Dinsdag 17 October 1916. No 8787. 67e Jaargang Stadsnieuws. Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeflf" HOOFD-REDACTEUR F. J. F R K D E H I K AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnemot.t per 3 maanden /i. franco per post/t.is. Advorteutiën i—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. I.egale, officieele- en onteigenlngs- advertentlfin per regel 15 cent. Reclames 1 5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar bulten worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers. 10 cent. Postbus 0 Bij advertentiën van bulten de stad worden de incassecrkosten in rekening gebracht. BORTXaSAOHT 9. Telefoon 19. Een fout. Naar den oorsprong kan worden gezocht elk menschelijk wezen heelt een onafzien- bare reeks voorouders dat ia van minder Tot voor kort heeft gedurende zekere belang dan hot goed te lezen onder bestraling van het licht, dat de liefde, atmosfeer, die thans dc openbare meening die de machtigste opvoedster en de meest j In de oorlogvoerende landen omgeeft, betrouwbare leidsvrouw Is. vóór ons uit- Dr. Fried acht daartoe juist hot teqen- periode een meening ingang gevonden, die uitgedrukt werd in deze formule: De ziel van een kind is als eon blad wit papier*. Dat scheen een soort openbaring te zijn, en zij werd gretig aanvaard, vooral om de schoone vergezichten, die er zich mee open den. Die smetteloosheidslcer gaf deu weg aan om een hoog ideaal van volmaking te brengen tot werkelijkheidden tot bewustzijn komenden jonggeborene in tegen woordigheid stellen van niets dan zuivere staan. Daar is een deel van het materiaal, waarmee de opvoeding moet werken, en wel het belangrijkste, wijl het moet dienen om er het fundament uit te vervaardigen van het gebouw. En dit toch wordt veeltijds verwaarloosd. Ernstige lieden, die hun taak trouw wil len vervullen en, behoudens de gebruike lijke tekortkomingen, van bun eigen zede lijke waarde, van hun eerlijk streven om die te verhoogen het bewijstzijn met zich waarheid en reine zedelijkheid, vertegen- omdragen, verlangen hun kinderen woordigd door opvoeders, die hun taak ten hnn eigen karakter te vormen. In zeer veel volle begrijpen en met groote toewijding j gevallen is dat, hetgeen wij in ons opschrift vervullen; een taak trouwens, die alsdan niet moeilijk is, omdat er geen tegenwerking valt te duchten en zeer aantrekkelijk, wijl geen mislukking te verwachten kan zijn het niet falend middel om binnen den levens- keling nu duur van betrekkelijk weinige geslachten de wereld te hervormen. Zeker, er zijn groote lijnen, die geen afwijking gedoogen, gelijk er een stel sel van intellectueele vorming bestaat, dat den norm van de maatschappelijke ontwik- ingeeft. dan weder volgt; I'rocrustos, de mythologische gelijk heidsliefhebber, die zijn te lange bezoekers Natuurlijk moet dan de arbeid uitgaan niet «lang* met betrekking tot den duu; a vele duizenden werkplaatsen tegelijk, wier invloedskringen tneer en meer elkan- I der naderen, tot deze eindelijk nergens eenige ruimte overlaten, In den aanvang is het 1 geenszins zeker, dat hun aantal evenredig 1 den omvang van het werk, maar dat j van hun aanwezigheid, want daar zorgde •systeem* wel voor -- een stuk van de beenen hieuw en de korte wat uitrekte, 1 deed, op wat ruwe en ongewone manier, ingevcer het zelfde als hetgeen sommigen net zekere gestrenge opvoedingsbegrippen zou spoedig veranderen; uit eiken kring beoogen: samendringing in of uittrekking komen nieuwe deelnemers; elk gezin en naar een hier collectief, ginds individueel iedere opvoedingsinrichting zendt zijn apos- model, zonder acht te slaan op hetgeen het telen uit; van den aan alle kanten in be- papier reeds liet zien eer men er zelf op bouwing gebrachten akker zou de oogst begon te schrijven, noch rekening te houden zóo welig opschieten, dat bet onkruid, het- met hetgeen er later op zichtbaar zal worden, welk eerst het goede zaad allen wasdom De menscben gaan graag tot uitersten, belette, den strijd weldra opgeven en ver- Ook dat is een van onze zwakheden, dwijnen moest. Na de talrijke mislukkingen van het im- Ieder gevoelt, dat het inderdaad een ze- peratieve bij de opvoeding, doordien de gen zou zijn als dit stelsel, zooals wij het tegenspartelingen van het eigen karakter maar eens zullen noemen, overal en met scheuren sloegen in het weefsel, viel voor sommigen het volle licht op de verschillen. Wel ja, waarom ook vechten tegen een on- bedwingbaren aard Laat den knaap, die nu zoo anders schijnt te willen dan bet moet, zijn gang gaan. De natuur verbiedt het te vele snoeien; alleen de wilde loten moeten wat worden Ingekort. Tot de vrijheid voert men den jongen mensch niet langs den weg van dwar.g; zijn eigen karakter moet tot uiting komen, moet zich ten volle ont- goede dingen op. Er zullen later anderen 1 plooien, zijn eigen aanleg hem de aansluiting nauwgezetheid werd toegepast. Wij behoe ven er waarlijk niet mee te wachten tot die algemeenheid vaststaat; elk beginpunt is geschikt. De waarde van de vooropgezette theorie in het midden latende, kunnen wij die van de handelingen, tot welke zij aanspoort, niet hoog genoeg aanslaan. Al mocht de blankheid van het papier aan twijfel onder hevig zijn, schrijf er maar mooie, ware, komen, die er óok weieens op willen kras sen, die beelden gaan schetsen en opschrif ten maken, geheel verschillende van die, welke uw hand heeft gegrift. Zorg dus intijds voor eigen vulling. Het is met dogma's, op allerlei gebied, niet zelden aldus gegaan, dat hun toepas sing van veel nut is geweest, hoewel zijzelf seerde* jongelui kunnen zien, die heel terrein verloren. deden en allerminst den indruk gaven doen vinden met het maatschappelijk leven. Er is in het systeem der vrije opvoeding, voor zooverre het zijn toepassing vindt in hetgeen men de karaktervorming heet, veel goeds. Alleen het geeft geen ontheffing van zorgen; het verdubbelt die. Men heeft hier daar zoogenaamd »in vrijheid gedres- Dat «gij kunt er op schrijven, wat gij wilt», is maar betrekkelijk juist gebleken, Niet wat het schrijven zelf aangaat, doch wat betreft de duurzaamheid van het schrift. Er is gedacht aan totale afwezigheid van individualiteit vóór de opvoeding een aan vang nam, tot de groote verschillen van aanleg, ook bij gelijke verzorging, niet slechts op verstandelijk, maar bovenal op zedelijk gebied wel anders leerden. Bij de eenvoudige gezinsopvoeding was het aliang bekend, vóór de theoristen hun blankheidsformule propageerden. In den tijd, toen de groote gezinnen nog in de mode waren, wisten de burgermoedertjes al te vertellen: >Ja, zes kinderen, zes humeuren*. Wat zij daaronder verstonden, was de uiterlijke openbaring van het karakter, en waar de verschillen vandaan kwamen, dat spoorden zij niet verder na dan wanneer overeenkomst met een der ouders duidelijk in het oog sprong. De leer der erfelijkheid werd al naar voren gebracht lang vóór de wijsgeerige beschouwingen der zielkundigen ",-u 3 bezighielden. zich e Maar dan is het papier ook oorspronke lijk niet blank. Dan was er reeds op ge schreven, althans een stempel op gezet. betrouwbaarheid. Er zijn ook, bij de veel vuldige aanrakingen met de buitenwereld, gevaren te vermijden, op welke de aandacht des opvoeders het eerst zich moet vestigen om daarna zijn kweekeling er ai te houden, en hier bedoelen wij niet uitsluitend die heel groote, waarvan de ondergang van een jong leven het gevolg zou kunnen zijn, maar vooral ook die minder geducht schij nende, waarmee toch de ruime, heldere, eerlijke ontplooiing van het innerlijk wezen in het nauwste verband staat. Daar vooral, waar geen ander oog dan dat van vader of moeder doordringt, mag de post der waakzaamheid nimmer worden verlaten. De fout bij uitnemendheid, de fout, die algemeen wordt begaan in het zoo waarde vol werk der huishoudelijke opvoeding en niet door de allereenvoudigste alleen is het niet juist evenredig houden van vrij heid eenerzijds en van leiding aan den anderen kant. De weg, om aan die fout te ontkomen, is niet in een stel voorschriften af te bake nen; voor eiken onvolgroeiden mensch is hij weer anders. Hij moet worden gevon den door waarneming en door nadenken, Een roepstem 0111 bemiddeling:. Dr. Alfred Fried een mat, wienl neem als hoog ernstig en wetenschappelijk paci fist over de gebeele intellectueele wereld is bekend. Deze Duitscher is een man met een breeden blik en een evenwichtigen geest. Zijn hartstocht voor den vrede wordt in evenwicht gehouden door zijn nuchter- heid, zijn kennis en zijn ervaring. Naar zijn woord is veel geluisterd, zelfs door menschen, die in iederen pacifist een fantast zagen. 1 Deze dr. Fried heeft in de »Neue Zürchor Zeitung* een artikel geschreven, dat hij tot opschrift gaf: «Het gevaar der analogieën* en waarin hij waarschuwt tegen de telkens herhaalde meening, dat deze oorlog on- mogelijk reeds nu door vredesonderhande lingen beëindigd kan worden, doch dat men moet doorgaan tot óen der partijen volkomen is plat geslagen. Fried zet uiteen, dat deze oorlog iets ge- I heel anders is geworden dan men bij zijn aanvang kon vermoeden. Zóo anders werd hij, dat alle oorlogvoerenden nog tijdens j den oorlog zelf nieuwe organisaties moesten scheppen en nieuwe oorlogsmiddelen moesten bedenken. Dit feit is er een van groot be- lang en bewijst wel, dat. hetgeen we thans beleven, heel wat anders is dan hetgeen de oorlogsbedrijvers zich hebben voorgesteld, dat zou gebeuren. Nu moet ook, volgens Fried, de techniek van het vredesluiten uit een geheel nieuw gezichtspunt worden beschouwd. We kunnen nu geen vergelijkingen treffen met de oor logen uit den Napoleontischcn tijd, den Ame- rikaanschen Vrijheidsoorlog, of welke ook. Vroeger, zoo zeggen de menschen, sprak men óok al van een zelfmoord van Europa. Zeker, zegt Fried, dat is zoo; dat heeft men vroeger óok al gezegd. Maar de ver houdingen zijn thans wel wat anders, zelfs geheel anders, «De vernietiging van Europa aldus Fried's eigen woorden is niet voor do toekomst te vreezenmen kan zich niet meer met de hoop vleien, dat de levens kracht van dit werelddeel de vernietiging nog zal kunnen belettende vernietiging is er thans reeds. Er is slechts nog sprake van de mate van vernietiging, wanneer men denkt aan de mogelijkheid van redding uit dezen waanzin*. Fried ontkent volstrekt niet, dat hetslui- den vrede moeilijk is, zóo moeilijk, woordig oogenblik geschikt. Beide partijen kunnen wijzen op zeker» voordoelenbeide kunnen van elkaar gelooven, dat tij nog sterk genoog zijn om de tegenpartij te ver nietigen beide weten ook, dat de wensch om oorlogen in de toekomat te vermijden, eerlijk voorhanden is. En, zegt Fried—-en deze meening deelen we ten volle «deie oorlog zal op zichzelf blijken de beste waarborg te zijn tegen toekomstige oorlogen in Europa*. Ja, zoo Is het. De ervaring van thans Is bitter, heel bitter, en nimmer is In zóo wijden kring die bitterheid geproefd. Van de oor logvoering 1914/16 zal een spooksel van verschrikking voor de oogen der levenden I overblijven en zich bij overlevering ver- toonen aan vele geslachten nii hen. Dat spooksel, de herinnering aan de gruwelijke realiteit van onze dagen, zal de Regeeringen verhinderen, nieuwe oorlogen uit te lokken en, mochten zij dit trachten, dan zal dit spooksel de groote massa's der bevolking in beweging brengen om te verhinderen, dat opnieuw een dergelijk leed, waardoor zij de groote menigte het zwaarst wordt getroffen over de wereld wordt uit gestort. Maar om nu tot Fried terug te keeren deze groote pacifist is de eerste om te erkennen, dat de vrede niet ineens do ver vulling van ieders wenschen zal brengen. Do grondslagen voor een betore toekomst zullen pas duidelijk aangegeven kunnen worden, wanneer men zal hebben begrepen, hetgeen de openbare meening wenschtdo openbaro mooning, die thans oigenlijk niet bestaat. Schrijvers, die op het oogenblik meenon, dat dc openbare meening in Duitschland voortzetting van den oorlog wenscht, zien slechts oen karikatuur van de openbaro mccning: zij kennen niet bet nieuwe Duitsch land, dat In de loopgraven is ontstaan zij zien slechts het Duitschland, dat tot uiting komt in de couranten, welke staan onder censuur van de militaire overheid. Zij be seffen niet, dal de «jusqu'au bout-lsten* In Duitschland alleen daarom zoo groot en invloedrijk schijnen, omdat men hen voor het oorlogvoeren aldus noodlg heeft. De schrijver meent de annexlonlsten en allen, die den oorlog tot ledoren prijs willen, te mogen vergelijken met de houwitsers; «belde zijn oorlogsmiddelenzoodra de rede zich weer zal kunnen doen golden, zullen niet alleen de houwitsers, maar ook de oor- logs-enthusiasten in ieder land tot zwijgen wordeu gebracht en zal hot ernstige vrodes- vcrlangcn der volkeren de wereld regeeren*. Ten slotte komt dr. Fried tot deze op lossing: «Daar geen der oorlogvoerenden nog nimmer voor zulk een moeilijk te slui ten vrede heeft gesteld gezien maar dc voortzetting van den oorlog is nog veel moeilijker. En wanneer het nu wól kan, dat onhei'volle moeilijke voort te zetten, waarom zou men dan het minder moeilijke niet aankunnen? «Waarom - zoo vraagt hij waarom zou het dan niet verstandig zijn, het iets minder moeilijke ten minste te probeeren Deze cn dergelijke overwegingen leiden dr. Fried er toe om zich lot de neutralen zelve vernietigend Europ; te richten. Hij is van oordeel, dat, om reeda op dit oogenblik het beëindigen van den oorlog tc bereiken, bet noodig is, dat de neutralen flink cn zonder aarzeling altijd weer opnieuw hun verlangen naar vrede uitspreken. Het moeilijkste is, zegt dr. Fried, door handelingen kan vragen, is hot de plicht der neutralen, hierom te vragen*. Ziedaar de roepstem om bemiddeling van een Duitsch pacifist. Zij is dringend en toch waardig, hoopvol cn toch practisch. Laten we haar herhalen, tot zij gehoor krijgt en de oorlogvoerenden, in het voor uitzicht dat hun drukkendnachtmerrie zou kunnen verdwijnen, de handen vatten van hen, die den vrede vragen voor het zich- Bij de Tweede Kamer is gister ingeko men een wetsontwerp ter voorkoming van i.k« pryeto, dor oorlogvoerenden bun onr,d,llJk„ „pd,Svin; g„d,„emle di bof verston I te bereiken door de muren der ,1fd«,'lmM„dlgheden der huor- mihtajrlalirche en n.tlon.liuUehe vooroor- "„ontogen legere buur- deelen door te dringen, om bij de oorlog- j vaarde 8 voerenden het werktuig van den gezonden j mensch, de taal, vrij te maken". De ver- In de buitengewone vergadering van do giftigde atmosfeer moet van nieuwe frisache Provinciale Staten van Utrecht, gehouden lucht worden doordrongen; de vergiftigde 30 Mei 1 6. werden Gedeputeerde Staten

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1916 | | pagina 1