COURANT. Dinsdag 7 November 1916. No 8796. 67e Jaargang itgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortnche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff". HOOFD-REDACTEUR r. FREDEïïIKS. AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnomont per j maanden /i.— franco per post/1.15. AdvorteutiëQ 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Hij re gel abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, oflicicclc- en onteigenings- advertentifin per regel 15 cent. Roolames 1—5 regels /1.25 Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent, Postbus 9. Bij advertentiön van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebsacht. BUREAU: SORTSG2UOHT 9. Telefoon 14. K E N N I 8 O K V I N O IIN. RAADSVERGADERING. De Burgemeester van Amersfoort, Gezien artikel 41 der Gemeentewet, Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de Raail de/.cr Gemeente zal vergaderen op Dinsdag den 7 November aanstaande, des namiddags ten 7 ure. Amersfoort. 4 November 1916. De Burgemeester voornoemd VAN RANDWIJCK VERKIEZING KAMF.R VAN KOOP- HANDEL EN FABRIEKEN. Burgemeester en Wethouders der iemeente Amersfoort brengen hiermede ter openbare kennis, dat op Donderdag den 30 November 1916, van des voormiddags 10 tot des namiddags 1 ure, ten Raadhui/e dezer Gemeente zal plaats hebben eene verkiezing van drie leden van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Amersfoort, en zulks ter vervulling der plaatsen, ontstaan door de periodieke aftre ding van de heeren II. Meursing, S. van Vollenhoven en het bedanken door den heer A. Eysink. De stemming geschiedt bij ondergetee- kende briefjes, waartoe met het zegel der (icmeer.te gewaarmerkte stembriefjes, ten minste acht dagen vóór den dag der ver kiezing, door den Burgemeester aan de kies gerechtigden worden toegezonden. Den kiezer, die zijn stembriefje verloren of er geen ontvangen heeft, wordt gelegen heid verschaft om er aan het stembureau een te bekomen. Het openen der stembriefjes geschiedt dadelijk na afloop der verkiezing. Van onwaarde zijn briefjes, welke niet gewaarmerkt zijn met het zegel der Ge meente, welke onderteekend zijn, welke niet duidelijk een persoon aanwijzen, of waarbij of waaraan andere stembriefjes zijn ingesloten of vastgehecht. Amersfoort, 30 October 1916. Burgemeester en Wethouders, De Burgemeester, VAN RANDWIJCK. De Secretaris. A. R. VEENSTRA. Verkiezings-vergadering. n. De heer Moftmaker vervolgt: In dit licht moet men bezien de komende verkiezing, welke cr toe moet brengen, dat worde opgetornd tegen het reactionnair- conservatieve bolwerk; moet dienen om te versterken en te steunen den s. d., die sinds 1913 zitting heeft in den Raad; en er toe moet strekken om onze eischen aan de oppervlakte en onder de aandacht te brengen (Instemming). Onze positie als Raadslid ik ben dat te Utrecht is verre van aangenaam, voorals als we oppositie moeten voeren en vooral als we dan alléén staanwant steeds wordt dan gekeken naar den rooden boek en geldt het wie het eerst het woord voert, in welken loon en in welken klank. Ik ver zeker u, dat dit niet benijdenswaard is. Rond dien eenling trachten de clericalen die het wat geniepiger doen en de vrijzinnigen hem het leven zooveel mogelijk zuur te maken en hem in een valsch dag licht te stellen. Dat ging overal zoo en zal overal zoo gaan. Doch in plaatsen als Amsterdam, Zaan dam en Utrecht waar van de 39 Raads leden er 6 s, d. zijn waar meer dan éen s. d. zitting heeft, gooien de reactionnairen het roer om, want dan willen ze vóór wezen. Omdat mijn tijd zoozeer beperkt is, wil ik terloops en in telegramstijl wijzen op enkele punten vin het Gemeente-program der s. d. a. p., over elke van welk menigen avond zou zijn te spreken. Het onderwijs is door vrijz, en clericalen eenvoudig verknoeid omdat men er geen 1 aandacht aan schonk, tenzij het gold de kinderen der bezittende klasse. Voor het onderwijs van het volkskind werd zoo goed als niets gedaan tot de s. d. zweep lustig 1 knalde. Te Utrecht bijvoorbeeld spreekt 1 men al niet meer over schoolvoedlng en schoolkleeding, doch geelt er eenvoudig 80 mille per jaar voor uit. Ja, de S. hebben gestemd tegen de Leerplichtwet, omdat zij heel goed wisten, dat de arbei derskindereu tóch onmogelijk konden ge nieten van onderwijs ventre affamé n'a pas d'orcilles (met een hongerige maag kan men niet luisteren). Onze fir.ancieele politiek eischt belasting naar draagkracht, ten gevolge waarvan de bezittende klasse het meest bijdraagt en de arbeidende klasse den belangrijksten aftrek krijgt. Wij staan vóór een behoorlijke grond- politiek, opdat niet de speculanten allen grond inpikken. Daar naast willen wij een grondig ingrijpen in de woningpoiitick, op dat de bouw-spcculanten kunnen getroffen in de hartader door woningbouw-vereeni- gingen en eigenbouw door de gemeenschap. Hygiene, badhuizen, zwemscholen. Het geld is er best voor te vinden, als men deze instellingen van zeer groot sociaal nut maar wil hebben, Te Utrecht was er ij jaren stilstand en was cr slechts éen bad huis voor zoo'n groote stad. Thans zijn er twee en een derde is in wording nu de roodo zweep maar flink striemde. Dit leert u, arbeiders, dat gij uw invloed moet laten gelden. Gij kunt en gij moogt die zaken eischen. want gij zijt de voor brengers, omdat gij alles maakt waarvan de bezittende klasse profiteert (Instemming). Als wij spreken van socialiseering der Gemeente-bedrijven dan willen we in tegenstelling met de grappige opvatting der vrijz. dat gas, electriciteit, tram, enz. er komen in bet belang en in het bereik van de arbeiders. Wij willen een behoorlijke salaricering van de onderwijzers, opdat deze, in hun versleten jasje, niet in de verzoeking komen, mee te genieten van de schoolvocding wij willen behoorlijke bezoldiging van alle ambtenaren en beambten, óok van het politie-personeel, dat bij nacht en storm moet bewaken have en goed van de be zittende klasse. Ik sta er verbaasd over, dat men, in een tijd waarin het klassebesef der arbeiders nu toch wel behoorlijk is uitgebreid, men hier te Amersfoort nog het lef heeft, toe slag te weigeren, De Gemeente moet behoorlijke zorg heb ben voor zieken, weezen en armen. Wij s. d. waren de eersten, die dit opnamen ia hun Gemeente-program, O! wat is daarover gelachen. Wat zijn de s. d. bespot om hun denkbeeld van Staats-pcnsioen, van Alge meen kiesrecht. Men maakte hen uit voor demagogen (valsche volksvrienden) die alles beloofden, doch niets gaven. Maar wij be loofden niets, doch zeiden gij kunt krijgen, kunt eischen wat gij maar wilt. Wij vroe gen niet wij cischten. En onder de uit spraak der stembus van 1913 ligt het ont- werp-Staatspensioen gereed ter behandeling door de Eerste Kamer. Onze zeer billijke eisch omtrent even redige vertegenwoordiging die een einde zal maken aan de eeuwigdurende verkie zingen en de eeuwigdurende konkelarijtjes vooral van de clericalen heeft door den volhardenden strijd der arbeiders een eerste plaats zich veroverd in het politieke leven in Nederland. Hebt ge iets te verwachten van den vrijz. tegen-candidaat? Hem ken ik niet; maar ik ken de vrijz. partij, die alles belooft, doch niets doet, tenzij de s. d. zweep hen aan drijft. Het zekerste voor de arbeiders is, te zorgen, dat de s. d. candidaat met overwel digende meerderheid uil de stembus komt. Dan zal Hofland sterker staan dan ooit: dan zal men rekening houden met al onze eischen, omdat de s. d. a. p. naast zich heeft ecu steeds zich ontwikkelende sterke coö peratie. Daarom gaat het bij deze verkiezing, die zóo belangrijk is, dat in de komende dngen alles daarvoor moet worden op 't spel ge zet. De tegenpartij heeft geen beginsel, die haar in vuur zet, al tooit zc zich bij gele genheid wel eens met een rood streepje op haar jas. Wij komen altijd en overal in onze frisch-roode jas. Naast uw vakstrijd hebt gij bij deze ver kiezing te bevorderen de algemeene zaak van uw ganschc klasse, /.orgt daarom, dat gij bij de stembus niet de nederlaag lijdt. En gij. Chtistelijke arbeiders, die thans niet principieel kunt stemmen, die anders u laat leiden door uw geestelijke herders, gij hebt eigenlijk geen keus, want beide candidaten zijn beiden ongodistisch, beiden dienaars van den Mammon. Uw kicsvcr- ceniging liet u vt(j; dit beteekent: gij ar beiders, moet maar thuis büjven, de heeren zullen wel voor u stemmen. Laat u bij dit politieke spel niet bij den politieken neus nemen. Ziet liever naar Rood Zaandam waar. ondanks de berooide kas, de achturen-dag reeds is ingevoerd, Geen mannetje blijve thuis en in de ko mende dagen moeten allen werken en tege lijk prediken ons hun beginsel. Ons doel is de socialistische eenheid, de socia listische maatschappij. Vergadering zorgt er voor, arbeiders strijdt er voor, spant u eens terdege in dan kunt ge 9 November zogevieren (Ap plaus). De Voorzitter geeft hierop te 9.50 gelegenheid tot debat. De heer Roodhuijzen zeide ongeveer: Vanavond waag ik me aan het debat, on danks mijn geringe politieke ervaring. Ik ben de Secretaris van de vrijz. kiesver- eeniging Amersfoort's Gemeentebelang» ik heet Roodhuijzen en ik spreek niet na mens het Bestuur, doch geheel op eigen verantwoording. Ik ontving het strooibiljet niet, doch vond dit elders en las onderaan: Het Bestuur van Gemeentebelang is tot debat uitgenoodigd». De Voorzitter: Ik bood reeds in mijn openingswoord excuses aan voor die ver gissing. De heer Roodhuijzen: Dan is dit punt afgehandeld, Ik kwam hierheen om watt te leerener is nog een hoop te leerenik heb hier veel geleerd. Ik heb den heer I lolland van a tot z gevolgd en van hom geleerd hoe het toegaat in de Gemeente-huishouding. Ik lees do verslagen wel, doch eerst nu is mij duidelijk geworden hot politiek geknoei en gekonkel. Van den heer Moltmuker heb ik geleerd, dat men in een politieke vergadering flink zijn stem moet uitzetten (Gelacn). Ik heb dit ding, dit Woord tot de kiezers In district Ic, gelezen. Ik zal het niet weg gooien of In de prullemand stoppen, doch zal aantoonen, dat het niet geheel waar is. Ik lees dan »In ons vorig herstemmings manifest wezen wij er reeds op, dat wij on mogelijk de reactionaire candidaten van »Amersfoortsch Gemeentebelang» konden steunen, indien daarvoor aan de arbeiders geen enkele politieke winst werd gegeven, Maar de vrijzinnigen, die zoo vaak den mond vol hadden van evenredige vertegen woordiging cn van »het betrachten der bil lijkheid», weigerden botweg allen Invloed aan de arbeidende klasse». Ik weet niet of ik over geheimen uit de kiesvcrecnlging mag klappen, doch Ik geloof wel, dat de leden het mij niet euvel zullen duiden als ik bewijs, dat wij niet «botweg weigerden allen invloed der arheidende klasse». De heer Hofland heeft A. G, B. zóo her haaldelijk uitgemaakt voor verraders, dat ik mij geroepen gevoel, er even tegen op te komen, De heer Moltmaker heeft gezegd, dat de vrijz. partij geen beginsel heeft. Wie geen beginsel heeft, vind ik een vod. Het Bestuur van onze kiesvereenlglog heeft geconfereerd met dat van de afdeeling der s. d. a. p. den heer Hofland ken ik als waarheldsllevend man er 1* gewikt en gewogen en zeer serleuse bozwaren zijn Ingebracht. Eindelijk la gestemd over het voorstelecnlgen waren vóór. sommigen tegen samenwerken. Daarna Is de zaak voor gelegd aan de ledenvergadering en deze wilde niet Ingaan op de te hooge eischen en verwierp het voorstel. Hoe kan men nu praten van «botweg weigeren» Het Is Immers het gevolg van een eerlijke stemming. Al heb ik nog te weinig politieke ervaring om in debat te treden met s. d. dan wil Ik toch verdedigen het goed recht der kles- eenlglng. Wij, oudere vrijz. vergelijken de 1. d. bij een jongeren broer, die ons steeds plaagt en op de toencn trapt. Eiudelijk geef je hem dan een duw. In hoofdzaa'. zijn we het eens, doch steeds trapt hij ons op de teenen en links en rechts hebben we eksteroogen. De heer Van Mochelen: Dat geloof ik best- De heer Roodhuijzen: lk ben hier niet opgetreden om te trachten'u.le over tuigen, dat gij niet moet etemmen op_den a. tl., doch op den vrijz. candidaat. Thans is vacant een vrijz. zetel. Komt die toe aan de vrijz., of niet Wilt gij, e. d,, uw eigen partij vermeerderen te onzen koete, of laat gc ons onzen zetel over De heer Van N ij n a 11 e n (inmiddels teruggekeerd)Den tweeden Inleider hoorde Ik niet en dus moet tk bulten beschouwing laten hetgeen hij zeidc, Het lag aanvankelijk niet in mijn be doeling, den degen te kruisen, Ik kwam slechts hierheen om iets te leeren, om het «noblesse oblige» en om acte de presence te geven als tegenboleefdheld voor de tegen woordigheid van den heer Hofland op mijn lezing van 5 September. Ik zal mij niet begeven In principieel debat. Trouwens veel van hetgeen de heer Hofland zeidc, kan Ik onderschrijvenhetgeen bij zeide over de Gemeente-huishouding, gioo- tendeols. Hetgeen hij besprak, waren ge~n specifiek s. d. eischen. De heer Hofland had het over democratli Ik hoop, dat hij mij thans voldoende k- om te weten, dat ik voor hem niet onderdoe waar het betreft democratie. De heer Hofland bracht In debat «De Eemlander». doch hij toonde elechte éen zijde van de medaille en vergat de keerzijde. Als er is gesproken over verraad bij de herstemming dan onderschrijf Ik dat ten volle zoolang de huidige politieke constellatie rechts tegen links - bestaat. Want het Bestuur der s. d. a p. besloot tot onthouding, doch in district 3 hebben uit wraak - vele s. d. kiezers gestemd op rechte. Wel Is dit niet aan te wrijven aan de afdeeling der s. d. a, p., doch het la een feit. Waar de heer Hofland beweerde, dat er ten opzichte der benoeming van den vierden Wethouder verraad Is gepleegd aan de de mocratie, had hij er aan behooren toe te voegen, dat de candidaten van A. G. B. de democratische lijn niet hebben verlaten, doch het tafellaken tutsehen rechts en links heb ben doorgesneden gelaten. Daardoor komt A. G. B, in een heel ander licht. Het Is niet waar, dat haar candidaat In district 3 reactionnalr was. De heer Bonk Is democraat In hart en ziel en heeft aan het Bestuur van A. G. B. verklaard, dat bij het Vrijz.-democratlsch program bijna geheel onderschrijft. In alle opzichten geheel kan meegaan met de vooruitstrevende politiek, nimmer handlangersdiensten zal bewijzen aan rechts, doch zal voortzetten de lijn d«*r aangesloten h che fractie, Wanneer de kiezers in district 3 hadden gekozen den candidaat van A. G. B. dan hadden we In den Raad behouden do vrijz. meerderheid

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1916 | | pagina 1