Dinsdag 25 Februari 1913. RONA Cacao No. 8228. 62e Jaargang. Van Hou ten's Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff" HOOFDREDACTEUR F. J. 7H&DSHZSS. AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1. franco per post ƒ1.15. Adver ten tien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officie&le- en onteigenings- advertentiën per regel 15 cent Reclames 1—5 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. BUREAU; SORTSGRACHT 9. Postbus 9. Telefoon 19. Gemeentelp grond-bedrijf van Amersfoort. (INGEZONDEN.) In den laatsten tijd verschenen in dit blad enkele artikelen een tweetal van de hand des heeren P. S. R. W o i t e r b e e k, en laatstelijk een zeer uitvoerig stuk van den heer H. de Jong waarin de huidige grondpolitiek van ons Gemeentebestuur, of beter: de aankoop door de Gemeente van een uitgestrekt terrein aan den Utyechtschen weg, grenzende aan het Rijks-opvoedings gesticht, aan eenige critische beschouwingen werd onderworpen. Stond die aankoop geheel op zich zelf d.w.z. vormde dit grondbezit geen inte greerend deel van het in wording verkeerend grondbedrijfder Gemeente zeer zeker zou iedere outsider, dus ook ondergeteekende, met de beide genoemde schrijvers ernstig twijfelen aan het algemeen nut van den aan koop, omdat het zeer de vraag is of de waarde-vermeerdering van d i t grondbezit in afzienbaren tijd wel gelijken tred zal hou den met het rente-verlies der kapitalen, be- noodigd voor den aankoop, den wegen-aan leg, enz. Zij die er meer van weten, en op de waarschijnlijkheid van een tramlijn wijzen, zien echter niet tegen de zaak op. Hoe dit ook zij, toch moet de aankoop beschouwd worden als deel van het grond bedrijf der Gemeente, steunende op het be ginsel, dat het Gemeentebestuur de hand moet leggen op alle beschikbare terreinen zoowel de gunstig- als de ongunstig gelegen gronden binnen de grenslijn der Gemeente. Grondspeculanten moeten hierin verschil maken; want hun doel is; zoo groot moge lijke winst te behalen in afzienbaren tijd terwijl de Gemeente belangen hedft ook in de verder verwijderde toekomst. Een tweede onderscheid is, dat het belang der Gemeente verder reikt dan de verkoops winst harer gronden, omdat zij voordeelheeft van den bewoner van ieder nieuw huis, en wel in den vorm van belasting en retributie voor gas en water. Haar inkoopsprijzen zijn betrekkelijk slechts bijzaak, in vergelijking met de groote algemeene belangen die door het gemeentelijk grondbedrijf, vooral in onze Gemeente, bevorderd zullen worden, zooals uit het volgende nader zal blijken, waarbij enkel betreurd moet worden, dat het stelsel niet reeds eenige tientallen jaren geleden in onze Gemeente toepassing vond. Maar beter laat dan nooit, ennieuwe denkbeelden heb ben altijd geruimen tijd noodig om zich baan te breken. Oude Amersfoorters zullen zich nog her inneren hoe in vroeger jaren Burgemeester Wijers hier verguisd werd, toen hij zich met hand en tand verzette tegen den ver koop van den Amersfoortschen Berg, toen maals Gemeente-eigendom. Hij stond geheel alleen, toen hij volhield, dat dit grondbezit van het hoogste gewicht zou zijn voor de toekomst onzer Gemeente. Een paar tientallen jaren geleden, toen onze Gemeente zich eenigszins begon uit te breiden, werd er wat op verzonnen om de Gemeentekas te doen ontsnappen aan de uitgaven ten behoeve van den aanleg der nieuwe wegen. Concessie werd alleen ver leend, indien de grondeigenaren vooraf de kosten der aangewezen wegen in de Ge meentekas stortten. Op die wijze moe3tbijv. de Amersfoortsche Bouwmaatschappij* anderhalve ton goud voor wegenaanleg, enz. storten vóór zij haar bedrijf kon voeren. En het is maar heel kort geleden, dat men in de openbare Raadszitting met voldoening verklaarde >dat al die bouwerij op den Berg niet éen cent aan de Gemeentekas had gekost* Zulk «grondbedrijf* acht ik na verwant aan het bedrijf der roofridders in de middel eeuwen. Het levert een recht bedroe venden aanblik op, voor den wandelaar op den Berg, al die aangelegde wegen te zien, ver Het is verbazend zoo krachtig als sedert haar verschijning heeft medegewerkt tot verdere ver breiding in alle lagen der maatschappij van het gebruik van cacao als dagelijksche drank. Ze mag eigenlijk in geen enkel huishouden ontbreken. De tijd dat cacao als een weelde artikel werd beschouwd is voorbij. De voedende en op wekkende eigenschappen vepaard met de goedkoopte van dit krachtige fabrikaat maken RONA Cacao tot een onmisbaar artikel van dagelijksch gebruik in elk gezin. stoken van huizen, en voorzien van boomen en roestende lantaarnpalen dit alles jaren lang nutteloos geklopt utt andermans zak. Nóg ergerlijker aanblik echter leveren de buurten op, waar vóór het in werking treden der jongste Bouw-verorder.ing reeds druk begane toegangswegen ontstaan waren (Bisschopsweg, Oude Soesterweg, Sasje, enz.), en waar g n bestrating zich bevindt, de be woners verstoken zijn van gas, enz., enkel en alleen omdat belendende eigenaren soms éen, en dat was voldoende wei gerden, voor dit doel bijdragen in de Ge meentekas te storten. Die wegen ware modderpoelen bij nat weer, en zandwoes tijnen" bij droogte worden vaak als vuil nisbelt door de omwonenden gebezigd, en vertoonen een toestand, der Gemeente volkomen onwaardig. Toen de Bouw- en Woningwet in werking trad, werden de Gemeentebesturen verplicht, ieder een «Uitbreidingsplan* vast te stellen, waarop alle toekomstige straten, plannen, wegen, enz. bij voorbaat geprojecteerd moes ten worden. Daarbij bleek eerst recht hoeveel moeilijk heden de verdere wegenaanleg in de Ge meente in de toekomst zou opleveren, en hoe diep het betreurd moest worden, dat de Gemeente niet tijdig zich den eigendom had weten te verzekeren van alle beschikbare terreinen in den omtrek. Gelegenheid daar toe had te over bestaan, doch deze was opzettelijk verzuimdzelfs waren herhaalde lijk kostelooze aanbiedingen van grond, bijv. voor een nieuwe Hoogere Burgerschool, afgewezen. En mocht er wel eens, bij gele genheid van een verkoop, het oog geslagen zijn op een aan geschikt water gelegen stuk grond, voor het stichten van een Bad- en zwem-inrichting, dan stuitte de koop op de vraag: «Maar wat vangen wij dan aan met al die andere, in den koop begrepen gron den Het spreekt van zelf, dat onder die omstandigheden, de «grondspeculanten* vrij spel hebben gehad in onze Gemeente, zich van zoo goed als alle gunstig gelegen ter reinen hebben meester gemaakt, en velen reeds exorbitante winsten hebben gemaakt. Het stadium waarin wij thans verkeeren, is, dat die heeren elkander reeds lang ver staan hebben, en reeds lang bezig zijn de grondprijzen omhoog te drijven. Nu bjjna alle goede bouwterreinen ir. hun handen zijn gekomen, worden vaak prijzen in guldens per M- gevraagd,, die enkele jaren geleden voor evenveel kwartjes of dubbeltjes bedon gen konden worden. Immers gunstig gelegen bouwterrein is een artikel, dat niet in hoe veelheid kan vermeerderd worden, terwijl de behoefte aan bouwterrein onverbid delijk steeds zal toenemen. Met de grondprijzen moeter. de huishuren stijgen. In onze Gemeente bestaat het meest behoefte aan goede huizen van 250 a 400 gulden jaarlijkschen huurprijs. Deze worden met den dag schaarscher en zullen geheel- verdwijnen, indien er niet beter laat dan nooit dadelijk en met klem voor gewaakt wordt, dat althans de nog beschikbaar ko mende, natuurlijk iets verder van de stad gelegen, terreinen, uit de handen der grond speculanten worden gehouden. Het bedrijf der Gemeente is grond- exploitatie en niet grond-specula tie, en hierdoor vooral zal zij voortdurend heilzamen druk blijven uitoefenen op de prijzen, door de grond-speculanten in de toe komst voor hun grond te eischen. Ik vraag mij hoe het mogelijk is, dat de heer H. de Jong in zijn stuk heeft kunnen wijzen op den prijs van 3 gulden per M2, onlangs be dongen voor de nieuw gebouwde villa aan de Koninginnelaan, de eersteling aan dien wegwaarschijnlijk een lokvinkje. Men overwege eens, welke prijzen daar later ge vraagd zouden moeten worden, wanneer het gebrek aan gunstig gelegen bouwgrond meer en meer zal gaan nijpen, als de Ge meente de grond-speculanten vrij spel had gelaten. Het spreekt immers van zelf, dat de Bouwmaatschappij haar ingeboete ander halve ton op toekomstige koopers te «ver halen* zal hebben. Rente heeft zij in al de jaren van haar bestaan niet kunnen uitkee- ren. Nu echter laat het zich aanzien, dat, als eerste gevolg van het gemeentelijk grond bedrijf, dit «vethalen* laat staan «eenige winst* maken haar onmogelijk wordt ge maakt, zoodat de overgebleven terreinen der bedoelde Maatschappij te langen laatste zul len vallen in de liefdevolle schoot van het Gemeentelijk grondbezit. Zóo is nu eenmaal 's werelds beloop Er zal nu, beter laat dan nooit, een grens gesteld kunnen worden aan de stijging der grondprijzen. De Berg-terreinen schijnen bestemd te blijven voor villa-bouw. Wanneer voorbij het Opvoedings-gesticht geschikte woonhui zen verrijzen van 250 a 500 gulden huur prijs, doordat de Gemeente aldaar den bouw grond op billijken prijs stelt, zullen die onge twijfeld bewoond worden, indien de huur prijzen in het tegenwoordige Bergkwartier nog hooger opgedreven wordenen zeer zeker wanneer een tramlijn de communicatie met de stad vergemakkelijken zal. En de paar ton wegenaanleg, dig de Ge meente zullen noodzaken daar vrij hooge grondprijzen te stellen, zal de heer H. de Jong vragen. Mijn antwoord luidt; de Ge meente zal wel wijzer zijn. Zij zal niet zelve doen wat zij indertijd aan de Bouwmaatschap pij heeft opgelegd. Er zullen wegen aange legd worden, wanneer en voorzoover er aan vragen om grond inkomen. Overigens zullen de geprojecteerde wegen, gis ik, op de ter reinen gemarkeerd worden door aanplanting der boomen. Immers, deze hebben gerui men tijd noodig om wasdom te verkrijgen, getuige den droeven aanblik der boomen in het Bergkwartier en langs den nieuwen weg naar Birkhoven. En de industrieele terreinen, het arbei derskwartier, enz. Naar mijn meening zullen daarvoor be stemd worden de gronden nabij de Eem. Wordt deze rivier genormaliseerd en wordt in een niet verwijderde toekomst een water weg gemaakt naar de Geldersche vallei, dan zijn deze gronden als het ware aangewezen voor het fabriekswezen. Zooals onze Burge meester terecht reeds opgemerkt heeft, ligt de toekomst onzer Gemeente in die richting. Ik ben overtuigd, dat bijv. over 25 jaren Amersfoort een gansch ander stadsbeeld zal vertoonen dan nu, dat er van blij venden achteruitgang of zelfs stilstand in het zielen tal geen vrees behoeft te zijn. Om die voor uitgang te bevorderen, zal het Gemeentelijk grondbedrijf krachtig uitgebreid moeten wor den, zooals dan ook door het Gemeentebe stuur getracht wordt te doen. Uit dit oog punt is ernstig te betreuren, dat de aankoop van «Nimmerdor* van hoogerhand is gestuit. Onpartijdige ingezetenen, die deelnemen aan adresbewegingen om ook dezen grond aankoop van hooger hand te doen stuiten, op grond van het algemeen belang, bevinden zich naar mijne meening op den verkeerden weg, en mochten niet uit het oog verliezen, dat niet zij, doch de Gemeentelijke autori teiten den plicht en de verantwoordelijkheid dragen voor de toekomst van Amersfoort. De beide bedoelde schrijvers der artikelen in dit blad zijn van meening, dat te dezer zake méér licht van officieele zijde aan de ingezetenen verstrekt had behooren te worden. Maar zij vergeten daarbij, dat de behandeling van grondaankoop vooral wanneer de Gemeente koopster zal zijn met veel be leid moet geschieden, en geen slapende hon den mag doen ontwaken. Heeren grond speculanten, uit den aard van hun bedrijf, doen toch al genoeg hun best om zulke aankoopen te doen mislukken. Het spreekt wel van zelf, dat zij de krachtigste bestrijders zijn van Gemeentelijk grondbedrijfzooals ook hier thans weer gebleken is. Het Gemeentebestuur schijnt den knoop te willen doorhakken, en zelve de verbete ring en bestrating op zich te nemen van de zoo even beschreven wegenalthans met den Ouden Soesterweg is al een aanvang gemaakt, en de rest zal wel spoedig volgen. Het wil mij toeschijnen, dat op den duurde kosten, hieraan besteed, billijkerwijs ten laste van het grondbedrijf gebracht zouden kunnen worden. Dit zou een tweede voordeel van het stelsel in onze Gemeente voorstellen. Ten slotte de financieele regeling van het grondbedrijf. Ik stel mij voor, dat in een afzonderlijke boekhouding alle uitgaven opgenomen worden voor aankoop van grond, verbetering en aanleg van wegen, gas- en waterleiding, benevens jaarlijks de rente-last der gebezigde kapitalen. Van tijd tot tijd bijv. eenmaal in de vijf jaren wordt door een commissie van beëedigde deskundigen een taxatie vast gesteld van de contante verkoopswaarde van alle terreinen in het bezit der Gemeente. Alsdan worden de baten en de lasten van het grondbedrijf, in zijn geheel, tegenover elkander geplaatst. Een vaststaand feit is het gebleken, bij alle gemeentelijke grondbedrijven, zoowel in ons land als in het buitenland, dat bij zoodanige verrekening de baten steeds de lasten overtroffen hebben. Wel is waar is onze Gemeente niet op het gunstigste tijdstip met haar grondbedrijf aangevangen, maar ieder later tijdstip van aanvang zal steeds ongunstiger worden. Thans kan nog worden gered, hetgeen er nog te redden valt. Mocht dus in onze Gemeente éen of enkele malen die verrekening een nadeelig saldo opleveren, dan nóg kan op goeden grond (getuige de verkoop op «Birkhoven* van 6000 M2 grond a f 1 den M2, gekocht a 14 centenvoorspeld worden, dat dit tekort niet groot zal zijn. Wordt dit eventueel tekort dan gebracht ten laste van de Gemeente-begrootingen der vijf

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1913 | | pagina 1