Zaterdag 22
Juni 1912.
No. 8123.
61e Jaargang.
kosteloos.
Uitgave van (le Naainloozo Vennootschap „De Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff
HOOFDREDACTEUR
F. J. FEEDEHIKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post ƒ1.15. Advertentien i—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 1—5 regels /T.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evei als afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
SORTZGBACHT 9.
Postbus 9.
Telefoon
Wie zich met ingang
van 1 Juli doet in
schrijven als abonné,
ontvangt de tot dien
datum verschijnende
nummers
KENNISGEVINGEN.
De burgemeester van Amersfoort,
gezien artikel 41 der Gemeentewet,
brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de
ltuad dezer Gemeente zal vergaderen op Dinsdag
den '2'> Juni aanstaande, des namiddags te
balt' twee ure.
Amersfoort, 2<l Juni 1912.
De Burgemeester voornoemd,
VVUVTfURS.
Burgemeester en Wethouders der Gemeente
Amersfoort
brengen ter 8lgemeene kennis, dal zij voor
nemens zijn, aan den Baad voor te stellen aan
den openbaren die 1st te onttrekken een strook
grond ter grootte van ongeveer 17',M'., deel
uitmakende van het perceel, kadastraal bekend
Gemeente Amersfoort, sectie K no. 51ö2.
Enne teekening betredende genoemde strook
ligt ter inzage op de Gemeente-secretarie, kamer
no. 8.
Zij, die tegen de onttrekking bezwaren wen-
scbon in te brengen, worden uitgenoodigd die
vóór 2"> Juni a.s., «les namiddags 1 uur, schrif
telijk bij Burgemeester en Wethouders in te
dienen.
Amersfoort, 21 Juni 1912.
Burgemeester en Wethoudeis
voornoemd,
De burgemeester,
Wl> YTHCKtf.
De Secretaris,
J. K. II. i>K BEAUFORT,
Joco-Secr.
De burgemeester van Amersfoort
brengt ter openbare kennis, dat volgens mede-
deeling van den Minister van Oorlog op 25 Juni
a.s. enne schietoefening zal worden gehouden van
het lort Hoek van Holland.
lïr zal gevuurd worden met kanonnen van
licht kaliber (G c. M.) waarbij onveilig wordt
gemaakt een driehoek, gevormd door het fort,
eene roode vlag benoorden en een bezuiden bet
zeegat, tot op 3100 M. van het fort.
Op den dag waarop gevuurd wordt, zal van
het fort een roode vlag waaien, die drie uur vóór
liet begin der oefening halfstok en éen uur vóór
de oefening geheel voorgeheschen wordt.
Amersfoort, 22 Juni 1912.
De Burgemeester voornoemd,
WUYTIERS.
Het Werklieden-reglement.
Van half negen tot half elf besprak de
heer N. van Hin-te, uit Rotterdam, Se
cretaris van het Hoofdbestuur van den Ned.
Hond van Gemeente-werklieden, gisteravond
in de groote zaal der sociëteit >Vereeniging«
het concept werklieden-reglement voor deze
Gemeente, dat aanstaanden Dinsdag op de
agenda staat van den Raad.
Spreker zeidc, dat het voor de hand ligt,
dat allen, wien het aangaat, met zeer groote
belangstelling ervan kennis namen zoodra
het publiek bekend werd.
Bijna gelijktijdig zeide de »Eemlander*
reeds bij voorbaat er van, dat het een uit
stekend stuk werk is, maar tevens schreef
dat blad, om alle critiek verdacht temaken,
dat de werklieden er wel tevreden mee zou
den zijn als er maar geen raddraaiers en
opruiers kwamen om hen ontevreden te
maken. Dit is een hoogst atkeuringswaardige
houding, want het is de plicht van de Hoofd
besturen der vverklieden-vereenigingen er
voor te zorgen, dat, waar een reglement
zal worden vastgesteld, dat vijf jaren van
kracht blijft, de arbeidsvoorwaarden zoo goed
mogelijk te doen zijn. Het is hun plicht de
wenschen en verlangens der werklieden
kenbaar te maken en van dien plicht laten
ze zich niet weerhouden zelfs niet door ver
dachtmaking.
Wil dat nu zeggen, dat het ontwerp ab
soluut geen waardeering verdient, dat er
geen draad goed aan is? Integendeelhulde
moet gebracht voor het vele goede, dat in
dit ontwerp wordt voorgesteld en gehoopt
moet worden, dat dit goede behouden blijft:
zoo bijv. dat onder de straibepalingen niet
zijn opgenomen boeten en dat zelfs bij schor
sing het loon niet wordt ingehouden.
Doch sommige bepalingen kunnen onze
instemming niet wegdragen.
De commissie, die het ontwerp samenstelde,
heeft de zaak zoo aardig ingezet. Toen zij
pas aan den arbeid ging, hoorde zij Hoofd
bestuurders en werklieden een zeer breed
standpunt, dat ten gevolge had zeer vrucht
bare beraadslagingen, waarvoor wij een woord
van dank brachten, terwijl de commissie
waardeerend sprak over onze immer zake-
lgke opmerkingen.
Toen werd dus gevoeld het nut om de
organisatie te erkennen. De inmiddels ge-
wijzigde commissie echter zegtwij willen
niets te doen hebben met de organisatie.
Volgens art. 1 geeft de betrokken com
missie van bijstand advies; de organisatie
mag echter niet een woordje meespreken,
zelfs niet waar het geldt de bijzondere din
gen van een der Gemeente-bedrijven, hetgeen
bijna overal elders wel geschiedt.
Drie artikelen, 1. 11 en 44. doen dit ne-
geeren der organisatie vooral op den voor
grond treden al wordt in de toelichting op
art. 44 gezegd, dat er geen bezwaar is,
dat de werklieden een en ander bespreken
in hun organisatie.
In het belang van de werklieden, maar
óok van de Gemeente is het wel zeer te be
treuren, dat de organisatie geen medezeg
genschap heeft, gelijk bijv. te Delft, waar
geen enkele wijziging, zelfs niet in de tech
niek, mag aangebracht zonder dat de orga
nisatie is gehoord. Indien men de gelegen
heid wil scheppen om niet te weten te ko
men wat er onder de werklieden leeft, dan
bepale men, dat de organisaties niet moeten
worden gehoord.
liet is genoeg bekend, dat geen werk
man in staat is, te spreken de zenuwen
zijn hem de baas. Welnu, de organisatie
kan wel spreken en de belangen voordragen,
nadat deze door de kroes zijn gegaan. Dan,
doch ook dan alleen, zullen de bedrijfsdirec
teuren vernemen hetgeen er gaande is of
gewenschst wordt; dan, maar ook dan alleen,
zal het bedrijf er wel bij varen. De werk
lieden, die geen pleitbezorgers hebben, gaan
mokken.
De commissie, die het ontwerp maakte,
heeft dit begrepen, want omtrent het scheids
gerecht stelde zij voor, een verdediger toe
te laten.
En het moet tóch komen tot de erkenning
der organisaties, want de organisatie van den
arbeid grijpt steeds verder om zich heen
en zal zich ook hier zóo uitbreiden, dat de
vakvereenigingen moeten worden erkend.
Art. 2 bepaalt, dat de Raad zal beslissen
wie als werklieden worden beschouwd. Er
moest staan alle werklieden vallen onder
dit reglement, behalve de bij Raadsbesluit
uitgeslotenen.
Art. 3 noemt de feestdagen. Daarbij moest
gevoegd1 Mei. Dan zal Amersfoort niet
langer achterstaan bij Brussel.
Art. 6 zegt, dat Lager onderwijs moet zijn
genoten. Hier behoort te staan voldoend
Lager onderwijs.
Art. 3 bepaalt, dat men niet langer dan
2 jaar werkman op proef mag zijn. Beter
warena éen jaar wordt men vast werkman,
.tenzij bijzondere redenen de aanstelling niet
wettigen. De bewijslast komt dan op de
bedrijfs-directeuren, terwijl thans de gelegen
heid is opengesteld om iemand met een wat
blozende kleur of ietwat rechte ruggegTaat
weg te werken.
Art. 8d schrijft voor een tweede genees
kundig onderzoek, dat de toelichting nog
wel zeer aanprijst. Zou de werkman, die in
Gemeentedienst een breuk kreeg of die, als
stoker, kou vatte, er werkelijk zoo veel
belang in stellen, te vernemen dat hij codille
is De commissie zag over 't hoofd, dat éen
keuring voldoende is en dat de Gemeente
de risico moet nemen voor in haar dienst
ontstane gebreken. Die eerste keuring moet
er zijn opdat de Gemeente gewaarborgd zij,
gezonde menschen in haar dienst te nemen.
Art. 10 bepaalt eigenlijk, dat losse werk
lieden niet vallen onder het reglement. Als
er nu eens een groot werk wordt uitgevoerd,
krijgen dan de losse werklieden geen zieken
geld, geen verlof. Tal van Gemeenten geven
wel ziekengeld en verlof als een los werk
man vier of acht weken in dienst is geweest
en zij doen daardoor niet meer dan de Wet
op het arbeids-contract oplegt aan eiken
particulieren werkgever.
Hoofdstuk III regelt de algemeene plichten
en de rechten. Van de zijde der organisatie
zal nooit éen poging worden gedaan om een
werkman af te houden van zijn plicht; in
tegendeel eischt zij van hem, steeds zoo cor
rect mogelijk zijn plicht te doen, óok bij
buitengewoon werk, opdat de burgerij zoo
goed mogelijk worde bediend. Wie steeds
volkomen zijn plicht doet, komt ook nooit
in de zwakke positie van hem van wien al
eens iets door de vingers is gezien en die daar
om moet zwijgen. Wie zijn plicht tot het
uiterste doet, is ook gerechtigd om op te
komen voor zijn rechten.
Art. 13 is met recht een ongeluks-artikel.
De commissie zelf erkende in haar toelich
ting. dat hier een verfoeilijke daad wordt
geëischt. Maar waarom dan voor te schrij
ven, dat bij werkstaking een werkman kan
worden bevolen werk te verrichten in een
anderen tak van dienst?
Te erger is dit met voeten treden van
het solidariteits-gevoel, waar in de toelichting
van art. 24 daarop juist wordt gespeculeerd.
Ook niet-werklieden hebben hun solidari
teits-gevoel getuige het het overbekende
feit, dat niemand solliciteerde naar de open
gevallen betrekking van Directeur der Ge
meentebedrijven, te Amsterdam, zelfs niet toen
het salaris aanzienlijk was verhoogd, dan nadat
het Gemeentebestuur bakzeil had gehaald.
Enschede en zelfs het zwarte* Maastricht
hebben deze inderdaad verfoeilijke* bepa
ling niet (in beide art. 17) en het is ook in
het belang der Gemeente, dat zij uit het
ontwerp worde gelichtgetuige het gebeurde
te Kiel, waar, nu 2 jaar geleden, alle Ge
meente-bedrijven werden stop gezet omdat
alle 580 Gemeente-werklieden weigerden
den arbeid te verrichten van de 25 Ge
meente-voerlieden, die tot staking waren
gedreven door het Gemeentebestuur, dat
hun zeer billijke verzoeken jaren achtereen
niet wilde aanhooren.
Art.* 16 is goed, mits de loonen zóo wor
den gemaakt, dat de werklieden behoorlijk
kunnen rondkomen zonder bijverdienste.
Art. 18 bepaalt den werktijd op 11 uur
per dag, 66 per week en gemiddeld 60 per
jaar. Maar overal elders worden de werk
tijden ingekrompenHilversum heeft 54
uur, Amsterdam den 9 uurs-dag (per jaar
gerekend), Den Haag 58 uur, Zaandam sinds
jaren 58 uur. Ook hier ware 54 uur beter,
óok in het voordeel van de Gemeente denk
om het ziekencijfer.
Art. 20 geeft voor het 3-ploegenstelsel
10 dagen, voor alle overigen 6 dagen ver
lof. Beter ware 14 dagen, hetgeen waarlijk
lijk niet overdreven is. Tal van Gemeente
ambtenaren, misschien ook wel leden van
de commissie, plegen een langer verlof te
hebben. Vroeger had een werkman geen
verlof, doch nu hij er den smaak van heeft
beet gekregen, waardeert hij dat zeer.
Art. 21 detailleert het bijzonder verlof.
Nog éen geval moest hieraan worden toe
gevoegd, nl. verlof ter bijwoning van
gres of meeting.
Ten zeerste wordt gewaardeerd, dat B. en
W. thans 3 dagen verlof met behoud van
loon toestonden voor het bijwonen van een
congres, al is deze beschikking slechts voor
éen keer. Welnu, laat de Raad dit goede
voorbeeld volgen en dit verlof voorgoed
vastleggen 't gaat in éen moeite door.
Art. 22 bepaalt, dat den militieplichtige
loon wordt ingehouden. Dat is jammer, want
het huishouden gaat door en kost evenveel
al is er éen eter minder. Verschillende Ge
meenten keeren dan ook het volle loon uit,
evenals als aan hun onderwijzers.
Art. 23 zegt, dat de loonregelingen voor
iederen tak van dienst worden vastgesteld
bij Raadsbesluit. Het reglement regelt de
dienstverhouding der werklieden en wel een
zeer integreerend deel daarvan is het loon.
Waarom dit dan niet daarin vastgelegd.
Wilde de commissie dan geen minima en
maxima voorstellen, verwacht had toch mo
gen worden, dat zij zou hebben aangedrongen
op een minimum-loon met periodieke ver
hoogingen. Het is alsof zij de debatten over
het loon heeft willen ontgaandoch daarmee
zette zij de quaestie der periodieke verhoo
gingen, die toch reeds bij alle takken van
dienst bestaan, weer op zeer losse schroeven
En dit, terwijl in tal van plaatsen in ons land
de loonen en de verhoogingen juist zijn vast
genageld in het werklieden-reglement.
Gewenscht ware een minimum-loon van
f 11 met periodieke verhooging van 50 cent
per jaar of 60 of 70 cent om de twee jaar.
Art. 24 bepaalt, dat voor nachtarbeid 50
pCt. extra wordt gegeven. Beter ware 100
pCt.het huishouden heeft extra-uitgaven
voor vuur en licht, brood en koffie. En stellig
moeten gewijzigd de laatste twee alinea's
van art. 24.
Art. 27 lijkt vrij mild; doch de toelichting
Als de pensioenregeling voor weduwen en
weezen er is, kan worden terug gekrabbeld.
Dat Amersfoort het goede voorbeeld volge
van Amsterdam en Zaandam.
Art. 28 zegt, dat bij ziekte het loon kan
worden uitbetaaldde toelichting maakt het
er niet beter op. Wel zit niet de geslachte
voor, het loon niet uit te betalen; doch waar
toe dan ook dit op zóo losse schroeven
gezet Het reglement geldt vijf jaar en een
ander college van B. en W. kan hierin
vergadering brengen. Beter ware, dat er stond;
zal. Het kost ook niet veel. Als een werk
man 52 weken ziek is, dan is hij tóch al op
't randje. Tal van Gemeenten stellen dan ook
geen termijn.
In art. 30a zijn de woorden roekeloosheid,
drankmisbruik en wangedrag zoo vaag. Was
de stoker roekeloos die, sterk bezweet, een
kou vatte en longontsteking kreeg Maakte
de reiniger zich schuldig aan drankmisbruik
toen hij, bij het verlaten van een café, waar
hij, als onthouder, een alcoholvrijen drank had
gebruikt, juist tegen een superieur opliep
Wat is wangedrag, niet in het oog van een
enkele, doch in dat van allen?
Bij art. 30 d en e kan het geval zich
voordoen, dat de huisarts het niet eens is
met den Gemeente-arts. Dit is te Rotterdam
gebeurd, waar de man, die het werk her
vatte, dood bleef. De huisarts was tevens
Gemeenteraadslid, dus wel iemand die de
belangen der Gemeente voorstond. Gewenscht
ware een medische commissie, die de beslis
sing heeft.
Art. 33 sub 5 en 7 zijn weer zoo vaag.
Art. 34 d is al hoogst onsympathiek, om
dat dit is een tergende straf, die elke week
terugkeert en elke week oneenigheid geeft
in het gezin; dat wordt op den duur on
houdbaar voor den delinquent. Beter is, van
c over te gaan naar e.
Art. 37 kan wegens tijdsgebrek niet in
zijn geheel worden besproken.
Niet goed is, dat hier een poging wordt
gedaan om de getrapte verkiezing in te
voeren. De werklieden stellen candidate»,
doch de Raad benoemt daaruit de leden
van het scheidsgerecht. Dit kan aanleiding
geven tot zeer groot wantrouwen. Het bleek
nu twee jaar geleden te Arnhem, waar
Hermans, die verreweg de meeste stemmen
had, niet werd gekozen door den Raad. Door
de getrapte verkiezing wordt veelal de minst
