AMERSFOORISCHE COURANT.
Augustus 1916.
Dinsdag 15
No 8760.
66e Jaargang
Op reis_
Uitgave van de INaamiooze Vennootschap „l>e Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. FREDEHIK3.
AM F.RSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden /1.—
franco per post/1.15. Adverteutiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. I.egak, officieele- en onteigenings-
advertentiön per regel 15 cent. Roolames 1—5 regels ƒ1.15 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. Postbus
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incosscerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACB1 9.
Aan onze abonné's die tijdelyk elders
vertoeven, wordt, op nanvrage en met
duidelijke opgave van adres, de
courant eiken verschijndag tegen ver-
goediug vau porto toegezonden.
Ook niet-geabouueerden kunnen op de
zelfde wijze de geregelde toezending van
de .Amersfoortsche Courant" tijdeus bun 1
uitstedigbeid zich verzekeren.
KBNNISUKVINOKN.
RAADSVERGADERING.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat
de Raad dezer Gemeente zal vergaderen op
Dinsdag den 15 Augustus aanstaande, des
namiddags ten zeven ure.
Amersfoort. 11 Augustus 1916.
De Burgemeester voornoemd
H. W. VAN KSVEI.D.
loco-burgem.
Zooals (irootmoeder
imiiuiikle.
«Welnee kind, het was in hot geheel
niet omslachtig, er kwam zelfs veel min
der omslag bij te pas dan tegenwoordig
mot de Weck-toestellen. Ik zal or niots
van zeggen, integendeel hoor, ik vind
het prachtig en het is ook veel smake
lijker en voordeeliger dan de conserven
die to koop zijn, maar het is voel duur
der en veel moer werk dan zooals ik
het een jaar of dertig geloden dood.
De vrouwen van tegenwoordig weten
niet meer hoe hol vroeger in een ouder-
wetsche huishovding toeging. Ze zijn hot
vergeten doordat zo zoo gemakkelijk do
busgroenton kondon koopen, maar nu
zo begrijpen dat ze don komenden winter
een busje boonou duur zullen moeten
betalen, nu staan zo verlegen 011 vragen
zich af «hoe hoeft Grootmoeder dat tocli
ook weer klaar gespoeld
»Maar Grootmoeder zal het je ver
tellen, want nl zit ze nu ook in haar
makkelijkon stool van de rust to gonio-
ten, zo weet het nog opperbest hor zo
in haar druk huishouden in do weel
was als do Oogstmaand in het 'and
kwam. Dan kocht ik flinke voorraden
groenten, snijboonon, prince.'seboonon
enz., en daarvan ging ik de holft dro
gen. Hoe ik dat deed f Wel bijvoorbeeld
de princessehoontjes werden stuk voor
stuk aangoregen en aan de kachelpijp
gehangen of ik droogde ze ook wol in
do oven.
Als zo goed gedroogd waren, bewaarde
ik re in Blikken trommels, waarin ik in
hot deksel oen stuk of wat luchtgaatjes
had geprikt. Zoo behoefde ik nooit bang
te zijn voor muf worden of iot9 derge
lijks. Mot do snijboonon gebeurde precios
hetzelfde, 011 latei' als ik ze gebruiken
ging, zotte ik zo een nacht van to voren
in het water, 011 ze waren altijd over-
heerlijk. Zoo deed ik ook mot appelen
en perenik reeg zo aan oen anneengo-
hecht katoon en droogde alles hij hot
fornuis; maar tegenwoordig, nu meostal
gas gebruikt wordt, kan men hot na
tuurlijk evengoed in de oven doen.
Op die manier had ik den geheelen
winter voorraad van alles en dat was
heel gemakkelijk en voordeolig, Ik vind
dat de vrouwen groot gelijk hebbon 0111
voor den winter weer te gaan oppassen
en inmaken, want je zult eons zien hoe
duur alles zal zijn 011 natuurlijk kan niet
iedere huisvrouw zich een Weck-toostel
mot al die glazen aanschaffen. Dat is
toch altijd moer voor do vrouw hij wie
het op oen extra uitgave van honderd
gulden, niet aankomt.
Maar 0111 nu weer op hot ouderwet-
sche inmaken terug to komen Kijk,
de helft van de snijboonen die ik niet
gedroogd had, werden eerst in hun go-
heel gcwasschon. daarna liet ik ze in
een groote mand afdruipen on den vol
genden dag worden zo meteen gesneden.
Dan deed ik er het zout op op vijftig
pond boonon kwam ruim éen pond
zout ,'de boonen werden dan mot
doeken en plankjes afgodekt en hierop
zotto ik een zwaar voorwerp. Vóór hot
gebruik worden ze dan flink gcwasschon
on als zich aan de oppervlakte van de
tonnetjes iets vertoonde, werd dit ver
wijderd».
«Hoe deedt u eigenlijk met de grutters
waren, Grootmoeder AU u 1110 dat nu
nog verteld hebt. zal ik 11 voor vandaag
niet meer vragen, want ik geloof dat u
van nl «lat praten zin hebt gekregen 0111
een uiltje te gaan vangen!»
«Wel nee, kind. ik vind het heelpk-i-
ziorig mij weer eens in die oude, goede
tijden te verdiepen, het is alleen maar
januner dat die akeligo oorlog de oor
zaak is dal jullie er belang in gaat
stellen wat vroeg je ook weer 'f O
ja, wat ik met do gruttorswaron dood
wel, die bewaarde ik precies als do ge
droogde groditon, ook in blikken busson.
I11 het deksel prikte ik luchtgaatjes 011
af en toe schudde ik den inhoud eens
om«.
Tot zoover Grootmoeder. Ik geloof dat
hare herinneringen velen bedachtzame
huisvrouwen, die zich niet de luxe van
hot «Wecken* kunnen veroorloven, wel
kom zullen zijn.
Aldus vertelt Héleofrope in «lo H. I'.
Drievciigeiicim en geheime
machten.
We waren er op vooruitgegaan, Eer
tijds wns zelfs liet meest verborgen
plekje in een rietland niet verborgen
genoog 0111 een geheim te bewaren. De
anno koning Mklas moest het tot zijn
•mart ondervinden. Wanneer de wind
door do .halmou speoldo, verklapte een
stom hetgeen de groote schaduw was
in dos Vorsten glansrijk bestaan «Ko
ning Midas hoeft ezelsnorenDo barbier
was. naast den eigenaar dior ooren, de
oonige. wien hot feit bekend was Hij
had gezworen, het aan niemand mede
to doelen. Maar liet ernstige geheim
woog zwaar op zijn hart; hel zat hom
in liet bloed, spookte hom door liet
hoofd, rusteloos, dag on nacht. Het
tanuineorde, prikkelde niarteldo hem.
Eu eindelijk kou hij hot niet langer uit
houden Hot moest hem ovor do lippen,
zij het ook niet in tegenwoordigheid
van 111011 sell en.
E11 zoo fluisterde do lijf-Figaro dos
Vorston in donkerheid van een door
hem gegraven kuil«Koning Midas hooft
ezelsoorenNiemand had liet vernomen
zijn goniood was van 0011 zwnren last
ontdaan; hij liualdo ruimer adem....
Maar hot riet, opgrooiend boven do
woor govuldo plek der bekontenis. her
haalde zijn woorden en bracht liet ver
der, do wereld in«Midas, koning Midns,
koning Midas, heeft ezelsooren».
I We waren er op vooruit gegaan. Wo
hadden in onze maatschappij op alle
plaatsen, waar oenige monsehen woon-
don, een plek, waar ieder zijn grootste
geheimen kon neerleggen, do uitingen
van zijn diepste smart, zijn grootsto
blijdschap, zijn liefde, zijn haat. zijn
vroes 011 zijn verwachting zijn eritlsoh
I oordeel over anderen (meestal) 011 over
I onszelvon (somtijds) en alles bleef ver-
borgen. Donkore. ondoordringbare duin-
u-ruis omhulde de openhartigheden, die
we toevertrouwden aan ouzo brieven,
I Donkore, ondoordringbare duisternis
omhulde onze openhartigbedon.
I Wo hadden zulk een plek en hebbon
die, gelukkig, nog, wij, de niet-oorlog-
voerenden. Overal in den lando hebben
I wo dergelijke plekken onze postkan
toren. do stille ontvangers van onze go-
hoinion. Zoo zo spreken konden, gelijk
liet rietland van koning Midas' barbier,
wie onzer zou nog durvon bestaan?
Ja, wo waren 011 wo zijn er op voor
uitgegaan. «Met hricvengolioim is on
schendbaar* dat ia een grondgedachte
van do moderne levensbeschouwing 011
daarop niet vol vertrouwen rekenend,
lieten we en laten wo een deel van ons
hart. do intiemste gedachten van ons
loven, de scherpste uiting van onzen
fjeest door do smalle opening in do
lardstecnen plant of in de ijzeren bussen
glijden zonder ook maar éen oogonblik
to vreezen, dat de wereld zal weten
welke onze Midas ooren zijn.
Inmiddels heeft de oorlog voor een
doel der wereld ook dat veranderd. De
brieven, die ovor de grenzen moeten,
die welke onze mails meenemen dan wel
terugbrengen, worden onderworpen aan
ernstig onderzoek. En mot ergernis aan
vaarden we hetgeen we nu eenmaal niet
kunnen veranderenwe loven in de
damn, van liet gewold; oorlogstoestau-
do^Pzotlen alles onderst-bovon111011
vororniult hetgeen men hooft aangeboden
en aanbidt hetgeen men heeft vernield.
We moeten thans wel goodvindon,
dat vreentdo oogen kennis nomen van
onze briefwisseling mot familieleden in
onze cigon koloniën.
Enten we wat kalineeronde herinne
ringen strooien over onze rechtmatige
orgonis.
Do Geschiedenis is een wijze leer
meesteres. Zij leert ons, dat er lijden
waren, waarin niet «Hoon in tijden
van oorlog, dooli ook in vollen vredes
toestand het brievengehoiin niet werd
goüerbiodigd. Het begrip, dat schending
van brioveugohoim als een ernstig ver
grijp <|uaïificoerde. is anders al oud.
Liitiioi spreekt er ovor en Gustaaf
Adolf's oorlogsverklaring san don Duit
sohen keizer bevat een verwijt aan
dozen, dnt hij het brievongeheim heeft
goschondon. I)o groote Keurvorst liot
zijn postambtenaren «bei Loih uiul
l.ühen* zweren ami niemand, wien ook,
iets 11100 to deelon van de correspondentie.
Maar.... politie 011 diplomatie mankton
daarop nog wol cons inbreuk. Zij hadden
roods zóo lang liet postverkeer be
schouwd ais een middel 0111 achter
8taats- 011 andere geheimen te komen.
Andere machte» dodo» op hun beurt
nan hriovouspioniiage. Brieven werden
geopend, gelezen, en.... gewijzigd mot
behulp vun chemische middelen.
In Oostenrijk was een tijd lang hot
spionneoron door hot openen dor brieven
en hot vorvalschen daarvan oen op
groote schaal beoefende «kunst».
Do Ilnbsburgers haddon aan do familio
van Tlittrn 011 Taxis het postmonupolio
in hot ltijk verleend, maar voor Oosten
rijk zelf haddon zij hun eigon postdioust.
Thurn en Taxls kregen echter hiervan
eon ondoi'dcol 011 wel liet «Zwarte Kabi
net».
Dat was het stolsel dor spionnnge in
hot groot. In de middelpunten van hot
verkeer, op de belangrijke plaatsen der
Dultsche postwegen, te Frankfort a/M,
Kogonsburg, Augsburg, Nouronborg, in
de Hansestoden en do residontiiin der
geestelijk© keurvorston, waren zoogo-
naamde «Brieflogo's*. Zij stonden in be
trekking tot het «Zwarte I"abinot«.
Good bezoldigde ambtenaren, «lo-
gisten*, workten er in het «spionnoeren
011 hoi vorvalschen.
Do betrekking was meostal erfelijk in
do familie, zoodat langzamorliand die
kunst der duisternis buitengewoon werd
ontwikkeld. Do regeering kon do logie-
ten niet missen. De meeste» worden ge
adeld. sommigen kregen don titel van
•vrijheer of graaf. Hadden [zij dit niet
verdiend op een eerlijke wijze. - in
spannend was hun arbeid wol. Zij inoos-
ten snel handig en nauwkeurig worken.
Voor do Duitsehe Vorton wns dit
systeem dor Hnhshurgors natuurlijk vol
gevaren. Zij konden er niets togen doen.
Daarom deden zij eindelijk liet zolfdo.
Hannover, Saksen. Mecklenburg richtten
ook «briefloge's» in en zoo word hot
spoedig een wedijver lil oneerlijkheid
door hooi Duitschlaud. De postambte
naren waren moer diplóten dan post
ambtenaren. Dikwijls wisselden diplo
maten en postambtenaren van betrek
kingen. Fredorik do Groote word moor-
malen do dupo van do hriovonspionnago.
Al dreigde hij ook inet zijn krukje, hot
hielp hem niet. Do rogecriug te oenen
wist steeds zijn brieven 011 dépêche»
eerder dan de Pruisische gezant.
Napoleon I deed, zooals alles, ook in
hot groot aan briefspionnngo. Aan Big-
11011 word «tot doefeiiido» van politie
en veiligheid* hot toezicht opgedragen
over hot gozamelijko Pruisische post
wezen en toen verschonen do hriofrovi-
sio-bureau'6* 011 dit nog wel in oen
Slant waarmede du Fnuischou sedert
een jaar vrede haddon gesloten.
Het «Zwarte Kabiuot» te arbeidde in
een dor vleugel van don Hofburg 011
huu zulk een rcpulatio, dat. lijdons do
bozotting van Weonen door do Frnnschon
prins TrMoyrand vóór alles hegeerde
cloze «merkwaardigheid van Weenon"
te ziou- In de Hohocmscho badplaatsen
waren filialen opgericht en sommige
ambtenaren «en amhtonnarsvrouwon wa
ren bekend ais to boliooreu tot du «be
kwaamste vorvnlacliors" 011 spionnen van
brieven.
Ook RerJRjl hooft zijn «Zwart Kabinet»
gokend en wol toen Naglor aan hot hoofd
itond van hot Pruisische postwezen. Hij
volgde hot voorbeeld van Mottornich 011
boscliouwdo do posterijen als oen zoor
krachtdadig hulpmiddel dor politie. Een
afzonderlijk ambtenaar was toon belast
mol hot opsporen van «nuttige» dus
verdachte brieven, die natuurlijk
worden geopend.
Een 011 nndor zou thnns moeilijk meer
knnnou geschieden. Doeli eon eeuw go-
lodon had men in Duitschlnnd en Oosten
rijk 0011 volslagen minachting voor het
geen 111011 noemde «hot beperkt onder
danen vorstand» en hot duurde vrij lang
cor hot verzot zóo groot werd. dnt or
mot liet «onderdanenvorstand» wat moor
rekening word gehouden. IiiUissehon
deden velen hetgeen oen hooggoplantst
Duitsohor in 1813 schreef aan don Pre
sident van hot Hof to Berlijn »!k hob,
aangozion geen middel zeker genoog is
om onze correspondedtlo te beveiligen
togon spionnnge en vervnlschlng, mot
mijn beste vrienden afgesproken, maar
niet ineor te schrijven».
Oostenrijk hoeft hot >Z\vnrto Kabinet»
nog hot langst behouden. In Pruisen kon
na den bevrijdingsoorlog hol brieven-
