Donderdag 15
Juli 1915.
No 8594.
64e Jaargang.
Op reis.
Uitgave
Naumioo/c Ven nootschap ,,l)e AmersfoortHche Courant, voorheen Firma
van CleefT".
HOOFD REDACTEUR
P. J. rP.SDKBl'K S.
A M ERSFOO R T.
Verschijnt Dtnsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post ƒ1.15. Advert en ti n 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
arivertentiën per regel 15 cent Reclames 1—5 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advërtentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGaACHT 9.
Postbus 0. Telefoon 19.
Aan onze abonné's die tijdelijk elders
vertoeven, wordt, op aanvrage en met
duidelijke opgave van adres, de cou
rant eiken verschijndag tegen vergoeding
van porto toegezonden.
Ook uiet-geabonneerden kunnen op de
zelfde wijze de geregelde toezending van
de Amersfoortsche Courant." tijdens hun
uitstedigheid zich verzekeren.
KENNISGEVINGEN.
AANGIFTE VOOR DE BEVOLKINGS
REGISTERS.
Het Gemeentebestuur van Amersfoort her
innert de ingezetenen aan hunne verplichting
om steeds t ij d i g ter Gemeente-secretarie
aangifte te doen voor de bevolkingsregisters.
Bedoelde aangifte moet worden gedaan
ie. Wanneer men de Gemeente gaat ver
laten.
Alsdan moet een getuigschrift van woon
plaatsverandering (verhuisbiljet) worden ge
vraagd ter Secretarie (kamer no. 3) en mede
genomen naar de Gemeente, waar men zich
gaat vestigen, teneinde aldaar uiterlijk binnen
éen maand te worden ingeleverd.
2e. Wanneer men zich in do Gemeente
vestigt.
Alsdan moet men overleggen een getuig
schrift van woonplaatsverandering (verhuis
biljet) afgegeven in de vorige woonplaats.
3e. Wanneer men binnen de Gemeente
van woning verandert.
liet hoofd van een huisgezin is verplicht,
aangifte te doen, wanneer in dat gezin eenige
verandering plaats grijpt, óok door het op
nemen of het vertrek van dienstboden.
Overtreding dezer bepalingen wordt ge
straft met hechtenis van ten hoogste veertien
dagen of geldboete van ten hoogste honderd
gulden (Artikel 9 van het Koninklijk Besluit
van 27 Juli 1887, Staatsblad No. 141}.
Amersfoort, 13 Juli 1915.
Het Gemeentebestuur voornoemd,
De Burgemeester,
Van RAXDWljCK.
De Secretaris,
A. R. VEENSTRA.
De Burgemeester van Amersfoort
maakt bekend dat J. van den BRINK.
Schimmelpenninckstraat No. 21, alhier, filiaal
houder van de Utrechtsche Broodfabriek, op
grond van artikel 9 der Verordening, rege
lende de verkrijgbaarstelling van goedkoop,
ongebuild tarwebrood eu dito tarwemeel, met
ingang van 26 Juli 1915 voor den tijd van
éen maand zal worden geschrapt van het
register, bedoeld in artikel 3 der genoemde
verordening, zoodat deze persoon gedurende
dien tijd niet bevoegd zal zijn ongebuild
tarwemeel, overeenkomstig tie bedoelde rege
ling, te betrekken.
Amersfoort, 14 Juli 1915.
De Burgemeester voornoemd,
II. W. van ESVELD,
Weth., Loc. Burg.
Een nieuw stelsel van
drankwetgeving
HET BRATT-STEt:SEI..
In het Juni-nummer van »De volksbond»,
tweemaandelijksch orgaan van den Volks
bond tegen drankmisbruik lezen we:
N.aar ons dezer dagen ter oore kwam,
wordt door den Minister van Binnenlandsche
Zaken bij de Gewestelijke besturen en andere
autoriteiten wier oordeel ten deze van ge
wicht mag worden geacht, een onderzoek
ingesteld omtrent du vraag in hoe verre de.
tijd kon worden geacht te zijn gekomen om
over te gaan tot een ander stelsel van drank-
i wetgeving waardoor waarschijnlijk Int mis-
bruik van sterkedrank meer afdoende zou
kunnen worden bestreden.
1 De Minister bedoelt het stelsel van mono
poliseering van den groothandel eu der
kleinhandel in sterkedrank doordenStaat
en van een daardoor mogelijke beper-
king van den verkoop tot zekere hoe-
I veelheden per hoofd der be/olking. Wat dit
laatste betreft, zou ieder meerderjarig
mannelijk persoon, die sterkedrank wenscht
j te gebruiken zich bij het Gemeentebestuur
ie zijnen name*vaii een koopconsent moeten
voorzien.
Hotels, restaurants en sociëteiten zouden
voor het gebruik der gasten aan een admi
nistratieve controle moeten worden onder
worpen, opdat het gebruik van sterkedrank
tot het georloofde beperkt zou blijven.
Ten aanzien van het biergebruik zou het
stelsel van de Drankwet behouden kunnen
worden, behoudens de heffing door het
Rijk - van een hoog verlofsrecht.
Over het monopolie, zooals dit o.a. al sinds
jaren in Rusland en Zwitserland wordt ge
vonden, zullen wij thans niets zeggen.
Het andere stelsel de beperking van
den verkoop tot zeker maximum en tot
houders van een koopconsent een soort
Brat-stelsel dus is spiksplinternieuw. De
Gemeenteraad van de,hoofdstad van Zweden
waar in de laatste jaren het drankmisbruik
op zeer doortastende wijze wordt bestreden,
heeft met 67 tegen 22 stemmen besloten tot
een wijziging van het Gothenburger stelsel
naar dezen nieuwsten- eisch.
Jammer genoeg geven Duitsche drankbe-
strijdings-periodieken als de «Müssigkeits-
blatter*. de Alkoholfrage* e.a., dieons anders
ter dege op de hoogte houden over de
buitenlandsche drankwetgeving de uitgaaf
j der Fransche is tijdelijk gestaakt bijna
geen andere artikelen dan over onderwerpen,
niet den oorlog verband houdende, en missen
wij dus ten deze hun voorlichting. Alleen
de in Zwitserland verschijnende blijven «als
altijd het nieuws brengen uit alle landen.
In dc April-aflevering van de Internatio
nale Monatschrift» vinden wij van de hand
van dr. Hercod eenige bijzonderheden uit een
paar onlangs verschenen artikelen van Einar
Thulin. Secretaris van de Zweedsche Nuchter
heids-do m m issie*).
De schrijver wijst er op, dat de Zweedsche
wetgeving zich te zeer heeft bemoeid met
den verkoop en het verbruik ter plaatse en
zich met den overigen kleinhandel niet be
moeide met dit gevolg, dat de hoeveel
heid in de slijterijen verkochte brandewijn
steeds grooter werd. Wat gaf 't dus of men
iiy de drinklokalen minder dronk; het brande-
wijnverbruik bleef het zelfde.
Het was de Stockholmsche arts dr. Ivan
Bratl, die in verschillende geschriften'-*) voor
stelde. vooral den kleinhandel in slijterijen
aan beperking te onderwerpen. Reeds vroeger
heeft men pogingen aangewend, door het
samenstellen van zoogenaamde zwarte lijsten,
den verkoop aan drankzuchtigen te verbie
den, maar zonder het gewenschte gevolg.
Dr. Bratt nu wenscht een anderen weg in
te slaan en naar gebleken is, met een beter
resultaat.
Hij ging uit vaü de grondgedachte, dat
de verkooper de Bolag (controle)zou kun
nen uitoefenen over zijn klanten en over de
hoeveelheid brandewijn, door dezen gekocht.
Bratt stelde dus voor, dat slechts hij brande
wijn zou kunnen koopen, die in 't bezit is
'j Einar Thulin, Reform försöken pa Briinn-
vinsutminutcringens Omrftde. S&rtryck ur
Svenska StadsfOrbundets Tidskrift. Haft 5,
Oct, 6, 1914. 75 öre, Stockholm.
Kan nykterhetsfragan lösas utan total-
förbud (1909) Nykterhetspolitiska utvock-
lingslinjer 1911
Beide brochures zijn in de Bibliotheek van
den Volksbond en worden gaarne aan belang
hebbenden ter lezing verstrekt.
van een koopconsent en dat van eiken in
koop nauwkeurig boek zou worden gehouden,
zoodat het steeds bekend zou zijn hoeveel
en wanneer de klant gekocht had.
Bratt's denkbeelden vonden aller aandacht
en een aantal steden bleek geneigd tot een
proefneming in de practijk. Niet alle zijn
daarbij op de zelfde wijze te werk gegaan
en nu zijn er twee categorieën van plaatsen,
waarvan de eene het voorbeeld heeft gevolgd
van Gothenburg (systeem A, naar Andree,
den Gothenburgschen directeur) en de andere
meer de voorstellen van dr. Bratt (systeem
B, naar Bratt).
Volgens het systeem A ontvangt hij, die
zich als kooper aanmeldt, een genummerde
kaart van aangifte op naam, die bij eiken
inkoop moet vertoond waarna de slijter datum
en hoeveelheid aanteekent in een register.
Volgens het syste.em B krijgt de klant een
boekje met genummerde bestelbiljetjesbij
inkoop moet de kooper telkens een eigen
handig do 1 r hem te onderteekenen biljetje
losscheuren e-i afleveren.
Ziehier van beide systemen enkele bijzonder
heden
Systeem A, Gothenburg (ruim 170000
inwoners).
In Februari 1912 werd beslote een kaart
van aangifte beschikbaar te stellen voor
iederen meerderjarigen man, met uitzondering
van de drankzuchtigen en dronkaards, wier
uiman als zoodanig waren opgegeven door
Politie, Gezondheidsdienst of Armbestuur.
Die opgaaf bevatte a. de in 1911 meer dan
2 malen wegens dronkenschap veroordeelden
(665); b. de in 1911 aangeklaagden wegens
dronkenschap en gewelddadigheden in hun
eigen woning; c. de mannen die van 1907
tot 1911 in dronkenschap zich aan misdrijf
schuldig maakten (246); d. de bedeelden die
ten gevolge van drankzucht ten laste van de
gemeenschap kwamen (804); e. dealkoholisten,
die meerma'en in de stedelijke ziekenhuizen
verpleegd werden (133); f. de gezinshoofden,
die ten gevolge van hun drankzucht van het
ouderlijk gezag waren ontzet.
Elke aanvraag, door een vrouw ingediend,
zou apart worden onderzocht.
Aan alle mannelijke inwoners der stad
werd nu een circulaire gezonden met een uit
eenzetting van den maatregel ten geleide van
een formulier waarop elk, die brandewijn
zou willen koopen, moest invullen naam en
beroep, geboortejaar en adres, alsmede de
slijterij waar hij den brandewijn zou willen
koopen. Bij indiening van het formulier zou
de kaart van aangifte worden toegezonden.
Bijzondere maatregelen werden getroffen
voor de omliggende Gemeenten, voor welke
Gothenburg het centrum van verkeer vormt.
Daar elke inkoop wordt genoteerd, weet
de Bolag-directie aan het einde van elke
maand hoeveel hun klanten gekocht hebben.
In November 1912 verlangde zij van de
Politie een oordeel over de verschillende
koopers, die in een maand 30 Liter brandewijn
of meer gekocht hadden; van dezen hadden
298 dagelijks 1 Liter betrokken, 95 dagelijks
2 Liter, twaalf 3 Liter, vijf 4 Liter en een
de bescheiden hoeveelheid van dagelijks 6
Liter. Dat oordeel luidde in de meeste gevallen
ongunstig; de kaart van aangifte werd dan
ingetrokken.
Iets later wendde de Directie zich weder
tot de Politie en werd zij langzamerhand
strenger; en zij beschouwde toen 8 Liter in
de maand ai verdacht. Zij wenschte echter
geen voor allen geldig maximum vast te
stellen. Er moesten hier heel andere factoren
in aanmerking worden genomen. Er kan n.l.
misbruik zijn zonder dat er groote hoeveel
heden worden verkocht. Van belang zijn
voorts de sterkte en het gehalte van 't gezin,
de arbeidsverhoudingen, de wijze van in-
koopen, dagelijks een zelfde hoeveelheid of
na langere tusschenpoozen grootere hoeveel
heden, enz.
Is voor iema id het kooprecht ingetrokken,
dan kan hij het na 4 maanden weder bekomen,
maar in dit geval moet hij zijn inkoopeii in
den regel tot 1 I.iter beperken. Bij invoering
van het systeem waren er 2252 uitgeslotenen,
een aantal dat sedert geleidelijk toenam;
op i October waren er 8803. Op 1 October
1913 waren er 33516 koopconcenten. Aan
een vierde deel der koopers moest dus het
kooprecht worden onttrokken.
Thulins geeft eenige cijfers over het bran-
dewijngebruik vóór en 11a invoering van het
systeem, welke echter o. i. alleen waarde
hebben voor hen, die op de hoogte zijn van
de plaatselijke toestanden en omstandigheden.
Wij geven ze hier dus alleen in verkorten
vorm.
De hoeveelheid verkochte brandewijn be
droeg in de 12 maanden, van October tot
September, in Liters:
vóór de invoering, na de invoering.
I 1911/12 1912/13 «9»3/i4
In de slijterijen 1553532 997650 652641
I11 de drinklokalen 330 355 307 448 235 039
afneming.
1911/12 tot 1913/14
I11 de drinklokalen 29 pet.
I In de slijterijen 58 pet.
I In 'toogdient gehouden, dat van 5 Augustus
1 tot 7 September 1914 de slijterijen waren
gesloten in verband met de mobiliseering.
I De cijfers van arrestaties wegens dronken
schap (10103 in 1912, 8853 in 1913, terwijl
1914 ontbreekt) zijn wegens zoo heel andere
hcale toestanden voor ons minder verstaan-
baar. Zoo wordt o.m. vermeld: dronken in
clc Botag-drinklokalen (resp. 976 en 581),
dronken in een restaurant (651 en 793),
I dronken in een bierlokaal (1979 en 2297),
j wegens het drinken van brandewijn uit de
j de flesch (4149 en 1605), wegens het koopen
van cognac bij een wijnhandelaar (132 en
I 1503), gedenatureerde brandspiritus (103 en
225), geen opgaaf (1076 en 970) wijn of bier
uit Je flesch (1914: 49). Uit deze cijfers zal
het onzen lezers weder een keer te meer
duidelijk worden hoe weinig tal van buiten
landsche statistieken ons vertellen, die te
onzent door velen met voorliefde telkens en
als deugdelijk bewijsmateriaal worden voort
gezet. De arrestatiecijfers zeggen buitendien
alleen iets.tot hem, die in het politiewezen
eenigermate thuis is. Buitendien heeft het
Gothenburgerstelsel niet betrekking op alle
slijterijen en omvat het dus niet den geheeleti
handel in alkoholische dranken. Treedt de
Bolag-directi" wat streng op. dan weten de
drinkebroers wel elders hun verlangen te
bevredigen.
I Systeem A. Jünköping (ruim 27000
inwoners).
Deze stad is met haar stelsel het voorbeeld
van Gothenburg bijna in alle deelen gevolgd.
Bij elk geval wordt afzonderlijk onderzocht in
hoeverre van misbruik kan sprake zijn. Van
1 November 1913 tot 30 Juni I9i4zijn 9025
aanvraagkaarten uitgegeven, waarvan 338
weer zijn ingetrokken; een 700 tal koopers
ontvingen waarschuwingen.
De hoeveelheid verkochte brandewijn be
droeg in Liters:
Nov. 1912 tot Oct. 1913 1913/14
I11 de slijterijen 340 027 252 1 «»6
In de drinklokalen 67 272 62 1S7
De vermindering, die aan het systeem is
te danken, is echter niet zoo groot, daar in
Augustus en September, ten deele in verband
met de mobilisatie, een verbod in wei king was
Merkwaardigerwijze is het getal arrestaties
wegens dronkenschap hier niet af- maar toe
genomen van November 1912 tot Juli 1913:
314; idem 1913—1914: 467.
Omtrent de andere sleden, die het /oor
beeld van Gothenburg hebben gevolgd, geeft
Thulin slechts luttele bijzonderheden. Een er
van het (stadje A1 i 11 g sis metruim 5100 inw.),
heeft het systeem nog iu zooverre uitgebreid,
dat de Bolag in zijn drinklokalen slechts aan
hen, die in het bezit zijn van een aanvraag-
kaart, brandewijn en bier tot verbruik ter
plaatse verkoopt.
De verkoop bedroeg in i.iters van April tot
Juli 1913/1914
(voorden niaatr.) (naden maatr.)
I11 de slijterijen 50997 37 157
In de drinkloken 3196 781