Zaterdag 23
September 1911.
BLOOKERS
60e Jaargang,
KOSTELOOS.
Stadsnieuws.
'o 2ÖC8.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsehe Courant, voorheen flruia A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
F. J. FR EDERIKS.
AMERSFOORT
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per maanden f\.—
franco per post f 1.15. Advertentièn 1ff iwH> '>0 centelke regel meer 10 cent. Rij repel-
abonnement reductie, waarvan tarief on aanvrmg kus e|ons. Legale, illicieële- en onteigenings-
advertentiëti oer repel 15 cont. Reclames 15 rebels f 1.25. Hewijsnummors naar bu ne
worden in rek en ine gebracht en knstonevenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Rii adverten' 'r buiten de stad worden de incas«eerifn--ten in reltemn» pehracb»
BUREAU:
KORTEGR^CST O.
"bu. 9, T.i.fonn
pie zich met ingang van
1 October doet in-
schrij ven als aboiiné,
ontvangt dc tot dien
datum verschijnende
nummers
KENNISGEVINGEN.
NATIONALE MILITIE.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT
Gelet op da artt. 73 en 74 der Militiewet
1901 en art. 40 van het Koninklijk besluit van
den 2 December 1901 Staatsblad 230
Gezien de kennisgeving van den heer. kolonel,
Militie-commissaris in le provincie Utrecht
vnn den loden September 1911
Doen te weten, dat de zitting van den
Militieraad voor deze Gemeente op Muandug
den 9 October 1911, des voormiddags te 10
uren, in het openbaar wordt gehouden in de
zaal genaamd „Groot Kunstliefde" van het ge
bouw voor Kunsten en Weienschappen, aan
de Mariaplaats ie UTRECHT, in te gaan tegen
over de Boterma-kt, en bestemd is tot het
doen van uitspraak omtrent de lotelingen die
redenen vun vrijstelling hebben ingediend, de
lotehngen die van den dienst uitgesloten of
daarby voorlnopiü niet to-gelaten worden, en
alle overige 1 iel ngen, behourwide tot de lich
ting van het jnut 1912.
En brengen levens ter kenni.» van de belang
hebbenden, dai de tijd en plaats der zitting aan
eiken lotelmg zal worden bekend gemaakt door
middel van een auu zijne woning of aan die
van zijnen vader of voogd te bezorgen biljet,
alhoewel het niel-ontvangeu van zoodanig biljet
niet ontheft van de verplichting tot hut ver
schijnen voor den Militieraad, of tot het in
dienen van de tot staving der redenen vun vrij
stelling gevordeiderde bewijsstukkenzullende
de lo eliny, die vrijstelling verlangt wegens
ziekelijke gesteldheid, gebreken of gemis van
ds gevorderde lengte voor den Militieraad mo
ten verschijnen, op het hierboven vermelde
tijdstip.
Amersfoort, 21 September 1911.
Burgemeester en Wethouder?
voornoemd,
De Burgemeester,
WUYTIERS.
Do Secretaris,
J. G. STEN FEUT KROESE.
BURGEMEESTER eu WETHOUDERS van
AMERSFOORT
brengen ter voldoening aan artikel, 14 3*, ter
openbare kennis, dat door JABOBUS VAN
WESSUM het verzoek om toelating tot het
houden van een, Bank van leening in het per
ceel Krommesiraat no. IS, is ingediend.
Overeenkomstig het bepaalde in bovenvermeld
artikel kan door een ieder tegen inwilliging van
bovengenoemd verzoek bezwaren worden ingu-
braent bn Burgemeester en Wethouders.
Amersfoort, 21 September 1911.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Secretaris,
J. G. STENFERT KROESE.
W UI J TIERS.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter Kennis vnn belanghebbenden, dat
in de Gemeente Veenetxlaal gevallen van mond
en klauwzeer zijn voorgekomen.
Amerfoort, 21 September 1911
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
BURGEMEESTER eu WETHOUDERS van
AMERSFOORT
brengen ter nlpemecne kennis, dat by hun
besluit van heden, ingevolge art. 8 der Hinderwet
aan de N'aami.oozk Vennootschap „DE AMKRS-
FOORTSCHE ('OURANT, voorheen Firma A.
H. VAN CLEEFF", vmguiming is verleend tot
het oprichten eener drukkerij gedreven door een
gasmotor van 4'/, 1'. K. in het perceel .'alke-
straut 19, kadasirn.il bekend Gemeente Amers
foort sec.ie E no. 5176. onder voorwaarde, dat
a. de vloer in het lokaal voor den motor
geheel van steen is
b. do motor wordt gesteld op eene afzonder
lijk', op den vasten zandbodem aangelegde fun
deering, uitgevoerd in metselwerk of beton en
rondom minstens 10 c.M. vrij te houden van
de opgaande muren en hunne fundamenten,een
en ander zondanig, dat trillingen en schokken
worden voorkomen
c. do afvoerpijp voor de afgewerkte gassen
van den motor van voldoende wydte is, geen
korte bochten heeft en voorzien wordt van een
knalpot van voldoende ufmotingen, zoodnt de
afvoer der gassen zonder hinderlijk geraas plaats
heeft
d. de onder C genoemde afvoerpijp opgetrok
ken wordt lot eene hoogte van minstens 2.50 M.
boven het platte dak boven de motorkamer.
Amersfoort, 21 September 1911.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS,
Do Secretaris,
j. (i. STENFERT KROESE.
MEN MOGE U NAMAAK
0PDRINCEN,
HOUDT VAST AAN
DAALDERS
CACAO;
DE WEET DAT DIE
UITSTEKEND IS.
Dc Gas-tontooiistclling.
Aanstaanden Maandajmiddag om 2 uur wordt
in „Amicitia" geopend de gas-tentoonsielliiig,
welke lot en met Zaterdag 30 dezer van 2 tot
5 en vnn 7 tol 10 uur voor ieder belangsttl'ende
kosteloos te bezichtigen is.
De oituoodiging, door do Uas-commissie ver
spreid, zegt, dat de tentoonstelling ten doel heeft,
het gasverbruikt nd publiek zoowel als zij die er
over denken, alsnog tot gasverbruik over teguan,
te doen zien waartoe het gas in deu tegen woor-
digen tijd ulzoo kan worden gebruikt vooral
voor huishoudelijke doeleinden, als:, koken,
bakken, strijken, badeD en verwarmen.
Er zyu toestellen aanwezig waarop men kan
aflezen hoeveel gas door de verschillende toe
stellen in «en gelijk tijdsverloop gebruikt wordt
en hoeveel gas beimuoigd is om een zekere hoe
veelheid water of spys aan deu kook te brengen
of duarop te houden. Hierdoor kan men zich
overtuigen, welke toestellen men noodig heeft
om met het in i n ste gaserbruik het grootste
voordeel le bereiken.
Op Dinsdag 26 September, 's middags half
drie, en op Woensdag 27 September, 's avonds
huif acht, zal iloor mejuffrouw De IIoll, Direc
trice der Industrie- en huishoudschool, het nut
van liet g bruik van gas in de huishouding
duidelijk worden gemaakt, waarby onder haar
leiding een eenvoudig maal zal worden gereed
gemaakt, om ann te tooneu Loe weinig gus voor
het bereiden daarvan noodig is, of wel, hoe
weinig geld zulk een uioal aan brandstof kost.
Verder is iu de zaal opgesteld het toestel van
den heei Ruttcu ter voorkoming van onge
lukken door hi t ontsnappen van gas, welk toe
stel op verzoek in werking wordt gesteld.
Wie du uitvinder van het lichtgas is, valt niet
zoo gemakkelijk te zeggen. Nederland, Engeland
en Oostenrijk U t wisten elkaar de eer van die
uilvinding als velo uitvindingen ecu toeval
lige on'dekking.
Zeker is, dat pater J. P. Minckt-lms (geboren
to Maastricht in 1743 en aldaar overledeu 4 Juli
1824) professor in de chemie aan een semina
rium aldaar, in 1734 het licht deed zien een
I „Mémoire sur 1'air influmable lircdecharbon".
In 1901 werd zijn standbeeld in brons, door
Bart van Ilove gemodelleerd, aan het begin der
Bo8chsiraat in zyn geboorteplaats onthuld.
De Engelschman Murdoch verlichtte in 1792
voor het eerst zijn huis to Radruth met uit turf
en hout gestookt gas.
De Oostenryker Joreph Moser (geboren in 1779
I en overleden in 1336) installeerde in 1.816 de
eerste gas-ver lichting in zyn apotheek aan de
Josephstadtersirusse te Wvenen. De eerste par-
tictili* re ganvcrlichtings-otiderneming in Europa
werd daar opgericht in 1332.
Ongetwijfeld is het Buuaeo geweest, die het
lichtgas bruikbaar maakte voor kookgas, terwijl
bier stellig 6 .k de naam mag genoemd van dr.
Karl Auer von Welsbach, die in October 1891
zijn eerste patent nam voor de thans overal
bekende gloeikoua, Welke een gansche ommekeer
bracht in de verlichting.
Sedert de exploitatie der gemeentelijke gas-
I fabriek, welke in September 1900 werd geopend,
is het gebruik van licht-, kracht- en kookgas,
i ook bier aamnurkelyk toegenomen en van 51
stère per inwoner in 1901 gestegen t.u 114 etèn
in 1910, terwijl hot aantal ■tére* geproduceerd
gas «leeg van 1 016 825 in 1901 lot 2 718682
in 1910.
Verschillende maatregelen werden in die tien
jaar ook hier genomen om het gasverbruik te
bevorderen en het gas te biengen onder alle
kringen der bevolking, om op deze wijze het
gemeentelijk bedrijf zoo rationeel mogelijk te
doen beuutwoorden aan zijn besomming.
Wjj herinneren daarbij nan de invoering van
de muntgasmeters, in 1902, waardoor een deel
der inwoners op de meest geraakkeljjko wijze
in de gelegenheid werd gesteld, vuu de voordoo
ien van het g.te te prcfitevren; een maatregel
welke het gevolg gehad heeft, dat einde 1910
reeds 874 muntmeters in gebruik waren. De
verkrygbaarstelling van het gas voor verwar-
mingidoeleinden, het z.gn. „kookgas", heeft er
toe bijgedragen velen tot de toepassing vnn gas
voor koken en verwarmen te doen overgaan,
terwijl een geleidelijke verlaging der gasprijieti
eveneens in de zelfde richting guustig heelt ga-
werkt.
Bovendien werdon den gue verbrui kers en hun,
die het nog worden moet'eu, vanwege de fahriek
steeds verschillende faciliteiten verschaft; gc-
wenschte voorlichting werd verleend, toestellen
voor de toepassing van bet gas werden ver
krijgbaar gesteld en het gebruik vaa gas zoo
doende, in velerlei richting, doch steeds op on
partijdige wyzc, geanimeerd eu gepopulariseerd.
De gunstige rrgultateD, de ervaringen met
drzo wijze van exploitoeren opgedaan, geven
dutdelyk aan, dat in het belang van het bedrijf,
en tevens van de Gemeente en baar ingezetenen,
op den ingeslagen weg dient te worden voort
gegaan.
Zooals elk goed zakenman zijn artikelen be
kend maakt, zich beijvert om hut publiek er
du goede eigenschappen op min of meur spre
kende wijze van to tconen, ziet de gasindustrie
zich lot taak gesteld, het publiek van de ve«l
/.ij.tige toepassingen van haar product kenni
le doen nemeu, daaromtrent op zoo bevattelijk
mogelijke wijze voorlichting te verstrekken.
Ale geheel liggend in du lyn eener doel-
treilende geiueentelyke exploitntie werden reeds
nu urinalen, zoowel in het buitenland al* hier
t. lande, tentoonstellingen gehouden, so ns op
buitengewoon uitgebreide schaal, waar bet gas
iu al zijn toepassingen door zaukkundigen op
populaire wijze word gedemonstreerd, lie gun
stige resultaten van dergelijke exposities blyven
gewoonlijk niet uit.
En hoewel hier hot gasverbruik per inwoner
in vergelijking met andere plaatsen ook met
do grootste steden hier te lande al tot een
hoog cyfur is gestegen(114 M'. legen 51 in 1901)
bewyzen de uitkomsten, in het buitenland eu
met neme in Engeland, door doelmatige reclame
verkregen (ongeveer 300 M* en meer per inwo
ner) dal noj geenszins het hoogtepunt bereikt
kan worden geacht,
Hieraan heeft deze tentoonstelling haar ont
slaan te danken en waar in 'l bijzonder op
gebied van koken en ver wurmen door middel
van gas nog een groot arbeidsveld braak ligt,
en velen blijkbaar met de gemakken en de
voordeden, aan deze toepassingen verbonden, nog
niet voldoende op de hoogte zyn, zai de expositie
speciaal op dit terrein zich liewegen. Velen toch
behelpen zich in den togenwoordigen t(jd nog
in du keukeu niet petroleumstellen en kolen-
fornuizen met recht mag men dit „hi-helpou"
noemen, want zij, die eenmaal tol hel koken
op gas zyn overgegaan, zouden niet gaarne tot
die vroegere methode lerugkeeron.
Hoe gemakkelijk toch zijn de gitskookaullen,
altijd en onmiddellijk voor het gebruik gereed,
waardoor h?' lastige aanmaken van kachel of
fornuis evenals het dure en totaal overbodige
nabranden vervalt, hetgeen gepaard gaat met
tijde- en arbeidsbesparing, terwyl de bergplaste
voor brandstof overbodig wordt.
Door toepassing van het ga« in keuken of
Hoonvertrek vervalt ook de slof,- rook-, asch-
en rootvorspreiding, en wordt daardoor de zin
delijkheid in hooge mate bevorderd. Iu hygië
nisch opzicht staat het gas du* verre boven
petroleum en vaste brandstoffen.
Neemt men in aanmerking, dat de toestellen
in eti buiten gebruik kunnen worden gesteld
op eik gewenscht oogenblik, dan wordt het
kokeu op gns, zoouls de ondervinding ook ge-
leord heeft, niet duurder dan het gebruik vaa
andere brandstoffen.
Zoo biedt ook de gasrerwarming voor ver
trekken voordooien on gemakken, waarmede
het publiek nog lang niet algemeen genoeg
bekend is en verdient deze in velo gevallen te
worden aanbevolen.
Voor warmwater-voorziening, zoowel in bad-
geysers, ale voor medisch of nuishoudelijk ge
bruik, ook voor hotels, café's, e.a., zyn tegen
woordig zeer practische, uitstekend werkende
toestellen verkrijgbaar.
Talrijk zijn de toepassingen van hot gas voor
industrieels doeleinden, speciaal voor de klein-
indust rio.
Er zal nog wel gelegenheid zijn, op dit alles
in nadere bijzonderheden terug te komen. Ts
tentoonstelling zal een overzicht geven van dis
toestellen, welke in de practjjk voor ds boven
genoemde doeleinden goed voldaan bobben
want veel toch hangt af, wil men, werkelijk
vun de gorieflijkhedun van het gas proiltoeren,
van de keuze der toestellen en van do bsL
deling daarvan.
Korte voordrachten en lezingen zullen worden
gehouden, zoodat belangstellenden zoo volledig
mogelijk zullen worden ingelicht en in verband
met het voor oogou gestelde dool zal een en
ander voor iedereen geheel kosteloos toeganke
lijk zyn.
Is 't nog noodig, lozeresaen en lezers op ts
wekken, eenige malen de zeer interessante ten
toonstelling te gaan bezoeken 7
1)8. J. Paoneb ikker, predikant te Neder"
In-mort, hoopt 22 October afscheid te nemen
van zijn tegenwoordige gemeente eu den
dairop volgenden Zondagavond hier zjjn
intreerede te houden, na bevestigd te zyu
door ds. K. den Hollander.
De heer H. W. van Esreld heeftom drukke
bezigheden zich genoopt gezien, ontslag te
vragen als kerkdijk Ontvanger en Secretaris
vun hel college van kerkvuogden der Ned.
Hervormde gemeente.
De „Utr. Crt" vernam by geruchte, doch
van een zijde waar men van een aangele
genheid uls deze eemgermate der zake kun
dig mag worden geacht, dut mr. L. J.
Rietberg, Griffier det Staten van Ut "cht, een
zeur ernstige cundidaut ts voor het Gouverne-
ineLls-secretariaat iu Suriname.
Schrijvend over deu verkoop hier ter ste-
do van het Sobriëtas-bloempje, besluit „De
Euinbode» baar aanbevelend woord:
Amersfoort, gesteund door de ornliggcnds
G -meenten, zou echter méér kunnen doen.
Hot R. K. sanatorium voor drankzuchtigen
zal duinen voor het opnemen van personen
uit geheel het land. By de kouze vaa het
utichtiugsoord zal dus vanzelf rekening ge
houden wordon mot den tischcentrale
ligging, vanuit alle richtingen gemakkelijk te
bereiken.
Aan dien eisch voldoet Amersfojit méér
dun elke andere Gemeente, waarby nog knrot,
Jat terreinen in rustige omgeving bier te
kust en te keur voorbanden zyn.
Wat er vrn te zoggen als de Katholieke
Uraiikwesr van Amersfoort, gesteund door
die uit de omliggeudu Gemeeuteo, uo het