COURANT.
Zaterdag 16
December 1916.
No. 8813
67e Jaargang
kosteloos
Mt'KHYtt
HOöFD-REDACTE U R
P. J. PREDBÏIISS.
AMERSFOORT.
iin de Naamlooza Vennootschap „l)o Amorsfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Clceff"
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden
franco per post/1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Rij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, ufHcieele- en ontcigenings-
advertentiön per regel 15 cent. Reclames 1 5 regels 1.2.5 Rewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertentiön van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
SORTEGRACEI 9.
|i('zich met iiiL'iiHK mp:
1 Januari ilnut in
schrijven als almanc,
ontvangt de tot dien
Ijoonsvorhooging,
geen Ihnii'tetoeslng.
Ile
ergadering, over bovenstaand on-
1 -- dcrwerp belegd door de plaatselijke afdce-
11«11II III t'| SCII IjllCll- ling van den Ned. Bond van werklieden
in openbare diensten en bedrijven en Don
derdagavond in de groote zaal van de socië
teit Vereoniginp» gehouden, werd onder
meer bijgewoond door de Raadsleden Rant,
I.einweher en Overeem.
De Voorzitter herinnerde in zijn ope
ningswoord, dat de nfdeeling vroeg om «en
loonsverhooging van f 1.50 per week of
f 78 per jaar. doch thans wellicht wordt
naar huis gezonden met een duurtetoeslag,
die «riet afdoende zal blijken in den tegen-
woordigen en zal ophouden in den weer
normalen maar zeker óok duren tijd.
De heer N. van Hint e, Bondsvoorzit
ter, zeide hierna, dat de Voorzitter reeds
met een enkel woord het doel der bijeen
komst heeft uiteengezet. Spr. taak zal zijn,
aan te toon en, dat de Gemeente-werklieden
ook van Amersfoort dringend noodig heb
ben geen Duurtetoeslag, doch Loonsver
hooging.
Zij zjju genoodzaakt, nogmaals in open
bare vergadering te behandelen de drin
gende quaestie der loonsverhooging omdat
de Raads-commissie ad hoc van 191+ den
goeden en eenig juisten weg heeft gevolgd
door te vergaderen met onze Bestuursleden,
de nummers
li K N N I S U E V I X
R A ADSVERG A DER IXG.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
Brengt ter. kennis van do ingezetenen, dat
de Raad dezer Gemeente za! vergaderen op
MAANDAG den is December aanstaande,
des namiddags ten 7 ure.
Amersfoort, 15 November 1916.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK
I. ANDSTO R M K F. L' RING.
[aarklasse 1917.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van belanghebbenden, welke besprekingen zeer veel vrucht heb-
det de dieistplichtigen bij den Landstorm 1 ben gedragen en tot gevolg hebben gehad
der jaarklasse 1917 gelegenheid hebben, zeer bevredigende voorstellen, die zoowel
zich aan een keuring t« onderwerpen bij Burgemeester en Wethouders als de Ge-
den Keuringsraad, die zitting houdt op meenteraad en ook ons Bestuur konden
Woensdag 27 December 1916, 's voormid- j onderschrijven.
dags te half tien
Huis», Kortegracht
voor alle ingeschrevenen, voorkomende op
het keuringsregister.
Het welbegrepen eigenbelang van de
landstormpllchtigen maakt het zeer wensche-
De Raads-commissie van 1916 heeft het
helaas niet de moeit» waard goacht, met
ons te overleggen. Ware dit geschied dan
I zou zijn begrepen waarom f 1.50 per week
loonsverhooging werd gevraagd en zouden
niet door den Burgemeester zijn gesproken
lijk, dat zij zich voor deze keuring aanmelden, de onaangename woorden aan ons adres,
o.a. omdat zij, in geval zij'ongcschikt moch- I die ik hier vind in het stenografisch verslag
ten blijken nadat zij in werkelijken dienst j der Raadsvergadering van 9 Nove nber
zijn gekomen en alsdan weder huiswaarts j Hk zie hier, in het adres van de afdceling
worden gezonden, hiervan moeilijkheden j Amersfoort van den Roomsch-Katholieken
kunnen ondervinden ten aanzien van hun 1 Bond van personeel in openbare bedrijven
maatschappelijke- of studiebelangen. I »dat door deze verhooging althans voor
Onderwerpen zij zich aan een onderzoek een gedeelte geneutraliseerd wordt de stij-
bij don Keuringsraad en blijkt daarbij vol- ging van den levensstandaard, wat zonder
doende van ongeschiktheid, dan worden zij moer noodzakelijk genoemd kan worden,
terstond van den dienstplicht bij den I.and- gezien het feit, dat reeds vóór den oorlog
storm ontslagen en staan ze niet meer bloot j de minimum-loonen niet voldoende geacht
1 de kitns, om als Landstormplichtige ii
werkelijken dienst te worden geroepen,
Wenscht een Landstormplichtige bij een
anderen Keuringsraad het onderzoek te
ondergaan, dan kan de Voorzitter van eerst-
bedoelden Keuringsraad hem daartoe, op
zijn verzoek, toestemming verleenen.
Nader zal worden bepaald, wanneer de
Landstormplichtigen van de jaarklasse 1917 j -
In werkelijken diens! moeten komen, doel, loe.Nu w.l ik in hennnerins brenje».
vermoedelijk in het begin van Februari speciaal voor de heerea d.e kort lid rijn
7.1 met hunne indienststeUtno een van den Raad, dat in Met i,u hiar de
konden wordei
De R.K. organisatie heeft inderdaad zich
uitgelaten in dien zin. Zij was het volkomen
met ons eens, dat d« minimum-loonen toen
niet voldoende waren "doch zij was het
óok met ons eens, dat men d e s t ij d s niet
verder kon gaan. Wie het onderste uit de
kan wil hebben, krijgt het lit op den neus.
De Burgemeester voegde daaraan nog
1917 zal met hunne indicnststelling
aanvang worden gemaakt.
Amersfoort, 13 December igt?>,
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
der
loonen der Gemeente-werklieden zijn her
zien. Daarvoor is een speciale commissie
benoemd, die heeft geconfereerd met de
i afgevaardigden van beide Bonden. De com-
j missie heeft de voorstellen van een der
I Bonden overgenomen en toenmaals is hier
dc roem verkondigd van Amersfoort, dat
hier zoo'n flink voorbeeld gaf. De regeling
was gunstiger dan dc adresseerende afdee-
1 ling bad gevraagd. Niettegenstaande dat,
lezen wij hier tóch weer»dat reeds vóór
den oorlog de minimum-loonen met voL
doende geacht konden worden t.
Wat is dat nu, dat ook de Burgemeester
I ons geen? Wij hebben volledig
voor de openbare Lagere school D, over r^eerd hetgeen destijds voor ons is
het dienstjaar .916. gedaan. Doch nu we, noodgedwongen, weer
en het komen om een beetje booger loon krijgen
voor het Gymnasium, de Hoogere Burger- bezwaar neeiw u«ü
school en de openbare Lagere scholen B, om Qn9 le hooren Ik
C- en D, over het diensjaar 1916/17. jk begrijp het niet. Zij
goedgekeurd door Gedeputeerde Staten het mot en ik g jk
van Utrecht, in afschrift gedurende vijf
maanden op het Bureau der Gemeente-
Burgemeester en Wethouders van An
foort,
Gelet op art. 264 der Gemeentewet,
doen te weten, dat
het 5de gedeelte van hot kohiei
HONDENBELASTING
over het dienstjaar 1916,
het 3e supplotoire kohier der
SCHOOLGELDEN
belastingen, Koestraat 9, voor een ieder
ter lezing liggen.
Amersfoort, 16 December 1916.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester.
VAN RANDWIJCK.
De Seretaris,
A. R. VFENSTRA.
c een standje.
Wolk bezwaar heeft d« commissie
n ons te hooren Ik weet
- begrijp bet niet.
geen enkele poging 8'»»"-
"ij,Is hebben «e geboot J®*"
houder riet Mrij.cn, de heer Vel. lieyn.
hoof! toen ge.mtwoord het r.pport ge-
reedmaar ik be" bcfcid do heeren te ont-
Xh.t eamenspreklng n.d.r o.er-
gewichtig overleg. Hen er buiten te honden,
is iels uit den Pruikentijd.
Nog verleden Maandagavond was spr, te
Zaandam om met II. 4 \V. Uier Gemeente
te pralen over hun plannen voor loonsver
hooging. Men kwam in een ommorten tot
volledige overeenstemming. Geen enkel
adres, geen wrijving, geen ontstemming.
Alles is ten allerbeste geregeld.
Men kan toch de wenschen der werk
lieden, van het eigen personeel, aanhooren,
De commissie kan daar toch geen kwaad
mee. Zij kan slechts nagaan of er iets goeds
in zit voor de Gemeente. Meent zij, dat
dit niet het geval is, dan houdt zij een
voudig geen rekening met dc haar gege
ven wenken bij het opstellen van haar
advies.
Amsterdam stichtte 4 October een Cen
trale commissie voor arbeidsnangelegen-
heden, in welko zitting hebben 2 Bestuur
ders van elke landelijke organisatie en van
welke Voorzitter "is de Wethouder van
Arbeidszaken. Voor de verschillende takken
van dienst zijn daar ingesteld dienst-com-
missics. En alles loopt nu prachtig.
Waarom wordt dit ook hier niet bevor
derd
Immers hoe werkt de Landsregecring
het in de hand, dat de organisaties -wor
den betrokken in de Distributie-regeling.
Zij erkent wel degelijk het groote nut der
organisaties.
Sterker nog. Terwijl de Dultsche vak
bonden bij de Dultsche Regeering loclijk
in het kladboekje stonden, heeft eenigc
dagen geleden Minister Helfrich als spreker
in een van de vakbonden de belangen van
het Duitsche Rijk uiteengezet,
Amersfoort, althans de Raads-commissie
van 1916, vergat, dat het óok deel uit
maakt van de gemeenschap, dio thans
gansch anders is dan honderd j.tar geleden.
Als we thans weer verplicht zijn, niet-
malsche critiek te oefenen, ver wij Le men
ons toch niet, 'Jat wij «steeds er maar op
slaan». Wij hebben geen andere gelegen
heid om vóór dc eerstvolgende Raadszit
ting ons hart te luchten en onze bezwaren
in te brengen.
Wij dienden intijds een adres in om ver
hooging van loon in verband met ile dure
tijden. De commissie deed een voorstel voor
de ambtenaren niet voor de werklieden
volgens degressieve schaal,
Toen kwam eindelijk een eindeloos debat,
met elndelooze voorstclle» en besprekingen,
met ten slotte het voorstel-Kroes of
lieverde vonrstellen-Kroes waarvan,
naar dc laatste omtimmering, de conclusie
luidde Wordt voorgesteld om gedurende
de heerschende crisis tc verleenen aan alle
geömployeerdon in vasten dienst van dc
Gemeente, die geen hoogcr jaarloon ge
nieten dan f1250, een tooslag per week
van f 1.50 voor gehuwden en f 1 voor ongo-
huwden. Deze toeslag gaat in met t Janu
ari 1917». Aanvankelijk heeft er gestaan:
>gaat in op heden». Hetgeen veel beter
was.
Daarover zijn weer elndelooze discussion
gevoerd, die mij niet den indruk hebben
gegevee, dat het uormaal toeging, dat dc
Voorzitter do zaak onder de knie had en
dat bij hem de leiding was, Ten slotte zijn
de voorstellen gerenvoyeerd naar de com
missie, die braaf rekening heeft gehouden
met het stokpaardje van den Burgemeester,
dc beroemde Distributie-wet.
Een zeer gewaardeerde beleefdheid van
de commissie is, dat zij haar nader rapport
bekend maakt op den dag zelf van onze
vergadering.
Zij stelt thans voor, de regeling voor dc
ambtenaren ongewijzigd te laten en de
werklieden te zegenen met het voorstel-
Kroes.
Zijn dezo voorstellen nu zóo. dat zij door
de Gemeente-werklieden kunnen worden
aanvaard en zóo. dat zij volledig to gemoct
komen aan de duurte van lieze tijden
brengt men de koopkracht weer op het
peil van vóór Augustus 1914 't
Daat ia geen sprake van. De schade door
de duurte is veel grooter.
Wat is daarvan de oorzaak Zou het
geld er voor nlot kunnen worden ge
vonden V
Ik heb zoo de gedachte, dat Amersfoort
In welvarendcn toestand Is door zijn zeer
groot garnizoon en de volc Belgen en ik
I geloof ook, dat hier aardig wat Oorloge-
I winst-maker* wonen.
Bankvorseniging H. L. A. DULLAERT Co
AMERSFOORT Seherpenzecl Soest
Langograont GO - Tol. Intoro. GQO. I
i Verhuurt loketten in hare brand-1
en inbraakvrije „LIPS"-kluis.
Maar ik kon Amersfoort niet voldoende
om daarover met zekerheid te kunnen spre
ken. Wel weel Ik, dat te Rotterdam de
Holland - Amorikalljn, wier werkkapitaal
12 millioen is, over 1915 een winst heeft
gemaakt van 24 millioen en we weten allen,
dat de melk- en de kaasboeron kapitale
sommen hebben overgelegd. En dat vooral
uit de zakken der werklieden groote be
dragen zijn gegraaid op wockormanier
heeft Spoenhoff heel juist gekarakteriseerd in
zijn Wien Neerland's geld in 't laadje
vloeit».
Dc O. W.-crs hebben nlot goschroomd,
het volk. dat voordurend meer inzinkt, op
de ergerlijkste manier af te zetten. Zelfs
de Minister van Landbouw heeft dit in een
van zijn laatste economische nota's erkend
j en er op gewezen, dat ambtenaren en werk-
1 lieden in overheidsdienst er het slechtst aan
toe zijn, ontdat zij geen kans hebben,'er
ook maar óen 'cent bij to verdienen.
Do duurte is lang niet voor dc poes. In
bet «Maandblad van het Centraal-bureau
voor de statistiek» een zeer ter bestu
deert ng nan to bevolen periodiek is op
genomen een opgave over doodgewone ver-
1 bruiksartikelen, bewerkt naar prijsopgaven
I over heel het land, en daaruit blijkt, dat
van do 27 bekende Distributie-artikelen het
I verhoudingscijfer, dat in 1914 was 114,
allengs la gestegen tot 142 in 1915, tot
159 In de eerste helft van 1916 en tot
173 einde September 1916, en dal
bet verhoudingscijfer vóór den oorlog,
einde 1915, eerste halljaar 1916, tweede
halfjaar 1916 en op 1 September 1916
was voor
kruidenierswaren 114 142 169 170 173
mclk-wittebrood 116 126 ifij 167
water-tarwebrood 123 tSi
ongebulldtarwebr. 134 181
roggebrood 122 165
over do gehoclc lijn een prijsstijging zóo
bar, dat voorat omdat zij maand na
maand hoogcr liep het volk zich steeds
meer moest bekrimpen op andere zaken
(zclls <le meest noodige als beddegocd,
schoeisel, enz.) voortdurend Inteerde en niet
kon bijkoopnn, wel af en toe een stukj»
meubel moest verkoopen.
Ik kan niet golooven, dat hot Gemeente
bestuur van Amersfoort, dat eenmaal fier
zcide »Een Gemeente, als werkgeefster,
moet het voorbeeld zijn voor do werkgevers
1.1 particuliere bedrijven», onkundig zou
zijn van deze dingen.
En bij do boven geciteerde cijfers is
geen rekening gehouden met de Distri
butie-wet.
Wel is met die wet rekening gehouden
in de Mcdedoelingen van het statistisch
bureau van Amsterdam», waar wti lezen
>Ovcr het algemeen zijn ile prijzen van
allo eerste levensbehoeften 30 ft 35 pet.
boven het niveau van Juni 1914».
Hel jongste «Maandblad van het Centraal-
bureau voor do statistiek» bevat een over
zicht over den ftnancioelcn toestand van li
abtenaarsgezlnnes. Welnu, bij allo over
troffen de uitgaven de inkomsten en dit
tekort was' slechts in te halen, niet door
de tering naar de nering te zetten want
dit kón eenvoudig niet meer doch door
boleenen of verkoopen van moeizaam ver
kregen voorwerpen van niet zoo dringend
dagelijksche behoefte, door het spaarspotjs
of de levensverzekering aan te spreken,
door exits-werk aan te nemen desnoods
vnor éer. kwartje per uur.
Bij «en dier gezinnen was het Inkomen
f1163, waren l« uitgaven f1272 en wel
aan voeding 33, lichamelijke verzorging 15,
huishoudelijke artikelen 23, licht en vuur 3
en andore uitgaven 23 pet.bij een ander
was het salaris [328. doch waren de uit
gaven f1017, waarvan aan voeding 41 (er
was óen zeer jong kindjet, kloedlng 15,
andere lichamelijke vorzorging 19 en liet
overige 13 pet,
Nu do hoog geroomde invloed van do
Distributie-wet,
Op papier is zij ingevoerd (Jetober
1910, doch nil nog is er zoo goed nis niet»
voor elkaar. I'as enkele dagen geleden
werden peulvruchten beschikbaar gesteld,
doch zóo schaarsch, «lat telkens «noen»
moest worden verkocht.
De Burgemeester zelde, dat de wet zulke
enormo voordeden geeft, doch vergat, dat
dc wet niet werkt 011 ook nooit zul
komen tot een goede uitvoering. Thans, nu
bij dc Twaode Kamer i« ingekomen het
voorstel om 80 millioen beschikbaar tc stellen
voor de uitvoering der wel, wordt het dreige
ment vernomen, dat men dio wet maar
liever weer wil intrekken.
Bovendien zijn de prijzen van vóór den
oorlog belangrijk lager dan nu volgons de
Distributie-wet. Melk kostte (te Amsterdam)
10 cent 011 kost thans 14 cent por Liter;
spek van 30 a 35 cent kost nu 10 cent,
vet van 40 tluns 55vlsch - het met
veel reclame aangeprezen «uitnemend vulks-
voedaelword óok al duurder, want
vóór Augustus 1914 kostte een pondje
schol S a 9 en nu 20 tot 35 cent.
Dc Distributie-wet komt absoluut niet
tegemoet n.m don nood.
Do zelfde enermc stijging vindt men bij
kleeding, schoeisel, ja overalóok in de
huishuur. Lof komt toe aan do Gemeento
Amersfoort, die gevoelt, dat ten deze iet."
moot gSfjaan en daarom weldra zelf zal
bouwen.
Dat men niet gerust Is op do Distributie-
wet blijkt wel, dat de Rogeorlng zelve
voorstellen voorbereidt om aan haar amb
tenaren een verhoogden duurtetoeslag tc
geven en wel van tot 12 pet. cn dat
verschlllondo Gemeenten óok don toe-dag
of dc loonen verhoogonzelfs Rotterdam,
dat nu toch waarlijk niet behoort tot cle
meest vooruitstrevende.
Neen. Iaat men den menschen geen gou
den bergen beloven door de werking v.111
dc Distributie-wetlaat men dan liever
ruiterlijk zeggen We willen niet» doen.
Ik kan cr niet nalaten er mijn droefenis
over uil te spreken, dat in den Raad zóo
is gehannest en zóo is geschermd met do
Distributie-wet om te ontkomen aan het
billijk en werkelijk noodzakelijk verzook
om loonsverhooging.
Dat het dringend noodig is, dat van
Gemeentewege iets wordt gedaan voor de
ambtenaren mot kleine traktementen
voor die mot hooge salarissen wordt ge
zorgd met het allergrootste gemak; Gede
puteerde Staten geven een wenk en zonder
eonige discussie vliegen die salarissen om
hoog blijkt uit de brochure «Ken voedings-
oiiquête in den mobilisatietijd» door de
Amsterdamscho artsen IJ. H. Sajet 011 W.
I'olak, waarin we o.a. deze hoogst ernstige
waarschuwing lezen
De Voeding 1» in hot algemeen te een
tonig en heeft een tekort aan smaakprlk-
k'-ls bij oen teveel aan volume. Het ge
volg van zoo'n kost moot zijn. dat de eet-
