r
4
Stadsnieuws.
Er zijn nog andere factoren, die de werk
plaateen niet doen'zijn goede leerplaateen.
Zóo do goedkoope bazars on de waren-
buizen, die de menschen lecren prullen te
gebruiken in plaats van solied goed men
weet wel, dat goedkoop is duurkoop, doch
slaat dit wijze en volkomen ware spreekwoord
in den wind.
Zóo het bederven van het ambacht, dat
wel het sterkst spreekt' uit de aannemerij.
Menschen, die het woord niet kunnen spellen,
geven zich zonüer blikken of blozen uit voor
aannemer cn hun principalen gunnen hun
de aanneming, al staat er .ook plechtig in
bet bestek, dat de gtinning ia beraad zal
worden gehouden. Wat is het gevolg Van
zulk gedoe? Dat wordt gesmokkeld met
kwaliteit zoowel al» kwantiteit. Er. wordt
slechts gevraagd naar den laagsten inschrij
ver, of liever of diens borgen soliede zijn.
Administratie wordt natuurlijk niet gehou
den vakkennis is niet noodigkleine baas
jes, beunhaasjes, losloopend werkvolk en
jongens voeren het werk uit.
Het spreekt vanzelf, dat die jongens daar
óok geen vakopleiding krijgen, eerder leeren
knoeien.
Goede vakopleiding kunnen jongens alleen
krijgen als zij worden gevormd op goede
vakscholen en daarna worden toevertrouwd
aan een bekwaam patroon.
Daartoe is noodig oprichting van vak
scholen op velerlei gebied in zooveel moge
lijk plaatsen en althans in zekere centra des
lands, waarvan bet onderwijs, in overleg met
de overheid geregeld door de leeraren, door
practici en hoogstaande patroons, moet aan
sluiten bij avond- en handelsscholen, met de
best mogelijke leeraren en het laagst moge
lijke schoolgeldmaar dan ook met de
verplichting voor den middenstand om
die scholen te laten bezoeken door hun
kinderen.
Daardoor zullen ambacht, nering en be
drijf in eere worden hersteld.
Is 't niet diep treurig, dat men moet
constateeren, dat er zeer veel middenstan
ders zijn, die neerzien op de ambachten en
bedrijven, zelfs al zijn zijzelven en hun
ouders en grootouders daarin opgegroeid;
die het kwalijk nemen als men hen herinnert
aan hun afkomst.
De m'ddenstaud geeft gaarne af op de
organisatie der arbeiders, in stede van eer
bied tc hebben voor dit luisteren naar het
»vereenigt u«.
De middenstanders zijn vaak bezield door
den dommen grootheidswaanzin, die hen doet
meenen, dat hun kroost te goed is voor
handenarbeid, die toch óok veredelt en is
een integreerend deel der samenleving.
Zorgt voor het voortbestaan van uw stand,
de kern der maatschappij, de eer uwer
familie.
Het is niet goed, dokters en advocaten te
kweekenook die markt is reeds zoetjesaan
overvoerd. En per slot van rekening is dit
uw stand niet. Een kind van zeer bijzondere
gaven mag gerust trachten, een hoog Staats
ambt te veroveren en zal daarin stellig ook
slagen. Maar waartoe dat jagen naar de
Staatsruif; waartoe dat maken van middel
matig aangelegden en zelfs dommen tot ver
ongelukten
Hoeveel ouders zwoegen om hun kind op
te voeden tot iets het doet er niet toe,
wat boven hun stand, terwijl hot kind wel
wil, doch niet kan en dus tijd en moeite en
ontberingen verloren zijn en van het k:nd,
dat in den eigen stand best zou zijn terecht
gekomen, is gemaakt een onbruikbaar mensch,
dat zich dikwijls schaamt over zijn ouders.
Het is dc plicht der middenstanders, schou
der aan schouder te strijden voor een goede
vakopleiding hunner kinderen. Doen zij dit
dan zullen Gemeente, Provincie en Rijk geer.
oogenblik aarzelen, steun tc verleenen. Doch
eerst spreke het particulier initiatief; eerst
blijke, dat dc middenstanders zelf iets over
hebben voor de toekomst van hen, die hun
toch het allernaast staan.
De Landsregeering toont reeds de leer
lingen in ambacht en bedrijf in bescherming
te willen nemen en de Regeeringen van
Provincie en Gemeente zullen niet achterwege
blijven mits alle handeldrijvende en indus-
trieele middenstanders meewerken en in toe
passing brengen het: éen voor allen, allen
voor een. Het particulier initiatief, de self-
help, moet voorgaan.
Het is ook noodzakelijk, dat de leerlingen
meer onder controle komen. Tiras doen ze
veelal hetgeen ze willen, leerer. hetgeen
hun het aangenaamst lijkt. Komen ze bij
een patroon, die een beetje te veel naar hun
zin op hen toeziet, die hen vooruit wil hel
pen en voor hen dat deel van het werk uit
kiest, dat naar zijn eerlijke overtuiging het
best past in den leergang, dan weten ze het
thuis wel zóo aan tc leggen, dat de ouders
hen doen bij een patroon, die zich minder
aan hen laat gelegen leggen. Oók verande
ren zij van patroon als een ander hun een
kleinigheid meer loon betaalt. Dat ze door
die verandering een onderbreking krijgen ip
de opleiding, wat schort het hun. Weer
anderen probeeren dc beroemde twaalf am
bachten en zijn alras volleerd alsstraat
slijper.
Het leerlingwezen Is hier te lande abso
luut vrijde patroons zijn echter door de
Arbeidswetten gebonden in een soms zeer
knellenden band.
Ik zou het leerlingwezen verplichtend wil
len stellen. De keuze van vak of ambacht
zij natuurlijk volkomen vrij, doch daarna sta
de leerling onder Staatstoezicht, even sterk
als de patroon.
De Leerplichtwet zegt, dat ieder normaal
kind tot zijn 13de jaar de school moet be
zoeken. Ik zou wenschen, dat onmiddellijk
na het verlaten der Lagere school de leer
ling 2V2 jaar een school moest bezoeken
geëigend voor het vak, dat hij koos, dar
wel gedurende dien tijd werd toevertrouwd
aan een bekwaam patroon, die de gave be
zit, vakonderricht te geven, en dat strafbaar
werden gesteld de ouders zoowel als de pa
troon, die deze vakopleiding onmogelijk ma
ken. De Staat vergoede het tijdverlies van
den patroon.
Het loon Worde niet uitgekeerd volgens
een tabel, op dien leeftijd zooveel en op dien
leeftijd per se zooveel, doch naar bekwaam
heid.
Hierna tot het 17e of 18e jaar herhaling»-
onderwijs, waarbij óok en vooral boekhouden,
Na 10 jaar zal men op die wijze werkelijk
bekwame vaklieden hebben gevormd en zal
niemand zich meer schamen voor handen
arbeid of er een heke) aan hebben, dat hij
is een aanstaand werkman, kantoorbediende,
dienstbode, winkeljuffrouw, enz.
Het zal veel moeite en veel geld kosten,
doch rijken oogst afwerpen en als de mid
denstanders voorgaan en branche-patroons-
vereenigingen oprichten, als zij zelf de fun
deering leggen, op den grondslag van on
derling vertrouwen, selfhèlp, en liefde tot
vak, nering of bedrijf," dan zullen Gemeente
en Provincie en Rijk zwichten voor den
middenstandsdrang en het gebouw voltooien.
Alsnu werd gelegenheid gegeven, vragen
te stellen of van gedachten te wisselen met
den inleider.
De heer Scheffers had met belang
stelling kennis genomen van het plan om
de vakleerlingen onmiddellijk na het door-
loopen der Lagere school vakschoolonderwijs
te doen volgen. Doch hoe moet dit gaan als
de ouders de verdienste van den jongen of
het meisje niet kunnen missen. Ligt het niet
op den weg van de middenstands-vereeni-
gingen of van andere corporatiën om die
loonderving te vergoeden aan de oudera?
De heer E m o n s herinnerde, reeds te heb
ben gezegd, dat het voortgezet onderwijs,
behalve zoo goed mogelijk, ook zoo goed
koop mogelijk moet wezen. Welnu, er zijn
reeds vereenigingen, die deze loonderving
vergoeden en reeds worden kinderen van
min- en onvermogenden, die zulks verdie
nen, zelfs kosteloos tóegelaten tot dergelijke
scholen. Iets anders is of de ouders, begrijpend
dat de toekomst van hun kind zooveel beter
wordt verzekerd, zich deze opoffering niet
zelf zullen getroosten.
Er zijn bovendien in den arbeidersstand
ook nog menschen, die niet handelen als
deze andere werklieden, die er maar op uit
zijn, zoo weinig mogelijk vakkennis te be
zitten, zooveel mogelijk te lanterfanten en
lui te zijn, zoo hard mogelijk te roepen om
meer loon en korteren werktijd.
De heer Stenfert: Moet de Staat, door
den voortgezetten leerplicht, nóg meer dan
thans beslag leggen op het kind, het du9
nóg meer onttrekken aan het ouderlijk ge
zag, nóg meer treden in de rechten, die al
leen zij die der ouders?
De heer Eraons: Ik zie volstrekt niet
in, dat de Staat hierdoor het kind zou ont
trekken aan het ouderlijk gezag en zou tre
den in de rechten der ouders. Dezen blijven
het volle recht behouden om hun kind op te
voeden tot loopjongen en straatslijper, tot
een stumper die nergens voor deugt, tot een
verongelukte een haltblanksheer. Doch geven
zij hun kind ergens ter opleiding in een vak
dan moeten zij strafbaar zijn als zij die op
leiding onmogelijk maken door het kind thuis
te houden of door het in een ander vak te
zenden omdat daar, door de eene of andc/e
veelal tijdelijke oorzaak, een kleinigheid meer
loon wordt betaald.
Zoodra de tijd zal zijn gekomen waarin
niemand meer stiefvaderlijk optreedt tegen
zijn eigen kind, zal deze leerdwang worden
opgeheven.
De heer K r o o k stelde het zeer op prijs,
deze eerste federatieve vergadering van
Handel en Nijverheid* en >De Hanze* te
hebben mogen openen en verzocht den Voor
zitter van laatstgenoemde vereeniging, de
bijeenkomst te sluiten.
De heer Scheffers dankte den inleider,
die menige harde waarheid heeft gezegd en
heeft gewezen op menige wondeplek, doch
die ook heeft aangegeven de middelen ter
genezing.
De middenstand heeft op de eerste, de
tweede en de derde plaats noodig organisa
tie, organisatie en organisatie, en daarnaast
onderling vertrouwen.
De middenstand is 15 jaren tc laat be
gonnen met zich te organiseeren en met te
bedenken, dat vakbroeders niet steeds en
altijd behoeven te zijn concurrenten en brood- 1
dieven. Hij begint thans te ontwaken en de
organisatie-geest is thans zelfs zeer vaardig.
Ook hier ter stede zijn tamelijk bloeiende
organisaties, die echter nog niet volkomen
begrijpen, dat zij óok behoefte hebben aan
ontwikkeling en wier leden niet beseffen ot
niet willen erkennen, dat zij vakkennis te
eenen male missen. Dit bleek onder meer
uit de pogingen, die werden gedaan om hier
boekhoud-cursussen voor volwassenen, waar
aan zóo groote behoefte is, te doen geven,
De eerste poging mislukte volkomen; de
tweede, ondernomen met een een andere
corporatie, had tot gevolg, dat vijf personen
zich aanmeldden.
Inleider heeft gezegd, dat in een bioscoop
zelden of nöoit iets leerrijks wordt geboden.
Ditmaal echter hebben we in de bioscoop
»De Arend* zeer veel geleerd.
Doen we er ons voordeel mee.
De bijeenkomst werd hierna even vóór
tienen gesloten.
Gelijk bekend, zal de tweede lezing van
den Voorlichtingsdienst plaats hebben op
27 Januari. De heer C, Koenraad, de mid
denstands-consulent, zal dan het nut van
boekhouden uiteenzetten en tevens spreken
over prijsberekening en de hulpmiddelen bij
de moderne administratie.
In de Doopsgezinde kerk hoopt aanstaan
den Zondag voor te gaan ds. Ten Cate.
Bij Kon. besluit van 5 dezer is aan de Ge
meente Amersfoort verleend een voorschot uit
's Rijks kü tot een bedrag van ten hoogste
f13 500, ten einde haar in staat te stellen
tot den aankoop van perceelen grond aan
den Liendertschen weg, en een voorschot uit
's Rijks kas tot een bedrag van ten hoogste
f3000, ten einde haar in staat te stellen, ter
uitvoering van het Raadsbesluit van 22
Augustus 1913, over te gaan tot den aankoop
van gronden en perceelen in het belang der
volkshuisvesting en om die perceelen na
verbetering of verbouwing te verhuren, of,
voor zoover zij niet meer voor verbetering
en bewoning vatbaar zijn of wel beletten, dat
aangrenzende of nabijgelegen woningen in
bewoonbaren staat kunnen worden gebracht,
af te breken en al dan niet door. nieuwe
woningen te vervangen.
Het aantal inwoners van Amersfoort is in
1913 toegenomen met 278.
Op 1 Januari van dat jaar bedroeg het
24 173, te weten 11 856 mannen en 12 317
vrouwen.
Het vermeerderde door geboorte met 316
mannen en 329 vrouwen, totaal 645 en door
vestiging met 1069 mannen en 1159 vrouwen,
totaal 2228, terwijl in de militaire gebouwen
waren 191 mannen en 19 vrouwen, tot 210.
Het verminderde door overlijden van 120
mannen en 135 vrouwen, totaal 255,endoor
vertrek met 1156 mannen en 1148 vrouwen,
totaal 2304.
De geheele vermeerdering bedroeg 87
mannen en 191 vrouwen, totaal 278.
Op 1 Januari 1914 waren er 11 943 man
nen en 12 50J vrouwen en telde de Gemeente
24 451 inwoners.
Er werden 182 huwelijken voltrokken en
4 ontbonden.
Aan de woningen van ben, die zijn aan
gesloten aan het plaatselijk telefoonnet zijn
thans aangebracht blauw geëmailleerde plaat
jes waarop de letter T.
Daardoor heeft Amersfoort thans 318
plaatsen vanwaar per telefoon brandmelding
kan geschieden.
De heer J. H. W. Westhoff, adjunct-con
troleur der Gemeente-belastingen hier, 13
benoemd tot controleur der Gemeente-belas
tingen te Slooten (N. H.).
Er waren niet minder dan 86 sollicitanten.
Dr. H. F. Roll, privaatdocent in de ge
rechtelijke geneeskunde aan de Rijks-univer
siteit te Leiden, zal zijn lessen aanvangen
met het houden eener openbare les op Dins
dag 20 Januari in het klein-auditorium van
het universiteitsgebouw.
De Leer C. W. C. G. Hehenkamp (hoek
Langegracht) is voorgedragen ter naturali
satie.
Ten einde voor de opleiding der militie te
kunnen beschikken over alle beroeps-onder
officieren, zullen, naar >De Telegraaf* weet
mee te deelen, burgerpersonen in dienst wor
den genomen tot het verrichten van schrijf
werk op de verschillende bureelen, terwijl
voor oud-ond--officieren gelegenheid zal be
staan om op dagloon in dienst te worden
genomen voor het verrichten van diensten
in legerplaatsen, bij onderzoek van verlof
gangers, enz.
Omtrent het toekennen van vergoeding
aan militieplichtigen heeft de Minister van
Oorlog den autoriteiten der landmacht doen
weten
Het komt meet malen voor, dat omtrent
een militieplichtige, ter zake van wiens ver
blijf in werkelijken dienst vergoeding werd
toegekend, een beslissing wordt genomen,
welke dien werkelijken dienst geheel of voor
een deel doet vervallen, en daardoor uitkee-
ring van vergoeding geheel of voorloopig
overbodig maakt.
Daarom zal voortaan als regel gelden, dat
wanneer ten aanzien van een militieplichtige
een beslissing wordt genomen als 111 den
aanhef bedoeld tenzij deze slechts een
verschuiving van den datum van niet m®er
dan éen maand ten gevolge heeft de be
schikking, waarbij de vergoeding werd toe
gekend, voorgoed buiten werking treedt en
wel ten aanzien van een militieplichtige, die
in werkelijken 'dienst is, met den dag, vol
gend op dien, waarop hij met verlof wordt
gezonden. Komt een zoodanige militieplichtige
later nog in werkelijken dienst of opnieuw
in werkelijken dienst, dan wordt de buiten
werking getreden beschikking niet weer toe
gepast en kan vergoeding niet worden ge
noten dan op grond van een nieuwe daar
toe genomen beschikking.
Vergoedingen, toegekend naar verbhjt m
werkelijken dienst voor eerste oefening, moe
ten ten aanzien van hen, die bij de admi
nistratietroepen zijn overgegaan, dan wel tot
officier of onderofficier worden opgeleid, als
regel worden geacht te zijn toegekend voor
den geheelen duur van het verblijf iu wer
kelijken dienst, waartoe zij gehouden zijn.
Hebben de liefhebbers van schaatsenrijden
Dinsdagmiddag hun hart kunnen ophalen op
het ijs, eergisteravond heeft in »Amicitia«
de grootste onder de groote pianisten ons
overheerlijk doen genieten van zijn machtige,
sublieme, goddelijke kunst.
Want dat hij een kunstenaar is van God s
genade, wie zal 't tegenspreken
Zijn allesbeheerschend kunnen heeft weder
om een zeer goed gevulde zaal in aandach
tig stil toeluisteren gehouden binnen de
macht van zijn geweldig genie.
Bij zooveel, dat in Amersfoort wordt ge
geven (hadden wij gister weer niet het 4de
abonnementsconcert is een avond-Percy
Grainger toch mee het edelste, dat wordt
geboden.
Was de overweldigende kracht van het
eerste nummer (Prasludium en Fuga a kl. t.
voor orgel van Bach-Liszt) al direct zóo, dat
ieder onder den indruk kwam van dat
machtige talent, de beide nummers van
Schumann (Novelette en Naclitstück) gaven
den fijnen etherischen kant van zijn kunnen
te hooren.
Hoe subliem, hoe verrukkelijk!
Vóór de pauze waren nog de 3 nummers
van Brahms eveneens heerlijk en kon vooral
het fijne Intermezzo bovenmatig het publiek
bekooren, doch na de pauze kregen wij
Percy pas in zijn grootste kracht.
Immers als Grieg-vertolker staat hij boven
aan en het was dan ook een donderend
applaus dat hem beloonde voor het genot
zijn toehoorders bereid.
Telkens en telkens teruggeroepen, ging
de kunstenaar weer voor den vleugel zitten
en gaf een extra ozoo mooi, zoo gees
tig, zoo dartel
Z'n eigen compositie (Colonial Song)
oogstte eveneens een warmen bijval, doch
bij de Hongaarsche Rhapsodie 2, van Liszt
bereikte hij het comble.
Zóo de Rhapsodie te hooren, zal maar
zeldzaam weer gebeurenHet publiek hield
dan ook niet op, den kunstenaar toe te jui
chen, zoodat hij ten slotte nóg een extra
gaf, waarvoor het enthusiaste publiek hem
warm met handgeklap beloonde.
Het Amersfoortsch kunstminnend publiek
mag het concert-bureau Hans Augustin dan
ook wél dankbaar zijn voor zoo'n genot
vollen avond.
Het prachtige concert was om iouurafge-
loopen en het was jammer, heel jammer, dat
het voorbij was. Men zou willen blijven
luisteren. Doch ook van een Percy Grainger
mag men niet het onmogelijke vergen. Hij
heeft ons toch al zóo doen genieten.
Tot weerziens Percy Grainger!
Het 4de abonnements-concert werd gege
ven door een voor Amersfoort vrijwel on
bekende, behalve de pianist, de heer Anton
Verheij, die, sober en subliem als altijd, ook
nu weer de zoo moeilijke begeleiding op
zich had genomen en zich daarvan op een
uitmuntende wijze heeft gekweten. Freule
Minny de Jonge, sopraan-zangeres uit
Utrecht, gaf een vrij uitgebreid programma
ten gehoore doch, het is misschien onbillijk
dat te doen, bij Dinsdagavond vergeleken
(de reus Percy Grainger) gaf freule De
Jonge niet dat in verhouding van de ver
wachting.
Was haar geluid in de hoogte mooi en
zuiver van klank, de midden- en de lagere
tonen konden ons minder bekoren. Haar
voordracht was soms zeer te roemen, doch
het een andermaal nog heel wat te wenschen.
Het eerste nummer >Frühlingstraum*, van
Schubert, was nog koud, evenals »Einsam-
keit*. In »Nachtviolen« kwam zij al beter
warmer voor den dag, terwijl .Liebhaber in
allen Gestalten*, vroolijk en dartel, zeer
goed voldeed.
Vóór de pauze vr.rd .Unfall. heel geestijr
"«Spongen en het .Elfenlied. vol
dartelheid en prachtig in toon en actie voor-
gedragen.
Wij vragen ons af waar
slechts éen Hol'andscl* 11
Met dat cene'Iiefije
oogstte de artiste een iprt
Is in onze Hollands
weinig' aantrekkelijks te
Zwecrs en zooveel anck
mooie dingen
Na de pauze
gloedvol gezongef^B;
regelen in All' mem .G
van coloratuur en yoofdr
De Fransche liedej-ei
gezongen, vooral Api
»Mandoline«.
Het slot-liedje (»Fureht
van do inhoud een.enjal
hcid was, werd vol gèfest
en bezorgde de zangeres -
Vriendelijk dankend Ai
Verheij) scheidde freufl-
half tien van de zeer j
Voor ieder, die 1
genoegen heeft geht
een Bestuur, of er n
geheim, dat het F
dikwijls te kampen 1
verre van aangenaam1
leden soms geen flans"
Het Bestuur van,
houden van Kunstbesc ot
daar onlangs óok st vi
gekregen.
Zooals het velen mi ft
de v. t. h. h. v. k. en
kunstbeschouwing hoi lg
werken van Tooro^FV"
Te elfder ure kret f
bericht, dat het den h< >r
zijn werk hierheen te ei
neen expositie in Den I a
Antwerpen moest.
Wèl in April I r
Wanneer men nn «fee
en gewrijf het dikwij s
kunstbeschouwing vooi
vooral als dat dan een g
betreft) dan begrijpt m ;n
briefje als dat van dei l
Bestuur beteekent-/! ir
Het kon dus van v< e
Gelukkig hebben zich ti
ten bereid verklaard, 3
een ruiltje te leggen.
De heeren Willem
schilder te Veur (M
hier welbekend zuil i
Januari hierheen zend 1,
eerst afgesproken was, 'n
Moge nu in April 1 x
schrijven kan niet - 11
het is slechts Am^a r
zoo'n groot artist.
De Tooneelyereenlg j
Herman Heijermans, i
Dinsdagavond opvoer*
spel in 2 bedrijven, 1
BoerVan Rijk in if
beide van Heijermans I
Amersfoort's Man»
lijksch concert geven 1
avond daarvoor een v l
In beide zullen 5
dames Truida en Ann 1
Louis Wolff, te Rotterd 1
de Groot noemt een 1
terwijl Anton Verheij, c
meermalen optrad, z< I
doen kennen als eef^
Haar zuster heeft al 1
Als leerlinge der Mt i
kunst te Rotterdam
eersten prijs, niet do r
vingerbehendigheid, d< 1
kaal sentiment, goedf
dracht.
De onderofficiers-ve
lang* wil hier voor s
een liefdadigheidsuitvo
Het Hoofdbestuur* 1
voor vrouwenkiesrecht 1
de jongste Algemeene 1
eeniging, een centraa
regeling van een petiti
wettelijke gelijkstellllf
Dit comité bestaat uit
Jacobs, Presidente; J. 1
brecht, Vice-presidentef
en J. van Dieseii-Oberl
G. Docters van Leeuyo*
Penningmeesteres; J.f
Martina G. Kramers.
Tegen 15 Februari 1
bijeenkomst te Amst*
verschillende spreke^*
beteekenis van beddT;
zullen uiteenzetten.
Aanstaanden Zonda
ontvangen P. E. C. f
daarheen, naar Z. A.j
Vitesse, te Arnhem.
De politie heeft g™
bewezen aan een jjn
met verlof en met f"
koude had hen gètw
langs de straat te ondei
