Donderdag 15
Januari 1914.
No. 8364.
63d Jaargang.
LEPEL
VAN HOUTEN'S
AMEBSFOOHTSDEE COURANT.
Uitgave van de Haamlooze Vennootschap „De Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
P. J. 7HEDSRZES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post ƒ1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentlên per regel 15 cent Reclames 1—5 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar bulten
worden In rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. p
Bij advertentien van buiten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
BUREAU:
lOZtTBQRAOBT 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVING
MILITIE.
Oproeping ter inly ving.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien art. 46, 2e lid van het Koninklijk Be
sluit van 5 Augustus 1912 (Staatsblad no. 276)
waarbij o. a. bepaald wordt, dat, indien het
adres van den loteling en dat van zijn vader,
moeder, voogd of curator niet bekend zijn, de
oproeping ter inlijving bij openbare kennisge
ving moet geschieden,
Roept mitsdien
Jacobus Hendrikus Robben,
loteling dezer Gemeente, der lichtiDg 1914, op,
om bij de militie te worden iDgelijfd op Dins
dag 20 Januari 1914, des voormidaage 10 unr,
te Amersfoort in de Gymnastiekzaal van de
Kazerne der Infanterie, aan den Leusderweg
aldaar.
De inlijving zal plaats hebben bij het 16e Re
giment Infanterie.
Amersfoort, 13 Januari 1914.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDVVIJCK.
Middenstandsvoorlichtiug.
1.
De eerste lezing, uitgaande van den Rijks
voorlichtingsdienst voor den middenstand,
werd Dinsdagavond gehouden in »De Arende
door den heer B. W. C. Emons, architect te
Hilversum en lid van die commissie.
Zij werd bijgewoond door den Secretaris
der Gemeente, éen Raadslid, de Directeuren
der Hoogere Burgerschool, der Ambachts
school en der Handelsschool, de voltallige
Besturen van »Handel en Nijverheid» en van
»De Hanze* en een 15-tal middenstanders;
in het geheel een 30-tal of nog minder dan
de helft der persoonlijke uitnoodigingen, die,
naast de algemeene uitnoodiging in alle
plaatselijke bladen, werden verzonden.
Men zou er toe komen, te veronderstellen,
dat de middenstanders, wier'aandacht reeds
drie weken geleden werd gevestigd op deze
twee lezingen, niet bijster veel belang stellen
in hun standsbelangen.
De heer L. J. K r o o k, Voorzitter van
>Handel en Nijverheid», opende kwart na
achten de bijeenkomst en sprak na zijn wel
komstwoord den wensch uit, dat het pas
ingetreden nieuwe jaar voor de middenstan
ders bijzonder rijk mocht zijn aan gezond
heid, opgeruimdheid en tevredenheid, welke
laatste vooral hij van zóo bijzonder groote
beteekenis acht voor den hapdeldrij venden
en den industrieelen middenstand.
De heer Emons, hierna het woord ver
krijgend, zeide, dat hij zou spreken over
organisatie van meestercursussen, oprichting
van vakscholen, en leerlingwezen.
De onderwerpen van deze bespreking zijn
mij uit het hart geweld en ik wil trachten
u aan te geven hoe ik denk, dat deze zaken
In een naar ik hoop niet verre toekomst be-
hooren geregeld.
Het is noodig, dat de middenstanders zei
ven beginnen met te ijveren voor de op
richting van vakscholen, die, op enkele
plaatsen na, hier te lande nog niet bestaan
en, waar ze bestaan, niet zóo zijn ingericht,
dat de middenstand in al zijn geledingen er
baat bij heeft.
Als ik den toestand onder de oogen zie,
kom ik niet met zoetigheden of fijne kluifjes.
Hier en daar zal ik harde waarheden moeten
zeggen en ik verzoek u, daarbij indachtig te
zijn aan het spreekwoord van de zachte
heelmeesters. Ik hoop, dat gij straks zult
doen blijken, het niet met mij eens te zijn
en dat gij tal van vragen zult stellen, die
ik naar vermogen zal beantwoorden.
In de vroegere tijden dan werd het hand
werk geleerd in de werkplaatsen, waar de
leerjongens werden toevertrouwd aan hen,
die meesters waren in hun vak en door hun
gilde als meester werden erkend. Dat deze
vakopleiding goed was, bewijzen de proefstuk
IS GENOEG OM EEN KOP
HEERLIJKE CHOCOLADE
TE BEREIDEN
ken, veelal kunststukken, die nog in grooten
getale aanwezig zijn.
In het einde der 19e eeuw is deze soort
opleiding gansch verdwenen en hoe langer
zoo meer is zij toevertrouwd aan zooge
naamde patroons, die echter zelf hun vak
niet verstonden.
De schromelijke achteruitgang van het
handwerk heeft doen zinnen op midde
len om de vakopleiding te verbeteren en
thans zijn er weer kunst- en handwerkplaat-
sen, die worden geleid door vakkundige
patroons en die met eére mogen worden
genoemd.
Doch niet alle patroons zijn ook maar
een beetje goed onderlegd. Te zeer bestaat
de lust om veel en goedkoop werk te leve
ren er is geen tijd om een goed werkstuk
te makenin bijna elk ambacht voeren
thans de machines den boventoon, ten ge
volge waarvan menig werkman hoe langer
zoo meer wordt een soort onderdeel van de
machine, welke hij van den vroegen ochtend
tot den laten avond, dag in dag uit, be
dient en de waardelooze en stijllooze artike
len doen opgeld bij het groote publiek.
En wat de vakscholen betreft, is het óok
niet alles zóo als het wel behoorde te wezen
en ook kon zijn. De programma's dier scholen
zijn te zeer gebaseerd op zoogenaamd alge
meene ontwikkeling, hetgeen veelal ten ge
volge heeft, dat de leerlingen van alles iets
weten, doch niets grondig kennen. Ook is
het onderwijs te zeer klassikaal, zoodat als
't ware slechts de zeer vluggen en buiten
gewoon begaafden er van kunnen profiteeren.
Ik acht het mijn plicht, als afgezant van
den Rijks-voorlichtingsdienst de patroons er
op te wijzen, dat zij zichzelven hebben aan
te pakken en zij niet alles moeten verwach
ten van het Rijk.
De oude patroons kunnen niet meekomen
met het huidig vakonderwijs, gesteld al, dat
zij weer wilden plaats nemen op de school
banken. Zij moeten zich onderling helpen
door vakpatroons-cursussen, die ten slotte
prijsvragen uitschrijven, en onderlinge vak-
tentoonstellinkjes houden, in de jury waarvan
vakgenooten van buiten moeten zitting ne
men. Zij behooren dus te beoefenen selfhelp
in den besten zin des woords en bewijzen
geven van saamhoorigheid. Eerst dan kunnen
zij, en met reden en ook met kans op succes,
steun vragen aan de overheid van stad,
provincie en land.
De Regeering heeft reeds lang getoond,
rekening te willen houden met den midden
stand en zijn belangen, doch zij wil, dat hij
toone, dat het hem ernst is. Heeft de mid
denstand dit getoond dan pas kan hij vragen
om bescherming tegen oneerlijke concurren
tie, wettelijke winkelsluiting, snel en goed
koop recht, invoering van partieele bestek
ken, oprichting van handelscrediet-banken,
vermindering van Personeele belasting voor
bedrijfs- of neringslokalen, oprichting van
vak- en handelsscholen, enz.
De Regeering erkent ten volle, dat de
middenstand is de kern, de ruggegraat der
maatschappij, de spil om welke alles draait.
Helpt uzelven, doet het spoedig, steekt
beide handen uit de mouwen.
Werpt van u vakhaat en broodnijd en leert
verdraagzaam te zijn tegenover uw vakge
nooten, die immers de zelfde belangen heb
ben als gij en dus ook uw belangen dienen.
Werpt van u de valsche schaamte, erkent
uw onkunde, die niet uw schuld is, doch
geweten moet worden aan uw onvoldoende
vakopleiding.
Wilt toch studeeren, aanhoudend en voort
durend, en oefent u toch óok in uw val
administratie, die ge nooit te licht moogi
tellen.
Neemt ter hand de oprichting van krachtige
vakbonden richt in kleine, doch goede vak
tentoonstellingen zorgt voor vakopvoeding
voor uw kinderen, die uw opvolgers moeten
en zullen worden.
De jongere patroons kunnen gemakkelijker
de vak-ambachtsscholen en de meester-cur
sussen volgen. Maar ook zij moeten de
handen vertrouwend ineenslaan
Hulp is thans voldoende aanwezig. Hoog
staande vakleeraren en zeer bekwame
patroons zijn gereed om de examens af te
nemen.
Indien de specialiseering der bedrijven
meer wordt doorgevoerd, zullen tevens haat
en afgunst wijken voor waardeering.
Door uw medewerking, uw persoonlijk
optreden, kan de werkplaats, na ambachts
school en vakschool, weer worden de kweek
plaats voor het bedrijf of de nering in alle
volmaaktheid.
Gij kunt geen courant opnemen of ge
leest er in meer dan éen advertentie van
dezen inhoudGevraagd bekwame werk
lieden».
Gevraagd; steeds maar gevraagd, om 't
even ot het geldt een bakker, een timmer
man, een kleermaker, een kantoorklerk, een
winkelbediende, een dienstbode, of wat dan
ook.
Vraagt maar en hoe meer ge vraagt, des
te meer zult gij ervaren, dat werkelijk b e-
k w a m e werklieden uitermate schaars zijn.
En toch wordt in onze dagen al het mo
gelijke gedaan om de werknemers, van welke
categorie ook, te ontwikkelen. Er zijn goede
scholen de opvoeding is veel verbeterd tal
van goede sociale wetten zijn ingevoerd er
wordt veel gedaan voor opleiding in de werk
plaats er zijn vakteeken-cursussen er wordt
onderwijs gegeven in boekhoudencr is vak- 1 minst over hun patroons.
onderwijs voor meisjes, en wat niet al.
Er worden diploma's uitgereikt zonder tal
en tóch, bekwame werklieden zijn helaas zeer
schaars.
Wel vinden we, zeer sporadisch, enkele
bekwame jongelieden. Gelukkig de patroon,
die ze krijgtgelukkig de jongeman, die bij
een bekwaam patroon-vakman komt en leer
gierig genoeg is om naast de theorie, van
welke hij althans eenig begrip heeft, de
practijk van bet vak te leeren.
Die leergierig genoeg is en eenvoudig ge
noeg. Immers zoo'n jongmensch verbeeldt
zich in den regel, reeds een heele bolleboos
te zijn. terwijl hij inderdaad niet voldoende
practisch is onderlegd om naast den vakman
te kunnen staan en met hem mee op te wer
ken. Op kantoor, in ambacht of winkel kan
hem geen tijd gelaten om ook de practijk
zich eigen te maken. Vlug werken is im
mers de leuze; de vaak moordende concur
rentie dwingt immers tot spoedig en veel
en goedkoop leveren.
Aan den anderen kant vragen de jongens,
die van een vakschool komen, al dadelijk te
veel loon en, wat erger nog is, zij verbeel
den zich, volslagen vakman te zijn. Geldver-
dienen, is hun hoofddoel. Leeren, het vak
waarin zij hun levensbestaan zullen vinden
in den grond leeren, is niet hun leuze. Geld-
verdienen om te kunnen genieten en nog
maals genieten.
Oók zijn er helaas veel ouders, die hun
kinderen de volledige voor-opleiding niet
kunnen doen geven vooral uit groote ge
zinnen moeten de oudere kinderen al zoo
spoedig mogelijk meeverdienen. Maar ook
kinderen uit kleine gezinnen krijgen niet
altijd de zoo broodnoodige voor-opleiding.
Hier schuilt de kwaal hierin, dat tal van
ouders uit den arbeidersstand, den kleinen
burgerstand, maar ook den hoogeren bur
gerstand, leven ver boven hun stand. Dezul
ken redeneeren, dat hun kind het tekort wel
zal bijspijkeren, dat alles wel terecht zal
komen. Voor hen is geld hoofdzaak, hun
kind slechts bijzaak.
Ik heb zelfs eens van zoo'n soort vader
moeten hoorentOch, meneer, maak u toch
niet zoo druk. Al dat ploeteren, is tóch niet
meer noodig. Er zijn al zoo veel sociale
wetter, en er komen er nog meer. We heb
ben dus tóch geen kans meer, broodeloos te
worden».
Is het geen ijselijk teeken des tijds, dat
er, niet alleen 's Zondags, doch ook 's avonds
van eiken werkdag geen verschil in stand is
te zien? Boezeroen en pet ziet men nauwe
lijks meer de werkman gaat met een sigaar
in 't hoofd naar zijn karwei. Jak en rok zijn
verwisseld voor een flodderig confectie-pakje.
En het jonge geslacht is bijna heelemaal
niet meer te begrijpen. Het begrijpt trou
wens zichzelyen en zijn belangen niet en
denkt slechts aan pleiziertjes. Vakstudie acht
het absoluut overbodig; den drang om
vooruit te komen, mist hetslechts sport,
café, tooneel, bioscoop hebben zijn aandacht.
Vooral de bioscoop, in de donkerte waarvan
zij zich heer en dame wanen, worden door
het opkomend geslacht druk bezocht. Zeker,
van een goede bioscoop-voorstelling kan veel
en goed onderwijs, ook vakonderwijs, uit
gaan doch er zijn, jammer genoeg, nog bijna
geen leerzame films en men aast veel meer
op sensationeele voorstellingen, waardoor
hartstochten opgewekt en zenuwen geprikkeld
worden, doch de liefde tot het vak niet
wordt aangewakkerd.
Voor di- gelijk zeer twijfelachtig genoegen
is er steeds geld, óok bij hen, die beweren,
dat zij hun meisje of jongen niet kunnen
zenden naar een vakschool.
Kan men treuriger verschijnsel van dege
neratie bedenken Waar moet dat heen.
Het liefst worden de kinderen loopjongen
of loopmeisje en hun hoogste wensch is, de
boodschappen per rijwiel te doen. En wat ze
daarbij leeren Ze zijn met hun neus bij alle
nieuwtjes en kakelen heel den dag met jan
en alleman over alles en nog watniet het