Stadsnieuws
f.WSA- m°»d der Eem gek<"
l^^ïïKen.'ïï^
leum-aandeelen zakten 60 pCt. Niettemin
besloot dien dag het Bestuur van de Ver-
eeniging voor den effectenhandel nog om de
Beurs den daaropvolgenden Zaterdag oor-
spronkelijk.bestemd voor Beurs-vacantiedag
open te houden.
Op Dinsdag 28 Juli was de toestand in
den beginne redelijk, maar toch zeer flauw
en gedrukt. De wisselmarkt op de andere
Europeesche Beurzen was echter reeds ge
heel gedemoraliseerd. Maar bij laat-beurs
werd het weer précair.
•Woensdag 29 Juli bleek, dat het zou uit-
loopen op een paniek. Prolongaties konden
zelfs tegen 6 pCt. niet meer gesloten wor
den. Een behoorlijke geldmarkt ontbrak en
niemand wist meer wat waarde had of waarde
was.
Toen zocht een 60-tal leden het Bestuur
np en verzocht om een vergadering. Het
Bestuur stemde toe en besloot, de Beurs te
sluiten.
Sedert 1848 was zoo iets niet te Amster
dam voorgekomen. Zelfs in 1870 is de
Amsterdamsche Beurs open gebleven.
Donderdag den 29Sten Juli 1915 bleef zij
óok gesloten en zelfs lokten voorstellen of
plannen om >maar weer te beginnen* hef
tige protesten uit.
Ten slotte werd op Vrijdag 31 Juli ineen
Algemeene vergadering van de leden der
Vereeniging voor den effectenhandel het
besluit genomen, dat »de Amsterdamsche
Effectenbeurs niet eerder zal geopend worden,
dan nadat het Bestuur de meening der leden
zal hebben ingewonnen*.
Het Bestuur had te voren verklaard, dat
het de sluiting der Beurs niet wenschelijk
achtte, maar het zich bij de meening der
leden zou neerleggen.
»In zeer gedrukte stemming verlieten de
leden toen dien dag het gebouw* zoo
heeft men destijds kunnen lezen.
Pas Dinsdag 9 Februari 1914, dus na 195
dagen, is de Amsterdamsche Effectenbeurs
weer geopend voot den (beperkten) effecten
handel.
»De stemming was mat*, heet het in het
officieele bericht.
Een deskundige gaf aan een verslaggever
van het «Handelsblad* de volgende zakelijke
toelichting voor die matheid
Er zijn feitelijk drie groepen van Beurs
bezoekers, die belang hebben bij de her
opening onzer Beurs. Daar is de eerste, die
er geheel overschillig tegenover staat, omdat
het lieden zijn, die een overwaarde van 20
percent kunnen geven op de basis der
onderpand-koersend. w. z. van de waarde,
onmiddellijk vóór het sluiten der Beurs op
28 Juli van het vorige jaardeze lieden
kunnen zich voorloopig volkomen rustig
gevoelen, omdat hun posities tot zes maan
den na den oorlog niet door den geldgever
mogen worden opgezegd, óok al mochten
de koersen sterk dalen. Alleen als deze on
derpand-koersen bereikt of overschreden wor
den, kan aanzegging dezer prolongaties
plaats vinden.
Daar is vervolgens de tweede groep van
wie zich voorloopig óok veilig wetendat
zijn dan degenen, die 10 percent overwaarde
kunnen geven op deze onderpandkoersen.
Tot een nog nader te melden tijdstip
wanneer weet men nog niet kunnen zij
niet worden aangezegd.
Eindelijk is er een derde groepdat zijn
degenen, die géén tien percent kunnen sup-
pleeren. Natuurlijk is de positie van zulke
speculanten te allen tijde onveilig, dus ook
nu. Hun kan dus steeds het lot treffen, dat
hun wordt aangezegd van te zullen te
den geëxecuteerd en hun positie zou onder
deze omstandigheden van de benardste zijn,
indien er niet twee omstandigheden beston
den, welke voor het oogenblik van belang
en in hun voordeel zijn, n.l. ten eerste de
bepaling, dat zij drie dagen van te voren
moeten worden aangekondigd, dus zeker
geen executie voor heden, doch op zijn
vroegst vandaag over twee dagenen in de
tweede plaats kunnen deze slechts geëxecu
teerd worden, indien de geldgever bereid is,
de fondsen zelf over te nemen tegen de
onderpandkoersen, indien geen hoogef bod
is gedaan. Het is wel duidelijk, wat dit op het
oogenblik beteekent. Dit is zoo ongeveer
de toestand. En vandaar de opvallende
kalmte aan onze Beurs.
niet verdedigen, betoogt de schrijver. We
kunnen er een gedeelte van ons land inee
verdedigen en zelfs, ik ben er van over
tuigd, met goed gevolg. Maar is dat vol
doende Zijn Friesland .Groningen, Overijsel
en Gelderland, zijn de landen ten Zuiden
van de groote rivieren, minder Nederlandsch
dan Holland en Utrecht? Moeten ze worden
prijsgegeven? Ja, zooals de zaken nu staan!
want de stellingen en de mannen om ze te
verdedigen, ontbreken en tot nu toe ging er
van geen enkele zijde drang uit om hun
aantal op te voeren.
Vaderlandsliefde is een begrip, dat zich
tot nu toe in Nederland nog weinig uit in
daden. Maar hier gaat het om andere din
gen dan om abstracte vaderlandsliefde,
waarvan velen helaas het nut slechts matig
hoog aanslaan. Neen, het gaat hier om zeer
concrete, reëele belangen; het gaat hier om
de bescherming van eigen huis en haard,
van hof en erf, van vrouw en kinderen tegen
vreemde aanranding.
Wij weten nu allen wel, van nabij uit
België, van veraf uit Oost-Pruisen, wat het
zeggen wil, wanneer een vijandelijk leger
een landstreek bezet. Het is onnoodig, daar
over hier uit te weiden. Maar misschien is
het toch niet overbodig, er op te wijzen, dat,
zelfs al woedt er geen strijd op het prijsge
geven gebied, men er zeker van kan zijn,
dat het bezet zal worden, dat het het vijan
dige leger zal moeten voeden en onderhou
den, dat voor het minste vergrijp de zwaarste
boeten zullen worden opgelegd, dat de in
woners zullen zijn «taillables et corvéables
a merci*.
En dat te voorkomen de bezetting van
Nederlandsch grondgebied in tijd van oorlog
door een vijandig leger moet nu het
streven zijn van het Nederlandsche volk.
Het is niet plicht, het is zuiver eigenbelang,
'zich te vrijwaren voor invasie als het moge
lijk is.
En het is mogelijk.
Maar niet als het land wordt verdedigd
door slechts 1/25 deel van de bevolking.
De heer Philippi wil reeds nu, niet later,
stellingen in gereedheid brengen langs onze
geheele grens, van Bergen-op-Zoom tot
Stevensweert, van Stevensweert tot aan den
Dollart. Hij wil de Landstormwet wijzigen
en al onze weerbare mannen van 20 tot 40
jaar oefenen.
En zegt:
»M.i. is het niet noodig, veel meer men-
schen onder de wapenen te houden. In elk
troependeel (ik spreek hier van onbereden
wapens) worde bijvoorbeeld een derde ge
deelte naar huis gezonden en vervangen
door rekrutenna 2 maanden geschiede
het zelfde met een ander derde deel, en na
weer 2 maanden met het laatste derde deel
van hen, die nu onder de wapens zijn. In 6
maanden heeft men dan verdubbeld het aan
tal weerbare mannen, die geschikt zijn om
de wapens te voeren ter verdediging van
ons land. Op die wijze worde doorgegaan
tot alle weerbare mannen van 20 tot 40 jaar
geoefend zijn. Daarna blijft men omwisselen
om voortdurend het noodig geoordeelde con
tingent onder de wapenen te houden; maar
de voorkeur wordt gegeven aan hen, die
vrijwillig blijven*.
Nederland en de oorlog.
Ritmeester H. Philippi, van de cavalerie
Oost-Indisch leger, heeft onder bovenstaanden
titel een brochure het licht doen zien in
welke hij wijst op een zijns inziens noodza
kelijke en ook mogelijke versterking van
onze weermacht.
Hij vangt zijn betoog aan met de opmer
king, dat bij het uitbreken van den oorlog
de mobilisatie goed van stapel liep. «Maar*
vraagt hij daarna onmiddellijk, «ziet niemand
in, dat we niet half gedaan hebben, hetgeen
we moesten doen Niet voor een vierde
Ziet niemand in, dat de toestanden nu veel
ernstiger zijn dan in de eerste dagen van
Augustus, al moge het oogenblikkelijk oor-
Iogsgevaar wellicht zoo groot niet zijn
Met 350000 man kunnen we ons land
In de Doopsgezinde kerk hoopt aanstaan
den Zondagochtend voor te gaan ds. Ten
Cate.
Des avonds om half zeven zal dr. Louis
A. Bahler daar in de religieus-socialistische
samenkomst spreken over Mattheus V 43
tot 45.
Kapelaan C. van Dijk en kapelaan P. J.
van Schaik hopen 15 dezer hun ïz'/a" jar'S
priesterfeest te herdenken.
Een vriendelijke hand schreef ons Maandag:
Dinsdag 19 Januari j.l. hield het comité
voor de religieus-socialistische samenkom
sten in «Ons Huis* een vergadering om te
geraken tot de oprichting van een afdeeling
van het landelijk religieus-socialistisch ver
bond, dat 2 Januari j.l. te Amsterdam werd
opgericht. Zooals dit steeds het geval is wan
neer organisatorische arbeid verricht moet
worden, waren, in tegenstelling met de reli
gieus-socialistische samenkomsten, nu slechts
enkelen der meest belangstellenden opge
komen. Dit neemt niet weg, dat juist deze
vergadering er een was, waar ernstig over
leg plaats vond.
De heer Baartman opende de vergadering,
schetste in korte trekken de groote vlucht,
die het religieus-socialisme in den lande
heeft genomen sinds ongeveer twee jaar ge
leden dr. Van den Bergh van Eysinga, pre
dikant te Zutphen, en anderen, het initiatief
namen, een band te vormen onder hen, die
de noodzakelijkheid gevoelden van de be
vordering der geestelijke cultuurvoorwaarden
van het socialisme en den stoot gaven aan
het tot stand komen der religieus-socialistische
samenkomsten, zooals die thans regelmatig
te Amsterdam, Amersfoort Den Haag,
Utrecht, Leeuwarden en Deventer plaats
vinden.
Spr. schetste den arbeid, sedert een par
te Amersfoort verricht, de vele aanvankelijke
moeilijkheden, doch ook de belangstelling en
waardeering, later in alld kringen ondervon
den. De bijeenkomsten, die dit jaar hier vrij
regelmatig om de veertien dagen plaats von
den, gaven, wat betreft den aard der re e-
voeringen en het steeds drukke bezoek van
menschen uit alle rangen der maatschappij,
alle reden tot tevredenheid.
Oppervlakkig geoordeeld, had dus, wat
Amersfoort betreft, de ingeslagen weg verder
op de zelfde wijze bewandeld kunnen wo
den. Doch Amersfoort staat niet alleen. De
groote behoefte naar het meer ideale in
socialistische partijen is zóo algemeen en e
vlucht die het religieus-socialisme genomen
heeft, zóo groot, dat daarvoor organisatie
noodig is geworden; organisatie in een cen
trale, die algemeene leiding zal hebben
geven in de propaganda en de religieuse soci
alisten naar buiten zal hebben te vertegen
woordigen. En waar deze centrale o.a. zie
ook zal bezig houden met de distributie oer
sprekers, dient Amersfoort als afdeeling daar
in vertegenwoordigd te worden.
Niettegenstaandte het groote aantal belang
stellenden, waarin wij ons tot nog toete
Amersfoort mochten verheugen, stelde spreker
zich niet voor, dat nu plotseling een groot
uantal hunnïr zich als lid van het Verbond
zullen opgeven, aldus een afdeeling vormen
de. Dat is niet mogelijk en ook niet nood
zakelijk art. 2 zou voor velen vooralsnog
een beletsel kunnen zijn dit luidt: «Als leden
van het verbond kunnen toetreden zij, die
in de verwerkelijking van het socialisme zien
een voorwaarde tot bloei van een religieus
gemeenschapsleven en tot dat doel trachten
te geraken door te streven naar de ophef
fing van den klassen- en natiënstrijd door
socialisatie van productie en distributie*.
Spreker stelde zich dan ook voor, dat er
tot stand kome wel is waar een afdeeling
van het religieus-socialistisch verbond, doch
meer als kleine kern, die als zoodanig het
religieus-socialistisch verbond te Amersfoort
vertegenwoordigt en aldaar leiding geeft aan
den rel.-soc. arbeid. Daaromheen kunnen zich
dan een groot aantal contribuanten, belang-
sttellenden, geestverwanten, enz. groepeeren,
die al dan niet eenmaal als lid kunnen toe
treden. Zoodoende kan zich een gezonde
groei ontwikkelen. Het zou te betreuren zijn
indien ook wij de fout begingen, door zoo
vele maatschappelijke en geestelijke organi
saties gemaakt, de fout n.l. om de aandacht
te veel te richten op het groot en sterk
maken iu ledental hunner beweging.
Hiertegen dient zelfs met de uiterste zorg
gewaakt te worden. Want als wij zien wal
een paar menschen, schier van alle middelen
verstoken, in deze richting te Amersfoort in
korten tijd tot stand brachten, dan is dat
een onfeilbare aanwijzing, dat in de juiste
richting wordt gearbeid,
Het gaat om verbreiding van den geest
van het religieus-socialisme, en daarom alléén.
In dit verband mag, zonder in persoons-
vergoding te vervallen, een woord van lot
en warme eerbied, een woord van onbegrens-
den dank niet terug gehouden worden, ge
richt tot hem, die het eigenlijke initiatief nam
tot stichting onzer beweging, onze geliefde
en groote meester dr. Van den Bergh van
Eysinga. Zijn groote, algemeene, wetenschap
pelijke kennis van geschiedenis, religie, natuur
wetenschap, socioligie, verschaft hem een in:
zicht ih het maatschappelijk gebeuren en in
den cosmischen samenhang, in alles, waarvoor
velen ook buiten onze beweging diepen eer
bied gevoelen. Al zijn werkkracht, al zijn
kennis, zijn levlii wijdt hij aan «het dienen
der eeuwigheid* en dat is voor onzen tijd
het socialisme.
Als een kleine aanwijzing hoe hij in
waarheid is de geestelijke vader, als het ware
het hart der beweging, mag dienen, dat na
Amsterdam eerst te Amersfoort, daarna Arn
hem en nu te Den Haag comité's zijn gevormd
van religieus-socialisten, alle bestaande uit
éen of meer personen, die eenmaal te Zutphen
zijn leerlingen waren, door zijn woord be
zield en door zijn machtigen geest tot arbeid
geprikkeld werden. Zijn energiek voorbeeld
geve velen den moed in religieus-socialis
tische richting voorwaarts te gaan!
Van de gelegenheid tot debat werd druk
gebruik gemaakt, zoowel door eenige leden
van de S. D. A. P. als andere stadgenooten.
Geheel overeenkomstig het voorgaande
werd eenige dagen later opgericht een af
deeling, bestaande uit een zestal toegewijde
personen, leden van het religieus-socialistisch
verbond.
Behalve uit deze leden bestaat de afdeeling
Amersfoort bovendien uit een vijftigtal con
tribuanten.
Het Secretariaat blijft gevestigd Schimmel-
penninckstraat 68, waar alle gewenschte in
lichtingen worden verstrekt.
De sprekerslijsten voor het eerste halfjaar
1915 zijn thans óok verspreid.
Wanneer toch het Kanaal door de Gel-
dersche vallei?
Of, als, door de tijdsomstandigheden, ook
dit plan een poos moet losgelaten en men
nog niet kan gaan spitten en graven in de
richting van den Eejnmond, wanneer zal men
Aan 7f>ekant en stroom-
dan toch beginnen voorloopig tot
opwaarts graven en p
aan de stad? duchtig van
De schipperij heelt er
genoten, ...hout, dat is de vracht-
De .Frans Naetebout', d» .Burgemeester
boot op de nieuwe motorboot
van Amersfoort lil Ujlerda„vond tusschen
men. w..a het water zóo
Pas Dinsdagavond met de beide
hoog. dat er overkonhSer 'en heel wat
stoommachines, d j^en en op den wal,
mannetjes aan middernacht
Stadwaarts Amersfoort,
meerde men (oen men na zooveel
t bbeiVcT zwóegens en met het vooruitzicht
ken, goed zitten. De beide booten
I hadden"geen brandstof meer aan boord, doch
1 tegen die van de .Burgemeester van Amen-
1 f,i ll« terwijl de motorboot op Zaanland
vCuaUe gaf. En dan het ellendig, ge
voel voor de kapiteins, dat rij alweerreede-
rij en klanten moesten dupeerenderee-
Derij voor tvie sulk tijdverlies een gre at
geldelijk verlies is, de klanten, dte met kun-
oen wachten op de aflevering der goederen
die zij op hun beurt ook weer moeten af-
'"ne"scheepvaart wordt al drukker; in het
voorjaar komt de nieuwe tweede boot op
Rotterdam in de vaart.
Feitelijk is de havenplaats reeds te klein.
Het havengeld is hoog, vooral omdat er
voor de vaste beurtdiensten geen vaste lig
plaatsen zijn.
Zou er nu toch werkelijk niets aan te
doen zijn, hierin verbetering te brengen
De harde platen in het vaarwater zijn nu
opgeruimdde lichten aan zee zijn verbeterd.
Kan er nu niets gedaan om ook den toegang
aan zee zóo te verbeteren, dat de eenige
waterweg bij eiken wind kan worden be
varen
1 De heer N. J. Jonker verwierfhet getuig-
schrift voor stuurman ie klasse groote vaart.
I De zilveren medaille voor 24-jarigen en de
zilveren gesp voor 30-jarigen trouwen dienst^
zijn toegekend onderscheidenlijk aan serge-'
ant-majoor-administrateur C. Eggink en
adjudant schrijver H. J. Buijs, beiden van
het 5e regiment infanterie.
De eereteekenen zullen hun 18 dezer op
plechtige wijze worden uitgereikt.
Tot reserve-ze luitenant der infanterie is
bevorderd sergeant J. C. van den Berg, van
het 19e bataljon.
De Belgische generaal Dossin, die, in op-
dracht van zijn Regeering, de plaatsen hier
te lande bezoekt waar Belgische officieren
en minderen zijn geïnterneerd, vertoefde
heden te Harderwijk en zal morgen hier
komen.
I Bij Kon. besluit is bepaald, dat de hier
te lande geïnterneerde militairen van een
buitenlandsche mogendheid, met toepassing
van de militaire wettenen met inachtneming
I van den door hen bekleeden rang, gelijk
worden gesteld met Nederlandsche militairen
èn wel: a. ten aanzien van door hen be-
gane feiten waartegen is voorzien bij het
gemeene rechtb. ten aanzien van door hen
begane feiten, waartegen is voorzien bij de
I artt. 84—86, 88—89 en 97 101 van den
vijfden titel van het Crimineel Wetboek voor
het krijgsvolk te water of bij artt. 80—82,
85—89 en 99 103 bij den vijfden litel van
I het Crimineel Wetboek voor het krijgsvolk
I hier te lande; c. ten aanzien van door hen
I begane feiten waartegen is voorzien bij de
Reglementen van krijgstucht, met dien ver-
stande, dat voor militairen beneden den rang
j van officier de straffen van kamerarrest,
stadsarrest of scheepsarrest kunnen worden
vervangen door de straf van gedeeltelijke
of geheele inhouding van tractemeut of soldij
gedurende ten hoogste twee maanden en
dat laatstbedoelde straf ook nevens andere
kan worden opgelegd.
De hier te lande geïnterneerde militair,
die opzettelijk in strijd met een door hem
gegeven belofte, zich verwijdert of een door
hem gegeven belofte of aangenomen voor
waarde, waaronder hem verlof is verleend
om zich tijdelijk of voorgoed te verwijderen,
schendt, of daartoe samenspant, wordt ge
straft met militaire gevangenisstraf van ten
hoogste zes jaren.
Voor de toepassing van deze wet worden
onder hier te lande geïnterneerde militairen
van een buitenlandsche mogendheid begre
pen de Aoodanigen, die op eerewoord of
onder belofte of voorwaarde zijn vrijgelaten
Voor de vak-cursussen van de plaatselijke
afdeeling van den Nationalen bond van han
dels- en kantoorbedienden «Mercurlus* ia
zóo veel belangstelling, dat de cursus iji
