Zaterdag 16
Januari 1915.
No. 8518.
64e Jaargang.
Stadsnieuws.
AMSFOORTSCEE
Uitgave van de Naainiooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
p. j. raisiaia
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
sntien i6 regelt 60
Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post ƒ1.15. AdVertentien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvar tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en ontelgenlngs-
advertentifin per regel 15 cent Reol&mes 1—5 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar bulten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent
Bij advörtentlen van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
KosTsaaaoBT
Poitbu» 9. Telrfotu
Vredesbeweging en
V rouwenkiesrecht.
Mevrouw C. Mulder van de Graaf De
Bruin, thans te Utrecht, lid van het Hoofd
bestuur der Vereeniging van vrouwenkies
recht, sprak gisteravond voor de leden der
plaatselijke afdeeling van die vereeniging
over bovenstaand onderwerp en zeide on
geveer
Diep doordrongen van den ernst der tijden,
zich ten volle bewust, dat, naast de rechten,
waarvoor zij strijdt, plichten behooren te
worden vervuld, heeft de vereeniging bij
den aanvang van den oorlog gemeend, het
werk tot bereiking van haar ideaal tijdelijk
stop te moeten zetten om alle kracht, welke
zij als grootste vrouwen vereeniging Jin den
lande kan ontwikkelen, aan te wenden niet
alleen tot leniging van den nood en de
ellende, direct dan wel indirect door den
oorlog veroorzaakt, maar ook om, waar het
pas geeft, te propageeren voor de vredesridee.
Het Hoofdbestuur meende daartoe gerech
tigd en verplicht te zijn, omdat buitengewone
gebeurtenissen ook buitengewone maatre
gelen eischen, maar vooral omdat de vredes
beweging in zóo nauw verband staat tot
het vrouwenvraagstuk, dat zij onafscheidelijk
zijn en men zich geen Staat, in welken
vrouwenkiesrecht is ingevoerd, kan denken
waar niet zal worden geageerd tegen den
afschuwelijken broedermoord.
De huidige oorlog doet uur aan uur het
bewustzijn sterker worden, dat al£het toe
laatbare moet aangewend om in de toekomst
een oorlog onmogelijk te maken. Bij de
vooraanstaanden dringen telkens sterker^de
vragen zich ophoe zullen we een nieuwen
oorlog voorkomen, hoe bereiken, dat in den
vervolge de tusschen landen ontstane ge
schillen worden opgelost zonder wapenge
weld, hoe komen tot handhaving der orde,
tot afschaffing van eigen berechting door
boederraoorden ook hoe tot verheffing en
blijvende verzekering van gemeenschapsge
voel en tot verzekering van een duurzamen
vrede.
Om dit alles te bereiken, hebben velen
zich reeds vereenigd. De vereeniging Vrede
door recht*, het Internationaal vrede-comité,
dat op interventie aanstuurt, de Anti-oorlogs
raad bestudeeren de oorzaken van den oorlog
die thans het grootste gedeelte van Europa
teistert om uit die oorzaken te weten te
komen welke hervormingen van de nationale
zoowel als de internationale verhoudingen
noodig zijn om in de toekomst een oorlog te
voorkomen. Allen dragen op hun wijze een
steentje bij om te komen tot het lofwaardige
doel en dit stemt tot groote waardeering.
Doch naast waardeering komt op een ge
voel van bittere teleurstelling over de mach
teloosheid der vrouwen, die ook thans weer
zijn voorbij gegaan. Geen der bovengenoemde
vereenigingen deed een oproep aan de vrouwen
om mee te werken, zich gereed te maken
voor den moreelen strijd om het vredes-ideaal
mee te helpen verwinnen.
Waarom dit voorbijgaan? Omdat aan de
vrouw ontbreekt de positieve macht, omdat
de vrouw nog steeds onmondig is.
En toch treft al het oorlogswee de vrouw
oneindig meer dan den man.
De man moge zich vele ontberingen nu eten
getroosten, physieke smart lijden, met zorgen
rondloopen, maar daarnaast heeft hij het
bewustzijn zijn vaderland daadwerkelijk te
kunnen dienen, te kunnen strijden voor eigen
gonddesnoods met opoffering van eigen leven
5 mannen hebben den massa-moed, den
roes, de bedwelming van den strijd, de doods
verachting van iemand wiens leven elke
minuut gevaar loopt Het wordt voor hem
een dobbelspeler op of er onder, leven of
dood. Brengen ze het leven er af, dan kunnen
zij wijzen op hun aandeel in de worsteling;
vallen zij, dan worden zij geëerd als helden.
Dodt de vrouw. Zij zag man of vader of
zoon wegtrekken om, meegesleept door het
ruw geweld zonder hetwelk geen oorlog
denkaar is, andere mannen of Vader of zoons
te vermoorden en werken van vernuft en
beschaving te vernielen.
Vol angst wacht zij op den terugkeer der
hunnen, minuten', uren, dagen, weken, maan
den nu reeds. Geen roes, geen bedwelming
kort hun dien tijd en, ver van de plaats
waar wellicht op het zelfde oogenblik hun
dierbaren een ellendigen dood sterven, heb
ben zij tot eenigen troost de verschrikke
lijkste couranten-berichten over den massa
moord. Dolle angst en een ontzettend gevoel
van machteloosheid zijn hun deel.
Vragen de kinderen om brood, dan moet
menige moeder dat als aalmoes aannemen
van anderen. Vragen de kinderen naar vader,
dan weet moeder geen bescheid te geven.
En als vader niet wederkeert, is voor hem
het leed geleden, doch begint haar leed, baar
zorg, haar ellende eerst recht. Zij ziet de
puinhoopen van hun geluk, die tij niet meer
behoeft te aanschouwen. Zij moet alléén de
zorgen dragen voor da kinderen, die toch van
beiden zijn zij moet tobben voor haar ge
zin en mag zich nog gelukkig rekenen, als
zij door voor-opleiding daartoe bij machte is.
Bedenk toch eens het grenzen loos wee der
30 vrouwen, die tijdens hun vlucht in de
bosschen bij Bergen-op-Zoom moeder wer
den, het zieleleed en de vermoeienis der
moeders, die 's nachts vluchtten door de
duinen, in regen en wind zeven uur achter
een hun kinderen torschten door bijna tast
bare duisternis.
Voor ons land bepaalt de schade zich tot
financieele en zelfs bleek die veel minder
groot dan aanvankelijk werd gedacht. Door
den satanischen oorlog heeft hier te lande
verplaatsing van- kapitaal plaats gehad, doch
wat beduidt dit tegenover hetgeen vlak over
onje grenzen is geschied
Nederland heeft naar zijn beste vermogen
meegeholpen om het leed der getroffenen te
verzachten. Deernis, hulpvaardigheid, opof
fering, zelfverloochening, saamhoorigheidsge-
voel zijn heerlijk glanzend aan het licht ge
komen. Hét heeft itieegeleden met de slacht
offers van den krijg, doch het heeft den
oorlog niet gevoeld, niet aan den lijve on
dervonden, niet met eigen oógen aanschouwd,
ér geen zielepijn door geleden.
Spr. vertoefde door familie-omstandigheden
sedert begin Augustus meermalen in België
en heeft wel geen veldslagen bijgewoond,
doch van zeer nabij gezien de onuitsprekelijk
ellendige gevolgen er van. Zij las den doods
angst op het gelaat der Brusselaars toen de
Duitsche troepen, zóo onverwacht, naderden
leefde mee het ontzaglijk leed eener ver
wante, die twee zoons in' het leger had en
in twee lange maanden niets van of over
hen vernam. Met haar vluchtend uit
Westende hoorde spr. het bombardement van
Mechelen, zag zij later te Antwerpen binnen
komen de trams, auto's en wagens vol
gewonden, aanschouwde zij de slachtoffer
van het bombardement van Waelhem en-de
verwoestingen van de bijna uitgestorven
Scheldestad, nu zonder water en zonder licht.
Wie dit heeft gezien, hééft meegeleefd,
kan niet rusten vóór de krachtigste middelen
zijn aangegrepen om zulk een gruwelijke
manschenslachting, zulk een dolzinnige ver
woesting voorgoed onmogelijk te maken, den
ménschonteerenden oorlog voorgoed te ver
ijdelen.
Dat in de ure drffgévaars het internatio
naal kerkverband fetthèt internationaal socia
lisme onmachtig zijn 'gebleken, zij voor de
grootste internationale vrouwenvereeniging
een aansporing om te beproeven hetgeen zij
ten deze vermag.
Het is onzinnig, thans pogingen aan te
wenden om den wereldbrand te blusscben.
In dezen oorlog, de m< °st geweldige dien de
wereldgeschiedenis ooit heeft gekend, zijn te
veel hartstochten opgewekt en staan te hooge
belangen op het spel dan dat mag aange
stuurd op een kunstmatigen vrede, die tóch
weer zou üitloopen op eén nieuwen krijg.
De Interriational Women Suffrage Alliance
(Internationale-vereenigTOg voor vrouwen
kiesrecht) moet eerst opkomen tegen de
onmondigheid der vrouwen. Duizenden en
honderdduizenden vrouwen moeten beseffen,
dat het thans vooral tijd is om te protestee
ren tegen hun gemis van positieve macht
opdat, indien het stembiljet aan de vrouw
zal zijn gegeven, en zij dus invloed kan oefe
nen op de verkiezingen, zij plaats kan nemen
naast den man ten einde in et hem, ook
naar baar inzicht, vast te stellen de buiten-
kndsche belangen van het volk.
Den dag waarop dit wordt bereikt, wordt
het doodvonnis uitgesproken over den oorlog.
Wfellicht zal men spr. toevoegen, dat het
recht van vrede en oorlog berust bij het
Hoofd van den Staat en dat de Volksver
tegenwoordiging eenvoudig wordt gezet voor
een voldongen feit, waaraan man noch vrouw
iets kunnen veranderen; doch hoe kan in
democratische landen gevolg worden ge
geven aan een besluit van het Hoofd om
ten oorlog te trekken als de Volksvertegen
woordiging gebruik maakt van haar recht
om geen geld toe te staan. Zonder geld is
geen oorlog te voeren. Als de Grondwet
toelaat, dat de vrouw medezeggenschap beeft
dan zal elke werkelijke vrouw geen penning
toestaan als deze wordt gebruikt om zooveel
zrinen van moeders een ijselijken dood door
hun hulpeloosheid op het slagveld te ver
schaffen.
Laat dan waar wezen, dat de vrouw wat
veel haaf gevoel doet spreken, wat veel den
ethischen kant der dingen voor oogen heeft,
het materialisme van den man zal dan het
evenwicht herstellen.
Het zal de schoone taak der vrouw zijn,
de openbare meening te beïnvloeden en als
zij in het stembiljet het wapen zal hebben,
dat haar thans ontbreekt, zal zij geen poging
onbeproefd laten om mee te bewerkstelligen,
dat slechts zij zullen worden gekozen tot
vertegenwoordigers van het volk, die, ge
bonden door een besliste belofte, er toe
zullen meewerken, dat aan enkelen worde
ontnomen het recht tot oorlogsverklaring en
dat dit recht kome aan de Volksvertegen
woordiging, die zooveel mogelijk moet saam-
gesteld uit tegenstanders van het alverslindend
militairisme en voorstanders van den vrede.
Natuurlijk moeten leger en vloot in stand
gehouden, omdat er een weermacht noodig
is als dwingende kracht tot uitvoering der
wetten en tot beteugeling van binnenlandsche
ongeregeldheden al aanstonds in den beginne
met andere woorden een zuiver defensieve
weermacht.
Ten bewijze, dat de vrouwen ook ten deze
hun plicht begrijpen, dient, dat juist de kies
recht bezittende vrouwen in Nieuw-Zeeland
en Australië hebben aangedrongen op ver
sterking der weermacht.
Om de boven geschetste wijzigingen prac-
tisch uitvoerbaar te maken, is het noodzakelijk,
dat deze nieuwe gang van zaken te gelijker
tijd in alle Rijken worde ingevoerd. Daartoe
is een krachtige internationale organisatie
noodig.
Welnu, de vrouwen kunnen wijzen op een
dergelijke wereld-organisatie, zoo groot als
bijna geen andere, de International Women
Suffrage Alliance, welke thans nog strijdt
voor de politieke rechten der vrouw, doch,
door den hechten vriendschapsband tusschen
tal van haar leden, ook met vrucht zal ijveren
voor pacifisme.
Immers iedere feministe is pacifiste het
omgekeerde is helaas niet steeds het geval
iedere pacifist is niet als Mgr. Gelswein, die
getuigde, dat hij feminist werd omdat hij paci
fist was.
Mochten allen, door het bestudeeren der
sociaal-politiek, tot het inzicht komen, dat
door de voortdurend hooger opgevoerde
kosten voor militaire doeleinden ontzaglijke
ellende wordt gebracht over de wereldmet
hem begrijpen, dat het militairisme een vraag
stuk is, dat niet alleen door mannen kan
opgelostmet hem inzien, dat bij het bekam
pen van den k-^onnenduivel man èn vrouw
schouder aan schouder moeten staan en dat
1 daarom de vrouw moet bezitten het stem
biljet, zonder hetwelk zij niet de hulp kan
bieden, welke noodig is.
Tot dusver is d*. maatschappij alleen be
stuurd door mannen. Ziet rond u naar het
gevolg.
Wie geen voorstander, wellicht tegenstan
der van vrouwenkiesrecht is, wil toch even
bedenken of het niet geraden zou zijn, het
eens te probeeren door medezeggenschap te
geven aan de vrouw, die haar kinderen een
gloeienden haat zal inprenten tegen al het
geen oorlog is, om dien kinderen te besparen
de gruwelen van het slagveld, hen te weer
houden van het roekeloos vernielen van
gedenkteekenen van beschaving, her in te
prenten, dat elke oorlog is uit den booze,
afschuwelijk en menschonteerend.
In medezeggenschap met de mannen wil
len de vrouwen de maatschappij zuiveren
van al hetgeen bedreigt het geluk en het
heil der jonge levens, die zij zullen leiden
in banen, hunzelven en der menschheld
ten nut, die zij slagvaardig zullen maken
voor den strijd niet van bloed en ellende
maar des levens, die, hoe moeilijk en vol
gevaren ook, veilig door hen kan aangebon
den als mannen en vrouwen gezamenlijk
hen hebben omgord met goede wapenen.
De overwinning in dien strijd zal niet
leiden tot verderf, maar tot zegen en bloei
van de gansche gemeenschap en schooner
rijn dan de schitterendste victorie, op het
slagveld behaald door stroomen bloed»,
poelen van ellende en bergen van leed.
De vrouwen zullen helpen, verlangen niets
liever dan dat, doch om dit te kunnen doen,
is noodig Grondwettelijke gelijkstelling van
man en vrouw.
Na een korte pauze werd gelegenheid
gegeven om vragen te stellen of opmerkingen
te maken.
Een dame meende, dat in sommige der
thans oorlog voerende Staten de vrouwen
anders denken d».n inleidster schetste. Zóo
de Duitsche vrouw, die, in stede van diep
bedroefd te zijn toen zij hoorde dat twee
harer zoons waren gesneuveld, het betreurde
dat haar echtgenoot niet bad mogen beleven,
dat beiden den heldendood stierven voor het
vaderland.
Inleidster, geboren aan de grens en
opgevoed te Leuven, antwoordde, dat lang
niet alle Dnitsche vrouwen zóo onvrouwelijk
zijn en dat uit gesprekken en correspon
denties haar overtuigend is gebleken, dat
velen hunner evenals Fran9aises en Russinnen
denken en gevoelen en spreken als zij.
Een andere dame bracht ter sprake
het werken der diplomatie.
Ook inleidster bleek niet zeer gesticht
over de diplomaten, veelal eerzuchtigen en
belanghebbenden, en hun werken in het
duister en hoopte en vertrouwde, dat in
onze meer en meer democratische maatschap
pij het drijven der diplomaten en der belang
hebbenden bij leveranties van oorlogstuig
zijn langsten tijd beeft gehad.
Nadat de Voorzitster mevrouw Mul
der van de Graaf had dank gezegd dat zij,
ondanks haar zeer drukke bezigheden, rmar
bier was gekomen en zóo veel behart"rna-
waardigs had meegedeeld, werd de openbare
vergadering omgezet in een huishoudelijke,
welke klokke negen aanving.
Het totaal der inschrijvingen op de Oorlogs-
leening van 275 millioen bedraagt f 409 918 000.
De preferente inschrijvingen zullen geheel,
de overige voor 50 pet. worden toegewezen.
Het door de Regeering aan de organisaties
-van vergunning- en verlofhouders, euz. om
advies gezonden concept tot wijziging der
Drankwet bevat hoofdzakelijk voorstellen
tot het doen vervallen der zoogenaamde
logements-vergunning en tot verleeoing van
bevoegdheid aan de Gemeentebesturen om
een maximum vast te stellen voor het aantal
♦verloven".