weer de dageu ui zoo
korten". Men is oin zeven uur gereed met
tiet etui en nauwelijks rest nog hoogstens
een anderhalf uur voor een wandeling of
oen toerlj». Het is dan donker geworden en
het kunst licht wordt aangestoken.
Die zeilde verzuchting slaken ook zij, die
met de moiorboot een tocht gemaakt hebben
maar men legt er zich bij neer, wetend
dat er toch niets aan te veranderen is.
Maar staat bet nu wel inderdaad zoo vast
als een paal boven water, o.l. dat er aan
dezen toestand niets ie veranderen is 7 Neen,
zóo vast staat het zeker niet en mij komt
bet voor, dat deze toestind binnen betrek
kelijk korten tijd inderdaad veranderd zul
zjjn. Het ljjkt mij werkelijk zoo eenveudig
en gemakkelijk, dat men verbaasd is, dat
deze verandering er al niet lung is.
Laat mfj nu mededeel»!*, dat in liet Engel-
scho Parlement «en weUontwe p is ingediend,
genaamd „The Daylight Saving Bill", van
welk ontwerp ik hier cti km te verklaring
zal geven.
Het wetsontwerp beoogt, gedurende de
zomermaanden het vroege zonlicht dat
we nu vooibij lit *0 gaan, omdat wij slapen
te benu'ten en 's avonds uun den dag een
uur licht toe te voegen. Dit is te bereiken
door den derden Zondag tn Api 11 dos nachts
om twee uur alle klokken in liet land
our vt) iruit en den derden Zondag in Septem
ber weer èdn uur achteruit te zetten.
Dit houdt in
1. Geen vroeger opstaan dan men nó
doet, omdat w ij voortgaan m"t op bet zelfde
uur op de klok op te staan.
2. Geen verandering in dn spoorboekjes
enz omdat ook d iar het zelfde heeft plaats
gevonden.
3. Geen verlies van slaop.
Het hoofd voordeel is nu, dat we op deze
wijze énr. uur daglicht winnen gedurondo de
maanden Mei, Juni, Juli, Augustus en Sep
tember en dit vooral gewaardeerd zal wor
den door lier, die in de laatste maanden
hun vueuntie hebben.
De winst van dit éene uur daglicht is
meer waard dan een halve vacantiedug in
de week. Do gelicole winst gedurende deze
periode Is 154 uur zonlicht, geljjk staunde
met 16 vacantiedagen.
En hoeveel besparing aan kunstlicht dit
geef', kan men afleiden uit het feit, dat du
voor Engeland alléén de kolossale som van
dertig millioen gulden bedraagt.
En dit alles is te bereiken door tweemaal
per'jaar de klok een uur te verzetten 1
Welk een vermeerdering van levens
vreugde en van volksgezondheid zou het niet
brengen.
Een dergelijke nDuyligbt Saving Hill" is
reeds ingediend by de Parlementen van Ca
nada, Australië en Nieuw-Zeeland. Commis
sies tot onderzoek zijn ingesteld, diu unaniem
een uiterst gunstig rapport hebb en uitge
bracht.
In Engeland hebben 175 Gemeentebesturen
Zich er vóór verklaard, t-rwjjl tul van Kamers
van Koophandel, groote Maatschappijen,
werkmaosvereeniginger, clubs, enz. enz.
adhaesie hebben betuigd. Ten slotte hebben
270 leden van het Lagerhuis verkl .urd vóór
het wetsontwerp te zullen stemmen.
Mij komt het voor, dat het vun het aller
grootste belang is, dat deze zoik ook lu ons
land ernstig onder bel oog word*, gezior.
Vervallenverklaring eo Ipso.
Dat droeve dood van den tnr. De Man"/.
Üyens, het lid van do E»rste Kamer, gei ft
de «Vaderlander" aanleiding toi de volgende
opmerking.
&llet hud kunnen zyn, dat het stolfd:jk
overschot nimmer ware gevonden, en dit de
vraag, ol hij overleden was, in wettelyken
zin, jaren lang een vraag ware gebleven;
n< t zoo lar.g tot de rechter zou bnbbin ver
kl -ard, dat er rechtsgrond van over
lijden bestaat. We mcenen, dut deze prnco-
duro eerst vijf jaren na het verdwijnen kun
wor-leo aangevangen, dat dus tusschen dat
veidwyoeu en de verkl ring van de R-chtjj
bank bjjna zes jaren verloop»».
»Wo hebben ons afgevraagd, ol in dit
onverhoopte geval de zetel, dien de over
ledene in de Eerste Kamer bekleedde, onver
vuld zou zijn gebleven
#En wij meenen op die vraag niet undei s
dun bevestigend te kunnen antwoorden.
Welnu, het wil or s voorkomen, dat tegen
een dergeljjko eventualiteit n.oet worden ge
waakt. Het moet niet kunnen plaats hebben,
dat een ongeval, aan een lid van de Staten-
Generaal overkomen, ver strekkende politieke
gevolgen zou hebben. Daarvan had nu wel
iu hetj onderhavige geval nimmer spruko
kunnen zyn, mtar hot geval is denkbaar,
vooral als het een lid v m do Tweede Kamer
geldt. Een zó gewichtig» wet toch als de
Leerp ichtwet, is iu onze Tweede Kamer met
ile meerderheid van Óen stom aangenomen.
Mot zou ons dun goed Ijjken, dat bjj
eventueels Grondwetsherziening ook met de
gebeurlijkheid, waarvoor wij in do laatste
dagen, zjj bet dan gelukkig zonder reden,
gevreesd hebben, moet gerekend worden.
Eii wij vragen, of rle eenvoudige bepaling,
dat een lid u»r Volkvei tegeuwoordtglng, dat
zonder kennisgeving eon bepaulde
spanne tjjds zittingen niet bewoon», eo ipso
van zijn lidmaatschap vervallen is, ons niet
wapenen zou tegen deze en andere gebeur
lijkheden".
Wo zouden hieraan willen toevoegenzou
het niet zeer gewensoht zijn, dat de zelfde
bepaling word gemaakt voor alle verte-
genwoor ligende lichamen, Gemeenterudeu
en Waterschappen incluis.
Gezegelde adressen.
Een openbaar bestuur rnag geen beschik
king of beslissing nemen op een verzoek,
indien dtl niet h gedaan bü gezegeld adres.
Aldus de Zegelwet. Zjj laat een reeks
van uitzonderingen toe en een aantal wetten
wo herinneren slecht", zegt het „N. v.
N.", aan de Lngerwet maken mode
inbreuk op den regel, ducb een regel is
hel.
In het algemeen genomen, valt die regel
niet al te keuren. Wie wat te vragen of
verzoeken heeft, mag de kleinigheid van de
kosten van een formaalsegelije, éett kwartje,
wei drogen, mits hjj slechts een beschikking
op zijn verzoek krijgt. Eii do schatkist
ervaart bjj deze belasting, dat vele kleintjes
»eo groote makende zegelbelastlag doet
er oen aardige bate in vloeien en het for-
maatz-'gel draagt daartoe niet onbelang
rijk bij.
Mi s hjj oen beschikking op zjjn verzoek
kijjgi, zei het blad. Dit is echter b lange
niet altjjd het geval.
Kon Gemeentebestuur bijvoorb eld loept
sollicitanten op voor een onder wijzerplaats
en ontvangt een paar dozijn sollicitaties:
een voordracht van drio komt by den Raad
ind»zt! hernoemt er óen uit en die eune
htv ft het M1CC' 8 van zjjn sollicitatie, dat hjj
een gunstige beschikking op zyn gezegeld
i»ilr»s ontvangt. De rost hoort er niets
meer van.
Eet» Provinciaal I e-tuur roept liefhebbers
up voor eeu baant}' can de griflie. Het
regent gezegelde sollicitaties; voor allen, op
éen nu, weggeworpen geld en geil, dat
zeer v»le der follicittnten best voor iets
anders hadden willen gebruiken.
Zoo wordt ook gohuii leid door de Depar
tementen van algemeen bestuur en verschil
lende takken van Staatsdienst.
Tegen dezen vorm van belastingheffing
wordt geprutesleord. Wanneer het waar is,
wat het „Huisgezin" verzekert, dat eenigea
tijd geleden iemand tot Secretarie-ambtenaar
is benoemd, nadat hjj 37 maal neti zegelije
van 2272 cent had moeten gebruiker, voor
sollicitaties naar eeu dergelijke positi», duu
vinden we dat in bongo mate onbillijk.
Weduwen- eu Weezeokss voor de
officieren vau de landmacht.
In de sNcderlunderc schrijft S. nsar aan
leiding vun het Verslag van de Weduwen-
en Wnezenkas voor de officieren van de
landmacht over de jaren 1900 tot en met
11)00, 0. tn. het volgende:
„Er moge een tijd zjjn geweest, waarin
r jj in een gevoelde behoefte voorzag en dan
ook loer nuttig gewerkt heeltnu is dit
niet meer het geval, dank zjj h*t bestaan vau
z»er soli ede verzekeringsmaatschappijen, die
die aan ieder do gelegenheid geven om voor
het lot van zijn eventueel schterblyvnnden
to zorgon. De bovenbedoelde instelling werkt
voor den tegenwoordige» tijd veel te een-
tijdig en wordt systematisch in die r'pbtng
geiitiu Ier*. Vand tnr dan ook, dat under 1I0
otlh.ieren niet ulijji wazrdeerend nvur huur
wor.lt gesproken.
