Donderdag 6
Maart 1913.
No. 8232.
62e Jaargang.
Stadsnieuws.
AMERSFOORTSCHE COURANT.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff
HOOFD REDACTEUR
F. J. FHETEHIES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag--, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f i.
franco per post fi. 15. Advertentiën t6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 1—5 regels /1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden In rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
XORT&GRAOST 9.
Postbus 9.
KENNISGEVINGEN.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort,
maken bekend, dat in de maand Maart in
deze Gemeente zal worden gehouden een alge-
meene
Woningtelling.
De ingezetenen worden uitgenoodigd, alle ge
vraagde inlichtingen aan de met de telling be
laste personen Ie verstrekken.
Dezo personen zijn voorzien van een door den
Gemeente-Becretaris onderteekend legitimatie
bewijs, hetwelk zij, desgevorderd, verplicht zijn
te toonen.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
Van RANDWIJCK.
De Secretaris,
J. D. WERKMAN.
Burgemeester en Wethouders van Amerifoort,
Gelet op art. 37 der Drankwet,
brengen ter openbare kennis:
lo. dat bij hen is ingediend een verzoekschrift
om verlof tot verkoop van alcoholhoudenden,
anderen dan sterkedrank, voor gebruik ter
plaatse van verkoop, door WILLEM IIUISKES,
van beroep metselaar, wonende te Rotterdam,
in de beneden voorlokaliteit van het perceel,
Lieve Vrouwe kerkhof, hoek Breedestraat no.
15 te Amersfoort;
2o. dat binnen twee weken na deze bekend
making ieder tegen het verleenen van het ver
lof schriftelijke bezwaren by Burgemeester en
Wethouders kan inbrengen.
Amersfoort, 5 Maart 1913.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
Van RANDWIJCK,
De Secretaris,
J. D. WERKMAN.
'11 Uitkomst voor veleu.
Half Januari werd hier weer ter sprake
gebracht of het niet mogelijk zou wezen,
door het oprichten van een Centrale keuken
voor vele gezinnen de taak van de huis
vrouw te verlichten, te zorgen, dat door
samenwerking menig onaangenaam oogen
blikje wordt voorkomen.
Een twintigtal belangstellenden heeft een
paar malen hierover van gedachten gewis
seld en het mag al aanstonds gezegd, dat
het »zooveel hoofden, zooveel zinnen* dit
maal heeft geleid tot een zeer goede uit
komst. Wat de een niet wist, wist de an
der; sommigen hebben elders schriftelijke
inlichtingen gewonnen enkelen bezochten de
Centrale keukens in andere plaatsen en heb
ben er de geheele inrichting, ook het ad
ministratieve gedeelte, in de puntjes opge
nomen en voegden bij dit theoretisch onder
zoek een practischzij gebruikten er een
middagmaal en waren eenstemmig in hun
lof. Niemand had te voren haar of zijn
komst gemelder kan dus geen sprake van
zijn, dat er iets bijzonders kon klaargemaakt
worden.
Hetgeen in die inrichtingen wordt gebo
den, is een gezonde maaltijd, bereid door
een bekwame kookster, onder deskundig
toezichtalleen eerste kwaliteit voedings
middelen worden gebruikt en er worden
flinke porties gegeven.
Het zijn geen volksgaarkeukens, maar
gelegenheden om een goedkoop, voor veler
beurs bereikbaar en toch degelijk maal te
verschaffeneen goede burgerpot* in den
waren zin des woords.
Wilt ge eens een menu zien van een der
keukens, dan volge hier zoo'n weeklijstje
ZONDAG.
MAANDAG.
DINSDAG.
WOENSDAG.
Blinde vinken. Doperwten,
Koffiepudding met vanille
saus.
Runderlappen. Bruine boo-
nen. Vermicelli met citroen.
Erwtensoep. Rijst met
appels.
Macaroni-schotel met ham
en kaas. Gehakt. Groene
kooltjes.
DONDERDAG. Boeuf. Gestoofde peren. Drie
in de pan.
VRIJDAG. Haché of Gebakken visch.
Roode kool. Broodpudding
met stroopsaus.
ZATERDAG. Varkensklapstuk. Boeren
kool. Griesmeelpudding met
rozijnen.
En wat een portie wel kost Waarschijn
lijk komt een portie groente, aardappelen
en toespijs geen liflafje op 40 cent,
met inbegrip van bushuur, thuisbezorgen,
terughalen en schoonmaken. Vleesch kan
naar believen worden bijbesteld en komt op
18 cent per ons; maar 't kan, evenals de
toespijs, ook worden weggelaten. De juiste
prijs voor Amersfoort kan natuurlijk nog
niet worden bepaald, doch maakt ten hoogste
een paar centen verschil. Wanneer men de
bus zelf doet halen en terug bezorgen, dan
komt de portie groente, aardappelen en toe
spijs goedkooper.
Laat er ons aanstonds bijvoegen, dat de
porties niet krap worden toegemeten, doch
zóo groot zijn, dat een gezin van man,
vrouw en twee kinderen best kan toekomen
met drie porties.
Wat 'n rust voor de huisvrouw om. als
de gedienstige ziek is of soms op »stel en
sprong* heengaat, niet verplicht te zijn zelf
voor 't eten te moeten zorgen. Slechts 'n
boodschap of 'n telefoontje naar de keuken
en men is verzekerd, op tijd een smakelijk
toebereid en niet duur maal gereed te vin
den.
Hoe heerlijk voor de vrouw des huizes,
eigenlijk voor 't geheele gezin, dat de vrije
Zondagmiddag voor de gedienstige niet
voor moeder behoeft te beteekenen juist
dan 't meest bezig te moeten zijn en dus tegen
etenstijd doodmoe te wezen wat 'n genot
voor allen, dat zij zich even onbezorgd als
de andere huisgenooten aan tafel kan zetten
Maar kom, laat ons al de voordeelen en
't gemak van zoo'n Centrale keuken nog
niet weer gaan opsommen, waar elke vrouw
die even goed begrijpt als gevoelt.
Laat ons liever mededeelen, tot welke
conclusie het voorloopig comité is gekomen
ten opzichte van de mogelijkheid om ook
hier zoo'n keuken op te richten.
Naar zijn meening bestaat die moge
lijkheid wel degelijker zijn hier onge-
huwden en andere categorieën van stadge-
nooten genoeg dan dat de keuken hier niet
alleen kan worden opgericht dat is
geen kunst; daarvoor is een een betrekke
lijk klein kapitaal noodig maar dat ze
ook in stand kan blijven.
Doch eer dat kapitaal wordt vastgelegd
in potjes en pannetjes en al het verdere
gerief; eer een in elk opzicht zeer geschikt
huis wordt gehuurd en geheel voor het doel
ingericht; eer personeel wordt aangenomen,
zou het comité gaarne van stadgenooten
bewijzen van instemming met zijn pogen,
persoonlijke of schriftelijke sympathie-be
tuigingen wenschen te ontvangen opdat het
eenigszins het gevoel krijgt: »kijk, er be
staat hier werkelijk behoefte aan zoo'n in
richting als ze er reeds was, dan zou die
en die er beslist gebruik van maken*.
Zijn er nu ongehuwde ambtenaren, die,
in plaats van »so mutterseelen allein* op
hun kamer te eten, samen uit de Centrale
keuken willen middagmalen om beurten bij
een collegazijn er families, die de groote
meid* willen afschaffen (waardoor toch al
licht een f 300 a f 400 per jaar wordt be
spaard) want deze vormen in de eerste
plaats de kern van afnemers eener Cen
trale keuken.
In andere steden ziet men die allen 't
eerst en het trouwst gebruik maken van de
inrichting. Waarom zou Amersfoort dien
regel niet bevestigen
Zij, die de keuken ook nog op andere
wijze willen steunen, kunnen dat doen door
een of meer aandeeltjes te nemen van f io,
die een rente van 4 pCt. afwerpenniet
alleen in naam, maar inderdaadoveral elders
wordt telken jare rente betaald.
Elders moet men voor een bedrag van
f 10 te gelijk aan »zegeltjes« nemen. Die
zegeltjes van 25, 10, 5 en 1 cent doet men
aan de keuken bezorgende waarde en het
aantal der ingeleverde zegeltjes brengt de
administratie op de hoogte, welke spijs en
hoeveel porties er worden verlangd. Hier i9
't plan, de zegeltjes desverkiezende per stuk
verkrijgbaar tc stellen naar 't ons voor
komt een zeer goede maatregel, daar 't niet
ieder convenieert om voor f 10 zegeltjes te
gelijk te koopen.
Ten einde nu hen, die belang stellen in
de oprichting van de keuken in de gelegen
heid te stellen om door een deskundige
theoretisch zoowel als practisch eens 't
een en ander omtrent haar inrichting en
werking te vernemen, heeft de directrice van
een coöperatieve keuken zich bereid ver
klaard, op Donderdag 13 Maart hier een en
ander te komen uiteenzetten in de groote
zaal van »het Valkje* (voor nadere bijzon
derheden raadplege men de advertentie in
dit blad).
't Is geen deftige lezing, maar een soort
causerie, waarbij ieder welkom is en vrijen
toegang heeft die zich de moeite geeft om
even een kaart daartoe te halen bij mevrouw
Tromp van Holst (Soesterweg), mevrouw
Heyligers (Muurhuizen) of mevrouw Reynders
(Wijersstraat). Ook de heeren Bersma (Per-
sijnstraat), Middelburg (Utrechtscheweg 84)
Prins (Plantsoen 2) en Frederiks (Korte-
gracht 9) verstrekken gaarne een bewijs
van toegang.
Op dien avond zal aan het comité uit de
opkomst van stadgenooten blijken, of er
sympathie bestaat voor het doel, te meer,
daar ieder dan in de gelegenheid is om
vragen te doen, welke door de spreekster
gaarne zullen worden beantwoord.
De centrale keuken kan hier opgericht
worden. Aan Amersfoorts ingezetenen is het
thans om door sympathie-betuigingen in
woord of daad 't liefst door beide
te bewijzen, dat men die oprichting ook
wenscht.
te vermenigvuldigen met 323 en het pro
duct te deelen door het aantal weken, dat
de verzekering heeft geduurd.
Een voorbeeld ter verduidelijking.
Voor iemand is sedert zijn 16de jaar pre
mie betaald in de derde loonklasse. Op zijn
50ste jaar wordt hij geheel ongeschikt voor
zijn handwerk bij is invalide geworden.
Voor hem is gedurende 34 X 52 of 1768
weken premie betaald. Het totaal bedrag
dezer premiön is 1768X^0,32 of ruim f 560.
Dit bedrag wordt met 325 vermenigvuldigd.
Men krijgt dan f 182 000. Dit gedeeld door
het aantal weken geeft f 103.
Nu heeft men den grondslag van
zijn invaliditeitsrente gevonden.
Daarbij wordt gevoegd de verhooging,
zijnde 14 pCt. van het totaal der premiën,
dus in dit voorbeeld ongeveer f 79.
De geheele rente zal dus f 104-}-f79 of
f 182 bedragen.
In dit voorbeeld heeft de arbeider zelve
in al die jaren aan premiën betaald 1768 X
f 0.11 of f 194.48.
Aldus »De nieuwe koerier*.
Hoeveel men betaalt en
hoeveel men krijgt.
De Tweede Kamer heeft de Invaliditeits-
en Ouderdomswet afgehandeld. We kunnen
derhalve thans weten, hoeveel betaald moet
worden en hoeveel men ontvangt.
Vooreersthoeveel men befaalt.
Er zijn vijf lounklassen, waarin de vol
gende premiën worden betaald
Week-
premie
20 ct.
24
Jaarloon
ie loonklasse. beneden f 240.
2e v. f 240 tot f 400,
3e r. f 400 tot f 600, 32
4e v. f óoo tot f 900, 40
5e boven f 900, 48
Deze premiën worden betaald door den
werkgever, den patroon. Doch deze is be
voegd, een bepaald gedeelte der premiën af
te houden van het loon van den werknemer,
den arbeider. Hoeveel hij mag afhouden,
hangt af van de loonklasse, waartoe de ar
beider behoort.
Dit is geregeld als volgt
De patroon mag voor de premie van het
weekloon afhouden bij arbeiders in de
ie loonklasse 4 cent.
2e 6
3e 11»
4e 20
5e 24
Zien we thans: hoeveel men ontvangt.
De invaliditeits- of ouderdomsrente, die
men ontvangt, wordt berekend naar een
grondslag en een verhooging.
Den grondslag berekent men door
het totaal bedrag van alle betaalde premies
Ook in Februari van dit jaar vervoerde de
tram weer minder passagiers dan in Louw
maand 1912 en wel 8008tegen 8884; een
achteruitgang dus van 876. De vervoer-
opbrengst was f 402.85, of f 41.50 minder
de totale ontvangsten bedroegen f417.85, of
f 56.72 minderde dagkilometer-opbrengst
was f 8.29, of 0.80 minder.
Morgen zal het vijftig jaar geleden zijn,
dat de eerste proefrit plaats had op de lijn
der Ned. Centraal Spoorweg Maatschappij,
welke nog tot November 1864 slechts liep
van Utrecht tot den IJselbrug.
's Ochtends om 10 uur vertrok uit Utrecht
een met vlaggen en guirlandes versierde
trein, waarin de Directie, ingenieurs en
eenige geïnviteerdeneen gebeurtenis van
belang, die heel wat bekijks had.
Verder dan Amersfoort waagde men zich
nog niet maar de ontvangst was dan ook
schitterend. Aan het station werden de reizi
gers opgewacht door den Burgemeester en
de >muzijk« der schutterij, welke zich ook
deed hooren aan het dejeuner-dinatoir van
30 couverts «aangeregt in de pragrtig met
groen en vlaggen gedecoreerde nieuwe zaal
van W. van Wageningen* (het zaaltje links
van het voormalig hotel Schwommer, op den
hoek van Varkenmarkt en Westsingel).
Na een bezichtiging van de, nog niet ge
restaureerde, Koppelpoort werd om half drie
de terugreis aanvaard, uitgeleid door de
muzijk*.
Den 30 Mei werd een proefrit gedaan over
de geheele lijn en men sloeg de handen
neen over den durf van de velen, die hun
leven waagden bij dit gratis ritje.
De feestelijke opening der lijn had plaats
op 16 Juli 1863. Ook toen achtte men het
voorzichtig de reis maar niet zoo ineens te
doen, doch te Harderwijk tc rusten, waar
een ambulant dejeuner werd genuttigd, waar
voor niet minder dan 300 liefhebbers waren.
De feesttrein, te y uur uit Utrecht ver
trokken, kwam daar zonder ongelukken te
5 uur terug.
De openstelling voor het publiek verkeer
had plaats op 20 Augustus. Menigeen zai
zich nog wel herinneren hoe dien dag Amers
foort feestvierde en feestconcert, vauxhall,
volksspelen en vuurwerk ondanks de hevige
regens, die van 's ochtends half elf neerplas-
ten, »schitterend< slaagden.
Bij de eerste dienstregeling kon men drie
maal per dag uit Utrecht, om 8.32, 1.50 en
8 uur en was dan te Hattem om 11.11,4.34
en 10.31 uit Hattem vertrokken de treinen
om 6 uur, 10.18 en 4.31 en zij kwamen te
Utrecht aan om 8.36, 12.52 en 7.10.
Thans loopen er 29 treinen in beide rich-