15
en, in plaats van 2 reactionnalren, gekregen
1 reactionoair en 1 democraat en ook niet
gezeten met het vierde Wethoudersschap,
dat terecht werd en wordt gehekeld.
Van dezen afloop mag geen verwijt ge
maakt aan het Bestuur van A. G. B„ want
dit staat er geheel buiten.
Is dat vragen van de afdeeling der s. d.
a. p. om tegen-prestatie dienen van het
algemeen belang, dan wel dienen van het
partijbelang? Behooren niet in het oog ge
houden de algemeene belangen en achter
gesteld de belangen van zekere fractie?
Er is gezegd, dat door de vrijz. geen
rekening wordt gehouden met de nieuwe
geestesstroomingen, voortgekomen uit de
arbeidersbeweging en bloeiende door haar.
We staan in dit opzicht dicht bij elkander.
In de vrijz. kringen te Amersfoort is wel
degelijk neiging om aan de arbeiders mede
zeggenschap te geven. De heer Hofland,
die met den steun der vrijz. in den Raad
kwam, is daarvan het levend bewijs.
De heer Hofland heeft éen zijde van
de.medaille laten zien, doch den anderen
kant weg gehouden, want juist de nieuwe
Raadsleden hebben direct gebroken met
het stelsel van negatie van den vertegen
woordiger van den arbeid.
Wat me frappeerde al heeft het me
niet zoo heel erg verwonderd is het
steeds afkammen van de vrijz., terwijl cri-
tiek aan rechts grootendeels is gespaard.
Waarom is rechts niets gegeeseld
Van rechts is toch veel minder te ver
wachten. Waarom niet Wel, omdat de
rechtsche kiezers hier niet aanwezig zijn
die worden zorgvuldig in de schaapsstal
gehouden. Van de vrijz. kiezers, die vrijer
zijn en bier tegenwoordig zijn, is meer
winste te behalen.
Het was niet mijn bedoeling, diep in te
gaan op het gesprokene. Ik wilde slechts
een soort eeresaluut brengen aan de af
deeling der s. d. a. p. en óok ontgaan
onder de vrijz, is niemand, die den hand
schoen durft opnemen.
De heer Hofland sprak een soort protest
tegen een artikel in >De Kcmlanderc van
hedenavond. In dat artikel staat Wie kaatst
moet den bal verwachten». Het verbaast
me, dat de heer Hofland daarover zoo'n
groot woord opschept, want hij kent stellig
het hoofdartikel van »Het Volk» van 28
October, waarin op de meest minachtende
wijze is geschreven over mijn partijgenoot,
het Kamerlid Koster, die in democratie
zeker niet behoeft onder te doen voor den
heer Hofland, Hot is een gemeeri-unfaire
daad, den heer Koster voor te stellen als
zuigeling. Ik begrijp niet hoe de heer Hof
land kan geraakt zijn over dat artikel, dat
klaarblijkelijk is geschreven door den zelf
den heer Koster.
De heer Molt maker komt te 10.25
tot zijn repliek en zeide
De tweede spreker is zoo collegiaal ge
weest, afwezig te zijn geweest terwijl ik
sprak. Wat moest ook zoo'n vreemde snoes
baan, die wel 4 uur van Amersfoort woont,
zich mengen in Amersfoortsche zaken.
De heer Van N ij natten: M. de V
De heer Moltmaker: Een enkele op
merking moet ik toch beantwoorden.
De heer Van Nijnatten heeft te veel de
oude stelling verkondigd van rechts en
links. Dat is onreöele politiek, die jarenlang
het volk van Nederland heeft verdeeld. Wij
stellen daar tegenover het meer zuivere
kapitaal en arbeid, die beide zoowel rechts
als links worden gevonden.
Dat wij in onze critiek rechts zouden
sparen, is een mededeeling, die ik met de
grootste verbazing heb gehoord van den
heer Van Nijnatten, die nog wel >Het Volk»
bij zich had.
De heer Van Nijnatten: Ik lees het
sedert de oprichting.
De heer Moltmaker: De heer Van
Nijnatten zou dan toch eindelijk wel kunnen
weten, dat wij niet kijken naar rechts of
links, doch slaan naar rechts èn links (Ap
plaus). Dat kan ons niet worden verweten
wij zeggen precies waarover het gaat en
waarop het staat.
De heer Van Nijnatten heeft gezegd, dat
wij den vrijz. candidaat zoo afvallen iemand
die nog wel voorstander is van algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen. Thans
moet men toch waarlijk wel met een lan
taarntje zoeken een tegenstander daarvan,
nu de s. d, zweep zóo flink heeft ge
striemd behalve dan den grooten man, die
heden in de Deputaten-vergadering den
volke heeft toegesproken.
De heer Roodhuijzen sprak van een groo
ten mond. Ik zal hem een klein geheimpje
vertellen. Ik wilde terug naar huis, waarvoor
het nu reeds over half elf te laat is
en daarom moest ik we! telegramstijl ge
bruiken, zooals ik ook iu den aanvang zeide.
Als de heer Roodhuijzen meent, dat hij met
grappen, die zijn grooten broer zoo eigen
zijn, verkleinde of verdoezelde hetgeen ik
zeide, dan heeft hij het mis. Hij had er beter
op in moeten gaan. Het is niet voldoende,
Secretaris van een kiesvereeniging te zijn; men
moet haar beginselen kunnen verdedigen.
Roep den minsten der onzen en hij zal
De heer Van Nijnatten: Ja, hij zal.
Waarom is uw candidaat niet opgetreden
De heer Moltmaker: Ik wil even con-
stateeren, dat men ons altijd tc laste legt,
dat wij steeds interrumpeeren, en opmerken,
dat nu de vrijz. dit voortdurend doen (Ap
plaus). Ik zal dan nu voortgaan en zeggen,
dat de minste der onzen niet zal komen aan
dragen met kletskoek als »wat hebben we
een boel geleerd». De heer Roodhuijzen heeft
niets bijzonders geleerd. Ik heb slechts her
innerd hetgeen we al 10 jaar deden.
Zijn eenige stelling, dat wij de jongste
broertjes zouden zijn van de vrijz. is te cenen
male onjuist. Onze partij is gegroeid en
voortgekomen uit het stelsel der kapitalistische
maatschappij, waarin vooral de liberalen heer
en meester waren van nijverheid en productie
en in rogeering van stad, provincie en land
en waarin zij op schromelijke wijze de ar
beidende klasse hebben uitgebuit. Onder
aanvoering van hen, die ons onze historische
taak leerden, is opgekomen de socialistische
maatschappij, die niets gemeen heeft of wil
hebben met de liberale of vrijzinnige of
eenige andere partij.
Nadat gij, vrijzinnigen, jarenlang onze
pioniers den voel dwars hebt gezet zelfs
een Werkliedenverbond hebt gesticht zijt
ge veranderd van koers en heht ge rekening
leeren houden met den volksinvloed. Vandaar
dat gij, door onze beweging, heel veel van
uw principes hebt prijs gegeven.
Toen we er in 1913 samen belang bij
hadden, hebben we samen de cleticalc re
geering verjaagd. Dacht gij, dat wij daarom
voortaan als broeders zouden samenwonen
in éen huis? I.aat die illusie dan van dit
oogenblik varen, want we zijn weer ver
uiteen, zonder dat we daarom elkaar per
soonlijk behoeven te haten. (ïij verdedigt
uw kapitaal: wij verdedigen ons socialistisch
stelsel.
Wij doen niets onbehoorlijks door den
vrijz. candidaat te bestrijden, want wij staan
met ons program tegenover het kapita.il.
Uw candidaat wonscheu wij een heel lang
en gelukkig leven; doch lid van den Raad
moet hij niet worden. Wij zijn een Sterke,
jonge partij, die opkomt co zich ontwikkelt,
oen partij van 000 leden, met over de
IOOOOO kiezers, ruiin 120000 arbeiders 011
sterke cftoporatics en wij zullen ons los
maken uit de boeien van het kapitalisme,
waardoor tal van zeer ellendige toestanden
zullen ophouden te bestaan,
Dat is ons beginsel en w!c daarmee in
stemt, brenge aanstaanden Donderdag den
zege aan onzen candidaat (Applaus).
De heer Hofland kwam te 10.45 tot
zijn repliek en zeide
Ik zal mij hoofdzakelijk wenden tot col
lega Van Nijnatten. Waarom hij hier kwam
en waarom hij tegen mij debatteerde, is mij
gladweg onverschilligmaar hij onderschrijft
voor een zeer groot deel mijn critiek op
het vrijz. Raadsdcc! en ik hoop, d it hij in
democratisch denken niet zal onderdoen
voor den s. tl. Holland. Er behoort heel
wat beginselvastheid toe, niet door 0011
kleine dan wel grootere meerderheid op
sleeptouw zich te laten nemen. Ik hoop. dat
de heer Van Nijnatten in lengte van dagen
de kracht zal hebben, beginselvast te blijven.
Zonder iets van hem te weten, gevoelden
wij bij instinct, dat wc hem, den vrijz.-
dcmocraat, wel konden steunen. Hoe komt
bij er thans toe. te zeggen, dat wij ieder
afwijzen, terwijl wij hem juist aanbevalen
Ik hoop dan ook, dat hij die onjuistheid
thans zal willen intrekken en daardoor weg
liet denkbeeld, dat wij meer voor- 1
stonden ons partijbelang dan het algemeen
belang.
Thans loopt het voornamelijk over de
raag: aan wien zullen we aanstaanden Don- j
derdag onze stem geven De heer Van Xij- l
natten zeide, dat de vrijz. candidaat niet is
een aangesloten lid van den Vrijz,«Dernoer.
Bond. Die candidaat wil dus wel paradeeron
als democraat, doch hij sluit zich niet aan en
daardoor kan hij steeds afwijken vc-n het
dem. programma, zonder tot verantwoording
te worden geroepen. Neen, dc heer Van
Nijnatten moest juist in ons prijzen, dat wij
nooit komen met ceti candidaat, die niet
ten volle onze beginselen onderschrijft.
Stel u nu toch eens voor, collega Van
Nijnatten, dat gij met den vrijz. candidaat
en met rnij een voorste! doet -- laten we j
maar eens blijven bij de loonsverhooging of 1
den duurtetocslag dan zou die niet-aan-
geslolcne, als hij de bezwaren der rcaction-
nairen had gehoord, ons voorstel toch best
kunnen doen duikelen,
Dat is een politiek voeren, die eigenlijk
niet meer mocht voorkomen, een politiek,
nog uit den tijd waarin bier twee vrijz,
kiesverenigingen waren. Thans gaat gijlie-
den er zoo groot op. dat er slechts écn vrijz.
kiesvereeniging is. Maar weet gij wel, mijn- j
heer Van Nijnatten, dat men u heeft gebruikt
als vlag om de lading te dekken (Applaus 1. j
Wij voeren steeds principieels politiek en
doen niet mee aan zulk spel. Desondanks
hebben wij den heer Van Nijnatten gesteund
en door ons - verstaat ge? door ons
is hij er schitterend gekomen (Applaus).
De heer Van Nijnatten zeide, 1 lat wij uit
wraak hij de herstemming hebben gestemd
op rechts, Dat is niet waargeen enkel
aak met r
1 koukcl-
11 laste,
oogenblik is er sprake
foc/clarij of van een
Dat wordt wel gccoipc
doch dat is een legende en is niets dan
demagogie, volksverlakkerij. 0:11 de verga
dering tegen ons in te nemen. Ik protesteer
dan ook ten sterkste tegen dien leugen.
Ik heb in mijn inleiding gewezen op de
beginselloosheid en de bi ii-.selbreuk der
vrijz.
De heer Van N* ij 11 a it e n Daar ben
ik ook bij.
De heer Hofland: Accoordmaar
waarom spaarde u dan t ..hts? Ik heb mij
verzet tegen dc beschuldiging, dat wij ver
raad zouden hebben gepleegd. Het is niet
onze schuld, dat rechts is gekozen. De vrijz.
hebben verraad gepleegd aan hun beginsel.
Als zij een open oog hadden gehad
voor 101en het billijk voorstel der s. d.
I hadden aangenomen, dan zou er thans geen
sprake van zijn geweest, dat de twee
j rcchtsnheti waren gekozen.
Dc heer Van Nijnatten heeft gezegd, dat
dc vrijz. candidaat ill ooti openlijke ver-
I gadering zou hebben verklaard dat hij
democraat is. Daarvan is ons niets bekend
en voorzoover wij weten, heelt hij dat ook
nooit gezegd in een openbare vergadering.
Hij kan het hebben verklaard in een onder
onsje, in de kiesvereeniging bijvoorbeeld,
I ni.iar zoo iets moet verklaard in een open-
j bare vergadering, opdat alle kiezers weten
i wat zij hebben te verwachten. Wij hebben
dan ook het volste recht - in weerwil van
het nugniliquc stuk van den heer Rood-
li-lijzen - niet veel te veel te vertrouwen
op don vrijz. candidaat.
Ter slotte haalde de heer Van Nijnatten
aan de mogelijkheid van het kiezen van
eer. s. tl. verleden jaar met steun van de
tolde hij het voor alsof dc
weer vroeg op.
Driemaal over heb ik, toen er gelegenheid
werd gegeven tot debat, gevraagd wie daar
voor wilde ingeschreven worden. 'Toen hebt
u z.icli niet aangemeld.
Du lieer Vcrsluys: Maar juist naar
aanleiding van de repliek van den heer Hof
land vraag ik het woord.
De Voozitter: Ik kan daar niet op
ingaan en ontneem u het woord.
Eén ding nog. De heer Van Nijnatten was
zoo vriendelijk, ons Bestuur te verwijten,
dat (door het huiswaarts gaan van velen
ishet overige onverstaanbaar) datin district 3 s.d
kiezers hebben gestemd op de rechtsche can-
didaten.
De heer V a 11 N ij 11 a 11 e n Ik ben er
j van overtuigd, M. d. V., dat noch u. noch
I do hoer Hofland, noch de heer Van Meche-
j Ion dat hebben gedaan; doch uit den uitslag
I is zonneklaar gebleken, dat s. d. hebben
gestemd op rechts.
De Voorzitter: Dat is demagogie.
Dat is een bewering, die gij niet kunt be-
wijzen (Applaus).
I Ik sluit de vergadering (te 11.05).
den autoriteiten
dc noodige maair?
einde het gebrJ
te gaan. In het bij
den zorg gt*a^
re keukens, c?i
anders dan ge!<00
seera tn co.isumpti,
VVordt gepasteur
strekt, dan zuilen t
he.d geregeld in
troleercn, 0f dc pas
de juiste wijze.
Beschikken de
rif-el °m de melk 1
noodig, uit het canti,
I aangeschaft.
Een ernstige^
dn burgerij, wantij
van het voeder
de 1
I eens
j wel
lendi
buig
al ii
I
rel
zelden
oor het
ed recht
rode arbeidersbeweging,
irspel was echter toch wet
heb toen een boekje apengod
lond waarom in December 1
ceniginc «Gcrnccntebclar-g»
lukt. Toer
1de een c,
zen. N'.-ali.-,
in A. B.
herrie, we.
Holland
11 (V. 15.
:i dit is
t A li
kies
ig wiljan stellen
j meent ge werkelijk, dat nu wijlen de heer
Gerritsen den candidaat Hofiland zóo vurig j
I ztut hebben aanbevolen als ilie geschiedenis 1
j met A. li. niet was gebeurd
j En ik vraag bovenalarbeiders zou het
j uw goedkeuring wegdrag.-n, dat uw candi
daat tot Raadslid was gekozen bij de gunst
van een andore kiesvereeniging? üf hebt
gij voldoende macht en klasscbewuslzijn
j om niet dc süppcndragers te wezen Is het j
niet veel eervoller, dat in deze 10 jaar, die
i ik hier woon on strijd, gij door eigen kracht
uw eigen menschcn kunt zenden, in plaats
J van afhankelijk te zijn van zekere burger-
I Üjko partij, al gaat zij wellicht hier en daar
parallel met u (Applaus),
j Het is hier noch tic tijd, noch de plaats
om er oieper op in te gaan, doch ik raad
u aan kom eens luisteren als het beter 1
wordt omlijnd.
Do heer Van Nijnatten heeft gezegdj
I jelui houding bij de herstemming is alléén
I ingegeven door partijbelang. Ja, dat is een
qnacsiic van appreciatie. Als wc aanbevelen j
1 doen we dan omdat bet s. belang wordt j
gediend; de zelfde maatstaf wordt aangelegd
bij ons outhoudings-advies; maar ónze loya- I
I iiteit gaat wel zóo ver, dat wij niet verdienen
een verwijt .alsgij bevoordeelt slechts een
klasse-genoot,
Ik ben klasse-vertegenwoordiger uit af-
komst, opleiding en alios. Dat kunn-m dc
vrijz, niet zijn; instinctmatig kunnen zij zich
I niet ontworstelen aan de giecp van het kapi- j
talismc en dat heeft de vrijz. candidaat ik
niet gedaan.
Daarom zult gij steunen den s, d. caiuli-
daal, die jarenlang o.a, in dc Commissie van
toezicht op de Arbeidsbeurs, als Bestuurslid
van het Werklooshcidsfonds, in het Scheids-
gerecht voor Gemeente-werklieden en in het
Bestuur der timmerlieden-organisatie zijn
beste krachten gaf en de kroon op zijn work j
zette door do arbeidersbeweging hier zóo j
groot te doen worden. Du vrijz, candidaat i
vertegenwoordigt hel kapitaal; O vereent is
opgevoed en geschoold in het volle leven
der arbeidersbeweging (Applaus).
I )e heer Va 11 X ij 11 a 11c n M. de V„ j
De Voorzitter: Het is nu bij half twaalf,
Ik kan u bet woord niet meer verleenen.
Dal heer Vcrsluys: Dat is geen doen.
De Voorzitter: Ik kan het niet toe-
staan. Du meeste menschen moeten morgen
Aan den Raad is verzonden het volgende
adres
I lieven met verschuldigden eerbied te ken -
tien ondergcteckendcii, J. 11. II. Schoof
j en C. Wijnen, respectievelijk Voor
Secretaris van den Xederlandschen Bond
I van Werklieden iu Openbare Diensten c
i Bedrijven, afdeeling Amersfoort, goedg
J keurt! bij Kon. Bcsl. van 1 2 Januari 191,
i gevestigd ie Amersfoort teil huize van «Ie
J tweeden ondcrgcteckende. Heiligonborge:
dat zij zich. in opdracht van bovenpe-
1 met hel beleefd maar dringend verzoek om.
nu de abnormale, toestand en daarmee dc
1 zee 1 h-Mge stand der prijzen van de eerste
wensbenoodigdheduit zoolang aanhoudt, aan
liet pers meel in dienst der Gemeente Amers-
I foort een loonsverhooging van f 1.50 per
1 week toe te staan,
't Welk doende, enz.
Voor een nadere motiveerltlg van dit ver
zoek verwijzen zij naar een zeer uitvoerige
Memorie van toelichting.
Hel bericht van de -Maasbode» omtrent
I een sp.te.ligen terugkeer tot hetgeen men
o.trlngsbrood gelieft 10 noemen, wordt U0<-n-
i gesproken mei do vermelding, dat «daar
van niets bekend is».
Dat is, gelijk men weet, vrijwel dc bc-
vestiging, de vaste vorm waarop van ofli-
cioele zijde steeds wordt tc kennen gego-
d.it een besluit nog niet is getcekond.
Voor het Cfcrfjjj
rakkc-nkamp op yj
f2700 van de
Het was vertj
kend rijdagatrj
«Amicitia» op;..«
een bewijs hot J
prijs stelt als s j
De voorstelt; d
iu de keurig^sn-J
boekerige overiajd
pcrus, de schitaj
Roel vink, het irj
optredemien, «Jl
zelden hier heb;,-fi
I Koninklijke vetfg
1 si Te Touneelc ijp
i lv istolijk waim
j de wildebras. :m
j lijk li ::ir intone s
I t?en I-ord» cn tna
ras. Prachtig ifi
als tante Ctiitijgl
j Hopper als liaiich
aU Ai.irie, has:o,
I l" zullen gaan m
kr.ichtsuiting zp
I "uilige gezogikl
Aanstaanden au
z- .'n echt m«iH
I vrouw CoelingjS
I muntend gezeul
Moge liet dw
In «Dc Arcnj
eerste vaiuloretioJ
Cu komt ZaterijU
Doch Maciarl
la "nlo'taa)
hij zijn komst e
wijze manifest!^
he. 11 Vrijdag cVI
zien in de bi«W
De tram vervoerde in October 8369 be-
udonde passagiers, of 789 moer dan in Wijn
maand 1915. /ij ontving aan personenvervoer
f417.00. of f36.85 meer. terwijl do totale
ontvangsten waren I 482.83, of f 75.71 meer
211 dc dagkilomoter opbracht f 8.65, ol' f 1.36
Mejuffrouw E. M. Sclieltema de Deere
slaagde aan de Rijks-universiteit te Utrecht
bij Ie t caiulidnats-cxamcn Rechten.
Mejuffrouw li. van Slooten slaagde aan
die universiteit bij het doctoraal
Wis- en Natuurkunde.
Bij Kon. besluit van 2 November 1916
is ingetrokken dat van 21 Januari 1904 en
zijn nadere bepalingen vastgesteld omtrent
den staat van oorlog en beleg.
'levens is herzien de Instructie, vervat in
het Kon. besluit van 3 September 1909 en
worden thans, in plaats van «Utrecht», o.a.
met name genoemd de Gemeenten Amers
foort. Baarn, De Bilt, Bunschoten, Drie
bergen, Eemnos, Hoogland, Lensden, Wou
denberg en Zeist.
Een en ander schijnt in verband te staan
met maatregelen van het Militair gezag, die,
in hoogero instantie berecht, minder naar
den letter bleken.
Reserve-luitenant H. II. van der Zoo
do Jong, van het 19c landweer-bataljon, die
onlangs in l radicaal voor apotheker verwierf,
is thans benoemd tot reserve-militair apo
theker 20 klasse.
1 usschen 16 en 20 December worden
ingelijfd de militic-plichligen der lichting
1917, bestemd voor de 10 bataljons der
regimenten infanterie, en de landstormplich-
tigen dor jaarklasse 1909 wier naam be
gint met een van de letters A tot li., ter
wijl do overige landstormplichtigon dier
lichting vermoedelijk worden ingelijfd begin
l-'cbruari 1917.
Hoewel reeds verschillende autoriteiten
ile aandacht hebben gevestigd op dc wen-
schclijkheid, geen rauwe melk aan den troep
te verstrekken, heeft dc opperbevelhebber
van land- on zeemacht in het feit, dat zich
thans bij een der onderdeden typhus-geval-
len voordoen ten gevolge vau het gebruik
van ongekookte molk, aanleiding gevonden,
Dn plaatselijk
zoor vrouwen
Ook Marijke]
Hetgeen
v<>or meiischeiil
log. streelt dei
ceniging «J'e S
bcklagenswaar-tj
worden gewon'
l'hans is oei
afdeeling Gooi-
ceniging, welkt
tair-veterinairec
Het Bestuut
Essenburg—CV
tares; mevrou"
foort, Penning'
landat Huet.
van het gar*>»
den Heuvel, te
baron Van
tc ZeistA-
foort en 1;. k
H. V.
geklopt door C
2 4 (bij rus'
voordeel der
niet tiaar Unis
terrein was al)
niet naar W
deze wedstrijd
Arcs J. uit W
slueg hier
o Rap'd'
Olympiad g™
hier een niocil!
op 11. D. S.
De korfbal r
wel wat op»!
sior, dat te
speelde, behaal
Na dc j$
