AMERSFOORTSGHE D0ÏÏRAÏT.
Donderdag 26 sHfH April 1917.
No 8868.
67e Jaargang.
Uitgave van de Naainloozo VonnootHchap „De Amersfoortache Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOC) FD-RE DACTR U R
F. J. 7RSDIHIZ3.
AMERSI-OORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden j 1.
franco per postƒ1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel -
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en ontcigenings-
advertentifin per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels ƒ1,15 Bewijsnummers naar huiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. Postbus
EORTEGRACET 9.
Bij advertentiün van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KENNIS O K V I N' O F! N.
ONTTREKKING VAN OPENBAAR
WATER AAN DEN PI'BLIK KEN
DIENST.-
De Rurgemeester en Wethouders der Ge
meente Amersfoort
brengen Ier algemeene kennis, dat zij
den Raad een voorstel hebben gedaan tot
het onttrekken aan den pnbliekcn dienst
van een gedeeite openbaar water van de
Beek, groot ongeveer 3 M-, grenzende aan
de pereeelen, kadastraal bekend Gemeente
Amersfoort, Sectie E no. 1841 en 1842,
welk voorstel gedurende 14 dagen vanaf
beden ter Secretarie (Afd. I voor een ieder
ter inzage is nedergelegd.
Op 28 April a.s,. des voormiddag» ten
11 ure, zal in het Stadhuis, aan den West
singel, door hun College zitting worden
gehouden tot het aanhooren van bezwaren
tegen dit voorgenomen besluit,
Schriftelijke bezwaren kunnen vóór ge-
noemden datum worden gezonden aan den
Burgemeester.
Amersfoort. '25 April 1017.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort.
De Burgemeester.
Van' RANDWIJCK.
De Secretaris,
A. R. VEFNSTRA.
3. dat geen uitzondering op de voor
schriften in zake beperking van menu's kan
worden toegelaten voor feestelijke gelegen
heden, als bruiloften, promoties en dergelijke;
4. dat het geen bezwaar ontmoet, dal,
in plaats van visch, vleescb. of omgekeerd,
wordt verstrekt
5. dat de bepaling, dat fruit niet als
een gang wordt aangemerkt, geldt wanneer
versch of verduurzaamd fruit wordt verstrekt,
in het laatste geval echter zonder toevoe
ging van cenige meelspijs.
h. dat er geen bezwaar bestaat, indien
de avondmaaltijd niet de hoofdmaaltijd is, 1
dal zooverre van de gegeven bepalingen
wordt afgeweken, dat een maaltijd van 3
gangen verkrijgbaar wordt gesteld tot des
namiddags 3 uur en een avnndinnaitijd van
2 gangen in don tijd tusschen 3 en 9 uur
's namiddags.
Amersfoort, 24 April 1917,
Burgemeester en Wethouders 1
voornoemd,
De Burgemeester,
Van RANDWIJCK.
De Secretaris,
A. R. VEFNSTRA.
Amersfoort vóór zestig jaar.
11.
EERSTE AM6RFOORTSCHEGECONTROLEERDE NACHT-VEILIGHEIDSDIENST
Stel nw perceel onder onze
bewaking ter VOORKOMING van onge-
regeld heden.
TARIEF 1, Per week 25 cent.
- SPECIALE bewaking hilljjk tarief.
Abonnementen per w
ok, per maand ot per kwartaal.
30E8TKKWKO 82,
De Directie
hoek Stationsstraat,
C. J. VV. van El MEREN A Co.
GEZOUTEN KI.
IV RN.
De Directie van het Levensmiddelen
bureau maakt bekend, dat van Gemeente
wege verkrijgbaar worden gesteld, zoolang
de voorraad strekt, gezouten kluiven en
pooten a 22 cent per K.G.
De verkoop heeft plaats aan het gebouw,
van den Gemeentelijken Keuringsdienst
Groenmarkt, op iederen werkdag van des
voormiddags 9 tot 12 uur en des namidddags
van 2 tot 5 uur.
Amersfoort, 25 April 1917.
Do Directie voornoemd
Dr. II. W. DF. BOER,
K. KAAN Jz.
BOKKING.
De Directie van het Levensmiddelen-
bureau inaakt bekend, dat, voor zoover 1
aanwezig, zacht en hard gerookte Zuider-
zee-bokking verkrijgbaar zal worden gesteld
en wel 10 stuks op bon No. 13 voor ge
zouten spek.
Wanneer de aanvoer grooter wordt, zal j
worden overwogen 1 of jo stuks te ver
strekken.
Amersfoort, 25 April n» 17.
De Directie voornoemd: j
Dr. II. W. DE BOER, I
K. KAAN Jz. I
De Directie van het I .evensiniddelen-
bureau maakt bekend, dat van Gemeente
wege bij de slagers Blijetibcrg en De Vries,
Appelmarkt, kalfsvleesch beschikbaar wordt
gesteld a 25 cent per half K.G.
Amersfoort, 24 April 1917.
l)e Directie voornoemd:
Dr. I-I. W. DF. BOER,
K. KAAN Jz,
Burgemeester en We'houders der Ge-
mnanta A mafsfanr»
maken ingevolge circulaire van den Mi
nister van Landbouw, Nijverheid en Handel
bekend
1. dat gesloten eethuizen zich moeten
houden aan de voorschriften betreffende be
perking van menu's, zooals deze voor hotels
en restaurants zijn gegeven;
2, dat zooveel mogelijk moet worden
voorkomen, dat restaurateurs maaltijden
leveren aan de huizen van particulieren en
dringend wordt verzocht om, in gevallen
dat dit voorkomt, overeenkomstig de wen-
schen van den Minister handelen
Behalve Rechtbank en Kantongerecht
was er ook politie. Deze laatste bestond
uit een Commissaris en drie agenten - -
dienders» genaamd met, voor den bui
tendienst, een Gemeente-veldwachter en
voor den nachtdienst* nachtwakers of klep-
perlui. Deze laatsten waren gewapend met
zwaard en klep. Elk geheel uur sloegen
zij hun klep en kondigden dan tevens op
luiden toon het uur aan. Eén was er, die
bijzonder mooi kon roepen »dc klok heit
elf» en door ons wel eens werd nagedaan
op vciligen afstand natuurlijk. Over het
algemeen herinnerde hun uiterlijk geenszins
aan den •lieven klepper» van Vader Van
Alphen,
Van de dienders was er een bijzonder
door ons gevreesd. Hij was namelijk steeds
vergezeld van een doeshond, die, als je
beenen maakte en daarbij je pet verloor,
je eenig hoofddeksel apporteerde aan zijn
baas
Dan moest je den volgenden dag bij den
Commissaris komen en dut,was geen baantje.
Die had zoo iets over zich, dat je deed
rillen en je, op dat oogenblik, de heilige
belofte deed alieggen, dat je nooit meer
van je leven »schevierigheid> zou plegen
(die ischcvierigheid» bestond uit muisjebei,
het afsteken van sissers, zevenklappers, enz.
tot het moedwillig ingooien van ruiten en
vernielen van andermans goed had de jeugd
•- er waren immers nog geen Kinderwet
ten het nog niet gebracht),
Niettegenstaande er slechts drie dienders
waren, surveilleerden zij 'toch óok nog in
het plantsoen. De Commissaris nog niet
bedolven onder allerlei onmogelijke pappe-
rasscric ging hen echter goed na en
was zelf ook nog wel eens op surveillance,
zoodat het toezicht heel goed marcheerde
en er niet alleen werd gesteund op rapporten,
hetgeen stellig zijn goede zijde had. Immers
onlangs las ik r.og in een stenografisch
Gemecnteruadsverslag, dat zelfs een agent
zich nog wel eens kan vergissen,
Het wachtlokaal van de klepperlui was
aan de l.angestraat, gebouwd tegen de St.
Joris-kerk, welk »cijs-huisje» thans is afge
broken.
De verlichting der straten had plaats
behalve in het langste der dagen cn wan
neer het volgens den almanak lichte nta&n
moest zijn met tuitlampen in lantaarns
aan de hui/en, gewoonlijk aangeduid met
den naam «gloeiende spijker», Alleen in de
hoofdstraten had men hanglantaarns of ré-
verbéres. waarin lampen met Argand-bran-
ders.
Bij brand moest ieder ingezetene in de
buurt van den brand een lichtgevende lan
taarn buiten hangen.
De brandweer bestond in de eerste plaats
uit het Brand-college, saamgcstcld uit cenige
achtenswaardige burgers, dat niet de alge
meene regeling was belast. Dit College hield
éen maal per jaar inspectie of ieder huis
wel was voorzien van een lantaarn en van
tijd tot tijd ook over de scboorstccnen. Ik
geloof echter niet, dat de heeren er erg
diep in keken inde schoorsteencn. bedoel
ik.
Het materieel der brandweer bestond uit
verschillende sooitcn spuiten, de grootc be
diend door betaald personeel en enkele klei
nere door vrijwilligers, die dikwijls door
dat zij er heel vlug bij waren heol nuttig
werk deden.
De hoogst geplaatste van allen was de
torenwachter, Deze deed des nachts elk half
uur de-ronde op den omloop van den St. Joris
toren en gaf van blijk van zijn tegenwoor
digheid door geweldige tonen te ontlokken
aan een soort trompet Ook bij on weder hield
hij de wacht en verscheen na eiken hevigen
slag met zijn instrument buiten, voorzien van
een blikken hoed, die hem tegen bet hemel
vuur moest beschutten.
Bij brand trók hij, van zijn hooge plaats,
aa:i den klepel van de klok en hing in de
richting van den brand een lantaarn uit,
zoodnt ieder onmiddellijk kon zien welken
kant hij uit moest. De klepperlui mauktcn
met hun klap een geweldig misbaar, zoodat
ieder wist wat er te doen was en kon pro-
iueereu van de attractie, welke een brand
altijd oplevert on, zoo noodig, ook hulp
kon bieden. Dc schutterij kwam in het
geweer om hot «terrein dos onhuils» af te
zetten cn er bloven hetzij nacht of dag
- maar weinig monschen thuis.
Tegenwoordig is dat helaas anders. Wan
neer een brand is geweest dan verneemt
men er niets van, tenzij men er vlak bij
woont, tol ntcn den volgenden dag in
de courant leest, dot er brand is geweest.
't Is eenvoudig een gruwel.
De Gemeente reiniging was nog hoogst
primitief. A Is ik mij wel herinner, werd zij
ook uitbesteed, Verder was een goed deel
der huisreiniging particuliere onderneming,
daar mest destijds nogal gewild was en
vele ingezetenen zelf hun aardappelen, enz.
verbouwden, liet vervoer van ficculiön
mocht echter alleen 's nachts of 's ochtends
heel vroeg plaats hebben-. Men had toen
nog geen gesloten wagens, die beletten
dat de lucht daaromheen een beetje ver
pest» wordt cn die dan ook den geheelen
dag mogen rijden.
Straat wieden - er lagen toon mg enkel
vcldkcien, ook wel Ametsfoorters» ge-
koeten en zand strooien bij gladheid
moest men, evenals straat besproeien, doen
voor eigen rekening; voor het oen en het
ander werd m»m «itgonoodigd door den
stads-omroeper.
Evenzoo werd men bij ingevallen dooi
men had toen nog werk ilijko winters,
die gewoonlijk ook op tijd kwamen uit-
genoodigd; sneeuw op te ruimen. Die dit
niet zelf verkoos te doen, bestcede dat uit
voor een bedrag ineens, hetgeen ten. ge
volge bad, dat de snecuwopruimers ook
inderdaad werkten.
De weekmarkten op Vrijdag - had
den een cenigszins ander aanzien dan thans.
Hetgeen er werd verhandeld, bostond bijna
uitsluitend uit producten van land cn tuin
bouw en zuivelbereiding, dus granen, aard
appelen, boter, eieren, fruit, groonten en
pluimvee.
Veel landerijen later tot weiland ge
maakt waren toen nog bouwland, zood.it
er nogal graan ter markt kwamvooral
boekweit, destijds alhier een belangrijk
handelnrtlkel voor het binnenland, daar zij
alleen op zandgronden wordt verbouwd.
Thans kan men hier cn in den omtrek nog
slechts sporadisch een veld met boekweit
te zien krijgen
Destijds wis cl- prijs van een vette koe
ongeveer gelijk aan dien van tien mud
tarwe. Thans In den tijd vóór den oor
log natuurlijk hoeft een vette koe een
waarde van ongeveer dertig mud tarwe.
De oude walmuren waren reeds afgebro
ken, behalve hot gedeelte, dat er 1111 nog
van aanwoilg Is en drie wachttorens, dlc
later zijn afgebroken, Die oude wallen met
dc daarom liggende gronden waren volgens
het plan Zocner herschapen in fraaie wan
delingen met opgaand hout, bloeiende In-es
ters en grasperken, Dat plantsoen destijds
nog ongerept was eott groot genot
voor de burgerij, die op lente avonden op
zijn gemak ging luisteren naar den zang
der nachtegalen, welke vogels toon zeer
talrijk waren in de omgeving, nok in de
tuinen en buitenplaatsen aan de overzijde,
Vandaar dan ook den naam Nachtegaal steeg,
Eenigcn tijd geleden deelde iemand mij
mede, dat de Groote Nachtcgn ilsteeg haar
naam dankte aan den zang v.111 onze lands
verdedigers in de Ciivallerie-kaierr.edoch
dit is wel onjuist.
De Amersfoortsche Berg was nog niet
bebouwd met huizenaan den voet was
alles bouwland en hoogerop vond men
eikenhakhout en dennen; dus alles natuur,
zeer llellijk to bewandelen op wegen en
pandjes, die men zelf maar moest zoeken
en waar men volop kon genieten van de
natuur en het gezang der vogelen. Fr waren
ofschoon er nog geen beschermende
borden waren - - toen nog veel zangvogels.
Thans is dat alles vervangen door frappante
geluiden in allerlei toonaard, benzinc-gour,
stof van auto's, onz,
Er zijn nu nog menschon, die de voor
keur zouden geven aan dat vogclcngezang
cn die natuur. Iloe is 't mogelijk, zult «e
zeggen. Enfin, er zijn altijd rog achterlijke
ménschen, die niet kunnen Inzien, dat het
strekt tot hun geluk en roem wanneer hun
woonplaats zich uitbreidt. Ik zeg maar. er
zijn thans zóo vele volkeren, die niet alleen
zich doodvechten om hun land oen stukje
grooter te maken, doch daarvoor ook veel
belasting willen opbrengen waarom zouden
wij, Amersfoortors, voor hen onderdoen
waar het gaat om de grootheid 011 den
roem van onze stad.
De levenswijze en het verkeer der bur
gerij was óok cenigszins anders dan tegen
ivoordig De stad was kleiner en had oen
minder vlottende bevolking, waardoor men
iedereen kende en ook meer belang stelde
elkander.
locals gezegd, do tijd stond nog niet in
hot toeken van het verkeer er waren nog
aiet allerlei verecnigingnn en bonden; men
was niet zoo gehaast en gejaagd als togen-
woordlg en de toestand was dus heel wat
meer gemoedelijk. Men had bijvoorbeeld