Zaterdag 23
Mei 1914.
No. 8418
63e Jaarg^qg.
Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „l>e Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD REDACTEUR
F. J. 7EEDERZES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en ZaterdagavondAbonnement per 3 maanden f 1.
franco per post f 1.15. Advertentien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieGie- en onteigenings-
advertentiön per regel 15 cent Reclames 1—5 regels 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers io cent.
Bij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
EORTSGRAC5T 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVINGEN
De Burgemeester van Amersfoort,
gezieu artikel 41 der Gemeentewet,
brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de
Ilaud dezer Gemeente zal vergaderen op Dins
dag den 26 Mei aanstaande, de? avonds ten
8 ure.
Amersfooit, 23 Mei 1014.
De Burgemeester voornoemd,
Van KANDWIJCK.
VICA RIK BEURS.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat
blijkens mededeeling van heeren Curatoren der
Rijks-universiteit te Utrecht met ingang van 1
September 1014 eone vicariebeurs van de St.
Joriskerk alhier beschikbaar komt.
Zij, die daarvoor in aanmerking wenschen Ie
komen, behooren een request (gericht aan den
Minister van Binneulandsche Zaken) in te zen
den bij lieeren Curatoren van de kijks-"uverdi-
teit te Utrecht.
Jongelieden, die hunne opleiding te Amers
foort genoten hebben, worden uitgenoodigd, zich
tevens schriftelijk te wenden tot Burgemeester
en Wethouders van Amersfoort.
Amersfoort, 20 Mei 1014.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester.
VAN KANDWIJCK.
De Secretaris,
A. li. VEENSTRA.
De Burgemeester en Wethouders van Amers
foort,
Gelet op artt. 0 en 7 der Hinderwet,
brengen ter kennis van het publiek, dat e n
door J. C. A. WOLZAK, te Amsterdam, namens
J. POLAK en II. POLAK, aldaar, ingediend
verzoek, met bijlagen, om vergunning tot het
oprichten vuo eene inrichting tot het vervaar
digen, verwerken en bewerken van producten
voor de fabricatie van etherische oliën, vruch
ten-essences en reukstoffen (met uitzondering
van muskus) en het in voorraad hebben van
voor dat bedrijf benoodigde producten, in net
perceel alhier gelegen aan den Hoogeweg en den
Lageweg, bij het Kadaster bekend onder Sectie A,
no's 14SG en 1551, op de Secretarie der
Gemeente ter visie ligt, en dat op Dinsdag den
2 Juni aanstaande, des voormiddags te half
elf uren, gelegenheid ten Raadhuize wordt gegeven
om, ten overstaan van het Gemeentebestuur of
van éen of meer zijner leden, bezwaren tegen
het oprichten van de inrichting in te brengen.
Tot het beroep, bedoeld in art. 15, le lid der
Hinderwet, zijn volgens de heslaaude jurispru
dentie, alleen zij gerechtigd, die overeenkomstig
artikel 7 der Hinderwet voor het Gemeentebe
stuur of ëen of meer zijner leden zijn verschenen,
ten einde hunne bezwaren mondeling toe te
lichten.
Amersfoort, li» Mei 11)14.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort,
De Burgenr ester,
Van RANDWIJCK.
De Secretaris,
A. R. VLENSTRA.
Ken o i> e u b a a r speel- en
sportterrein voor
Amersfoort.
Ondanks den prachtigen avond, die waar
lijk niet lokte tot vergaderen, waren er gis
ter heel velen opgegaan naar de groote zaal
van de sociëteit »Vereeniging<de Burge
meester, de Wethouder van Onderwijs en
zijn collega van Openbare werken, vele
Raadsleden, leden van de Gezondheids-com
missie, de rector van het Gymnasium, de
Directeur van de Hoogere Burgerschool,
leeraren van beide inrichtingen, de Arron-
dissements-schoolopziener, lloofden en onder
wijzers van openbare en bijzondere Lagere
scholen, Bestuursleden van sport- ei. werk-
lieden-vereenigingen, gymnasten, zwemmers,
voetballers, in éen woord een verblijdend
gemengd gezelschap, waarbij ook een vrij
groot aantal dames.
Om 8.40 opende de heer Rij kens, Wet
houder van Onderwijs, de bijeenkomst met
een hartelijk woord van welkom en, aange
zien het mogelijk was dat aan het einde de
leiding in anderehanden zou zijn overge
gaan, tegelijk met een woord van dank voor
de groote belangstelling in dit bij uitstek
sociaal werk, voor de vervulling waarvan
spr. aller medewerking inriep.
De bijeenkomst is belegd om van gedach
ten te wisselen over de mogelijkheid om uok
hier een openbaar speel- en sportterrein op
te richten.
Onze kinderen, maar vooral die van de
minder gegoeden, hebben geen gelegenheid
tot spelen, behalve dan op enkele woestijn
achtige plekjes in de stad. Bij de eerste uit
legging der Gemeente is daarmee geen reke
ning gehoudenthans is de Gemeente ge
lukkig in het bezit van goed terrein voor
dit doel, zoodat er nu in kan worden voor
zien.
De kinderen vergaten daardoor het spel
en komen te weinig in de zoo heilzame open
luchtde grooteren kiezen voor hun drang
tot spelen allerlei terreinen uit, die daarvoor
allerminst geschikt zijn en waarbij naar het
woord des dichters de stuiters te water gaan
en de ballen over 't dak.
Een goed speelterrein zal aan vele dingen
ten goede kunnen komen op de eerste plaats
aan de gezondheid. De kinderen uit de volks
buurten komen wel in luchtdoch ook in
de frissche lucht Boven morsige goten en
wellicht riolen krijgen zij geen longen-gym-
nastick. Breng hen buiten, in de frissche
lucht en ge opent een kans te meer-om ziek
ten te bestrijden. Wie verleden week dr. Van
Epen hoorde, zal dit bijzonder duidelijk zijn
geworden. De zorg voor de gezondheid van
de kinderen des volks is van groot sociaal
belang, omdat zij aankweekt werkkracht en
energie. Maar ook voor de jongelieden, die
zich in Gymnasium en Iloogere Burgerschool
voorbereiden voor de studie, is gelegenheid
tot openluchtspel van zoo zeer groote waarde.
Het is ten deze nog precies het zelfde als
een halve eeuw geleden toen, in 1849, spr.
grootvader schreef, dat weinig of niets wordt
gedaan voor het lichaam en alles voor den
geest. Verander de spelling, en de klacht van
toen is pasklaar voor onzen tijd.
Doelmatige sport kan het lichaam verster
ken. Nog altijd is waar de regel welke
wordt bevestigd door de hoogst enkele uit
zonderingen dat slechts in een gezond
lichaam een gezonde geest kan wonen.
Het spel neemt een eerste plaats in het
denken en het doen der kinderen in en is
daarom zoo uitermate geschikt tot vorming
van het karakter.
liet spreekt vanzelf, dat althans in don
aanvang de spelen moeten geleid door
hen, die veel gevoelen voor kinderen, op de
eerste plaats door spelleiders van den Bond
voor lichamelijke opvoeding of althans door
hen, die een spelleiders-cursus volgden.
Ledigheid is des duivels oorkussen, vooral
voor een kiud. Er zijn er zoovelen, die kla
gen en schrijven over de baldadigheid der
jeugd, doch die niet bedenken, dat kinderen
dikwijls geen andere gelegenheid hebben om
zich te uiten. Als het waar is, dat baldadig
heid voortspruit uit verkeerde levenslust dan
is het aan ons, dit tegen te gaan.
Spr, meent, dat een openbaar speelterrein
een krachtdadig middel zal zijn om baldadig
heid te keeren en weet, dat het Hoofd der
politic een zoete hoop heeft, dat zulk een
terrein hem een agent van politie zal uitwin
nen.
Ik meen, dat ik druk bezig ben, een open
staande deur te forccercn en dat gij allen
wel overtuigd zijt van het nut van een der
gelijk terrein en dat het slechts de vraag
ishoe zullen wc daartoe hier geraken.
De Burgemeester en ik hebben verleden
najaar een reisje gemaakt naar Dordrecht,
waar een mode!-speelterrein is. Tot onze
groote vreugde is hier thans aanwezig de
heer J. B. Piera, Directeur van dat terrein,
die eenige mededeelingen zal doen uit zijn
rijke ervaring. Daarna zal gelegenheid wor
den gegeven tot het vragen van inlichtingen
en ten slotte zal de vereeniging worden ge
constitueerd.
De heer Piera, vervolgens het woord j
verkrijgend, zeide, dat er wel hevig wordt
geklaagd over tuchteloosheid, dat inderdaad
bij het vliegeren ongeduldige jongens de J
toppen uit jonge boompjes trekken, dat wer-
kelijk bij het kikkeren een voorbijganger
het houtje tegen 't hoofd krijgt en bij het
voetballen de bal wel eens in een ruit be
landt, doch dat dit komt omdat de jongens
geen behoorlijk terrein voor hun spelen
te zetten. Zij worden zóo druk gebruikt, dat
elk jaar de ijzeren kousjes, waarmee de
staaldraad boven is bevestigd, zijn doorge
sleten. Er zijn vaste liggende ladders en er
is een glij-rek er zijn 36 re'nhte looptonnen.
met een versterkingsbodem in het midden
4 evenwichtsboomen, 80 paar stelten, een
paar honderd schopjes voor de zandbak, er
zijn springplanken met standaards en lijntjes,
er zijn ook losse goal-palen voor schooljon
gens, die het halve terrein bespelen en óf
hun eigen óf een kleinen voetbal gebruiken
hebben. Dat de jeugd vroeger even ondeu- J de groote raken merkwaardigerwijze altijd
gend was als de huidige vertellen de keu- zoek,
•an Dort van 1570. O! er zijn »boefjes<
onder, doch een jongen die op straat een
spelletje speelt, is toch geen boef in den zin
van de ladelichters en dergelijken.
Hoe wilt ge de hand houden aan het ver
bod bij politie-verordening als ge den meis
jes en den jongens geen terrein en geen ma
teriaal geeft Een kind is als een ketel ko
kend waterin zijn binnenste bruischt en
borrelt hetbindt ge den deksel vast dan
springt de ketel.
In iSSy, dus 27 jaar geleden toen de gym
nastiek nog niet zóo in de knel was geraakt
door het voetbal, is te Dort het eerste open
baar speelterrein ingericht uit een batig sal
do van een gewestelijke gymnastiek-uitvoe-
ring, een speeltuintje van 75 bij 100 M, waar
elke school een uurtje mocht gaan spelen,
de meisjes apart de jongens apart. Des Woens
dags- en des Zaterdagsmiddags en in de va-
caiuie was die speelplaats gesloten. Men be
grijpt hoe 't in de achterstraten toeging als
er geen school was. In het eerste jaar was
't bezoek schappelijk, in het tweede reeds
veel mindec^u ongeveer 20 jaar leidde het
speelterrein een slcepend bestaan Toen wer
den, in samenwerking met den Bond voor
lichamelijke opvoeding, het Xuts-departement,
den Bond van Ncd, Onderwijzers, den Be-
stuurdersbond en andere vereenigingen, plan
nen gemaakt voor een ruimer speelterrein.
Ten slotte werd het plan overgelegd aan
het Gemeentebestuur en kregen we gedu
rende 5 jaar beschikking over een terrein
van 17 000 M2, dat we zelf moesten inrichten
en onderhouden.
De buurman van het oude terrein, wiens
peren wel eens spoorslags verdwenen, gaf
f 12000 voor de verlossing, onder beding,
dat anderen zouden zorgen, dat het exploita
tie-fonds, groot f 18000, werd volteekend,
Een jaar na de opening van het nieuwe ter
rein rapporteerde de Commissaris van politie,
dat de baldadigheid reeds zeer was vermin
derd.
De vaste rente van het exploitatie-fonds
te Dort bedraagt per jaar f740. Dat zal hier
lang zoo hoog niet zijn. Rond Dort is alleen
klei en dus bij regen, modder. Hier is alles
zand. Te Dort moesten de graszoden een
d.M. diep worden afgestoken, moest liet
terrein een haiven Meter met zand opge
spoten, moesten de zoden er weer los opge
legd en moesten draineerbuizen gemaakt
naar de scheidingssloten. Dat kostte f6500.
Het terrein moest óok ingericht als sport
terrein met kleedkamer, waschgelegenheden,
cantine, bergplaatsen, enz. die óok f 6500 j
vorderden, leder weet, dat als een straat wordt
hersteld, het aangevoerde zana onmiddellijk
wordt in beslag genomen door de kinderen
uit de omgevingkinderen houden nu een
maal veel van zand, zóo veel zelfs, dat ze
het op hun boterham smeren. Voor de 150
a 200 kinderen, die trouw met hun moeders
komen, maakten we een zandbak van 20
bij 25 M. en een hal ven Meter diep, met
beton-bodem en draineering. Dit vorderde
f 1000.-
Een voetbalveld met internationale afme
tingen werd gereserveerdnochtans zijn
er geen draadafsluitingen als er niet wordt
gevoetbald. Het kortbalveld is vervallen
omdat de Ivorfbalbond in 5 jaar reeds
driemaal de maten veranderde.
Er zijn 13 lage schommeltjes laag, opdat
er geen ongelukken kunnen gebeuren en
en men or dus geen volwassenen bij behoeft
Nu de spelleiding. Hieromtrent bestaan
hier te lande twee stroomingen. Elders komen
de kinderen school voor school, onder ge
leide van hun onderwijzers. Te Dort gebeurt
dat niet; daar worden om 2 uur de poorten
geopend; wie komt, is welkom en om 4 uur
wordt al het speelmateriaal door den con
cierge buiten gebracht. Elders vreesde men,
dat 900 kinderen bijvoorbeeld in vacantie-
tijd een geweldigen rommel zouden maken
mijn lange ervaring heeft me op zijn hoogst
een half dozijn boefjes doen ontmoeten, waar
van er éen zelfs een koperen waterleiding-
kraan op den kop tikte. Wij, te Dort, geven
den kinderen gelegenheid om adem te halen
in de frissche luchtons doel is niet, hun
spelletjes te leeren, doch als 't heel slap is,
dan leeren we hun wel ems 'n nieuw spelletje.
De besten voor het toezicht zijn de
onderwijzers. Vóór half vijf komen er heel
weinig kinderen, óok al omdat de onderwij
zers zelf tot half vijf in de school moeten
blijven en dan allicht zich gezelschap doen
houden. lederen avond komt van 5 tot 7 uur
een andere onderwijzer, die alléén heeft toe
te zien, dat allen spelen en er geen deug
nieten zijn, die niets doen, dus kwaad doen,
Hij heeft te zorgen, dat al die honderden
kinderen 2 uur zich bezighouden met spelen,
doch hij heeft óok de honderden vragen te
beantwoorden die de kleuters hem stellen en
de honderden geschillen in der minne op te
lossen, zóo, dat jongens, die wilden gaan
plukharen, lachend weer gaan spelen. Hij
heeft dus een zware taak, die heel veel tact
vereischt.
Als het al te druk is, bijvoorbeeld tijdens
de vacantie, krijgt zoo'n onderwijzer assisten
tie. En zij krijgen betaling f 1.50 per 2 uur
en in de vacantie f 1 dan is de speelplaats
open van. 10 tot 12 en van 2 tot 7 en kost
het toezicht f 14 per dag een groot be
drag, doch waarvan veel ouders en veel kin
deren profïteeren.
Te Amsterdam en te Rotterdam is gepro
beerd gratis toezicht te krijgen, doch dit is
geëindigd met een mislukking. Te New-York,
Berlijn en Luxemburg wordt óok betaald
voor het toezicht.
Het terrein word ook gebruikt als sport
terrein en voor muziek-concoursen (musici
spelen immers óok) en onder schooltijd voor
openlucht-spelen door het korps pontonniers,
waarvoor het Departement van Oorlog een
vergoeding van f 100 geeftin den zomer
houdt 's Woensdagsavonds het Verkennings
korps er oefeningen bij het electrisch licht
van den naburigen dijk er worden kinder
feesten gegeven, spelleiders-cursussen gehou
den korfbal- en voetbalclubs oefenen er
's avonds van 7 tot 9 of 's Zaterdags na
2 uur. 's Zondags zijn er wedstrijden van
den Dortschen Voetbal Bond met zijn 24 elf
tallen; de groote D. F. C. heeft haar eigen
terrein. De clubs, die van 7 tot 9 oefenen,
betalen f 10 omdat de portier dienst heeft
tot 7 uur. Voor wedstrijden op Zondag wordt
f 5 waarborgsom geheven, alleen om te voor
komen dat het terrein leeg zou blijven bij
niet-opkomen. Bij die wedstrijden wordt een
entree geheven van ten hoogste 10 cent,
waarvan de helft ten bate komt van het
speelterrein. De opbrengst van die halve
entree in 1912 was f743, in 1913 slechts
f450, in XQ14 reeds bij de f400. De dona
teurs (minimum f 1) hebben steeds vrijen
toegangop werkdagen heeft ieder vrijen
toegang.