Verzilveren
zin, alvorens wij eenigszins konden zeggen,
of er wel cokes kon wezen. Daarvandaan
was mijn antwoord zoo voorzichtig. ^at
absoluut geen negecren geweest. Wat U
wil voorstellen is uw zaak, dat is uw recht,
een recht, dat ik niet zal negeeren maar,
waar niet de Commissie voor staat, noch IV
W., doch de Raad. In dat opzicht sta ik
dus volkomen onschuldig of liever niet
schuldig.
Ik ben niet van plan, U te negeeren, ik
hoop dat nooit te doen, ik hoop daarvoor
te hoog te staan.
Ik wil wel eenige mededeelmgcn doen
betreffende hetgeen de Commissie van Rij
stand heeft genoopt om dien prijs te stellen.
Ik mag U dan meedeelen, dat wij die 30 000
H I gietcokes hebben moeten aanschaffen
op kosten van het Bedrijf tegen 60 cent Die
cokes moet vervoerd worden naar de lood
sen en van de loodsen naar de ovens onder
de retorten, terwijl de gewone cokes uit de
retorten weer naar het terrein moet worden
vervoerd, in plaats van direct naar de ovens.
Door een zeer juiste berekening is ge
constateerd. dat die cokes aan het Bedrijf
k°Nu'zou iemand ons uit den Raad kunnen
toevoegen dat is geen koopmanschap. Dat
is het ook niet. Maar het Bedrijf staat daar
als commercieel bedrijf in zooverre ook
buiten. Gaan wij, nu eens de cokesprijzen
in de verschillende Gemeenten na. I e Leeuw
arden is die 73 cent. te Alkmaar 70. te
Apeldoorn 80 - dat is geklopte cokes -
te Amsterdam so cent. te Schiedam 73, te
Zaandam 75 en te Amersfoort 80 cent
óok geklopte.
Dat staatje is niet willekeurig opgemaakt,
doch het resultaat van onze aanschrijving
aan enkele Gemeenten, waarin wij vroegen,
hoe zijn uw cokesprijzen. Dat is de reden,
mijnheer Hofland.
Nu mag U die tien cent lager gering
schatten, maar Amersfoort is toch de eerste
Gemeente, die daartoe het initiatief heeft ge-
nomen. Ook wil ik er op n ijren. dat in den
afgeloopen winter geen mud kolen in de
stad is bezorgd, maar dat de Commissie van
Toezicht toen heeft gezegd wij zullen eerst,
zoover de voorraad strekt, deze reserveeren
voor den loketverkoop voor den kleinen mar.
De prijs is toen 10 cent lager gesteld en
wij moesten er zorg voor dragen dat dit ten
goede kwam aan degenen, die t het meeste
noodig hadden. Wanneer wij het voor iedereen
tot elke hoeveelheid hadden opengesteld, was
natuurlijk met wagenvrachten tegelijk opeen
dag de eeheele voorraad uitgeput geworden,
vooral in de dagen van Augustus, toen ieder
een zooveel mogelijk wilde inslaan. Die maat
regel ie- goed geloopen en ik heb een heele
correspondentie, waarin ons gevraagd wordt
hoe die maatregel te Amersfoort heeft ge
werkt Een enkelen dag. op Zaterdag bijv
is hei wel eens gebeurd, dat de menschen
aan het loket kwamen en de voorraad op
was en de menschen ontevreden weg gmgen.
Dat is gebeurdmaar vergeet niet, dat er
toen aan niemand van de burgerij is geleverd.
Dat is in het belang geweest van den
mindergegoede naar onze bescheiden meening.
Dat heeft uitstekend gewerkt en bij deze
prijs-verhooging stellen wij ons voor. dat ook
nu weer door te voeren.
De heer Hofland: M. de V., ik moet
opmerken, dat de prijs van de cokes mij per
slot van rekening niets kan schelen, al was
die ook een gulden per H.L. Het gaat er
maar om, dat de koopkracht van de bevol
king in den komenden winter ver beneden
peil is. Dat de Regecring het brood ver
beneden den kostprijs heeft beschikbaar ge
steld, bewijst dat zij de juistheid van de/.e
redeneering volkomen erkent. Er moet voor
komen worden, dat die menschen nog verder
inzinken en totaal verarmen. Wanneer wij
nu de cokes een dubbeltje beneden den
kostprijs verkrijgbaar stellen voor de men
schen, die ze bij een half mudje afhalen,
dan is dat een organisatie, die ik gansch
verkeerd vind, al geef ik dade.ijk toe, dat
er maatregelen genomen moeten worden om
een soort van speculatie te voorkomenmaar
dat sluit volstrekt niet uit, dat de prijs veel
lager moet worden gesteld en dat dek. sten
daarvan gebracht moeten wordc-n op de ge
meentekas, opdat de koopkracht van den
minderen man minstens op peil gehouden
wordt.
Als wij zoo doen als thans gebeurt, kost
het de Gemeente per slot van rekening geen
cent. De cokes kost ons 70 cent en wij leve
ren ze voor 70 cent. En om dan nog den
gebraden haan uit te.hangen en te zeggen:
.Wat hebben wij al niet gedaan; van alle
kanten vraagt men ons inlichtingen dat
gaat niet aan. De Gemeente Wormerveer
heeft het besluit genomen om f7500 beschik
baar te stellen om de cokes onder het bereik
te brengen van de menschen met smalle
beurzen. Zooals de Wethouder het thans
voorstelt, kost hel de Gemeente geen cent,
alléén een beetji moeite. Dat is geen hea
ding. Ik zou eenvoudig willen, dat de Ge-
ineente beslag leg'le "P ™"d
cokes om (leze voor g of 10 stuivers dispo
uibel ie stellen. En al zou die nu aan de
Gemeente ecu gulden kosten, aan den Raad
is de bev
kan en rr
zin had il
Wetboudc
verleden
cokes 70
10 stuivei
schelen.
Stel, da
•coholhoudenden, anderen dan ster
kedrank, zulks naar aanleiding van
een drietal ingekomen adressen.
Het voorstel strekt om
a. H. M. de Koningin te verzoeken, het
maximum-aantal vergunningen voor den ver
koop van sterkedrank in het klein in de Ge
meente Amersfoort wier aantal thans be
draagt 80 cn naar de bevolking op 1 Januari
1915 mag bedragen 63 te stellen op 60;
b. vast te stellen eischen waaraan een
lokaliteit moet voldoen om in aanmerking te
komen voor vergunning dan wel verlof;
c. aan te wijzen bepaalde wijken in de
buitenstad, waar geen vergunningen tot den
verkoop van sterkedrank in het klein mogen
worden verleend;
een en ander met ingang van 1 Januari 1916.
De Voorzitter: Vraagt een van de heeren
het woord tot het houden van algemeene
beschouwingen
De heer Gerritsen: M. de V., het is zeer
zeker niet, dat van mijn zijde bestrijding zal
komen; integendeel, M. de V., ik geloof.dat
wij hulde moeten brengen aan B. W. voor
dit voorstel. Wat een schrille tegenstelling,
M. de V., bij 10 of 15 jaar geleden, waarbij
de meesten van ons tegenwoordig geweest
zijn en waarbij wij een onverschillig publiek
hadden, dat ten minste dergelijke zaken on
verschillig behandelde en er weinig voor
gevoelde. Misschien, dat een enkele er wat voor
gevoelde, maar men meende toen den finan-
cieelen kant steeds in het oog te moeten
houden. Men meende, dat de f50, die de
Gemeente van iedere vergunning kreeg, iets
was. waaraan meu houvast had.
Dat was een zeer verkee-d idee, M. de V.
Maar zooals ik zeg, het publiek stond er
feitelijk onverschillig tegenover. Nu worden,
M. de V., de directe en de indirecte geldelijke
voordeelen op zij geschoven en wordt een
zuiver menschelijk voorstel door deze ver-
eenigingen gedaan.
M. de V, ik meen namens de burgerij het
College van B. W. hartelijk dank te moeten
zeggen voor dit uitnemend menschlievende
voorstel.
M. de V. wanneer ik dat gedaan heb, wilde
ik niet ontkennen, dat ik vanmiddag het zeer
gewaardeerde adres van de vereeniging in
quaestie ontvangen heb en dat het toch zeer
zeker op U, als Hoofd der politie, een zeer
eigenaardigen indruk gemaakt heeft. M. de
V., waar zij zeggen en zeer zeker zullen
die heeren goed op de hoogte zijn van den
toestand, want het is hun eigen vak waar
zij o. a. zeggen, dat, Maast de tachtig houders
van een vergunning, zeer zeker nog een
tachtig verlofhouders zijn, die precies het
zelfde eenvoudig doen en clandestien sterke
drank verkoopen, daar zou ik wel wenschen,
M. de V., dat U in dat opzicht een onderzoek
wilde instellen, in hoeverre dat stuk, dat op
geen stukken 11a waarheid bevatten kan (want,
wanneer het de waarheid bevatte, M. de V.,
zou ik zeggen, dan zou ik in de toekomst
wanhopen op eenig goed resultaat van onze
wetgevingen) juist is.
Ik heb gezegd.
De heer Hofland: M. de V., het is mijn
gewoonte niet om, wanneer ik over een voor
stel het woord vraag of liever wanneer
ik het woord vraag dan heb ik over een
bepaald voorstel iets voor te stellen een wij-
ziging of iets van dien aard. I11 dit bijzondere
geval is dat natuurlijk niet zoo. Ik sluit mij
van harte gaarne aan bij hetgeen de heer
Gerritsen heeft gezegd over dit voorstel. Ik
was werkelijk blij verrast toen in deze woor
den, met een heel mooi breed gebaar en
breeden blik alle bezwaren, waartegenover
men vroeger stond, wanneer het betrof drank
bestrijding, dat al die bezwaren ik herhaal
het als het ware werden weggevaagd.
B. en W. hebben in de toelichting, die dit
voorstel begeleidt, zich op zoo'n mooi stand-
punt geplaatst, dat ik er als drankbestrijder I
ik herhaal het blij door was verrast,
dat ik in dezen vorm en met die toelichting
dit voorstel ontving en ik houd er mij van
overtuigd, dat dit voorstel met even groot
welgevallen zal ontvangen zijn door alle
drankbestrijders hier te Amersfoort.
Zij konden het niet heter zeggen dan het
door B. W. is gezegd geworden. De be
zwaren, die dan nog wel bestonden, nietwaar,
zijn op zeer logische en goede wijze wegge
redeneerd en het is dus terecht, dat ons me
delid Gerritsen gezegd heeft, nietwaar, dat
wat voor tien of vijftien jaar reeds bestond,
nu als het ware niet meer bestaat en wan
neer het al bestaat, dan bestaat het alleen bij
de belanghebbenden, die ons dezen middag
of gisterenavond een adres met bezwaren heb
ben toegezonden. Maar in elk geval de drank-
bestrijders-vereenigingen hadden zich niet kun
nen voorstellen, dat hun adres door het Col
lege van B. W. dunkt mij met zooveel
sympathie en met zooveel ernstige toewijding
zou zijn ontvangen als het inderdaad is ont
vangen.
Er is meer gegeven dan gevraagd is; men
heeft heel nauwkeurig gezien wat of de Wet
toeliet en men heeft al hetgeen maar even
mogelijk was de hand geboden. En daarom
acht ik mij, hoewel ik natuurlijk als Raadslid
niet mag spreken namens een vereeniging
wij worden geacht, nietwaar, de ge heele
burgerij te vertegenwoordigen maar acht
ik mij toch wel gerechtigd, namens de drank
bestrijders, waarvan ik de eer heb lid te
zijn, hartelijk dank te zeggen aan B. W.
voor den beschavingsarbeid, waarvoor die or
ganisaties ook jarenlang en moeizaam gear
beid hebben; ik herhaal in naam van die
drankbestrijders organisaties voor den bescha
vingsarbeid, dien B. W. in dit voorstel
hebben neergelegd.
De Voorzitter: B. W. stellen op
hoogen prijs de redevoering, die de heer
Gerritsen en ook de heer Hofland heeft
gehouden. Ook wij van onzen kant hebben
gemeend, dat het hier een stuk cultuurarbeid
betrof. Wat aangaat het adres, waarover de
heer Gerritsen heeft gesproken, ik zou daarop
gaarne ingaan, maar ik moet U tot mijn spijt
verklaren, dat dit adres mij onbekend is.
Helaas heb ik ik zal niet zeggen het ge
lukkige voorrecht, als Voorzitter van den
Raad dikwijls niet de stukken te kunnen
lezen, die men den Raadleden wel toezendt.
Wanneer ik dat adres dus niet de noodige
eer kan geven, ligt dit niet aan mij.
Wat nu dien clandestienen verkoop betreft,
ik zal er gaarne met den Commissaris van
politie over spreken; maar uit mijn voritren
werkkring weet ik, dat controle op de Lu
ving van de Fr: nkwet uiterst moeilijk is. In
ieder geval hoop ik, dat het uiterste zal wor
den gedaan om de naleving van de Drank
wet zoo sterk mogelijk te maken.
Zonder verdere beraadslaging of hoofdelijke
stemming worden de drie concept-besluiten,
na artikels-gewijze behandeling van het tweede
en het derde, aangenomen.
267 V OOI
stelling v
stel van B. W. tot vast-
111 een nieuwe verorde
ning betreffende het Gemeentelijk
grondbedrijf.
De Voorzitter: Vraagt een van de heeren
het woord tot bet voeren van algemeene be
schouwingen
De lieer Hofland: M. de V„ in het alge
meen genomen, zou ik er dit van willen
zeggen telken male treffen wij er een woordje
in aan, dat aanleiding kan geven bij verschil
lende heeren tot misverstand. Ik bedoel het
woordje »waarde«.
Er wordt gesproken over waarde, boek
waarde en verkoopwaarde. Nu weet ik wel,
dat tusschen die verschillende waarden be
paalde verschillen bestaan, maar of dat woord,
dat wij hier terugvinden in de verschillende
artikelen telken male in het juiste verband
is gebruikt, ineen ik te mogen betwijfelen.
En daarom geloof ik goed te doen, bij de
artikelsgewijze behandeling, telkens wanneer
ik meen dat het woordje «waarde* op een
verkeerde plaats staat, of tot een verkeerde
gevolgtrekking aanleiding zou kunnen geven,
daarop te wijzen. Dat is, dunkt mij, wat er
in het algemeen te zeggen is van die ver
ordening.
En wat de Nota betreft, die eraan toege
voegd is, zou ik willen wijzen o.a. op dezen
zin: Allereerst wordt de winst aangewend
tot schulddelging*.
Deze zin, zooals hij daar staat, zou, dunkt
mij, wanneer hij van de zijde van B. W.
niet nader wordt belicht, óok tot verschillende
oordeeleu aanleiding kunnen geven. Ik zou
dus allereerst willen verzoeken, dat B. W.
dat zinnetje: Allereerst wordt de winst aan
gewend tot schulddelging* nog nader toe
lichten.
Dank u wel.
De Voorzitter: Verlangt nog een van
de heeren het woord tot het houden van alge
meene beschouwingen?
Mijnheer Hofland, dan dunkt mij, dat het
het beste is. over te gaan tot artikelsgewijze
behandeling; de beteekenis van het woord
«waarde* kan den telkens worden besproken.
Art. i wordt zonder beraadslaging of stem
ming goedgekeurd.
Art. 2.
De heer Hofland: Art. 2 zegt ons: »De
gronden kunnen worden ingebracht tegen de
«waarde* waarop zij. «op de wijze als in art.
17 is bepaald, worden geschat*.
Nu lijkt het mij, dat hier voor het eerst
het woordje «waarde» gebruikt wordt opeen
wijze, die aanleiding kan geven tot misver
stand. Welke waarde bedoelt art. 17? Het
bepaalt, dat de gronden geschat woidcn af
hankelijk van de condities waarin een bepaald
terrein verkeert. Maar in elk geval, wanneer
die waarde daar wordt genoemd, dunkt mij,
dat het de uitkomst is van de schatting, nl.
de handelswaarde, ik herhaalde handels
waarde.
Nu kunnen er verschillende opvattingen
bestaan over dat woordje, maar ik geloot, dat
wanneer wij Zouden zeggen: «De gronden
worden ingebracht tegen de handelswaar
de», er van misvatting geen sprake zou zijn.
Vervolgens lees ik in het zelfde artikel:
«Tegelijk met het besluit van den Gemeenteraad,
waarbij tot inbreng wordt besloten, wordt
tevens vastgesteld het bedrag van de schuld,
welke op het oogenblik van den inbreng op
de Gemeente ter zake vau den grond rust».
Nu lijkt mij dat, gezien van het standpunt
oen munster.
Er is altijd, als ik even op dit punt
let voor mij een moeilijkheid. Ik ben een
s/taot voorstander van publiciteit pil ik wil
dit nog even opmerken, juist naar aanleiding
van hetgeen U straks zei over dat voor de
derde maal het woord vragen. Ik was altijd
blij als er gelegenheid was, iets van de
broodprijzen te vertellenmaar ik heb mij
wel eens afgevraagd: ben ik wel bevoegd,
daarover te spreken 111 deze vergadering,
TELEFOON :iG3.
Telegramadres: ,DDIUF.RT",
1 .JllLÏ-COlll'ONS togen do HOOGSTE koersen.
