BIJBLAD
kersfoorlscle Courant
Stadsnieuws.
van do
No. 8661
uitgave van
N.V. do AMERSFOORTSCHECOURANT
voorheen Firma A. H. van CLEEFF
VAN ZATERDAG 18 DECEMBER 1915.
Rooken door kindoron.
In »Het Katholieke Schoolbladt komt on
der bovenstaanden titel een lezenswaardig
artikel voor, waarvan, naar onze meening,
door ouders en verzorgers van kinderen in
onze Gemeente ook wel eens goede nota
mag genomen worden. Ook hier toch neemt
het rooken der kinderen, vooral het sigaret
ten rooken, een bedenkelijken omvang aan.
Het komt ons derhalve wenschelijk voor,
het onderstaande uit genoemd artikel te citee-
ren, hopende, dat het iets mag bijdragen
om aan die verderflijke gewoonte een einde
te maken,
Omdat de gevolgen van het veelvuldig
rooken der jeugd niet denkbeeldig zijn, gaan
er stemmen op om door een radicaal rook
verbod een einde te maken aan den huidi-
gen toestand. In sommige landen bestaan
ook werkelijk verbodsbepalingen. In Amerika
is het in zeventien Staten verboden, tabak
te verkoopen aan hen, die nog geen 19jaar
zijn in zeven Staten is de leeftijdsgrens zelfs
21 jaar. De straf voor rookende kinderen
bedraagt f24, voor de verkoopers van tabak
i 240. In Japan is he. aan alle personen be
neden de 20 jaar t de wet verboden, te
rooken. In Canada w\.:den jeugdige rookers
tot f 12 beboet; de tabakshandelaar krijgt
f 24 tot f 96 boete of een maand gevangenis
straf. In Australia worden kinderen, die roo
ken, gestraft met f 3 tot f 6 boete; de leve
ranciers van tabak, enz. met f90 tot f120.
Ook in Engeland zijn straffen gesteld bij de
Kinderwetten en wel tot f120. Noorwegen,
Denemarken, Zwitserland, IJsland hebben
soortgelijke verbodsbepalingen. Duitschland
gaat langzamerhand den zelfden weg op.
Zoo publiceerde de Gezondheidscommissie te
Lübeck in Maart van dit jaar hetjvolgende
Om uit een gczondheidkundig oogpunt
het rooken van tabak voor jeugdige perso
nen dat in den laatstcn tijd steeds groo-
ter omvang aanneemt - tegen te gaan, be
paalt de Gezondheidscommissie Aan perso
nen beneden 16 jaar is bet verboden tabak,
sigaren en sigaretten te rooken. Voor de
naleving van dit gebod zijn ook aansprake
lijk degenen, die belast zijn met het toezicht
op jeugdige personen. Het is verder verbo
den, aan personen beneden de 16 jaar tabaks
pijpen, tabak, sigaren of sigaretten te ver
koopen of te geven. Voor het naleven van
dit verbod zijn ook de jeugdige personen
zelf, zoowel als degenen die met hun toe
zicht belast zijn, verantwoordelijk. Overtre
dingen worden gestraft met boeten tot hoog
stens 40 Mark, subsiclair 14 dagen hechtenis.
Te Keulen heeft men het anders aange
vat. Daar heeft de schoolcommissie de school
jeugd, die rookt, met straffen op school be
dreigd en de Polizeiprasident heeft zijn onder
hebbenden last gegeven, dat zij er op zullen
letten, welke kinderen op straat rooken, om
ze voor straf te kunnen voordragen aan de
schoolcommissie.
Behalve het maken van verordeningen,
waarbij straffen worden bepaald op het roo
ken, trachten verschillende autoriteiten, ook
in aanschrijvingen en missives, de algemeene
opinie te bewerken voor een intensieve actie
tegen het tabaksgebruik.
Als men bedenkt, dat juist dit jaar in
Duitschland de strijd tegen het rooken zoo
krachtig wordt 'aangebonden, dan is men
wel geneigd, eenig verband te zoeken tus-
schen rooken en verminderde weerbaarheid.
Inderdaad is dit zoo. Van degenen, die zich
als vrijwilliger aanmeldden, werd tot een
derde gedeelte afgekeurd door de officieren
van gezondheid op grond van het rooken
van sigaretten. Zooiets maakt indruk, vooral
op een volk, dat zijn weerkracht zoo hoog
opvoert als de Duitschers.
De nadeelen voor de gezondheid spint het
tijdschrift »Pharus« in den breede uit. Droge
tabaksbladeren lezen wij daar bevat
ten volgens dr. Von Bunge, professor in de
physiologische scheikunde te Bazel, van 1
tot 8 pCt. nicotine, een kleurlooze vloeistof.
Nicotine is een zóo werkzaam gif, dat een
druppel een konijn doodt; vijf druppels
dooden een hond in enkele minuten; vier
miligram, d.i. ongeveer het vierde deel van
een druppel, in de maag van een metisch
gebracht, veroorzaken duizeligheid, verdoo-
ving, overgeven, verzwakking der gezichts-
en reukwaarnemingen, onmacht, beven van
liet geheele lichaam, belemmering der adeyi-
haling, slapeloosheid, enz. De vergiftigings
verschijnselen duurden drie dagen.
T"di openbaren zich deze verschijnselen
niet in zoo sterke mate bij het rooken. Dat
de nicotine niet in den mond komt, is een
gevolg hiervan, dat ze in het tabaksblad
met niet-gasvormige zuren verbonden is. Bij
het verbranden dezer zuren verbrandt ze
gedeeltelijk mede en komt ten deele vrij.
Bovendien bevindt zich een groot gedeelte
in het overschot van sigaar of sigaret en in
nog grootere mate in de tabakspijp. Wat
ten slotte wordt ingeademd, komt door de
longen in het bloed.
De meest voorkomende symptonen van
chronische nicotine-vergiftiging zijn hart
kwalen. Chronische nicotine-vergiftiging heeft
mede schuld aan verkalking der bloedvaten,
welke onder meer storingen in de spijsver
tering ten gevolge heeft.
Nog een groot aantal pathologische ver
schijnselen somt Von Bunge als gevolg van
het rooken op. Tusschen al die verschijnselen
is verband dat nicotine-vergiftiging als oor
zaak optreedt, wordt eensdeels statistisch be
wezen en anderdeels ook daardoor, dat bij
het ophouden der oorzaak ook de verschijn
selen achterwege blijven of in kracht afne
men.
Alle onderzoekers komen evenwel hierin
overeen, dat de gevolgen het krachtigst op
treden bij het rooken van sigaretten. Dat
vloeit hieruit voort, dat de sigaret als van
zelf leidt tot onmatig rooken, een grooter
nicotine-gehalte heeft dan de sigaar, dikwijls
tot verkrijging van een aangenamer geur.
bewerkt wordt met opium, dat op zichzelf al
een zwaar vergif is voor hart en zenuwen.
De papieren omhulsels zijn bovendien ge
drenkt met olie, die vergif bevat, terwijl de
langzame verbranding van het papier zeer
nadeelig werkt op de slijmhuid van den mond
en oorzaak kan zijn van keelziekten.
Van belang voor den invloed, dien het
rooken op kinderen uitoefent, zijn de onder
zoekingen, die dr, Seaver, van de Yale-uni-
versiteit, Vereenigde Staten, bij meer dan
duizend schoolkinderen instelde. Vooreerst
waren de rookers in doorsnee de minderen
in de klasse. Onderzoekingen wezen boven
dien uit, dat de toeneming in gewicht bij
de gewoonte-rookers slechts 90.6 pet., de
toeneming in lengte 80 6 pet., de borstom-
vang 78.8 pCt., en de elasticiteit der longen
slecbts 56.5 pet., bedroeg, vergeleken bij de
niet-rookers.
Het »Handbuch der Schulhygiüne», van
Burgerstein en Netolitzki, deelt op grond
van een negenjarige ervaring mede, dat de
rookers een geringere longencapaciteit aan
wijzen tot 80 c.M3. en in gemiddelde lichaams
lengte 7 c.M. bij anderen achterblijven.
De leerlingen-gewoonte-rookers zijn. wat
vorderingen betreft, bij anderen éen tot ander
half jaar achter.
Onder voorzitting van den lieer A. van
Weezei Errens hield de Commissie van
toezicht op het I.ager onderwijs gistermid
dag ten Raadhuize een openbare vergadering,
welke werd bijgewoond door alle leden
behalve mevrouw Veenstra en mevrouw
Toxopeüs, die bericht van verhindering
hadden gezonden.
De notulen van 30 September werden
gelezen en ongewijzigd vastgesteld, met
dank aan den Secretaris, den heer J. J.
T h i e n.
Tot 2e Voorziter werd herkozen mr. dr.
H. Th. A. Verhoef.
Ter voorziening in periodieke vacatures
werden aan den Raad ter benoeming voor
gedragen de aftredende leden, de heeren
Thien, Verhoef en Van Wijland.
Ingekomen waren
van B. W. berichten over wijziging der
schooltijden en over benoemingen van on
derwijzend personeel voor kennisgeving;
verslagen van schoolvergaderingen als
voren
van den Bond van Ned. onderwijzers een
verzoek om adhsesie op zijn request tot verbe
tering van den hygienischen toestand in school
gebouwen heeft gecirculeerd en zal
worden gesteund
van dien Bond een verzoek om de enquête
naar het rooken door schoolkinderen te willen
ter hand nemen, opdat zij zich uitstrekke
zoowel tot de bijzondere als tot de open
bare scholen zal worden ter hand genomen.
Bij de nu volgende rondvraag deelde de
heer Verhoef mede, dat het zijn aandacht
heeft getrokken, dat in andere commissiën,
die reeds langer openbare vergaderingen
houden bijvoorbeeld Amsterdam, met zijn
60 of 70 leden uitsluitend zaken van
meer algemeenen aard in het openbaar
worden behandeld. Het is spr. niet bekend
welke maatstaf wordt aangelegd om eenig
onderwerp al dan niet in openbare zitting
te bespreken en hij zou er prijs op stellen
indien aan andere commissiën van toezicht
kon worden gevraagd, welke pu.iten en op
welke gronden deze in het openbaar worden
behandeld.
De Voorzitter deed toezegging, dat dit
zal worden gevraagd.
De Voorzitter deelde ten slotte mede,
dat hij uit Utrecht ontving een rapport over
schoolbezoek gelijk dat daar plaats heeft. I
Naar spr. meeniog zijn daarop wel wat veel
vragen vermeld. Het stuk zal circuleeren
opdat de leden er vragen kunnen bijvoegen,
dan wel afvoeren, ten einde het schoolbe
zoek eenigermate uniform te doen zijn.
De vergadering, te half vijf geopend, werd
hierna om kwart vóór vijven gesloten.
Men schrijft ons:
Een sympathiek werk ten bate van de
gemobiliseerde militairen te Amersfoort is
dezer dagen tot uitvoering gekomen. Wij
bedoelen hetgeen er hier is en nog wordt
gedaan voor uitbreiding van de Militaire
tehuizen, de nutte instellingen wier deuren
dagelijks openstaan voor al onze jongens
onder de wapenen. Ettelijke duizenden zijn
ze in aantal, die avond op avond hun ka
zerne of kampement uitzwermen om in hun
»Tehuisc brieven te gaan schrijven en gezel
ligheid of nuttige bezigheid te vinden. Steeds
komen er nog bezoekers bij. en steeds moet
er opnieuw raad geschaft worden om allen
te bergen; maar eer het zóóver is, staat er
fluks weer een verlengstuk bijgebouwd!
Er wordt hier heel wat gedaan, ook op
dit gebied; en gelukkig, want het strekt
menig jongmensch, die anders zou rond
dolen, tot zegen.
Op verzoek vestigen wij thans de aan
dacht onzer lezers op het Militair tehuis aan
de Beekstaat, dat voor een flinke vergrooting,
gepaard met uitbreiding van het ameublement,
duizend gulden noodig had. In éen gift kreeg
het Bestuur de helft van dat bedrag ten
geschenke; nu s'aat het nog voor de dekking
van de andere helft der kosten. Tot hulp
zal o.a. een commissie uit de Hervormde
gemeente persoonlijk de leden dier gemeente
aan huis bezoeken om die allen in de gele
genheid te stellen, ook het hunne er toe
bij te dragen.
Met vertrouwen .bevelen ook wij deze zaak
aan in de belangstelling van allen wie ze
aangaat.
Gister was het feest in de Anna Paulowna-
bewaarschool.
Door een welwillend kindervriend de
eerste letters van zijn naam zijn maar
neen, hij houdt er te zeer van, in stilte wel
te doen dan dat we hem zouden willen ont
stemmen daartoe in staat gesteld, konden
de Dames van kleeding bij de jaarlijksche
uitdeeling van jurkjes, kieltjes, enz. aan de
kleintjes, die trouw ter school komen, de
ktnderhartjes bovendien verheugen met een
mooi stuk speelgoed en lekkere versnape
ringen, terwijl bovendien de vertooning van
een tooverlantaarn de feestvreugde zeer ver-
hoogde.
De milde gever en de dames, die met
I zooveel zorg warme kleertjes schenken aan
I deze kinderen van de allerarmsten, kunnen
j er overtuigd van zijn, dat zij vele kleintjes
en ook hun ouders gelukkig hebben gemaakt
Onder voorzitting van den Burgemees
ter werd gisteravond weder ten Raadhuize
een vergadering gehouden van welke het
resultaat is, dat met aanvankelijk 38 leden
is opgericht het departement Amersfoor der
Maatschappij van nijverheid tevens het
38ste als Bestuursle m waarvan werden
gekozen de heeren A. Eysink, P. Kemper.
A. C. Koppejan, Joh. H. van der Meiden,
H. Meursing, Ed. van Vollenhoven en H. J.
Wolter.
Thans waren 40 nijveren en vertegenwoor
digers van het credietwezen saamgekomen.
De heer G. S. de Cl ereq, Algemeen
secretaris der Maatschappij, door den Bur
gemeester voorgesteld, schetste in korte trek
ken en op beknopte wijze doel en streven
der in 1777 opgerichte Maatschappij, die
thans meer den 3100 leden telt en de oudste
en de grootste vereeniging is in ons land
en wier doel is het bevorderen van de volks
welvaart in Nederland in den ruimsten zin
des woords, welk doel zij tracht te bereiken
door het vereenigen van alle belangstellen
den in de Nederlandsche nijverheid in al
haar onderdeelen, zoowel in departementen
als algemeene vergaderingen het uitgeven
van een orgaan, gewijd aan de belangen der
Nederlandsche nijverheidhet houden van
congressenhet oprichten en in stand hou
den van musea, scholen en andere instellin
gen het onderhouden en beschikbaar stellen
der boekerijhet uitschrijven van prijsvragen
het toekennen van vereerende getuigschrif ten
het houden van tentoonstellingen
Tastbare uitingen van het streven der
Maatschappij zijn
Het Tijschrift, dat haar officieele mede-
deelingen bevat en waarin de nijverheids-
vragen van den dag en allerlei wetenswaar
dige medodeelingen op het gebied van nijver
heid, handel en scheepvaart, in beknopten
vorm, worden behandeld.
Het Koloniaal Museum met zijn laborato
rium, waarin onderzoekingen plaats hebben
ten dienste der cultureszijn rijke boekerij
en zijn school verzamelingen, die aan het
onderwijs ten goede komen.
Het Museum van kunstnijverheid te Haar
lem, met zijn school, waarin het kunstam
bacht wordt onderwezen en verdeeld. Ruim
200 leerlingen uit alle deelen van het land
ontvangen daar opleiding. Museum en school
slaan kleine afgeronde collection af voor
kunstbeschouwingen en tentoonstellingen.
1 Iet Bureau voor handelsinlichtingen (tevens
agentschap van het Koloniaal Museum) te
Amsterdam, dat aan nijverheid en handel
practische hulp verleent ter uitbreiding van
de handelsbetrekkingen met het buitenland.
Sedert 1 Januari 1903 is de Vereeniging
tot bevordering van fabrieks- en handwerks-
nij verheid in Nederland met de Maatschappij
een geheel geworden. De Vereeniging had
bij haar ontbinding 51 jaren eervol gearbeid
en gedurende dien tijd op gelijksoortige wijze
als de Maatschappij de welvaart bevorderd.
De Maatschappij heeft vooral veel gedaan
om het besef te verlevendigen, dat een der
beste middelen tot bevordering van fabrieks-
en handwerksnijverheid is goed onderwijs.
De scholen, door haar departementen te
Amsterdam, Woerden en Noordwijk gesticht,
bewijzen, dat het niet bij woorden is ge
bleven.
lot de slichtingen van het departement
Amsterdam behoort o.a. het Veiligheids-
museum, een verzameling van toestellen en
modellen op de ware grootte, waardoor on
gelukken en ziekten ten gevolge van het
bedrijf in fabrieken en werkplaatsen kunnen
worden voorkomen. In dit museum wordt
door toestellen in werking aangetoond, dat
beveiligingen kunnen worden aangebracht
zonder productieverlies en zonder overlast
voor den werkman.
De andere instellingen van het departe
ment Amsterdam zijn: de avondschool voor
volwassenen, de teekenschool voor kunst
ambachten, de vakschool voor schoenmakers
en voor kleermakers, enz.
Wie de industrieele geschiedenis van ons
land naslaat, zal den naam der Maatschappij
verbonden vinden aan schier alle pogingen
om de publieke opinie, en door haar de
Regeeringen van Staat, Gewest en Gemeente,
te \vinnen voor het openen van nieuwe hulp
bronnen voor den handel en de nijverheid.
Er is dan ook geen beter georganiseerde
vereeniging om in naam der Nederlandsche
nijverheid bij de Overheid vertogen in te
dienen dan de Maatschappij van Nijverheid
met haar departementen in alle deelen van
het land.
Naast de door de Maatschappij zelve in
het leven geroepen stichtingen, heeft zij in
veie plaatsen Ambachtsscholen helpen op
richten, tot de opening van de nieuwe kook
school in ons land krachtig medegewerkt,
deti weg gebaand voor de Heidemaatschappij,
het houtsnijwerk en het batikken als bron
van huisvlijt aangemoedigd, boekerijen ge
sticht en in tal van plaatsen tentoonstellingen
georganiseerd als een der jongste zij hier
genoemd de internationale tentoonstelling
van ambachtswerktuigen te Amsterdam, in
1907. Ook bevorderde zij de stichting van
een Nederlandsche Kamer van Koophandel
te New-\ork en bracht de andere buiten-
landsche Kamers met elkaar en met de Ne-
derlansche Regeering in contact, zond zij
een I'echnische zending uit naar de Ver
eenigde Staten en was het voornaamlijk aan
haar steun te danken, dat de Vereeniging
tot veredeling van het ambacht thans de ge
legenheid biedt aan den ambachtsman om,
door middel van een examen, den graad van
gezel en meester te ververven. Op verzoek
van Minister Veegens nam het hoofd bestuur
het initiatief tot het oprichten der Vereeni
ging tot bevordering van rookvrij stoken.
Tot de onderwerpen, die in den Iaatsten
tijd, hetzij door middel van speciale com
missiën, hetzij door samenwerking tusschen-
Hoofdbestuur en departementen, behandeld
zijn, bebooren onder vele andere Arbeids
wet, Arbeidscontract, Hinderwet, Ziektewet.
Ongevallenwet, Tariefwet, Rechtbanken van
Koophandel, reorganisatie Kamers van
Koophandel, Handels- en Vakonderwijs, ont
ginning Limburgsche korenvelden, tentoon-
stellingswezen en reglement voor de jury's,
stelsels van spoorwegexploitatie, wettelijke
bescherming van beeldende kunsten, terwijl
onderzoek werd gedaan naar de levensvat
baarheid van staalgieterijen in Nederland,
naar die van copra-slagerijer. in Nederland,
naar de oorzaak van den geringen omvang
onzer chemische industrie, terwijl aanhoudend
wordt gepleit voor het waardeeren van de
producten der eigen nijverheid. Vangroot
belang is zeker ook het door de Maatschappij
ingestelde instituut der nijverheids-consulen
ten.
Alle onderwerpen worden steeds zakelijk
behandeld. De adviezen der Maatschappij
worden steeds uitgebracht onafhankelijk van
politieke of kerkelijke partijen iedere eer
lijke overtuiging wordt door haar geëerbie
digd, Dat is het geheim van den invloed
harer adviezen.
Het initiatief tot het behandelen van boven
genoemde onderwerpen is zoowel uitgegaan
van de leden als van het Hoofdbestuur. Elk
departement, elke donateur, elk lid kan van
het gezag der Maatschappij en van haar or
ganisatie gebruik maken om zaken aan dc
orde te stellen, wier verwezenlijking de
kracht van den eenling of zelfs van een
plaatselijke vereeniging te boven gaat.
In eigen kring zijti de departementen vol
komen zelfstandig. Zij hebben dan ook her
haaldelijk gebruik gemaakt van hun bevoegd-
