Zaterdag 12
April 1913.
No. 8248.
62e Jaargang.
Stadsnieuws.
Citgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
F. J. 7EEDSHIES.
AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f\.—
franco per post f 1.15. Advertention 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieftle- en ontelgenlngs-
advertentien per regel 15 cent Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij adVertentifin van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
KOBTZGRACHT 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVINGEN.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van de ingezetenen dezer
Gemeente, dat de door den Directeur van
's Rijks directe belastingen, enz. te Utrecht exe-
cutoor verklaarde kohieren Nos. en van de
Personnel» belasting
over hot dienstjaar 1913 aan den Ontvanger
van 's Rijks directe belastingen alhier zijn ter
hand gesteld, aan wien ieder verplicht is, zijnen
aanslag op den bij de wet bepaalden voet te
voldoen.
Gedaan en op de daarvoor gebruikelijke
plaatsen aangeplakt te Amersfoort den 10
April 1913.
De Burgemeester voornoemd,
H. W. VAN ES VELD,
VVeth. 1. Burg,
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis, van belanghebbenden, dat
in du Gemeente Abcoude-Proostdij een geval
van miltvuur is voorgekomen.
Amersfoort, 12 April 1913.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDW1JOK.
Voor twee honderd jaar.
11 April 1713.
Wij leven in een jaar van gestadige her
innering aan honderd jaar geleden. Thans
ook eens een herinnering van vóór tweehon
derd jaar.
In den laten avond van 11 April 1713
werd te Utrecht door de gevolmachtigden
der daarbij betrokken Regeeringen het vre-
des-tractaat geteekend, dat een einde maakte
aan den Spaanschcn successie-oorlogopper
vlakkig beschouwd een feit, niet belangwek
kender dan het sluiten van den vrede van
Nijmegen in 1678 of dien van Rijswijk in
1697 alle drie verdragen aan het einde van
met afwisselend geluk met hulp van bond-
genooten tegen Frankrijk gevoerde oorlogen,
waarbij onze Republiek, hoe ernstig soms
bedreigd, ten slotte zonder eenig territoriaal
verlies is staande gebleven. In werkelijkheid
echter is de Utrechtsche vrede voor de ge
beurtenissen der volgende eeuw van veel
grooter belang geweest dan de beide vorige
zij is het keerpunt geworden van onze be-
teekenis in het Statenstelsel van Europa.
Dat de Republiek der Vereenigde Neder
landen door- drie achtereenvolgende kostbare
oorlogen haar krachten had uitgeput cn zij
dus na dezen vrede in de eerste plaats be
hoefte had aan rust en aan herstel van krach
ten, is buiten allen twijfelmaar de wijze
waarop wij tot dien vrede zijn gekomen,
geeft te denken en te leeren. Hier bleek de
waarheid der oudespreuk »Hoogmoedkomt
voor den val«.
Het is bekend, hoe, tijdens het leven van
Willem III, deze ver-vooruitziende Staats
man voortdurend de grootste moeite had
om de Staten-Generaal (en in hoofdzaak de
Staten van Holland) te bewegen tot voort
zetting van den oorlog en trouw aan de
bondgenooten, tot een voor allen eervolle
vrede kon worden verkregen. In 1678 was
dit hem niet gelukt en in 1697 slechts ten
deelezoodra de Staten kans zagen op een
onmiddellijke voordeelen aanbiedenden vrede,
waren zij steeds geneigd, zich aan de alge-
meene zaak te onttrekken. Toen, bij het
begin van den derden oorlog, in 1702,
Willem III onverwacht overleed, was het
dan ook zeer de vraag of de Raadpension-
naris Hoinsius, thans zonder den steun van
zijn Koninklijken vriend, krachtig genoeg
zou zijn om de Staten aan te drijven tot
volharding.
Het liep anders dan verwacht was. Dc
Staatsgezinde partij, welke zich, als vóór
1672, terstond na den dood van Willem III
had meester gemaakt van het oppergezag,
was thans minder snel tot vrede geneigd.
De vorige twee oorlogen waren met afwis
selende kansen gevoerdmaar in dezen
ging, na een paar moeilijke jaren in het
begin, bijna alles voorspoedigalthans het
slot van eiken jaarlijkschen veldtocht bracht
een groote overwinning voor de bondge
nooten, in 1704 Hochstüdt, in 1706 Ramil-
lies, in 1708 Oudenaarde, in 1709 Malpla-
quet, een der bloedigste veldslagen uit onze
geheele geschiedenis, waarbij de Franschen
II 000 en de bondgenooten 23 000 man ver
loren aan dooden en gewonden.
In laatstgenoemden slag had Frankrijk
zijn laatste krachten uitgeput en Koning
Lodewijk XIV, de trotsche Zonnekoning,
deed nu in letterlijken zin om vrede smec
ken, bereid tot alle offers en genoodzaakt,
alle kans op den Spaanschen troon voor
zijn kleinzoon Filips van Anjou op te geven.
Doch nu gebeurde hetgeen, indien Willem
III nog had, geleefd stellig niet gebeurd
zou zijn. Deze, die nooit den oorlog had ge
zocht om wapenroem, maar hem alleen aan
vaardde uit politieke noodzakelijkheid, zou
thans zeker het aanbod van Bodewijk XIV
hebben aangenomen. Maar de thans heer-
schende machten in de Staten-Generaal, en
bepaaldelijk de regeering van Amsterdam
waar mannen als Jludde cn Witsen óf
overleden waren óf zorgvuldig buiten het
bewind werden gehouden dachten er
anders over. Van het eene uiterste waren
zij tot het andere overgeslagennu alles
voorspoedig bleef loopen, wilden zij nog wel
voortgaan, en bij de te Geertruidenberg ge
voerde onderhandelingen in 1709 stelde Buys,
de Amsterdamsche pensionnaris, aan de
Franschen den eisch, dat de Koning, met
handhaving van al het aangebodene, boven
dien zelf zou moeten medewerken om zijn
kleinzoon uit Spanje te verjagen.
Natuurlijk kon van inwilliging van zulk
een eisch geen oogenblik sprake zijn. Frank
rijk trok zich terug, hopende op een betere
toekomst.
En deze kwam, spoediger dan iemand had
verwacht.
De tjvee volgende jaren brachten een
geheelen ommekeer in de Europeeschc ver
houdingen de dood van Keizer Jozef I,
waardoor dietis broeder, de Spaansche troon
pretendent Aartshertog Karei, nu zelf tot
het Keizerschap geroepen werd, en de
Kabinets-wisscling in Engeland, waardoor
Marlborough van het legerbevel werd ont
heven en zijn opvolger Ormond zich van
samenwerking met de bondgenooten ont
hield. Deze beiden, gevoegd bij nog andere
politieke combinaties en bij een gelukkig
krijgsbedrijf van maarschalk Villars in 1712
bij Denain, waren oorzaak, dat onze Repu
bliek zich weldra genoodzaakt zag, zelf naar
den vrede met Frankrijk te verlangen, niet
tegenstaande daarbij de Spaansche troonop
volging aan Filips van Anjou verzekerd
werd en wij voor al onze inspanning en
opofferingen gedurqndc meer dan tien jaren
niet anders konden verwerven dan een nogal
voordeelig handtlsverdrag.
De onderhandelingen over dien vrede
werden gevoerd te Utrecht, maar bij onze
landbestuurders kon geen sprake meer zijn
van de illusie van voor vier jaren, toen zij
den vrede hadden kunnen voorschrijven. De
Fransche abbé De Polignac, die zijn erva
ringen te Geertruidenberg in 1709 niet had
vergeten, maakte hun dit duidelijk met het
sedert historisch gebleven woord >Wij zul
len onderhandelen bij U, over U en zonder
U«.
Den 11 April 1713 werd het tractaat ge
teekend, waarmede onze Staat voorgoed af
scheid nam uit de rij der machthebbenden
in Europa. Men begeerde rust en die kreeg
men, in alle mogelijke opzichten.
Dat in de eerstvolgende twee tientallen
jaren het oordeel onzer eerste Staatslieden
door de buitenlandsche regeeringen nu en
dan toch nog werd gevraagd, geschiedde niet
meer uit achting voor onzen Staat, maar voor
de laatste twee overgebleven mannen uit een
vroeger tijdperk: Heinsius, en later Slingc-
landt. Met diens dood, in 1736, is het alsof
plotseling de Nederlandsche Republiek uit
het Europeesche Statenstelsel verdwijnt. En
kei om financieele redenen werd Europa bij
wijlen aan haar voortbestaan herinnerd.
Het jaar 1713 wijst den datum aan van
onzen politieken valeen eeuw later kwam
het begin der pogingen tot herleving
als onafhankelijke Staat.
H. M. de Koningin wordt 23 April terug
verwacht op Het Loo.
Blijkens de jongste telling zijn er thans in
deze Gemeente rond 5200 woningen.
Het Hoofdbestuur van den Ned. Bond van
Gemeente-ambtenaren heeft besloten, na de
verschijning van de Memorie van antwoord
over de wetsontwerpen tot het verleenen van
Rijks-pensioen aan de Gemeente-ambtenaren
en hunne weduwen en weezen, met kracht dc
actie voort te zetten, opdat dc premie voor
koop van vroegere diensten geheel van de
schouders der ambtenaren afgewenteld
worde. liet is van oordeel, dat de door-
loopende premie van 8 pCt. het uiterste is,
dat door de ambtenaren kan worden gedra
gen.
Tot en met den isen April is een ieder
bevoegd, bij het Gemeentebestuur verbete
ring van de door dat bestuur vastgestelde
Kiezerslijst te vragen, op grond, dat hij zelf
of een ander, in strijd met de wet, daarop
voorkomt, niet voorkomt, of niet behoorlijk
voorkomt.
Ieder, die meent voor kiezer in aanmer
king te kunnen komen, overtuige zich dus
vóór Woensdag 16 April a.s. ter Secretarie
of zijn naam ook inderdaad op de Kiezers
lijst is geplaatst.
Vooral zij, die verhuisden, mogen hierop
wel acht geven.
De akte voor onderwijzer werd behaald
door de heeren D. C. Bakkenes en R. Schuil.
De heer A. Gaasbeek, thans te Utrecht,
staat op de voordracht ter benoeming tot
hoofd der openbare Lagere school te Rheden.
Luitenant H. C. Honig is benoemd tot
adjudant van het 2e bataljon 5e regiment
infanterie.
Wachtmeester K. Duizendstra, van de
Rijschool, is gister bevorderd tot opper
wachtmeester-schermmeester bij die inrichting.
Zoowel de oud-collega's als de leden der
gymnastiek- en schermvereeniging »Sport
Staalt Spieren* maakten gisteravond in een
gezellige bijeenkomst gretig gebruik van
deze bevordering om hem eens extra te
toonen hoezeer ze daarmee zijn ingenomen.
De muziek van het ie regiment huzaren
luisterde het samenzijn op en geleidde den
nieuwen »opper« huiswaarts.
De huisvlijt-tentoonstelling heeft bijna
3000 bezoekers getrokken en is dus ook in
dit opzicht een verblijdend succes voor al
den arbeid, dien de regelings-commissie er
aan wijdde.
De prijsuitdeeling geschiedt morgenavond
in een feestelijke bijeenkomst.
Onder voorzitting van den heer W. H. E.
V r ij d a g werd Donderdag gehouden de 1 ie
ledenvergadering van »IIet Groene Kruis*.
De notulen van 28 Maart werden gelezen
en ongewijzigd vastgesteld met dank aan den
Secretaris, dr. B. J. van E n s t, die daarna
het volgende Jaarverslag uitbracht
Het afgeloopen jaar was voor onze veree-
evenals het vorige, een jaar van
rustige, kalme werkzaamheid zonder belang
rijke, frappante gebeurtenissen.
Op de jongste Algemeene vergadering,
gehouden' op Donderdag 28 Maart 1912,
werden de aftredende Bestuursleden, de hoe
ren Gerritsen, Klomp en Van Enst, herkozen
en daar zij bereid waren opnie.uw hun benoe
ming te aanvaarden, kwam in het Bestuur
der vereeniging geen wijziging.
De toestand onzer.vereeniging blijft gun
stig het ledental blijft voortdurend stijgen.
Wel is de toeneming in leden niet mcerzóo
groot als in de eerste jaren van het bestaan
onzer vereeniging, maar dat is ook niet goed
mogelijk. Dat thans «830 gezinnen lid zijn
van »Het Groene Kruis* dus bijna een
derde van het aantal gezinnen zegt meer
dan iets anders omtrent de erkenning van
het groote nut, dat onze vereeniging sticht.
Een overzicht over den groei onzer ver
eeniging geeft onderstaande tabel.
Het aantal leden bedroeg 1100 in 1905,
1300 in 1906, 1500 in 1907, 1600 in 1908,
1700 in 1909, 1750 in 1910, 1800 in 1911
en 1850 in 1912.
Bleef dus het ledental regelmatig stijgen,
ook het bedrag aan jaarlijkschc contribution
neemt voortdurend toe. Volgens het verslag
van den Penningmeester was dat bedrag in
het afgeloopen jaar f 1893.95, tegen f 1827.79
in het jaar daarvoor en f1805.52 in tg to.
Het bedrag der vrijwillige giften beliep
f219.07, tegen f232.25 in 1911 en f 100.50
in 1910 en vertoont dus ten opzichte van
het vorige ja;»r een kleine vermindering. De
inkomsten waren echter ruim voldoende
om dc loopende uitgaven te bestrijden en
11 pCt. af te lossen op dc schuld, welke nog
op de vereeniging rust.
De wijkverpleging blijft voortdurend de
belangrijkste taak en tevens de meest zegen
rijke van onze vereeniging, vooral ook daarom,
omdat de beide Zusters met groote toewij
ding en met voorbeeldigen ijver hun moeilijk
werk blijven verrichten.
Hoe omvangrijk dat werk is, blijkt wel
uit het feit, dat in het afgeloopen jaar 7390
bezoeken door de Zusters werden afgelegd,
tegen 7210 in het jaar daarvoor, terwijl
4497 keer een patient aan het Wijkgebouw
werd geholpen. In het geheel werd dus on
geveer (2 000 keer door de Zusters hulp
verleend (tegen 11 000 maal in het jaar
daarvoor).
De behandeling der kinderen lijdende aan
favus welke behandeling van de Zusters
veel geduld en toewijding cischt had tot
resultaat, dat ongeveer 20 patientjes geheel
genezen werden, terwijl een 6o-tal onder
behandeling moest blijven.
Na de wijkverpleging moet stellig het in
bruikleen geven van de vorplegings-artikelen
uit ons magazijn als tweede werkzaamheid
van onze vereeniging genoemd worden.
Dat ook daarvan door dc leden een druk
gebruik werd gemaakt, leert onderstaande
tabel.
In 't geheel werd 750 keer een der arti
kelen in bruikleen gegeven en wel
Ondersteken 150 keer, thermometers 120
keer, croup-ketels 100 keer, ijszakken 60
keer, urinaals 55 keer, irrigators 55 keer,
ligstoellen 45 keer, windkussens 40 keer,
glycerine-spuiten 35 keer, inhallatie-toestel-
len 20 keer, ledikanten met tocbchooren 20
keer, enz.
Bij het onderhoud van het magazijn is dit
jaar wederom de noodige zuinigheid betracht,
d.w.z., dat wij karig zijn geweest met het
opnieuw aanschaffen van gummi-waren, ook
zelfs met het in bruikleen geven ervan.
Alle andere verplegings-artikelen zijn steeds
zeer ruim in voorraad en voldoen aan zeer
strenge eischcn.
Het onderhoud van het Wijkgebouw eisch-
te dit jaar geen bijzondere offers uit de kas.
Uit alles blijkt dus, dat onze vereeniging
zich regelmatig blijft ontwikkelen en dat
haar werkkring steeds in omvang en uitge
breidheid toeneemt. I lct lijdt dan ook geen
twijfel, dat dit zoo zal blijven zoolang wij den
steun en de sympathie mogen ondervinden
van de plaatselijke genecsheeren. voor wier
welwillende medewerking wij zeer dankbaar
zijn.
Het Jaarverslag werd vastgesteld, met
dank aan den Secretaris.
Hierna bracht dc Penningmeester, mr. J.
K. II. dc Beaufort, het financieel jaarver
slag uit, dat in ontvangst en uitgaaf sL.lt op
f2441,84s en een goed saldo h'eft van
juist f 5.
