Donderdag 11 Januari 1912. No. 8054. 61e Jaargang. AHEBSFOORTCCHE Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortscho Courant, voorheen Firma A. H. van Cleett". HOOFDREDACTEUR: F. J. FREDERIKS. AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden franco per post ƒ1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigen'ngs- advertentiën per regel 15 cent. Reolames 15 regels 1.25. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht BUREAU SORTEGRACST 9. Postbus 9. Telefoon 19 K EN NIS GE VINOEN. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort maken bekend, dat een rooilijn-plan voor terreinen liggende aan de Barclunau Wuijtierslaan voor een ieder ter inzage ligt op de Secretarie tot en met Zaterdag 13 Januari 1912. Amersfoort, 8 Januari 1912. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Burgemeester, WUIJTIEHS. De Secretaris, J. G. STEN FE RT KROESE. LEERPLICHTWET. De Burgemeester der Gemeente Amersfoort brengt ter kennis van ouders, voogden en andere verzorgers van leerplichtige kinderen, die aanspraak maken op eene der vrijstellingen van de verplichting om hunne kinderen school- of huisonderwijs te doen geven, genoemd in art. 7 der Leerplichtwet, of die hunne kinderen huisonderwijs doen genieten, dat een en ander hen alleen dan kan ontheffen van de verplichting om hunne kinderen ter school te eenden, wanneer daarvan door ben vooraf aan den Burgemeester is kennis gegeven; dat een vereischte voor het doen voortduren dier vrijstellingen is, dat deze kennisgevingen telken jare opnieuw worden ingediend door hen, die aan spraak maken op eene van de vrijstellingen bedoeld bij art. 7 der wet, telken9 na verloop van 12 maan- deu en die hunne kinderea huisonderwijs doen ge nieten, ieder jaar vóór 1 Februari dat van veranderingen in de personen door wie het huisonderwijs gegeven wordt, binnen 28 dagen aan den Burgemeester moet worden kennis gegeven dat alle bovengenoemde kennisgevingen moeten geschieden op daartoe vastgestelde formulieren, welke kosteloos ter Gemeente-secretarie verkrijgbaar zijn. Amersfoort, 11 Januari 1912. De Burgemeester voornoemd, WUIJTIEHS. Evenredige vertegen woordiging In de eerste openbare bijeenkomst, belegd door de Vrijzinnige kiesvereeniging „Gemeente belang" eu Maandagavond in de groote z.ial der sociëteit „Vereeniging" gehouden, hield de heer F. J. W. Drion, uit 's-Gravenhage, Secretaris van den Bond van Vrije liberalen, een causerie over Evenredige vertegenweordeging. Er was groote belangstellingmaar toch waren de vrijzinnigen verre in de minderheid, vergeleken bij den heer L. M. Hermans, thans te Arnhem, en diens geestverwanten. De heer Rij kens opende als Voorzitter der kiesvereeniging te kwart na achten de bijeen komst en deelde msde, dat zij werd belegd uit begeerte om kennis te verspreiden niet alleen omtrent zaken vau staatkundigen, doch ook van anderen aard. De heer Drion, hierna het woord verkrijgend, zt-ide, dat men niet moest verwachten een poli tieke redevoering. Daartoe leent zich niet het onderwerp, dat niet mag misbruikt voor politieke redevoering, en afgrijselijk droog is. Eerst wilde spr. het vigeerende stelsel ver kiezing in de districten begraven, m. a. w. het kwaads er van aanwijzeD. Het geeft aanleiding tot allerlei misbruiken zoo hijvoorbeeld de zoogenaamde verkiezings meetkunde, d. w. i. het verknippen dan welbij elkaar voegen van districten, waarvan de regee- rende partij soms danig misbruik maakt om de overhand te behouden. Een ander nadeel is, dat alles er van afhangt hoe de partijen zijn verspreid over de districten. Zoo zouden de districten zóo kunnen worden gevormd, dat in alle bijvoorbeeld de anti-re- volutionnairen in de minderheid waren en zij geen enkelen afgevaardigde naar de Kauier zou den kunnen zenden, ofschoon een derde der bevolking van heel het land behoort lot do a. r. partij. Naast dit veronderstelde voorbeeld een, dat heet gebeurd to zijn. Enkhuizen was jaren lang een liberaal district, dat den heer Borgesius af vaardigde. Er kwamen esn piar kloosterorden uit Brabant en het district ging om. Eeh derde voorbeeld is het gebeurde in Bel gië in 1884, toen van Roomsche zijde werden uitgebracht 3(i 000 en van niet-Uoomschen kant 22OCH) stemmen; tocli bezette de Roomsche partij 07 en de niet-Roomsche 2 zetels, in plaats van onderscheidenlijk 43 en 23. In Nederland had men in 1905 een dergelijke ervaring. Toen werden 240000 stemmen uitgebracht op rechts en 180000 op links; toch kregen de rechter- partijen toen 18 zetels, tegen de linker 52. Men moet evenwel niet te zeer hechten aan de cijfers, omdat in de zoogenaamd doode dis- stricten de minderheid niet opkomt, ineenend, dat hun gang naar de stembus toch niets geeft, Een derde bezwaar is de invloed van het toeval bij een herstemming. Stel, dat bij eerste stemming in een district als bijvoorbeeld Breukelen 1000 stemmen wor den uitgebracht door Chr, hist, en A. R., 1050 door R. K. en 1800 door lib., dan moet er dus herstemd tusschen R. K. en lib. Maar als er nu eens 950 R. K. waren opgekomen, dan zou de herstemming loopen tusschen Chr. hist, en Lib. Ergo: het district kan rechts dan wel links worden naarmate bij eerste stemming eet. der partijen minder dan wel meer laks is. Een vierde zeer ernstig bezwaar is, dat alle partijen van elkaar afhankelijk zijn en dat een partij kan worden verdrongen zonder dat haar invloed is verminderd. In 1909 heeft het hoofdbestuur der s. d. a. p. geadviseerd de Vi ij-liberalen niet tc stemmen en liever een rechtschen candidaat te steunen. De discipline in die partij is goed en dus vielen bij de herstemming verschillende liberalen en het zeer merkwaardige van dit geval is. dat de partij die er zich oiet om bekommert of er een rechtsclie dan wel een linksche regeering komt en die het minst wil dragen de verantwoorde lijkheid voor den politieken gang van zaken zoo grooten invloed heeft. Het allermalst, het allerellendigst, het aller- onereust is, dat ons huidig kiesstelsel de par tijen drijft tot de meest monsterachtige coalities van menschen, die in wereldbeschouwing en godsdienstige opvatting mijlen van elkaar staan en die in gewone tijden niet eens samen mogen zitten in éen vereeniging. Dezo fouten zijn zóo groot, dat men in de laatste 30 a 50 jaar in alle landen zoekt naar een betere wijze. Een van die wijzen is de evenredige verte genwoordiging. Alvorens uiteen te zetten wat e. v, is, besprak hij in 't kort de beperkte stemuilbrenging (als hier te lande voor ds samenstelling der Eerste Kamer), het stelsel van stemophooping of cu mulatie, en het stelsel der minderheids-vei te- genwoordigiug, die eveneens hun groote bezwaren hebben. Om 8.40 kwam spr. tot zijn eigenlijke onder werp, de e. v., welk denkbeeld het eerst is ver dedigd door Hare, in Engeland. Het komt hierop neer, dat alle districten verdwijnen en elk kiezer zooveel naaien schrijft op zijn biljet als hij wil. De stembiljetten wor den op éen centraal punt verzameld. Als er uitgebracht worden 10000 stemmen en er zijn 100 zetels te vervullen dan is het kies-quotiëet 100. Wie 100 stemmen verwerft, is gekozen en de meer op hem uitgebrachte stemmen worden niet meer gerekend. Onder zijn naam zeggen we Smid staat nog een naam en om nu zooveel mogelijk den wil der kiezers te volgen, wordt ook die vol gende naam gerekend. Een ernstig bezwaar van het stelsel-Hare is, dat alles afhangt van het toeval, namelijk van de volgorde waarin de biljetten worden gede- pouilleerd. (Het is te wijdloopig om dit hier uiteen te zetten eu bovendien kan men zeer ge makkelijk de proef zelf nemen door zelf een zevental stembiljetten te raaksn, bijv. met de namen Smith, Brown en Jones op een briefje). Er komt nog bij, dat als men van het geheele land éen district maakt daardoor zouden hier te lande rond 050 candidaten komen men de keuze voor den kiezer hoogst moeilijk maakt. En bekend is hoeveel moeite menig kiezer reeds heeft om éen hokje behoorlijk zwart te maken; laat staan als het gaat tusschen een H. Jansen (met éen e) en een K. Janssen (met twee s en een bijna gelijkluidende voorletter). Men ia er dan ook toe gekomen, Hare's stel sel te verbeteren door het denkbeeld te behou- houden, doch de uitvoering minder moeilijk te doen zijn. Bijvoorbeeld door ons land te verdee- len in 5 districten, in elk waarvan dan 20 afge vaardigden bshoorden gekozen te wordenieder kiezer had dan slechts 80 of 100 candiduten in plaats van 050. Ken andere verbetering is die van dr. I.ube. te Frankfort en die van den lieer Visser, te Apeldoorn, welke het toeval volkomen elimineert (door optellen van het aantal stemmen, uitge bracht op den eersten en den tweeden gekozene). Een derde verbetering is het lijsten-svsteem, dat althans eenigszins toepassing vindt in België, waardoor men geen namen behoeft te schrijven en dus niet een groot deel der biljetten van onwaarde is. Bij dit stelsel dient iedere partij een lijst in en de partijgenooten stemmen op de candidaten van hun partij en-bloc. Intnsschen speelt ook hierbij het toeval eenigs zins een roldoch esn geweldig bezwaar ie, dat de beslissing omtrent wie nu eigenlijk gekozen zijn, berust bij het partijbestuur, waardoor niets overblijft van de onafhankelijkheid van kiezers, Kamers en Regeering. Immers een handig par tijleider stelt ziclfzelf bovenop de lijst en groe- geert zijn meest volgzame vriendjes vlak onder zijn naam en de zaak is gezond, zij 't dan ook niet voor het land. In België is het land op merkwaardig knoeierige wijze verdeeld in districten. Men stemt daar clericaal. of niet clericaal en nu heeft de clericale Regeering het platteland verdeeld in heel kleine districten, die 2 of 3 afgevaar digden zenden, waarvan het gevolg is, dat de R. K. altijd een ruim vo'doend aantal stemmen hebben. De groote groote steden zijn echter ver deeld in groote districten (Brussel bijv. heeft 18 zetels) waardoor de ciericalen toch nog altijd 2 of 3 zetels er bij krijgen. Bij de verkiezingen voor de Gemeenteraden is 't nog erger, Heeft in een Gemeente een partij de meerderheid, dan krijgt ze alle zetels heeft geen der partijcu de meerderheid dan worden de zetels evenredig verdeeld. Van welke politieke denkwijze men ook zij, toch zal men 't er over eens wezen, dat de ide ale toestand deze is, dat elke kiezer zijn stem overweegt en die zelf uitbrengt en dus de keuze niet overlaat aan een partijbestuur welk ook. Om 9.25 werd nu een kwarlier gepauseerd. Zijn causerie vervolgend, herinnerde de heer Drion, dat niemand in binnen of buitenland over e. v. heeft gesproken of geschreven zonder een nieuw stelsel te ontwikkelen. Zoo h. t. 1. de heeren Fruyn, Van Gilse, De Beaufort en. Drion. De zaak is deze, dat ten slotte ieder stelsel zijn bezwaren heeft en nieuwe bezwaren schept en men slechts dan een goed maar tegelijk zeer ingewikkeld stelsel zou kunnen bedenken indien ieder kiezer doctoraal Staatswetenschappen had gedaan. Intusschen hebben deze bezwaren niet weer houden, de verschillende stelsels in te voeren. Dat van Hare vindt toepassing in Costa Rica en Tasmanië; een ander in België, Zweden, een deel van Noorwegen en Servië; nog een ander in de Zwitsersche kantons (echter niet voorden Bondsraad), Wurtemberg, Beieren, Hamburg. Finland en Oldenburg. Maar t-geoover de bezwaren staan ontegen zeglijk ook groote voordeelen. E. v. begunstigt een betere partijvorming. De Tweede Kamer, eigenlijk ontstaan uit de vertegenwoordiging der Gemeenten, heeft dat karakter lang bewaard doch het moderne leven heeft daarin wijziging gebracht, zoodat het ka rakter van 8aainhoorigheid is verdwenen en de partijen zich veel meer groepeeren, hetzij naar gemeenschappelijk belang, hetzij naar gemeen schappelijke levensbeschouwing. Als bij de vigeerende stemwijze in elk der 100 districten honderd kiezers hun etem uit brengen, oefenen zij geen invloed uitdoch als zij bij e. v. samen 10000 stemmen uitbrengen, hebben zij wel degelijk invloed op de partij vorming. E. v. veredelt den partijstrijd veel. Men keut de vunzige circulaires van „eenige kiezers" of van „vele kiezers" en de smerige leugens, die aan de kiezers worden "ezanden vlak vóór de herstemming, zóo, dat ze niet meer kunnen tegengesproken. Bij e. v. strijdt men niet meer tegen den candidaat in éen district, doch tegen alle can didaten der tegenpartij. Bij e. v. zijn geen coalities meer noodig, om dat 'er geen enkele stem verloren gaat. Wel in België (lib. en s.d.) doch dit ia schuld van de schandelijke toepassing van het stelsel. Eerst na de verkiezing komt dan een coalitie, n.l. tusschen de Regeering en de partij die haar moet helpen het Regeeringsprogram uit te voeren. Bij e. v. is de deelneming aan de verkiezing veefgrooter, omdat elke stem waarde heeft. Thans blijft men in sommige districten thuis, omdat het töch niet helpt. Vane. v. is het laatste, evenwel niet het minste belangrijke voordeel, dat er geen herstemming noodig is.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1912 | | pagina 1