BIJBLAD
AmersroortsctiB Courant
Stadsnieuws.
van de
No. 8701
uitgave van
N.V. deAMERSFOORTSCHECOURANT
voorheen Firma a. h. van CLEEFF
VAN ZATERDAG 25 MAART 1916.
De eerste voorjaarsvergadering der classis
Amersfoort van de Ned. Hervormde kerk
zal aanstaanden Woensdag worden gehouden
in de Groote kerk, hier.
Amersfoort behoeft zich niet meer zóo te
schamen, dat het geen openbare badinrichting
heeft als vóór kortwant ook het zooveel
rijkere Baarn heeft besloten, zijn badin
richting, die het bij den jongsten stormvloed
verspeelde, niet te herbouwen.
Aan het plaatselijk telefoonnet is thans
aangesloten met
no. 413 de heer Jorrits de Boer, in agenturen,
Anna Paulowna-laan 34.
De heer H. C. A. de Jong heeft in de
jongste vergadering der Roomsch-Katholieke
kiesverceniging meegedeeld, dat hij niet meer
in aanmerking wil komen voor een moge
lijke herkiezing tot lid van de Provinciale
Staten.
De aftredende leden, de heeren K, van
der Burg, H. J. Bicker Caarten (Baarn) en
W. van Klooster (Eemnes) werden opnieuw
gecandideerd.
De heer F. M. Houbaer werd gekozen tot
Onder-voorzitter.
De jongedames F. VV. Meiuers en B. Gilles,
leerlinge der Industrie- en huishoudschool,
behaalden de akte Nuttige handwerken.
Mr. dr. W. A. van Zijst heeft bedankt
voor het Burgemeesterschap van Batavia.
Ten gevolge van den oproep hebben reeds
42 leden van de Openbare leeszaal en biblio
theek hun contributie verhoogd.
Wie volgen
Dat Amersfoort op éen avond zelfs niet
in den Vastentijd èn een circus èn een
specialiteiten voorstelling zou kunnen ver
drager, heeft wel niemand gelooid.
Natuurlijk had het circus-Kinsbergen, dat
in »De Arend» optrad, de voorkeur en al
waren het geen »heusche< paarden, doch
hitten, men heeft zeer genoten van de uit
stekende dressuur, welke niet alleen bleek
uit de gangen op het uit den aard der
zaak kleine tooneel, maar ook uit het appor-
teeren, het gedachtenlezen enz.
Een zeer in den smaak vallend nummer
was ook dat van een der leden van het ge
zelschap, die wondere toeren met duiven
deed van den gespannen draad.
Een heel goede August vulde de tusschen-
poozen op recht verdienstelijke wijze aan.
In >Amicitia« traden indetdaad eerste
rangs artisten op, doch er was heel weinig
betalend publiek. Uitgaand Amersfoort heeft
in deze veel bewogen tijden ook wel iets
anders te doen dan een specialiteiten-voor-
stelling bij te wonen. Vermoedelijk heeft
de heer Staal uit het telkens drukker bezoek
op Zondag afgeleid, dat hij ook op een week
dag wel eens kon optredendoch hij heeft
zich deerlijk misrekend.
Natuurlijk had hij, die zijn beste beentje
voorzette, een reusachtig succes, vooral met
zijn onbetaalbare gramofoon-imitatie. Ook
het zeer muzikale duo-Joline, Betty Martine
met haar gedresseerde honden, de neger
zangers en dansers, de dwerg-humorist Bel
loc en vooral de pianist, die alle nummers
op ongewoon artistieke wijze begeleidde,
deelden in hat succes.
Doch artisten kunnen niet leven van een
dikwijls zelfs zeer enthusiast applaus.
De keuze wordt nu moeilijk.
Royaards en Magda Janssens komen hier
aanstaanden Woensdagavond opvoeren
Schönherr's »De duivel in de vrouw» in de
vertaling van den heer Edmond E. Visser
het evenement van het tooneelseizoen.
En Vrijdagavond zal de Kon. vereeniging
»Het Nederlandsch tooneel» hier spelen
«Mensch en oppermensch»van Bernard
Shaw, in de vertalling van Herman Roel-
vink, evenzeer met een uitstekende bezetting.
De Dinsdagavond onder voorzitting van
den heer C. M. Cremer gehouden jaar
vergadering der vereeniging «Handelsschool
voor Amersfoort en omstreken" werd bijge
woond door éen lid, dat nog kwam omdat
hij rapport moest uitbrengen namens de
financieele commissie voor 1915.
Niet alleen de Raadszitting maar ook
andere bijeenkomsten beletten de 2elfs meest
belangstellende leden, tegenwoordig te zijn.
Het jaarverslag werd vast gesteld, waar
na de Rekening en verantwoording van
den Penningmeester, den heer J. H. C. Th.
leengs, voorloopig goedgekeurd, terwijl
deze en de heeren J. S. J. de J o n g h en
M. S. de Pool werden herkozen tol Be
stuurslid.
Aan. het inmiddels in druk verschen ver
slag zij het volgende ontleend.
In weerwil van de moeilijke tijdsomstandig
heden ging de Middelbare Handelsdagschool
met 4-jarigen cursus weder vooruit. Het
aantal leerlingen klom in 1915 van 107 tot
135, van welke 65 uit 16 omliggende Ge
meenten. Na de school van de Algemeene
Winkeliers Vereeniging te Amsterdam is zij
de sterkst bevolkte Handelsschool in ons
land.
Als gevolg van de splitsing der 2e klasse
in 1914 moest in 1915 ook voor 3e klasse
een parallel-klasse worden ingesteld en ver
moedelijk zal in 1916 ook de 4e klasse moeten
geplitst.
Het behoeft geer. betoog, dat deze nieuwe
uitbreiding van de school met grootere kosten
gepaard gaat.
Zoo moest andermaal het personeel met
éen leeraar worden uitgebreid. Door dezen
maatregel kwam het Bestuur tevens nader
aan het doel, dat het zich heeft gesteld, t.w.
dat voor ieder te doceeren vak een leeraar
met Middelbare bevoegdheid beschikbaar zij.
Doch ook andere omstandigheden werkten
mede tot een voortdurende stijging van uit
gaven. De leeraar Y. Dusbosq bijv. is nog
steeds in Frankrijk gemobiliseerd, hetgeen,
gelijk bekend is, een extra-uitgaaf van 1750
'sjaars meebrengt.
Sloot 1914 met een nadeelig saldo van
f 676.45, over het afgeloopen jaar valt een
tekort van f303.77 te boeken, niettegenstaan
de de schoolgelden f3208 (dus belangrijk
meer dan de raming ad f 2400) hebben opge
bracht en het beheer met groote zuinigheid
werd gevoerd.
De vereeniging. die in 1914 bij de firma
Lamaison Bouwer Co. een tegoed had
van f1171.37, zal op deze vordening wel een
bedrag van f 1000 moeten afschrijven.
Voor het totaal tekort van f 1980.22 zullen
voor 1917 de noodige middelen tot dekking
moeten worden gevonden.
Tot noodzakelijke aanschaffing van meubi
lair in 1914, werd in 1913 een bedrag van
f 500 gereserveerd. Evenmin als in 1914 heeft
het Bestuur in het afgeloopen jaar de vrijheid
kunnen vinden om die gelden voor het aan
gegeven doel te besteden.
Het tekort over de afgeloopen jaren moet
zoo spoedig mogelijk worden aangezuiverd en
het Bestuur is van oordeel, dat bedoeld reser
vefonds moet Worden aangewend tot gedeel
telijke dekking van het tekort.
Blijkens schrijven van Z Exc. den Minister
van Binnenlandsche Zaken vaB 2 October 1.1. 1
is op de Rijks-begrooting voor 1916 een
bedrag van f 8000 uitgetrokken als subsidie
aan de vereeniging voor 1916.
De Staten der Provincie Utrecht mochten
bij besluit van 20 Juli 1915 goedvinden, het
subsidie der Provincie voor 1916 te verhoogen
tot f 1943, terwijl krachtens besluit van den
Raad onzer Gemeente van 30 Maart 1915
het Gemeentelijk subsidie voor dat jaar werd
gesteld op f5900.
Behalve de suhsldies van de Gemeenten
Baarn en Zeist wordt thans bovendien door
de vereeniging van de Gemeente Soest een
subsidie van hoogstens f 25 per leerijpg geno
ten, tot een maximum van f 100, onder bepa
ling dat het subsidie per leerling et het voor
dezen te betaleu schoolgeld samen niet meer
dan f60 zal bedragen.
Op adressen aan de Staten der Provinciën
Noord-Holland en Gelderland om subsidies
uit de Provinciale kas voor leerlingen die uit
die Provinciën de school bezoekeu, werd af
wijzend beschiktde beslissing op een derge
lijk adres aan den Raad van Hilversum werd
aangehouden.
Het jaar 1915 was overigens van bijzon
dere buteekenis, omdat voor het eerst het
eind examen der school werd afgenomen. Aan
alle to leerlingen kon het diploma worden
uitgereikt en deze hebben allen een werkkring
kunnen vinden en zijn werkzaam tot tevre
denheid van hun chefs. Van hen zetten 9
hun vakstudie voort, ten einde practijk-diplo-
ma's te verwerven. De tiende slaagde daarin
reeds.
Hieruit blijkt wel het best het nut van de
schoolmaar gezien den vrij belangrijken
werkkring waarin deze jongelui voorloopig
een bestaan trachten te y Inden, valt vooral
vast te stellen hoe de waarde van het diploma
door derden wordt erkend.
Zoo werd o.a. blijkens schrijven van 25 Mei
1915 de Directie van de H. IJ. S. M. bereid
bevonden, de eind-diploma's der school gelijk
te stellen met die eener Hoogere Burgerschool
met 3 jarigen cursus, wat betreft de sollicitatie
van oud-leerlingen naar de betrekking van
leerling klerk bij genoemde Maatschappij, mits
de door sollicitanten behaalde eindcijfers vol
doende zijn geweest.
Van den Directeur-Generaal der Staatsspoor
wegen ontving het Bestuur bericht, dat het
eind-diploma der school vrijstelling geeft v^n
het examen voor surnumerair bij die Maat-
schappij.
Voorts werd op een verzoek van het Be
stuur door Z. Exc. den Minister van Oorlog
bepaald, dat aan de leerlingen die met goed
gevolg het 4e studiejaar hebben doorloopen
vrijstelling zal worden verleend van het
wetenschappelijk toelatings examen voor het
reservekader bij de infanterie, de vesting-ar
tillerie en de bereden korpsen.
De vereeniging telde op 31 December 107
leden.
Wegens gebrek aan vrijen tijd zag de Se
cretaris mr. R. P. van der Mark zich in Janu-
ari «9«5 genoodzaakt, ontslag te nemen. Het
Bestuur is er nog niet in geslaagd, in deze
vacature te voorzien.
Voor den cursus 1915/1916 meldden zich in
het geheel aan 55 candidaten, n.l. 37 voor de
eerste, 15 voor de tweede en 5 voor de derde
klasse. Hiervan werden er 12 afgewezen,
zoodat tot de school werden toegelaten 43
nieuwe leerlingen.
Nadat de nieuwe cursus reeds was aange
vangen, meldden zich ook dit jaar nog telkens
candidaten aan deze konden echter wegens
gebrek aan ruimte niet meer worden toege
laten.
Ten gevolge van de splitsing der 3e klasse
was het schoolgebouw in de Koestraat te klein
geworden. In de behoefte aan ruimte werd
voorzien, doordat de Gemeente een zeer doel-
hulplokaal liet bouwen in den schooltuin.
Met erkentelijkheid wordt in het verslag
gewag gemaakt van de verbetering, die het
Gemeentebestuur wederom heeft aangebracht
ten opzichte van de schoolbanken er werden
n.l, in twee lokalen nieuwe geplaatst. De be
hoefte aan een behoorlijk, volgens de eischen
des tijds ingericht schoolgebouw doet zich
intusschen meer en meer gevoelen.
De Voorzitter deed nog de volgende
belangrijke mededeeling.
Door het Bestuur worden plannen overwo
gen tot oprichting van een Handelsavond
cursus.
Evenals in andere plaatsen doet zich ook
hier ter stede, bij jongelieden die overdag
reeds op kantoor of winkel zijn, de behoefte
gevoelen aan meer ontwikkeling eu kennis
op handelsgebied.
Het geldt hen te helpen, die nist zoo ge
lukkig waren, de Handelsdagschoolt te kunnen
bezoeken.
Het Bestuur wil trachten, door het oprich
ten van een Handels-avondcursus in die leemte
te voorzien, indien althans de bezwaren van
financieelen aard kunnen worden overwonnen.
Waar in het boven staande wordt meege
deeld, dat wegens te late aanmelding candi-
daat-leerlingen moesten afgewezen, omdat men
immers op het laatste oogenblik geen plaats
kón majcti, mogen belanghebbenden wel
acht geven op de advertentie in dit nummer
nopens de inschrijving vau leerlingen voor
den nieuwen cursus.
De St. Joris-school, aan de Schimmet-
penninck-kade, moet alweer uitgebreid. De
aanbesteding zal weldra plaats hebben.
Tot onderwijzer aan die school is met
ingang van 1 April benoemd de heer B.
Schneider, uit Volendam.
Onder voorzitting van den heer J. B u n-
n i k werd Donderdagavond in het patronaats
gebouw aan de Elleboogsteeg gehouden een
buitengewone vergadering der plaatselijke
Hanze-afdeeling, weike ook werd bijgewoond
door 6 middenstanders uit Baarn.
In stede van te 7.30 werd om 8.05 (fé'Vcr-
gadering geopend.
De notulen van 26 Januari werden onge
wijzigd vastgesteld, met dank aan den 2e Se
cretaris, den heer L. J. Hemels.
Twee nieuwe leden werden geïnstalleerd.
Ingekomen was een schrijven uit Leeuw
arden, houdend verzoek om inlichtingen over
de jeugdorganisatie; de ie Secretaris, de heer
H. H KMl man n. beeft dit inmiddels ver
zorgd.
De Voorzitter herinnerde hierna, dat
deze vergadering vooral is belegd om te
komen tot een vak-organisatie van bakkers
en kruideniers, zeide dat het hem bijzonder
genoegen deed, dat ditmaal een middenstan
der, iemand dus tegenover wien men zich
vrijer gevoelt dan tegenover de heeren die
vroeger hel nut van bet gildewezen uiteen
zetten, dit onderwerp zou inleiden en noodigde
bij voorbaat allen uit, vragen te stellen of
bedenkingen te opperen.
De heer Chr. J. Vrucht, Hanze-propa-
gandist uit Leiden, zeide vervolgens, dat het
gildenwezen uit de Middeleeuwen, doch zon
der zijn fouten en aangepast aan onzen tijd,
een juweel is voer den middenstand. Niet het
«Ieder voor zich en God voor ons allen», van
de Fransche revolutie, moet de leuze zijn,
doch het Allen voor éen en éen voor allen»,
naar den wensch van paus Leo XIII, die nu
bijna 25 jaren geleden in zijn beroemde ency-
kliek «Rerum novarum» her-opriep de orga
nisaties van de arbeiders, van de boeren en
van de middenstanders tot gezamenlijke
behartiging van aller algemeene belangen.
Daaruit ontstondeu de vak-vereenigingen,
met, als gidsen, de vak-organisatie en de vak
coöperatie; de laatste met het doel, gezamen
lijk grootere quantums in te koopen tegen
contante betaling ten einde sterk te slaan tegen
de concurrentie \an boven (de fabrikanten,
de filialen en de grossiers) èn van beneden
(de verbrulka-vereenigingen, enz.).
Spreker, eenig zoon van een dorpstimmer
man en dus aangewezen om zijn vader op te
volgen in het vak, heeft persoonlijk ervaren,
dat men ook met slechts weinig personen kan
coüpereeren. Een kwart eeuw geledeD stond
spr. nog aan de schaafbank kozijnen uit de
hand te maken toen een reiziger het dorpje
bezocht en de voordeelen van een pons
machine uiteenzette. Welnu, de drie timmer
lieden van het dorpje kochten gezamenlijk
zoo'n pons-rpachine en dit samendoen beviel
zóo goed, dat zij weldra ook gezamenlijk hout
inkochten, In het kort een inkoop-coöperatie
stichtten.
Hoe sterker zoo'n coöperatie is wat leden-
Ui betreft, des te grooter quantums kan men
gezamenlijk Inslaan, des te lagere prijzen be
dingen bij den inkoop, des te lagere ver
koopsprijzen berekenen, des te grooteren
omzet maken.
Wie lid is van een middenstands-vereeni-
ging verlangt uit den aard der zaak nog wat
meer dan de behartiging der algemeene mid
denstands-belangen, hunkert hoe langer zoo
meer naar de behartiging ook van specifieke
vak-belangen. Zondagsrust, vervroegde win
kelsluiting, boekhoud-cursuasen, enz. zijn stellig
hoogst welkomdoch men verlangt ook finan
cieel voordeel en dit is alléén te verkrijgen
door vak-organisatie.
Dergelijke vak-organisatie is te meer noodig
door de reeds vermelde concurrentie. Spr.
herinnerde, dat de ambtenaars-inkoopsvereeni-
ging te Rotterdam nog in het crisisjaar ruim
6 millioen omzette en wees op de verbruiks-
vereenigingen van arbeiders (coöperatieve
bakkerijen, kruidenierswinkels, slagerijen en
zelfs coöperatieve bouwvereenigingen wier
leden werklooze timmermansknechts het
werk den timmermansbazen voor den neus
weghalen).
Wat de vak-organisaties kunnen tot stand
brengen, toont het feestnummer van de Bossche
bakkers- en kruideniersvereenlging, bij haar
1 o-jarig bestaan. Zij begon heel klein te Til
burg en is thans reeds een zeer machtig
diocesaan vak-gilde.
Dat dergelijke vak-gilden met den dag
meer noodig zijn, bewijst de resolutie, welke
verleden jaar met algemeene stemmen werd
aangenomen in de te Utrecht gehouden Al
gemeene vergadering der Maatschappij van
nijverheid en volgens welke het nuttig en
noodig is, dat de arbeiders in coöperatie gaan
m. a. w. de samenwerking van groot-kapitaal
(de fabrikanten) en arbeiders.
Het wordt óok bewezen door de op
leiding tot administratief ambtenaar bij ver-
bruiks-coöperaties.
Maar niet minder wordt het bewezen uit
hetgeen we thans meeleven. Heel wat winke
liers hebben te tobben door de Regeerings-
voorwaarden omtrent de levensmiddelen-voor
ziening. Ieder Nederlander is er mee ver
trouwd geraakt, dat de Regeering dit bedisselt,
de prijzen bepaalt, enz. en het gevaar is lang
niet denkbeeldig, dat deze Regeeringszorg
ook in vollen vredestijd zal worden voortgezet.
Men moet in de middenstand-vergaderingen
geen plechtige moties aannemen, geen zwaar
wichtige adressen opstellen tegen ambte
naars-coöperaties immers dat is louter vrij
heidsaanranding doch men moet in branqbe-
vergaderingen zich bedienen van het zelfde
wapen, namelijk óok kapitaal bijeenbrengen,
Gaat men over tot het vormen van vak
gilden, dan moet ge niet rusten voor alle
vakgenooten daarin zijn opgenomengij
moet geen keuze doen, doen allen ver
eenigen voor uw gezamenlijke vakbe
langen, óok de kleintjes, mits zij midden
standers zijn en dus niet een kruidenier
wiens geheele winkelvoorraad bestaat uit een
rooden zakdoek, een bokking, twee pakjes
zeeppoeder en drie pakjes kachelglans.
Gij helpt dan elkaar, want veel kleintjes
maken óok een groote en het gezamenlijk
quantum kan daardoor zóo groot worden,
dat ge 5 in plaats van 4 pet. korting kunt
bedingen bij den inkoop.
Het is ook een daad van naastenliefde en
het is de wil van paus Leo XIII, die u heeft
toegeroepen vereenigt u I Geheel naar het
woord, dat iederen tsden Zondag na Pink
steren wordt herhaald steunt elkander, maar
bijzonder de huisgenooten des geloofs.
Zulk een Hanze-gilde moet federatief
samenwerken met eventueele plaatselijke
vereenigingen, evenals de Hanze-afdeeling
federatief samenwerkt met «Handel en Nijver
heid*'. Juist in die federatieve samenwerking
ligt de hoogste kracht.
Mobiliseert u in vak-gitden als vrijwillige
landstormers en ge kunt verzekerd zijn van
de overwinning (applaus).
De Voorzitter gaf nu gelegenheid tot
het stellen van vragen.
Een borstelmaker vroeg hij hoe kon
komen tot de oprichting van een vak-gilde,
zoo mogelijk een diocesaan. Hij is de eenige,
die hier dit ambacht beoefent.
De heer Vrucht: Door dit te vragen
in den «R.K. Middenstander" en in «Gilde-
kracht".
Een kruidenier vroeg welke middelen
