t
noemd tot adelborst ie klasse en in Augus-
10!2 tot luitenant-ter-zee 2e klasse.
In het voorjaar heeft hij zich zeer ver
dienstelijk gemaakt bij de exploratie van het
Mamberano-gebied thans nam hij deel aan
de wetenschappelijke verkenning van rivier
armen en is er in geslaagd, te bewijzen dat
een rivier, welke als zijtak werd beschouwd,
de hoofdstroom was.
In het eind van dit jaar zou hij met ver
lof zijn gekomen.
De heer J. Verhoef heeft aan 's Rijks-vee
artsenijschool te Utrecht met gunstig gevolg
afgelegd het eerste natuurkundig examen.
De heer Alexander Aronson, die na zijn
eerste opleiding te hebben genoten van den
heer R. de Haas, den zoo kundigen cuisinier,
den laatsten tijd als kok werkzaam was in
der grootste hotels te Luik, is hier heelhuids
terug gekeerd.
Hij heeft de zeltbeheersching gehad, niet
mee te hollen met den eindeloozen stroom
vluchtelingen, doch dezen te laten voorbij
trekken en pas toen Luik weer zoowat in
zijn gewenen doen was gekomen en het stil
werd in het hotel, kalm zijn koffers gepakt
en de reis naar Holland ondernomeneen
reis, die zich door niets onderscheidde dan
door den langen duur in ons land. De
boot vertrok op tijd van Luik naar Maastricht,
kwam ongehinderd langs de tallooze Duit-
sche posten, die haar telkens aanriepen,
doch op het steriotiepe antwoord van den
kapitein >blos Hollander* niet éen keer
behoefde bij te draaien, en vrijwel op tijd te
Maastricht aan doch de reis van Maastricht
naar Amersfoort duurde van 's ochtends 9
tot 's avonds 7 uur en dus 10 in plaats van
goed 4 uur.
Het spreekt haast vanzelf, dat we zoo
spoedig mogelijk vroegen om een onderhoud
met den jongen man, die in enkele dagen
tijds zóo veel heeft ervaren en die wellicht
een minder gekleurd beeld kon geven van
de gebeurtenissen dan die, welke van de
eene dan wel van de andere zijde ons tot
dusver bereikten.
Al spoedig ging hij aan 't vertellen af en
toe viel hem een meer saillante bijzonder
heid in en brak hij daarom den draad van
zijn verhaal af.
We zullen trachten het weer te geven.
Reeds in de laatste week van Juli hoor
den we aldus onze zegsman dat
l-'ransche troepen in het Zuiden van België
waren binnengerukt en dat ook in de ves
ting Namen het garnizoen was versterkt
door Fransche artillerie-officieren. De Walen
waren toen geweldig pro-Fransch en ver
schrikkelijk anti-Hollandsch. Dat is thans in
het Waalsche gedeelte van België geheel en
al uitreeds toen ik nog in Luik was, ver
weet men de Franschen, dat zij wel hulp
hadden toegezegd en dat zij hadden beloofd
de neutraliteit van België te zullen verdedi
gen en elke schending daarvan te zullen
voorkomen, maar toen de verbijsterend snelle
opmarsch van het Duitsche leger had plaats
gehad en geen enkele Fra ischman zich ver
toonde, ge n enkel Fransch uniform werd
gezien in de eindeloos lange convooien krijgs
gevangenen, toen werd het blaadje geheel
omgekeerd. Toen riep ieder, dat België was
opgeofferd door Frankrijk, dat niet gereed
was, schold men de Franschen voor verraders
en werden de Hollanders niet meer uitge
scholden. Vooral toen bekend werd, dat de
Duitsche troepen niet over Nederlandsch
grondgebied waren gekomen, doch vlak langs
de grens België waren binnengerukt en dat
bijna het heele Nederlandsche leger aan de
grens stond, gereed om de neutraliteit van
NedeUand tot den laatsten man te verdedi
gen, toen later werd vernomen met hoeveel
gastvrijheid de Belgische vluchtelingen in
ons lend werden opgenomen en behandeld,
konden wij Hollanders ons weer op straat
wagen. Wie Fransch sprak, werd toen even
hard uitgejouwd en lastig gevallen als wij
vroeg ;r.
In dan namiddag van 3 Augustus werd
Luik in staat van beleg verklaard en in den
nacht van 7 op S Augustus trokken de
Duitschers de stad binnen.
De patroon de eigenaar van het hotel
ccn Waal, was weinig gesticht over het
nu w.-er drukke bezoek aan het hotel, dat
drukker leek nadat op 1 Augustus alle gas
ten spoorslags waren vertrokken. Hij sprak
slechts gebroken Duitsch, doch de Duitsche
officieren spraken over 't algemeen heel goed
Fransch en al heel spoedig draaide de pa
troon bij. Al hetgeen de Duitschers gebruik
ten, werd contant betaald. Ik heb de solda
ten geholpen hun potje te koken. Zij ont
vingen van den intendance volop levensmid
delen van de beste kwaliteit, doch moesten
die zelf bereiden er. waren heel dankbaar,
dat wij. vaklieden, dit ongewone werk hun
uit h:.nden namen. Over 't algemeen waren
ook de minderen heel aardige menschen
was cr eens een enkele, die een beetje uit
dc hoogte wat vroeg dan werd hij door
een zijner chefs al heel gauw op zijn plaats
gezet. Een tucht, waarvan men hier geen
begrip heeft. Zoo hadden een paar luitenants
de onvoorzichtigheid. in het stampvolle café, I
dat bij de zaak behoort, een kellner te roepen.
die juist bezig was, af te rekenen met een
majoor. Maar of ze er van langs kregen van
hun chef en öf ze, stram in de houding
gedurende de geheele reprimande, hun ver
ontschuldiging aanboden, dat ze door de
drukte niet hadden opgemerkt, dat de Herr
Major sprak met den kellner.
't Ging overigens best; de Duitsche mili
tairen bleken lang niet zulke barbaren en
woestelingen te zijn als men wel had ver
teld en voelden zich weldra thuis in Luik.
Dat is het ongeluk geweest. Luik is een
plaats waar het met de zedelijkheid niet zoo
erg nauw wordt genomental van vrouwen
legden het aan met de Duitsche soldaten en
in verdachte huizen werden deze dronken
gevoerd. Burgemeester Kleyer, die ongere
geldheden zag aankomen en nacht en dag
in de weer was om stad en bevolking te
sparen, deed al hetgeen in zijn vermogen
was om een herhaling van Visé en Mouland
te voorkomen. In overleg met den bevel
voerenden Duitschen generaal liet hij her
haalde malen de huizen doorzoeken door
Duitsche patrouilles, vergezeld van Luiksche
garde-civiques en politie-agenten en op de
alleronmogelijkste plaatsen werden dan wa
pens gevonden, ofschoon alle wapens heetten
ingeleverd te zijn vóór de Duitschers Luik
binnentrokken.
Te Luik waren een 600 Russische studen
ten achter gebleven, evenveel deserteurs, en
dezen schijnen de althans betrekkelijke rust met
leede oogen te hebben aangezien. Telkens
ontstonden er relletjes, de Duitsche militairen
warden getergd, men kwam tot handtaste
lijkheden en er werden ten slotte harde
klappen uitgedeeld. In een cafeetje greep
bij zoo'n gelegenheid een Duitsch soldaat
naar zijn geweer en verwondde den herber
gier in het been, dat later moest worden
afgezet. Zijn kameraden wisten erger te
voorkomen, klaagden den driftkop aan en
deze werd den volgenden dag gefusilleerd. Ook
het volk uit de achterstraten, echte Luiker-
Walen, een valsch soort menschen, werd hoe
langer zoo meer onrustig.
De allerzotste geruchten deden de ronde;
Belgische vliegeniers wierpen daartoe in
duizenden exemplaren bulletins in de stad.
Op een er van werd meegedeeld, dat >de
Duitschers overal zware verliezen lijden. Na
Metz, Straatsburg en Mühlhausen hernomen
te hebben, dringen de Franschen Baden en
de Palz binnen. De havens van Hamburg,
Altona, Kiel, Lübeck en Stettin hebben zich
overgegeven na een bombardement door de
Fransch-Engelsche vloot. Meer dan 50 000
Duitschers zijn gevangen genomen, twaalf
veldbatterijen en een groote hoeveelheid
mitrailleuses zijn door de Belgen veroverd.
Verschillende Zeppelins zijn neergeschoten.
Het 31ste Russische legerkorps rukt zegevie-
send naar Berlijn op. Geheel Silezië en Po
len zijn bezet door talrijke Japansrhe regi
menten. Men spreekt van 550 000 gedoode
of gewonden*, enzoovoort.
Om nu eens echt te toon en hoe loyaal
Holland was, werd verteld en zonder
eenige bedenking geloofd dat Koningin
Wilhelmina, uit haat tegen Duitschland, haar
gemaal met een revolverschot zou hebben
gedood.
Een poging werd gedaan om het Palais
de Justice, den zetel van het burgerlijk be
stuur, in de lucht te doen vliegen. Werkelijk
zijn daar twee personen, vermomd als gees
telijken, aangehouden en na kort proces ge
fusilleerd en in 't geheel zijn 16 burgers en
eenige Russische studenten door «Jen krijgs
raad ter dood veroordeeld.
Dat we in dien tijd weer bange nachten
hebben doorgemaakt, spreekt wel vanzelf.
Overdag hadden we geen last, want een deel
van den staf logeerde in het hotel en Bur
gemeester Kleyer wist het onmogelijke mo
gelijk te maken. Juist doordien hij de Duit
sche patrouilles deed vergezellen van garde-
civiques heeft hij een massa onheilen
voorkomen, 's Nachts echter sliepen we weer
in den kelder, blij als 't den volgenden
ochtend weer ging dagen.
Om 7 uur 's avonds moest alles van de
straat. De ramen moesten worden gesloten
en elk raam moest worden verlicht. Wie er
niet aan dacht, zijn raam te sluiten of pro
beerde een luchtje te scheppen, zag aanstonds
een paar geweren op zich gericht. Een der
employe's van het hotel had wegens de
warmte zijn raam op een kier laten staan
de kaarsvlam bewoog daardoor. In een oogen-
blik stonden er eenige Duitsche soldaten in zijn
kamertje en het kostte hem heel wat moeite,
te bewijzen, dat hij geen lichtsignalen had
gegeven. Op den hoek van den tegenover
ons hotel liggenden schouwburg stonden ka
nonnen met volledige bedieningop de
tweede etage, mitrailleurs.
Juist door het zoo krachtig onderdrukken
van elke poging tot verzet is de rust spoe
dig teruggekeerd en kon men zich weldra
weer zonder vrees op straat begeven. Vooral
de Hollanders werden met groote hulpvaar
digheid door de Duitschers behandeld. Ik
had niet de minste moeite om het Palais de
Justice te bereiken, waar ik mijn pas moest
halenIn twee uur was ik uit en thuis, ter-
wijl Belgen twee dagen en langer queue I
moesten maken eer zij werden geholpen.
Een officier riep de Hollanders, die zich daar
aanmeldden, bijeen en zij werden het eerst
geholpen.
Nog een maand ben ik gebleven en ik
heb heel veel gezien van de in éen woord
prachtige inrichting van het Duitsche leger
met zijn geweldig langen trein, waarin let
terlijk om alles is gedacht, dat kan dienen
voor het welzijn van den militair in vreemd
land zelfs een rijdend toestel om drinkwa
ter te bereiden.
Toen de uittocht der Luikenaars begon,
was het om deernis met hen te hebben zij
gedroegen zich nog meer als menschen die
hun verstand hebben verloren dan bij de
run op de Banken in de eerste dagen na
het uitbreken van den oorlog. Politie en
burgerwacht vermochten toen de orde niet
te herstellen; doch de Burgermeester bracht
de meer dan half verdwaasde menschen tot
reden door middel van de brandweer, die
hen met dikke waterstralen bij de Nationale
Bank in bedwang hield en ten slotte ver
spreidde. Evenals hier te lande dacht men
er aanvankelijk niet aan, een Belgisch bank
briefje in betaling aan te nemen. Later waren
er gewetenloozen, die de bankjes verre
beneden de waarde opkochten van menschen,
die nog bang waren. Dat daarvoor geen
reden was sedert de Duitschers een streng
maar zeer onpartijdig bestuur hebben inge
steld, behoef ik wel niet te zeggen.
Ik heb heel wat beleefd, en veel gezien,
hoewel ik me niet noodeloos buitenshuis
waagde, doch tobde het meest om mijn ouders,
van wie ik niets hoorde, ofschoon zij mij
zes keeren schreven, en die ik niets van
mij kon laten hooren. Eerst toen ik hier was
terug gekeerd, kwamen mijn briefkaarten
aan.
Dat ik niets van huis hoorde, is tevens
de oorzaak geweest, dat ik ben terug gekeerd
en nog in leven ben. Toen de patroon te
Leuven me ontsloeg, omdat er geeD gasten
meer waren, heb ik een betrekking aange
nomen in een hotel te Dinant, tegenover
de hoofdkerk. Dat hotel is thans geheel
verwoest; alleen een gedeelte der muren
wijst de plaats aan waar het eenmaal stond
Ook dien dans ben ik ontsprongen en ik
hoop, dat ons land gevrijwaard zal blijven
van de verschrikkingen van den oorlog, van
welke slechts iemand, die er, al Is 't ook
nóg zoo weinig, van heeft gezien, zich eenig
denkbeeld kan vormen.
Mijn pas met het Nederlandsche Rijks
wapen, dat zooveel wonderen deed en me
vrijwaarde voor elke onheusche bejegening,
en de andere herinneringen, die ik heb aan
mijn verblijf te Luik in de veelbewogen
Augustusdagen van 1914, zou ik voor geen
geld ter wereld willen missen.
De Mulo-akte A is alsnog behaald door
Anna G. Faber, O. A. Göhlicke, Wilhelmina
G. de Looze en J. Ouwerkerk.
De om de mobilisatie uitgestelde monde
linge eind-examens der Hoogere Burgerscho-
len met 5-jarigen cursus zullen worden afge
nomen op 1, 2 en 3 October.
Men mag vooral hen, die sedert 31 Juli
te velde zijn en geen boek in handen kon
den nemen, wel een flinke voorgift toestaan.
Aanstaanden Maandag zal de heer Edo
Bergsma, Burgemeester van Enschede, der
tig jaar Voorzitter zijn van den A. N. W. B.,
wiens ledental de 35 000 nadert.
De eenige zaak, die wij, Neder
landers, tot op heden te midden
van alle vreeselijke dingen rond
ons nog mogen behartigen, is het
voorkomen van armoede en het
lenigen van smart.
Zendt uw bijdragen of uw toe
zeggingen aan het steun-comité,
•5/ ten Sladkuizekamer no. 5.
Voor het mooie pastel, oude geveltjes te
Amersfoort, dat mejuffrouw M. van Wisse-
lingh afstond voor het steun-comité, zijn in
ValkhofFs boekhandel nog een paar lootjes
te krijgen.'
Zijn ook die genomen dan zal de trekking
onmiddellijk uitwijzen wie dc gelukkige eige
naar wordt.
Van het trio, dat aanstaanden Dinsdag in
de St. Joris-kerk hier een concert geeft ten
bate van het steun comité zijn Johan Schoon-
derbeek, de vermaarde organist van de
Groote kerk te Naarden, en Herman Ley-
densdorff, violist van het Concertgebouw te
Amsterdam, hier welbekend.
Minder is dit het geval met de zangeres,
mejuffrouw Annette Rietmeijer, uit Bussum.
Maar ook zij heeft een heel goede pers.
Zoo schrijft de »Heldersche Crt.«mejuf
frouw Rietmeijer deed ons een sopraan ken
nen, waarvan innig gevoel en groote beko
ring uitstraalden.
De >Leidschc Crt.« het meest trof ons de
stralende blijheid in de waarlijk schitterend
door mejuffrouw Rietmeijer gezongen liede
ren. Zij zal bij allen die haar hoorden in
dankbare herinnering blijven.
Zelfs de »Bussumsche Crt.« is er éen
profeet geëerd in eigen land heeft niets
dan lof voor haar stadgenoote en schrijft
onder meer: van haar zware taak kweet zij
zich van begin tot einde op even gemakke
lijke als onberispelijke wijze. Zij heeft groote
gaven en weet die te goed gebruiken. Haar
machtige, de zaal ten volle vullende stem
bleef tot het einde frisch van vermoeienis
geen spoor.
Ook de »Oberhessische Anzeiger* ën het
»Wiesbadener Tageblatt* stemmen in met
dien lof.
In 't kort, men zal wel doen door te letten
op het onderschrift der advertentie hierneven,
volgens hetwelk geen toegangskaarten aan de
kerk te koop zijn, en er dus intijds zich van
te voorzien bij een van de daar vermelde
adressen.
De tijdsomstandigheden laten niet toe, dat
het 75-jarig bestaan der H. IJ. S. M.
feestelijk wordt herdacht. Het voor een feest
viering reeds bijeengebracht bedrag is afge
staan aan het steun-comité. Een prachtige
daad, die tot navolging wekt.
Wel aardig zijn enkele cijfers.
In 1839 exploiteerde de Maatschappij 16
K. M.thans 1*521, behalve de 145 K. M.
tramwegen. In 1913 werden door de geza
menlijke locomotieven afgelegd ruim 25 mil-
lioen K. M.
In 1839 had zij 4 locomotieven en 36
personenrijtuigen; thans zijn er492 en 1370;
met de 470 bagage- en 7341 goederenwa
gens en de 223 wagens in gebruik bij par
ticulieren is het totaal-aantal 9404.
Het personeel is gestegen van «oo tot
13454, die samen 11 millioen aan salaris
ontvangen; het kapitaal van 1 tot 170 mil
lioen. De bruto-ontvangsten over het jongste
dienstjaar beliepen bijna 32 millioen.
V/ij raden de ingezetenen nogmaals aan,
vooral geen ongekookte melk te gebruiken,
óok niet in thee of koffie.
Gekookte melk is even voedzaam als
gepasteuriseerde en als rauwe. Doch rauwe
melk is een zeer gevaarlijke overbrengster
van ziekten en er zijn in den omtrek weer
gevallen van typhus geconstateerd, die hoogst
waarschijnlijk het gevolg zijn van het drin
ken van rauwe melk.
Ter Centrale eierveiling werden gister
aangevoerd 23 754 kipeieren, die grif werden
verkocht voor f 6 tot f 7 per honderd. De
eendeieren golden f 5.85 tot f 7.
De 215 jonge hannen deden 21 tot 26
cent per Kilo, de 2 oude hanen 26 tot 30
cent, de 89 oude kippen 26 tot 30, de 9
eenden 25 cent per Kilo.
Er was flinke kooplust en daardoor stij
gende markt.
Morgen is hier alleen geopend de apo
theek van den heer C. C. M. Vermolen,
Varkensmarkt bij den Westsingel.
De lantaarns van auto's en rijwielen moe
ten volgende week uiterlijk om vijf minuten
voor half zeven, die van de overige voer
tuigen op 't allerlaatst vijf minuten voor
zevenen goeG helder branden.
Op aanwijzing van ambtenaren van den
Gemeentelijken keuringsdienst zijn bij een
varkenskoopman twee ingevoerde en ge
slachte varkens, die aan vlekziekte hadden
geleden, door de politie in beslag genomen.
Eer ze in de worst konden verwerkt,
werden ze onder toezicht onbruikbaar ge
maakt voor de consumptie.
De Commissaris van politie in de 2e af-
deeling te Utrecht waarschuwt met aan
drang, in het bijzonder de veehouders in
de omliggende Gemeenten woonachtig, tegen
het aanknoopen van handelsrelatiën met
Abraham Herschel, zonder beroep, geboren
3 Augustus 1886 te Utrecht en aldaar gedo
micilieerd, thans zwervende, klein van gestalte,
donker kneveltje en dito haar, gekleed met
colbertcostuum, lichte jockeypet of zwarten
fantasiehoed, die, gebruik makende van den
goeden naam zijns vaders in de slagerswe
reld, vee koopt, waarbij betaling achterwege
blijft en waarin hij wordt bijgestaan door
twee bij de politie bekendstaande individuen,
in wier handen Herschel, ten einde hun
bedrieglijke praktijken te kunnen uitvoeren,
de speelbal is.
Overneming in andere bladen zeer ge-
we nscht.
De jeugd vraagt voorschot op het geluk
de ouderdom stelt zich tevreden met de
rer.te.
De Duitsche b!«>
ceeren reeds de j
Onder de On*
Staatsuitgaven ov.
post van f3208.07
'9'3 gegeven dinq
feM.n,g„nh„^
Doch dat waa
opening van het,
I De WMntoeto
plotseling verande
zeggen. Inderdaat
"jn groot gewe,
achtereen zonnescl
met geen regen
een heel klein onv
de hondsdagen. E
in begin- mi
anders het watr z
tijn, regen, hagel
storm.
I Het weer is to
weer-gebied, dat 1
1 ons land lag, j8
Diepe depressies z
men, en nauwelijk
of een andere k<
Westen aan. Een
maai de wind, die
geworden, krimpt
gint toe te neme
schuil achter een
weten, valt de reg|
delijk schiet de \vi<
in krachteen bij
slag, enkele windst
ring is voorbij,
maarhet 1
's Avonds zet jt
is onaangenaam p
erbijdat is het m;
Wij kunnen onji
gedachte aan de D
sche en Engelsch
van het zelfde wa
Noord-Frankrijk is)
hondenweer. Ook
tig uit het Zuid-W
zoodat de bodem vs
Aan de Russisd
weerstoestand iets 11
weer niet ideaal.
toestand echter inï
De Oostenrijkers 1
van de warmte da
406de 8
Twéé
Trekking van 16
(ik
Ten kantore vapi
O. Leinweber te
22) zijn aan de vo(
gevallen
Prijzet
8275 8279 8312
15441 «5443 «541
en 20252.
De derde klasse
ber, 1 en 2 Octobe
Volgens de eerste 21 verlieslijsten van
de Duitsche legers zijn gesneuveld 234 offi
cieren en 2788 minderen, zwaar gewond
330 officieren en 8061 minderen, lichtgewond
181 officieren 4061 minderen vermist 39
officieren en 3475 minderen. In 't geheel zijn
dus buiten gevecht gesteld .784 officieren en
•8384 minderen-
Tot wanneer deze opgave loopt, is niet
bekend; zij heeft vermoedelijk geen betrek
king op de worsteling sed«rt 7 September.
i'REllIi
Zondag
Evang.
Voorm. io'/j uur, dl
Remon
Voorm. io'/2 uur,
Doopsg
Geeij
Gereformeerd!
Voorm. 10 uur, pro)
Avond 57a uur, prcO
GereformeerêWj
Voorm. 10 uur, ds. «I
Avond 5 V2 ""r> f®
Chr. Gerefofl®
Voorm 93/« uur, go.1
Avond 5«/4 uur, god
Vrije Gereforö
Voorm. 9V2 uur, 8°'
Avond 5 uur, godaS
Hersteld Aporf
Voorm. 10 uur, god»
Avond 5 uur, gods#
Bargorlyke Stóf
van 11 tot ecTC
GEBOREN
Cornells Timotht
nes Krijnen en Johif
lem Johan, z. yaoj
Hendrikje van de «j
Antonic, z. van Cortw
van Kallevcen en W
Catrina Maria Hé
kus van Keken enj
Antonia Gecrtrulda, a
brordus Hccren
Maria Willemina, a.
brordus Hazelaar ca
veld.
