Stadsnieuws.
(graan, voeder, vuile handen, enz.), door
krabben der kippen aan hun kop, of door
overbrenging door duiven, musschen, enz.
Als de bacil met voedsel in het darmka
naal komt. vermenigvuldigt hij zich, dringt
dan door den darmwand en het dier sterft.
De verschijnselen zijn hevige diarrhee, geel,
groen, bloederig, met korsten aan het achter
lijf.
Bij opening men doe dit bij elk aan
eenige ziekte gestorven dier aan de buik
holte, waardoor het kan worden gevild en
niet behoeft te worden geplukt ziet men
vreeselijk roode en bloederige darmen. Milt
en lever zijn sterk gezwollenhet hartzakje
zit vol geelachtige vloeistofhet hart zit vol
roode vlekken en puntjes; de longen zijn,
in plaats van lichtrood, zeer donker en voe
len hard aan. Dit is een prachtig herken
ningsmiddel om, als men op de markt een
geslachte kip wil koopen voor een kind of
een herstellende zieke, die wel van een kip
petje houden, zoo'n gevaarlijk boutje, dat bij
den mensch hevige diarrhee veroorzaakt,
maar niet mee te nemen.
De ziekte heeft soms een zeer snel, soms
een erg langzaam verloop. Bij het langzame
zwellen de gewrichten op en komt het lichaam
vol van een kaasachtige massa, die zeer ge
vaarlijk is. Dit is de zoogenaamde transport
ziekte, welke bijvoorbeeld een gansche mand
kippen op het traject tusschen Amsterdam en
Berlijn, dus in een paar uur, doet sterven.
Bij het snelle verloop, valt de kraaiende
haan, de kakelende hen plotseling dood.
Doorgaans duurt de ziekte een paar dagen.
Het hoen kruipt weg, heeft hevige dorst,
wordt slap in de beenen en tuimelt ten
slotte om.
Watervogels, die in het water mesten, ver
spreiden de ziekte nog meer. i
De ziekte is te voorkomen door inenting
door den veearts.
Hoenderpest vertoonde zich hier te
lande nog niet. Pas in 1880 is zij beschreven,
toen zij in Lombardije voorkwam en in 1901
is zij, weer via de Brunswijksche tentoon
stelling, over Noord-Europa verspreid.
Oorzaak is de pest-smetstof, een onzicht
bare, filtreerbare bacil, die zeer virulent is.
Met een druppel bloed, opgelost in een Liter
water, kan men anderhalf millioen kippen
dooden.
Zij komt alleen voor bij hoenders, dus niet
bij andere vogels.
De besmetting ontstaat uit den mest en
het neusvocht. dat, bij het schudden van den
kop, op de omgeving valt. De besmetting
waait niet als bij influenza of tuberculose
door de lucht, zooals proefondervindelijk is
aangetoond. De besmetting kan ook plaats
hebben door vuil stroo waarin de broed-
eieren zijn verpakt geweest.
De verschijnselen zijn niet zóo opvallend
als bij hoender-cholera. De dieren zijn erg
suf, slaperig en kramperig, omdat de smet
stof meer werkt op de hersenen en de
zenuwen zij draaien den kop rond, een been
verlamt en het dier tuimelt om. Weinig
diarrhee.
De ziekte treft juist de beste dieren heel
jonge kuikens en heel oude dieren worden
niet zoozeer aangetast.
Bij opening van het cadaver is de eileider
rood, bloederig en hevig ontstoken de dar
men zijn niet zoo erg aangedaanin het
hartzakje zit een dikke vloeistof, als dril van
jus. Huid, kop en borst zwellen sterk (als
het stalbeen bij een paard)kam en oorlellen
zijn blauw-zwart, een en ander door de
slechte hartwerking.
Tegen deze ziekte kent men nog geen
remedie.
Voorkomen, is echter beter dan genezen
en dat het serum tegen hoender-cholera, aan
de Rijks-seruminrichting te Rotterdam voor
radig en door iederen veearts te bekomen,
goed werkt, blijke hieruit, dat in 1906 van
de 95 zieke kippen er 73 herstelden, of 71
pCt., en in 1907 zelfs 87 pCt.een reus
achtig succes, daar anders het geheele hoender
bestand zou zijn gestorven.
Men late echter den veearts niet een paar
uren loopen om enkele kippen in te spuiten,
doch ga te werk met onderling overleg,
zoodat hij in een paar uur alle kippen uit
den omtrek inspuit.
Kleinsche ziekte is pus sedert 1890
bekend en door den Londenschen dokter
Klein ontdekt, die tevens de bacil vond.
Zij heeft veel overeenkomst met cholera
en veroorzaakt ook hevige diarrheedoch
bij cholera is het hoen erg suffig en slaperig,
maar bij Kleinsche ziekte niet. Wel is het
•hoen wat kalmer.
Het ziekte-proces duurt veel langer. Bij
hoender-cholera sterft het dier na 12 uur of
na 2 of 3 dagen bjj Kleinsche ziekte pas
na 9 of 10 dagen.
Bij cholera is 't of de dieren met de zeis
worden weggemaaid; bij Kleinsche ziekte
duurt het soms maanden en sterven de dieren
met horten en stooten, nu eens een paar,
veel later weer eenige en daarom is men er
niet zoo benauwd voor. Toch sterven alle
kippen.
In ons land heerscht thans zeer veel kleinsche
ziekte, niet alleen in Overijsel, maar ook in
Zuid-Holland (sinds verleden najaar bijvoor
beeld te 's-Gravendeel) en in Brabant (Ge
monde, vanwaar een leerling van den V.P.
N.-cursus aan spr. schreef).
Bij opening van het cadaver zijn de darmen
hevig ontstoken de blinde darm zit vol slijm
het hart ziet er uit als een lever; het hart
zakje zit vol gele vloeistof; de milt is enorm
gezwollen en van een erwt opgezet tot een
kastanje, doch tevens erg papperig en zit vol
bacillen.
Voorbehoedmiddel inspuiting door den
veearts.
Spr. kwam nu tot andere ziekten.
Vogel-tuberculose. Spr. las voor
een brief van een veearts uit Alten, die be
richtte, dat in 4 maanden bij éen landbou
wer 50 kippen stierven.
Men moest meer naar den veearts gaan,
of zich wenden tot de serum-inrichting waar
het doode dier kosteloos wordt onder
zocht, of men wende zich tut den Secreta
ris der onder-afdeeüng (Schimmelpenninck-
k a d e 8). Daardoor blijven de bestanden der
599 andere leden vrijanders worden ze alle
besmet.
Het grootste gevaar der hoender-tubercu-
lose is, dat de ziekte zoo sleepend is en
zoo'n uiterst langzaam verloop heeft.
De ziekte ontstaat door verontreinigd voed
sel, hooi, strooi, enz. De mest en het cada
ver zijn hoogst gevaarlijk.
De ziekte is licht te onderkennen door
knobbeltjes. Lever, milt en darmen zitten vol
witte knobbeltjes.
Zij is niet geneesbaar en alleen uit te
roeien met wortel en tak, d. i. door alle kip
pen te dooden, en vooral nieteens aanzien*,
en de cadavers te verbranden, alles goed te
ontsmetten en eerst veel later nieuwe kip
pen te koopen. De gezonde dieren kunnen,
na keuring door een veearts, nog worden
verkocht voor de slacht.
Diphtherie of vogelpokken.
Eerst sedert een paar jaar bekend. Een
en de zelfde ziekte, ofschoon de verschijnselen
anders zijn. Oorzaak de zelfde, een onzicht
bare, filtreerbare smetstof.
Diphtherie uit zich het eerst in den bek
en in de keel door kleine gele puntjes, die
steeds grooter worden en op 't laatst tot
een geel stukje zich vereenigen, en over
gaan in neus, oogen en luchtpijp, waardoor
het dier stikt. Ook wel ontstaat er groote
zwelling onder de oogen, doordien in de
onder-oogholten gele knikkers zich vormen.
De ziekte is erg besmettelijk en daarom
moeten de dieren éen voor éen worden nage
zien en de zieke goed afgezonderd.
De gele stukje kan men verwijderen door
pincet of houtspaantjede dan ontstaande
bloedende wond worde dan aangestipt met
iodium-tinctuur, hetgeen zeer gemakkelijk
gaat.
Vogelpokken tasten meer de huid aan.
Pooten en kam zien er uit alsof er meel-
zemeltjes op zijn gestrooid. Op den duur
komen er wratten onder neus, oogen, kam.
vleugels en pooten. De dieren vermageren
zeer sterk en sterven door uitputting.
Men weeke de wratjes door groene zeep
of olie en stippe de wond aan met iodium-
tinctuur of helschesteen.
Ook hier lette men op alle vogels en zon-
dere de zieke af.
Vogel-tuberculose is niet besmettelijk voor
den mensch.
Wel besmettelijk voor den mensch is de
tuberculose van papegaai en kanarie, welke
veroorzaakt wordt door de zelfde bacil die
menschen-tuberculose veroorzaakt. In den
regel groeit de wrat uit tot een pink-lengte.
Kanaries en papegaaien, die in tubercu-
leuse gezinnen worden gehouden, sterven
veel.
Snot. Gevaarlijke en ongevaarlijke.
Oogen en neus zitten vol slijm als bij
iemand die flink verkouden is. Deze vorm
is ongevaarlijk.
De kwaadaardige echter is zeer besmette
lijk en ontstaat door een filtreerbare smet
stof vooral bij jonge vogels in het slechte
jaargetijde van vochtige koude.
Het slijm, dat wordt afgescheiden, besmet
andere vogelsook losvliegende vogels ver
spreiden het.
In neus en luchtpijp hoopt zich een gla
zige slijm opoogen en neus zijn geweldig
ontstokenhet dier kan geen voedsel meer
vinden en sterft vreeselijk vermagerd.
Is men er vlug bij dan kan men het ver
droogde slijm van neus en oogen wegne
men middels een slappe boorzuur-oplossing.
Slaat de slijmafscheiding over op de lucht
pijp dan stikken de dieren. Doet men niets,
dan sterven alle vogels. Neemt men echter
intijds het slijm weg en zet men de vogels
in een drooge, warme ruimte dan genezen
ze. Het best is, ze alle in éen kist te doen
op den bodem waarvan een heete steen
waarop men teer druppelt. Door de hier
door ontstaande teerdampen, die de vogels
dan moeten inhaleeren, genezen ze.
Miltvuur komt vooral voor bij eenden
van veehouders, die in iniltvuurbloed zijn
verdwaald. De zwemvliezen zijn blauw-rood.
Het bloed uit neus en mond is erg besmet
telijk.
Poeder- of witte kam ontstaat niet
door een bacterie, doch door schimmels op
kop en hals, waardoor ten slotte een zware
huidontsteking ontstaat en het dier sterft. Is
men er vlug bij met iodium-tinctuur dan
geneest het dier.
Gaapziekte komt alleen voor in En
geland op vochtigen, modderigen grond. Dfe
vogel is suf en zit steeds met wijd open bek.
De ziekte wordt veroorzaakt door een fijn
wormpje, dat in de luchtpijp dringt. Zijn er
op eens veel gevallen, dan is 't geraden,
alle dieren te dooden. Is er een enkel geval
dan probeere men iodium-aanstrijking mid
dels een veertje, waarvan de baard is afge
knipt.
C o c c i d i o s e, veroorzaakt door een éen-
cellig diertje bij jonge kuikens en konijnen,
vooral in den zomer en door het te veel
geven van vochtig voeder. Er ontstaat hevige
darmontsteking, diarrhee, sterk opgezette
buik en het dier sterft zeer snel aan uitput
ting. Het geneesmiddel is, het dier in zeer
groote droogte brengen en droog voeder
geven.
Spr. had hiermee de gevaarlijkste ziekten
behandeld en hoopte de idee gevestigd te
hebben hoe men door eendrachtig en snel
tegenwerken alle ziekten kan tegenhouden.
Wie ziekte krijgt in zijn hoenderstal zie
't niet eerst eens aan, doch wende zich tot
het Bestuur der V. P. N.-afdeeling, of zende
een cadaver naar de Rijks-seruminrichting,
waar het kosteloos wordt onderzocht en
voege er een formulier van inlichtingen bij,
welke spr. ronddeelde.
Vervolgens kreeg men gelegenheid de
preparaten, culturen, serum's en teekeningen
nader te beschouwen.
De heer Van der Linden dankte
ten slotte dr. Te Hennepe, die geheel belang
loos deze belangrijke voordracht hier hield
op een voor allen zoo begrijpelijke wijze en
verzocht hem, den voorloopigen dank van het
afdeelingsbestuur over te brengen aan dr.
Poels, den Directeur der Rijks-scruminrich-
ting.
De voordracht, vervolgde spr., versterkte
ons in ons voornemen om het terrein der
onder-afdeeling vrij te houden van besmette
lijke ziekten. Dat kan, zooals we hebben
gehoord, en dat moet. Want de 600 leden
hebben aan pluimvee toch stellig een waarde
van 30 a 40 mille en als men daarbij den
hoenderstapel der niet-leden rekent, mag men
gerust zeggen, dat het hier gaat om een be
drag van i 80 000.
Dat toch bij allen het besef levendig worde,
dat het kleinste vee op de boerderij het
grootste in aantal en ook het grootste wat
zijn productie-waarde betreft meer zorg
toekomt.
Dat toch intijds in de onder-afdeeling een
of meer zieken-clubs worden gevormd, waar
de veeartsen inenten om te voorkomen, dat
duizenden guldens verloren gaan. Dat zulk
een voorbehoedmiddel doeltreffend is, heeft
spr. persoonlijk ervaren toen, bij een vroe
gere epidemie, zijn kippen en die van den
heer Wolters werden ingeënt door den heer
Laméris en zij onaangetast bleven, terwijl
rondom er bij honderden stierven.
De ziekte, die, we hoorden het zooeven,
niet alleen in Overijsel, maar ook elders
woedt, kan en moet dus ook worden voor
komen. Dit kan als we letten op eikaars
belangen en eendrachtig ons wapenen tegen
den vijand, die voor de poort staat.
Spr. dankte de talrijk aanwezigen voor
groote belangstelling en vooral de vele land
bouwers, die, ondanks het slechte weer en
de modderige wegen waren opgegaan om
hun kennis weer te verrijken.
Teekenend is zeker, dat een paar oud-
leerlingen van den V. P, N.-cursus, waarvan
zelfs een uit Limburg, waren overgekomen
om ook van deze voordracht van hun oud-
leeraar te genieten.
Bij de gister gehouden herstemming ter
verkiezing van 4 leden-patroons der Kamer
van Arbeid voor de Bouwbedrijven zijn van
de 45 kiezers er 12 opgekomen.
Gekozen werden de heeren C, Prins met
7, A. E. Blok, A. van Daal Tz, W. van den
Donker en L. van Wijngaarden, als oudste
in jaren, allen 6 stemmen.
Op de heeren C. Ruitenberg en E. J.
Ruitenberg waren eveneens 6, op den heer
P. van Veen Jr. 5 stemmen uitgebracht.
Bij de stemming op 26 Augustus kweten
4 leden-patroons zich van hun kiesplicht.
De officieren in dit garnizoen maakten gister
middag hun opwachting bij den Burge
meester, ten Raadhuize.
Aan het plaatselijk telefoonnet zijn aange
sloten met
110. 183 mr. D. J. van Schaardenburg,
Paul us Buyslaan 1.
no. 266 mevrouw M. W. de Bas-Rector,
Utrechtscheweg 80.
De heer P. van den Hooff Az. heeft we
gens zijn benoeming tot Directeur der Rijks
normaal-inrichting ontslag gevraagd alsleer-
aar in Nederlandsch aan de Herhalingsschool.
De heer J. Zevenbergen en diens echtge-
noote, huisvader en huismoeder in het Te
huis voor militairen aan de Beekstraat, zijn
in gelijke betrekking benoemd in het Tehuis
te Leeuwarden.
De bronzen eerepenning voor menschlie-
vend hulpbetoon is bij Kon. besluit toege
kend aan huzaar W. Martha voor het door
hem met levensgevaar redden van drenke
lingen uit de Beek op 28 Januari.
Aan de firma Engelsman De Vries,
chemische fabriek »De Valk*, is ook voor
1913 opgedragen de levering van leder-ap-
pretuur ten behoeve van de zeemacht in
Nederlandsch Oost-Indië.
Aan mr. H. W. Methorst, Directeur van
het Centraal-bureau voor de statistiek te
's-Gravenhage, is verlof verleend voor het
aannemen der versierselen van officier der
Kroon-orde van Italië.
Van het Leerboek der stenografie van
den heer A. W. Groote is thans reeds de
7e druk verschenen.
Een bewijs te meer voor de uitnemend
heid van dit systeem van kortschrift, dat,
zooals men weet te Amersfoort is uitgedacht,
geheel door zelf-studie kan worden aange
leerd, .toepasselijk is op alle talen en ook
dit voordeel heeft, dat er geen handel bij
wordt gedreven in schrijfboekjes, diploma's
en wat niet al.
Arts W. H. A. van Os is benoemd tot
inwonend klinisch assistent van de afdeeling
van prof. P. K. Pel in het Binnengasthuis
te Amsterdam.
Bij het 5e regiment infanterie is gister de
eerste >k!assiaan< aangekomen. Hij werd
toevertrouwd aan kapitein J. W. von Hen-
n«ng.
Sam van Beem, die met Janmart's operet-
ten-gezelschap ook hier zoo dikwiils optrad,
is Dinsdag, toen hij zich met het ensemble
te Tilburg bevond, kort na de voorstelling
plotseling overleden.
Bij gunstig weer zal de stafmuziek van
het 5e regiment infanterie, onder directie
van den heer G. Bikkers, morgenavond np
het terras van «Amicitia* het volgende pro
gramma ten gehoore brengen: 1. A copper
queen, marsch, Cook; 2. Ouverture >Le che-
val de bronze*, Auber. 3. Dolores Walzer,
Waldteufel. 4. Grande fantaisie sur des motifs
de l'opéra «Les dragons de Villars*, Mail-
lart Van Aaken. 5. Ouverture »La
Bohémienne*, Balfe. 6a. Danse nnnamite,
Maquet. 6b. Mariette, polka-marche, Qour
quin. 7. Drie spr.ansche dansen, Moszkowski.
8. Potpourri uit La fille de Madame Angot*,
Lecocq.
Het voornemen bestaat om het nog in te
halen concert te vervangen door een sym-
phonie-concert in de zaal, mede door de
kapel van den heer Bikkers te geven.
In de kunst-vitrine van ValkhofFs boek
handel staat een zeer fraai doek van den
heer Van Weezei Errens, getiteld Zonne
bloemen*. weer iets heel aparts van dezen
zoo veelzijdigen Meester.
Mevrouw Martin Kalff—De IIoll, Overtoom
78 te Amsterdam, verzoekt ons te willen
vermelden, dat zij voornemens is in den
komenden winter als voordacht-kunstenares
op te treden. Zij is oud-leerlinge van den
heer Jan C. de Vos, die haar een warme
aanbeveling verstrekte om haar stem en ge
voel.
Het bijgevoegde proefprogramma is vol
afwisseling en bevat van het nieuwste het
beste, o.a. Reien uit treurspelen van Vondel,
Wildenbruch's Heksenlied, verzen van Adema
van Scheltema, Kloos, Albert Verwey, Hele
na Swarth, dr. Schaepman, Van Meurs,
Prins, Guido Gezelle, Lovendaal, Pol de
Mont enz. genoeg verscheidenheid dus om
een genotvollen avond te bezorgen.
De muziek-vereeniging »Harmonie«, van
de wagenwerkplaats der H. IJ. S. M„ Direc
teur de heer C. IIStoetzer, behaalde gister
te Epe een eersten prijs in de afdeeling
marsch wedstrijd en een derden prijs in de
afdeeling harmonie.
Voor den afstandsrit over 80 K. M., op
15 dezer te houden van Amersfoort over
Arnhem en Apeldoorn naar Amersfoort en
uitgeschreven door de 18 Augustus hier op
gerichte vereeniging «Wielersport*, hebben
zich reeds 40 deelnemers aangemeld.
De inschrijving wordt 8 September onher
roepelijk gesloten.
Van vriendelijke zijde deelt men ons mede,
dat de verkoop der Oranje-bloempjes voor
het R. K. militair tehuis hier heeft opgebracht
in de stad f 303 en in de aangrenzende Ge
meenten f 173 totaal dus f 476.
De verkoop der bloempjes voor de Chr.
militaire tehuizen leverde hier f 152 op.
Uit het jaarverslag blijkt, dat het ledental
der plaatselijke afdeeling van het Kruisver-
bond »St. Bemardus*, de R. K. matigheids-
vereeniging, 71 bedraagt en dat ook de
financieele toestand reden geeft tot blijdschap.
Tot Bestuursleden werden herkozen de
heeren Timmerman, Kisner en Calon, die
periodiek moesten aftreden.
