BIJBLAD
Amersfoort Courant
Stadsnieuws
van de
No. 8509
•uitgave van
N.V. de AMER8FOORTSCHECOURANT
voorheen Firma a. h. van CLEEFF
VAN ZATERDAG 23 JANUARI 1915-
Donkere dagen.
De dagen zijn zoo koud en donker,
Beneevlen ons gezicht,
De wereld schijnt zoo hooploos treurig,
O, geef ons licht, geef licht.
Zoovelen zijn vermoeid, beladen,
De droefheid is zoo groot;
Een golf van smart trilt door de wereld
In hangen levensnood.
O, geef ons licht, opdat wij voelen
Door angst en wanhoop heen,
Het land, waar goedheid, waarheid, liefde,
In eeuwigheid zijn éen.
van Rees—Van Nauta Lemke.
Uit »De Hollandscbe lelie*.
Bescheidenheid in woorden.
Bij de meesten onzer springt de lippen-
deur open met bijster snel werkende kracht
ei\ het gereed liggende woord vliegt er uit.
Het keert niet weer. Eenmaal ons ontsnapt,
staat het niet meer in onze macht en doet het
zijn uitwerking geheel onafhankelijk van ons,
wellicht tegen.onzen wensch en wil. Het is
qls de kogel, welks vaart niet wordt gekeerd
zoolang hij niet eenig doel getroffen of door
den verren afstand zijn kracht verloren he$ft.
■Er was een wijsgeer, die nimmer onmid
dellijk antwoordde op een vraag, al was zij
nóg zoo eenvoudig. Hij teekende nauwgezet
vraag op, schreef zorgvuldig het antwoord,
las het na eenigen tijd nog eens of bracht
er de noodige wijzigingen in. Eerst na aldus
voldoende overleg gepleegd te hebben met
zichzelf, stelde hg den vrafcer ter hand.
De man zoq in onze maatschappij niet op
zijn plaats wezen. Er is geen tijd meer om
zich té bedenken. Het antwoord volgt on
middellijk op de vraag, is er vaak reeds, eer
de vraag volledig is geuit. Menschenkenners
wéten daTi ook wel, dat zij menig woord
niet moeten nemen zooals het wordt gege
ven. Kort is het oogenblik, dat U wordt
toegegaan om uw meening te vormen en uit
te" drukken. Onbekwaam, onbevoegd of op
zijn minst besluiteloos of weifelend noemt
mén u, indien gij niet dadelijk een oordeel
hebt gevormd en uitgesproken. Daarom gaaft
gij uw antwoord, al waart gij er niet geheel
bij, al hadf gij de strekking der vraag mis
schien niet volkomen begrepen. Bij nader
inzien, hij aandachtige beschouwing, komt
gij tot de overtuiging, dat uw antwoord
anders zou zijn geweest. Nu wordt gij wel
licht verkeerd beoordeeld, waarschijnlijk mis
verstaan maar gij moest onmiddellijk uw
meening doen kennendat hoort zoo, dat is
zoo het gebruik een seconde slechts wordt
toegestaan voor antwoord.
Het is een gevolg van onzen tijd, van de
gejaagdheid, waarmee vaak de belangrijkste
zaken worden behandeld. Ieder, die het wer
kelijke leven meemaakt, wordt beïnvloed
'door de tijdsstrooming; en wanneer hij daar
enboven voortvarend is en eenige bijzondere
gevoeligheid van temperament bezit, dan zal
hij alleszins blijken een kind van zijn tijd te
wezen. Zijn vlugheid in oordeel en daad, zijn
moed, geestkracht en doortastendheid in
onderneming, zijn doorzicht in zaken en ken
nis van toestanden vormen even goede eigen
schappen, die zooveel doenlijk succes waar
borgen. Maar hij Is ook behept met de
ondeugd van overhaasting in spreken en
handelen, die door den geest des tijds in ons
wordt gekweekt en ontwikkeld.
Bescheidenheid io woorden. Wat zou
Salomo, de groote koning Israels, wiens
wijsheid spreekwoordelijk is geworden, ons
hier nog yeel kunnen leeren. Maar, eilieve,
had deze zoon van David, bij al zijn wijsheid,
niet óok zijn zwakheden? Wisten zijn vrou
wen hem niet derwijze te beheerschen, dat
hij te haren believe meer dan eens verviel
tot afgoderij*? Maakte de weelde zijner huis
houding niet bet uitschrijven van drukkende
belastingen noodig, die de kiem legden tot
ontevredenheid onder de bevolking en oor
zaak werden van de scheuring des Rijks,
welke na zijn dood werd volbracht?
En Vondel, de prins onzer dichters, die
ons den wijzen raad geeft om bescheidenheid
in woorden te gebruiken, was hij zich op dit
gebied wel altijd meester Hij was er vol
strekt de man niet naar om een beschimping,
een aantijging onopgemerkt te laten voorbij
gaan, veel minder een onedele, belccdigende.
gijdelingsche toespeling dood te zwijgen. Hij
zreep naar de pen en in minder dan geen
tijd werd zijn antwoord de wereld ingezonden.
En in waarheid, hoeveel leed kunnen wij
ons zeiven, hoeveel sm^rt en pijn auderen
besparen, wanneer wij in moeilijke gevallen
bescheidenheid in woorden weten te betrach
ten. Wie onzer heeft het niet ervaren of
heeft het niet vernomen,, dat een woord, in1
een rpinder bewaakt oogenblik besproken,
onszelven of anderen in ongelegenheid heoft
gebracht, misschien on noodig diepe, onher
stelbare wonden heeft geslagen in de ziel
onzer medemenscben. Wij spreken met af-j'
schüw eq verontwaardiging van den woeste-!
ling, die in dolle razenij het voorwerp van:
zijn toorn mishandelt en levensgevaarlijk!
wondt. Dikwijls echter zijn die wonden weer
spoedig genezen en is de pijn spoedig ver
geten. Niet aldus gaat het met het vlijm-:
scherpe, het giftige woord, dat misschien
ondoordacht uitge6tooten en den tegenstan
der in het gezicht geslingerd werd. Minder
dan een seconde was noodig om het bijtend
gezegde, den hoonenden, spot te uiten, en
jaren, een heel leven misschien, kan het'
duren, eer de diepe wond weer is geheeld.
Worden er niet meer misdaden gepleegd
en wandaden begaan inet den mond dan
met eenig ander wapen Sabels, pistolen en
geweren moeten nog helaas aan den krijgs
man verschaft worden om het bedreigde va
derland te verdedigen en den vijand te ver
nietigen, die onze rechten schond. Het schijnt
helaas nog een noodzakelijk kwaad, al is
de oorlog een slag in het aangezicht onzer
moderne beschaving. In elk geval wordt het
verlof om die wapens te dragen eerst van
hooger hand gegeven en over het algemeen
mag alleen op bevel er van gebruik ge
maakt worden. Het wapen der tong mag
ieder zonder verlof zelfs meedragen in huis,
op zijn werk, op vergaderingen, op den
openbaren weg, overal. Men kan zich van
het wapen naar willekeur bedienen, maar
het volstrekt niet -ongestraft misbruiken.
Het is voorzeker een moeilijke oefening;
de gewenschte bescheidenheid in woordet)
te leeren betrachten; maar het leven is een
school, waarin voortdurend te leeren valti
Het getuigt van luiheid of van onwil wan*
neer wij zeggen en meenen, dat »wij nu
eenmaal zoo zijn en dat de wereld ons maaf
moet nemen en dulden zooals wij zijn*. Hef
is wel de gemakkelijkste wijze om zich zooi-
danig te verontschuldigen of te rechtvaar
digen, maar telkens een sta-in-den-weg voor
ons eigen waarachtig geluk.
Sommigen achten zich in staat, op 60-jarigea
leeftijd te leeren schaatsenrijden, te leeren
fietsen en willen zich ook gaarne de moeite
getroosten om zich dergelijke kunsten eigen
te maken; maar om zich bedachtzaamheid
aan te wennen en bescheidenheid te leeren
in de kracht en de volle practijk des levens,
in eigen belapg en tot het welzijn van ande
ren, dat is hun niet mogelijk.
Wat geldt in het onderling maatschappe
lijk verkeer der menschen op den openbaren
weg, bij samenkomsten, op vergaderingen,
in kringen vak vakgenooten, komt nog meer
uit den huiselijke omgeving.
Wie zich beijvert om het goede in anderen
te .leeren waardeeren en zich een juiste mee
ning te vormen van de goede kwaliteiten,
zal zich niet dadelijk ergeren aan een enkele
onvolkomenheid, maar, overtuigd van éigen
tekortkomingen en gebreken, met waardig
heid en kalmte het gepaste woord weten te
vinden om' anderen te wijzen op plichtsver
zuim. Niet elke onaangenaamheid, die hij in
woord en daad van anderen oudervindt, zal
hij «opzettelijk* kwalificeeren. Met koel beleid
zal hij zoo noodig maatregelen tot verbete
ring weten te nemen en zelfs een overeen
komst op waardige wijze en in behoorlijken
toon weten te beöindigen.
C. KOENRAAD.
Onder dagteekening van 22 Januari schre
ven Burgemeester en Wethouders nog aan
den Raad:
In uw vergadering van 15 December 1 q 14
werd goedkeuring gehecht aan ons voorstel
tot uitbreiding van het buizennet der gas
fabriek, waarvan de kosten zijn begroot op
i 375 5°°-
De invloed, die de geldmarkt ondervindt
van de buitengewone tijdsomstandigheden,
maakt het oogenblik niet gunstig, voor dat
bedrag een vaste leening aan te gaan het
rente-type is hoog en voordeelige voorwaar
den zullen wel niet zijn te bedingen. Het schijnt
ons daarom meer in het belang der Gemeente
te zijn, voor het aangaan der leening rus
tiger tijden af te wachten, vertrouwende,
dat dan op mildere woorwaarden het be-
noodigde bedrag kan worden verkregen.
Toch is het noodig, thans maatregelen te
treffen, zoowel ten einde Gedeputeerde Sta
ten in de gelegenheid te stellen, hun goed
keuring te hechten aan deze uitgaven, als
om deze te kunnen dekken.
Wij hebben daarom (Te eer, tl bijgaande
een ontwerp besluit aan te bieden tot het
aangaan eenvr tijdelijke leening, tegen een
rente van niet meer dan 6.5 pCt, te vinden
uit de gewone middelen der Gemeente.
Het bedrag is daarin gesteld op de hoog
stens f400000, of ongeveer f24500 meer
dan het toegestane crediet bedraagt. Deze
verhooging kwam ons laadzaam voor om
niet te zeer aan het bedrag te zijn gebonden
in verband met mogelijke prijsveranderingen
ten gevolge van de buitengewone omstan
digheden.
Omtrent de wijze van aflossing hebben wij
gemeend, thans nog geen voorstel te moeten
doen. Eerstens zullen de bedrijven door de
vermoedelijke hooge rente wel extra moeten
worden belast en het wil ons voorkomen,
dat daarmede in deze tijden eenigermate
rekening mag worden gehoudenbovendien
kan, indien de uitkomsten van de bedrijven
daartoe aanleiding geven, een bedrag voor
aflossing worden gereserveerd, terwijl einde
lijk bij het vaststellen van het plan voor de
definitieve leening, aan te gaan binnen twee
jaar na dagteekening van het besluit, de
termijn van aflossing eenigermate kan worden
ingekort, om daarmede den achterstand
zoo die is ontstaan in te halen.
Burgemeester en Wethouders stellen nog
aan den Raad voor, het Gemeentelijk subsidie
voor de Industrie- en Huishoudschool te ver-
hoogen met fóoo.
Het Rijk gaf een verhoogd subsidie van
f 1500de Provincie weigerde haar subsidie
te verhoogen met f 122.
B. en W. meenen, met bet Rijk, dat, in
weerwil van de tijdsomstandigheden de Ge
meente moet medewerken om het onderwijs
zijn normale ontwikkeling te laten behouden.
Onder beding, dat bet tijdelijk subsidie
worde gebruikt voor het onderwijs en niet
voor andere doeleinden, bijvoorbeeld de pen
sioen-verzekering van het personeel, en onder
voorwaarde, dat bet Bestuur der school voor
een volgende Begrooting stappen zal doen
tot het bekomen van een verhoogd Provin
ciaal subsidie en dat dit in mindering zal
komen van het Gemeente-subsidie.
De kans wordt voortdurend grooter, dat
de periodieke Raadsverkiezing niet zal af-
loopen met eenvoudige candidaatsstelling,
welke aanstaanden Dinsdag plaats heeft.
Nu niet strikt is gehouden aan de over
eenkomst met de vrijzinnige kiesvereenigin-
gen om voor de vacante zetels te stellen
candidaten van de zelfde politieke partij,
dus wederom vrijzinnigen, zullen de rechtsche
kiesvereenigingen in I stellen mr. L. Stadig
en in III den heer S. Kraan, den Voorzitter
van den R. K. Volksbond.
Tenzij de sociaal-democraat noch wordt
gesteld, noch gesteund.
Ook de afdeeling van den Vrijzinnig-
democratischen bond behoudt zich haar be
slissing voor.
Met afwijking van de bestaande formatie
zijn o.a. bevorderd tot kapitein bij hun tegen
woordig korps de ie luitenants W. J. Bae-
rends, van de 2 e mitrailleur-afdeeling, en J.
E. Haitsma Muiier en C. C. Pels Rijcken,
beiden van de rijdende artillerie.
Prof. dr. J. de Jong, thans verbonden aan
het Groot-seminarie te Rijsenburg, is benoemd
tot lid van het Historisch genootschap, geves
tigd te Utrecht.
H. M. de Koningin en H. M. de Koningin-
Moeder hebben aan den Opperbevelhebber
van land- en zeemacht en aan de nagelaten
betrekkingen hnn groote deelneming doen
betuigen over het verlies, dat de marine trof
door het ongeluk- op de Westerschelde en
zich doen vertegenwoordigen bij de begrafe
nissen.
Bij de ter aarde bestelling van luitenant
ter-zee J. H. Luden, welke gistermiddag
onder zeer groote belangstelling plaats had
te Hilversum, waren met de vertegenwoor
digers van de Koninginnen, den Opperbevel
hebber en den Minister van Marine tal van
burgerlijke en militaire autoriteiten aanwezig.
Een zevental sprekers voerde het woord.
De vier geïnterneerde Belgische officieren,
die aan de Kegeering hun eerewoord hadden
teruggevraagd, daardoor duidelijk hun inzicht
te kennen gevend om terug te keeren, zijn
van hier op Oudejaarsavond naar het eiland
Urk, in de Zuiderzee, wij mogen wel schrijven
gedeporteerd geworden. Enkele dagen gele
den, is hun nog een vijfde metgezel toege
voegd.
Nu heerscht op Urk een toestand, die zich
zeker wel het best laat vergelijken met dien
op Elba tijdens de gevangenschap van
Napoleon, schrijft een correspondent van >De
Telegraaf*, en hij vervolgt:
Met nog een beetje verbeeldingskracht
meer, kan men er zelfs bij denken aan St.
Helena of aan de St. Margaretha-rots, tegen
over Marseille maar dan mag men den
graaf De Monte Christo niet heelemaal ver
geten zijn.
De rol van Longwood of van het slot Yf
al naar men verkiest speelt een vrij
gerieflijk ingerichte villa, na de kerk het
voornaamste gebouw van het eiland. Al de
ramen zijn gebarricadeerd; over de zolder
vensters is een nel van pritkeldraad gespan
nen. Een hooge houten nuur maakt alle
ontanapping langs de achu rrijde ocmogeHjk,
terwijl vóór bet huis een f< 11c acetyleen-lamp
brandt van zoneondergang tot heft aanbreken
van den dag.
De gevangenen moeten ruiten op atroo-
rakken en in hun slaapvertrek moet den
ganschen nacht licht bri nden. Zelf mogen
zij nooit hun ramen openerZij mogen bezoek
ontvangen van familieleden of vrienden, doch
dat gaat niet zonder ernstige bezwaren.
Vooreerst worden de vreet ide bezoekers allen
aan een zeer strenge 01 dervragiag onder
worpen, en dan is het den gevangenen for
meel verboden, roet hen buiten de villa te
gaan.
Alleen of in eikaars gezelschap kunnen
ze af en toe wel eeni een wandelingetje
over het eiland doen, miou dat ie dan slechts
wanneer de boot niet binnen is.de «Minister
Havelaar*. die alle dagen het eiland aandoet
en er een half uur blijft liggen. Bij die wande
lingen worden zij steedt gevolgd en scherp
in 't oog gehouden door twee gewapende
soldaten
De Burgemeester van het eilaud heeft de
bevolking streng de les gelezen. Het is den
Urkenaars volstrekt verboden, de gevange
nen aan te spreken, ban brieven te geven
of brieven van hen in on*vangst te nemen;
maar het staat hun vrij. hen te volgen. Als
de officieren uitgaaa, m aken de Urkure ruim
schoots gebruik van de:e vrijheid. Nog steeds
loopt, bij elke wandelitg, de helft der Urk-
sche bevolking met de officieren mee!
Gouverneur van slof Yf, we bedoelen de
villa «Sainte Barbe*, ii een oud-kapitein-ter
zee, die bevel voert over de militaire bezet
ting van het eiland, bei taande uit dertig man,
een braaf man, die ::ijn gevangenen naar
omstandigheden zoo aangenaam mogelijk
tracht te zijn, maar dii 1 blijkbaar de strengste
bevelen beeft ontvangsn.
Het grootste gedeel e van tien dag brengen
de officieren binnenshuis door, waar ze tijd
en verveling verdrijven door wetenschappe-
lijken arbeid. Tot ontspanning hebben m
zelfs een «Memorial de l'ile d'Urk* aange
legd, dat eer. waarüge tegenhanger van
het «Mémorial dc Sa nté Hóïène* belooft te
worden.
Laat ons, om niets aan de rornjroliek dezer
Urksche geschiedenis tekort te doen, hier
nog bijvoegen, dat in geval de gevangenen
er toch in mochten Hagen, de waakzaamheid
der bezetting te verschalken, de noodklok
geluid zal worden, ïetgeen dan voor al de
visschers een teekea is, dat zij de haven
niet mogen verlaten of oogenbllkkehjk naar
het eiland moeten t/trugkeeren, als zé reeds
op zee mochten zijn.
De Belgische hx>fd-offider en de vijf
subalterne officieren, die einde November
werden terug gesteld tot den stand van sol-
haat en werden overgebracht naar het inter-
neerings-depot te Leeuwarden, waar zij op
gelijken voet werden behandeld met bun
vroegere minderen, zijn in hun rang hersteld
en gister hier teruggekeerd.
Gelukkig is bun recht geschied.
Doch hoe goed te maken het bun aange
daan leed.
Ingetrokken is het op verzSek verleend
eervol ontslag, verleend aan paardenarts ze
klasse H. J. Weekenstroo, laatstelijk gede
tacheerd bij de lloefsinidschool, hier.
Belangstellenden kuanen, zoover de voor
raad strekt, kosteloos een exemplaar van
het 6e oorlogs-bulletin der «Alliance fran-
Caise*, dat gister werd ontvangen, bekomen
bij het Secretariaat, Kortegracht 9.
De plaatselijke afdeeling van «Mercurius*,
den Nationalen bond van handels- en kan
toorbedienden, kondigt in dit nummer aan.
dat van harentwege vak cursussen zullen
worden gegeven aan hm, die het onderwijs
aa.i de Handelsschool niet konden volgen.
Laat die kans niet onbenut.
Het Bestuur van het leesgezelschap «Offi
cieren 5e. Regiment Infanterie* stelde den
leden voor, de boeken en tijdschriften niet
te verkoopen, doch af t; staan voor de mili
tairen uit het garnizoen Amersfoort, die thans
onze grens bewaken.
Emiel Hullebroeck, di ïd we hier te Amers
foort verleden jaar Ma ut leerden kennen
en waardeeren, heeft hot aangedurfd, Don
derdagavond terug te kemeoen.... hij heeft
een volle zaal gehad en is, geheel near ver
diensten, met handgekap ontvangen en
telkens hartelijk toegejuiiffit, zoowel 01het
geen hij uit zijn rijken liederenhandel al
naar 't pas gaf met daverend geluid of zoete
fluisterstem zong als om de wijze waarop
hij zichzelf daarbij beg« leidde op Klein'a
wonderfraaie concert-vleugel.
Hij sprak, diep bewogon, een kort woord
vooraf en zeide ongeveer
Onder hoogst treurige omstandigheden
voor mijn arm land en tt$n arm volk kom
ik thans weer tot u. Ik il en mag mfj niet
er aan wagen, u te vertellen van hetgeen ik
met eigen oogen heb g»zien ik ben hier
in een onzijdig land en z >u niet gaarne aan-
