Zaterda
October
No. 8940
67e Jaargang.
Coupons. Prolongation.
Safe Deposit.
Uitgave van d<» Drukkerij ,.l)e Ainersfoortsche Courant, voorhoen Firma
van Chetr
HOOKD-RED.
J. Cokx. RU
A M E R SI"
ACTEUR: Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en ZnlerriHguvoiid. Abouuoment per 3 maandeny 1.
franco per post 15, Advortoutii-u 16 rebels 60 cent; elke regel meer 10 cent. ltij regel-
(iAART, abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, ofücieele- en onteigenings-
advertentien per regel 15 cent. Reclames 1 -5 regels ƒ1.15 Bewijsnummers naar buiten
DORT, worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advcrtentiön van buiten de stad worden de incasscerkosten in rekening gebracht.
B UREA U X
KORTE GRACHT 9
VALKESTRAAT 19.
4Telefoon 19.
Geiiieeiilc-betti-ootinuf li)Is.
Verschenen is de begroolir.g der gemeente Amers
foort voor i.(iS. Voor do verschillende bedragen
waarvan wij verwijzen naar do rubriek Stadsnieuws»,
'""■.•rooting gaat vergezeld van een uitvoerige
I Iet is ons helaas niet mogelijk geweest, schrijven B. en
aar. den Raad, den termijn, bedoeld in artikel 103 der
Gemeentewet, in acht te nemen, waarvan de oorzaak
niet alleen behoeft tc worden gezocht in «Ie drukke
werkzaamheden van ons college, in dezen tijd. maar
meer moet worden toegeschreven aan de buitengewone
moeite welke het heeft gekost, de eindcijfers van deze
begrooting met elkaar in overeenstemming te krijgen,
ierwijl het vóorontwerp reeds een tekort aanwees
van meer dan ongeveer f 100.00b. meenden wij toch tc
moeten vasthouden aan ons reeds kenbaar gemaakt
voornemen, een aigeheclc salaiisherziening van het
personeel in dienst der gemeente voor te bereiden.
Maar daardoor werd de taak des te moeilijker, liet is
begrijpelijk, dat ons college zich onder deze omstan
digheden. allereerst rekenschap heeft willen geven van
den financiecien toestand der gemcentehuishouding en
nauwkeurig kennis heeft willen dragen van tie oorza
ken, welke dit voorontwerp een zoo ongunstig uiter
lijk gaf.
De rekening van den dienst tg 16 sluit met een
voordeelig saldo in gewoon van {4;214.6-'' (vorig jaar
En deze uitkomst kon slechts worden ver
kregen door de kosten van de levensmiddelenvoorzie-
uing toen nog niet als bedrijf georganiseerd - - en
bedragende f 3t1.Soo.03 over te brengen naar den dienst
van tyt", en door tc beschikken over tie volle uit-
keering van de Gasfabriek ad f75.000.—. Deze leverde
echter een winst op van slechts f 45.Sói,2j:', zoodat
uit de reserve een bedrag moest worden genomen van
f49.138144s waardoor deze is gedaald lot f 1.639.33.
Tegenover deze minder gunstig klinkende uitkomst
van de gasfabriek, staat echter, dat de afschrijvingen
ten volle plaats vonden. Ook bij de andere bedrijven
was dit het geval; de uitkomsten hiervan waren bevre
digend; het grondbedrijf leverde zelfs nog een over
winst van ongeveer f 4000.welke is aangewend voor
extra-atlossing.
Voor een juiste beoordccling van den stand van
zaken, dient verder tc worden opgemerkt, dat voor de
crisis uitgaven geen lectiingetl werden aangegaan
wat in vele gemeenten wel het geval is geweest -
omdat, behoudens de zoo even genoemde f 30.soo.03
alle crisis-uitgaven uit de gewone middelen zijn
gekweten.
Wij hebben er gedurende de crisis, steeds naar gestreefd,
dit standpunt itt te nemen, omdat wij hetongewenscht
zouden vinden, indiende gemeente met een grootcn schul
denlast den toch eenmaal komenden vredestoestand zou
moeten intreden. Dat voor de uitgaven, voortvloeiende
uit de Distributiewet 1916, dit standpunt niet kan
worden ingenomen, betreuren wij dan ook ten zeerste,
maar dit moet onmogelijk worden geacht. En or.s
college blijft bovendien ook n-g steeds vertrouwen,
dat de Departementen van Landbouw. Nijverheid en
Handel en Hinnenlandsche /aken hun aandeel zullen
dragen in de buitengewone hooge kosten, veroorzaakt
door de aanwezigheid van een groot aantal Belgen en
Op dezelfde overwegingen hebben wij vrijheid
kunnen vinden, ook ditmaal een bedrag van f 23.000.
uit de gewone middelen bescl-'kbaar te stellen tot
bestrijding van de kosten voortvloeiende uit de levens
middelen voorziening, en een evengroot bedrag te
ramen als bijdrage van het Rijk. Het resteerende
bedrag zal dan op buitengewone wijze moeten worden
gedekt.
Onder het licht van de genoemde gege vens, meenen
wij, dat de toestand op 1 Januari 1917 in het raam
van den tijd bevredigend mag worden genoemd.
En <ic uitkomsten van den loopenden dienst, voor
zoover nu reeds bekend, maken den toestand met
ongunstiger. Wel wordt de begrooting voor .9.7
zwaar gedrukt door het gemis van het daarop geraamde
deel van het saldo .9.6 ad f20.00,.- cn voorspelt
de uitkomst van liet gasbedrijf in 19
voor tot", maar de uitkomst van de inkomstenbelasting
zal, naar' wordt verwacht, een deel hiervan goed
kUMaar ons*coilege zou onrecht worden aangedaan,
indien uit deze min of moer opti^m'stischc beschouvving
de gevolgtrekking werd gemaakt, dat bet dc toekomst
der financiën rooskleurig inziet. De uitkomst van
het straks genoemde voorontwerp stemde maar
al te somber. Dat optimisme moet worden beschouwd
aan dc hand vatt de verkregen uitkomsten, vergeleken
ook bij die in andere gemeenten.
Ons college beseft ten volle den ernst van den toe
stand eti meent er voor te moeten waarschuwen, te
veel uitgaven te voteeren, welke een blijvctiden last
voor de gemeente veroorzaken.
Het zal nader blijken, dat hieruit niet de conclusie
mag worden getrokken, als zoude ons college bevreesd
zijn uitgaven voor te stellen, waarvan de noodzakelijk
heid tastbaar is, maar men moet zich toch grenzen
weten te stellen. En wij meenen er bij deze gelegen
heid eens den nadruk op te moeten leggen, dat de
stijging van de opbrengst der inkomstenbelasting
volstrekt niet een vrijbrief geeft tot het doen van
nieuwe uitgaven. Het wil ons voorkomen, dat wel
eens wordt over het hoofd gezien, dat er accres moet
zijn, omdat ook de uitgaven steeds accresseeren, zon
der dat iemand daaraan wat af of toe kan doen. Was
er dus geen stijging in de belastingen, dan zou er een
algemcene achteruitgang zijn. Het is voor uwe ver
gadering nu eenmaal niet mogelijk zich telkens ten
volle rekenschap te geven van den stand der finan
ciën, maar met te meer reden mag daarom worden
verzocht, bij voorkomende gelegenheden de noodigc
voorzichtigheid te betrachten.
De vlottende schuld bleef, dank zij ons streven om
zoo weinig mogelijk improductieve zaken aanhangig
te maken, gering, zoodat de rentelast, zooals uit den
voorgelegde» staat kan blijken voor de onderdeden
verminderde, voor de gemeente slechts weinig ver
meerderde. Buiten de kosten der levensmiddelen-voor
ziening bedraagt zij op dit oogenblik ongeveer f 300.000.
Wij hebben er zooeven op gewezen, dat dc uitgaven
voortdurend uitzetten. De volgende cijfers, om slechts
enkele te noemen, bewijzen dit, en met het geven
hiervan wordt meteen ten deele verklaard, hoe liet
komt, dat het voorontwerp zoo'n ongunstig beeld te
zien gaf.
Voor dc huishouding van het bestuur wordt f 8000
meer vcreischt, voor dc politie f 6500brandweer
f 1000; lager onderwijs f 23000; hooger onderwijs
f 6000; armbestuur f 6000; werkloozenverzekering
f 1O00: pensioenen f 4500. Daarenboven komt dan
nog eco niet te bepalen bedrag wegens de stijging
der prijzen van schier alle materialen, waarvan de in
vloed zeer sterk wordt gevoeld aan de afdecling voor
publieke werken.
Schatten wij deze totaal meerdere uitgaven op
f 90.000 en weet men dan, dat het geraamde saldo
ongeveer f23.000 lager is dan in 1917, dan komt men
ot een eindcijfer van f 113.000, Dit bedrag moet
dan nog worden vermeerderd met alle nieuwe uitga
ven, inbegrepen de kosten der salaris verbetering.
Tegenover dit alios staan enkele lichtpunten aller
eerst de hoogere bedragen, die door de belastingen
zullen worden opgebracht, waarvan natuurlijk de in
komstenbelasting het grootste aandeel bijdraagt. Uit
dezen hoofde wordt een hoogere opbrengst verwacht
van ongeveer f 66.000 met hetzelfde vermenigvuldigings-
cijfer van thans, n.l. 1.4, Tot dit cijfer zijn wij aldus
gekomen
Dc opbrengst bedroeg in
1913 (ronde cijfers) f 123.000
1914 - 137.000
1915 - 140.000
1916 169.000
Volgens de kohieren voor 1917 wordt een opbrengst
verwacht van f 280.000, d.w.z. bij een vermenigvul-
digingscijfer van 1, als in 1916, van f 200.000. Er
is dus een accrès per 1/10 van f3100. Nu moet er
stellig rekening mede worden gehouden, dat een deel
van het inkomen in 1917 in 1918 kapitaal zal zijn
geworden. Verder mag er niet op worden vertrouwd
dat ook in 1918 nog veel oorlogswinst zal worden
gemaakt, terwijl eindelijk rekening moet worden ge
houden met de plaatsgevonden wijziging der veror
dening tot heffing eeucr inkomstenbelasting.
Dit alles bedenkende mag naar ons oordeel geen
accrès worden aangenomen hooger dan van f 2000
zoodat het 1 10 moet worden gesteld op hoogstens
f19.000; of een totale opbrenst bij 1.4 van f 266.000.
Tegenover dit gunstig verloop der inkomstenbelas
ting staan dc slechte uitkomsten van het gasbedrijf,
als gevolg van de tijdsomstandigheden. De Directie
en dc Commissie doelde haar gevoelen meende
de begrooting voor 1918 te moeten indienen met een
negatief resultaat, hetgeen voor de gemeentekas een
mindere ontvangst betcckent vau f 75.000.
Wij herinneren nu nog eens even aan de reeds ge-
Bank'voreeniging H. L. A DULLAERT Co
t niorsf'oorl
Ti l. iiili'i'f.
Helierpenzevl
Tel. intere. 2.
Koest
Tel. I
noemde cijferszonder rekening t«' houden met de
meerdere uitgaven, inclusief de salarisverbeirring, is
er reeds een meerdere uitgaaf van ongeveer f 113.000.
waarbij komt de derving van de f 75.000 der gasfa
briek, is f I.83.000 cn waartegenover staat een meer
dere opbrengst der inkomstenbelasting van f 06.000.
Uit dit alles blijkt wel duidelijk, wejkc zware oisi hen
aan de begrooting zijn gesteld geworden, om liet re
sultaat te bereiken, dat in bijgaand ontwerp is verwerkt
geworden.
Het nemen van bijzondere maatregelen kon dan
ook niet achterwege blijven, allereerst niet ter
ning in het gemis van dc uitkcering tier gasfabriek.
De inkomstenbelasting 'nut dit bedrug eenvoudig
te verhoogen, komt ons ongeraden, zoo t iet onmogelijk
voor. In normale tijden, toen de winsten naar belt',oren
vloeiden, zou tegenover de verltooging van de inkomsten
belasting een verlaging van den gasj.rijs hebben kunnen
lasten
rorden
dit moet geschieden.
Na overweging van andere middelen, ais bijv. hul
doen sluiten, van de rekening der gustubriek niet een
tekort, zonder dat met de nmstandiglicd--n is rekening
gehouden, zijn wij er toe gekomen, met de commissie
van bijstand iu overleg te treden en schreven baar
onder dagieekening van 14 September het volgende
De
sfabr
.riek
winst uilkcoriug
»Wij ontvingen de begro
voor den dienst 1.3. waar.
aan de gemeente is geraamd.
Alhoewel naar onze me-ning aaneen h.-rooting
als deze en vooral onder «ie huidige omstandigheden,
geen te groote waarde behoeft te worden toegekend,
kunnen wij ons tcch zeer wel indenken, hoe Uwe
Commissie er toe kwam, tien opzet ahlus te regelen.
Intusschen zal het Uwe Commissie l>'«rijpelijk voor
komen, dat het ons College niet zoo g.-makkelijk valt
van de gewone uitkcering door hel bedrijf afstand le
«loon. wijl de gcmeciuelinaticivii er op zijn b-rekend,
dat uit dezen hoofde een bril rag binnenkomt.
De zaak staat dan ook eenvoudig zoo
het bedrag van f75000. - moet of uit het Indrijf
komen of dc belasting zal er mede moeten worden
verhoogd.
Wij zijn tc rade gegaan, wat diende te worden ge
daan, omdat wij aanstonds ook gevoelden, dat het
niet aangaat het cijfer eenvoudig als winst p de b •-
grootitig te ramen. Het was dus noodig. de zaak
principieel onder de oogen te zien en ook voor «le
toekomst een antwoord le zoeken op «ie vraag mag
winst uit het bedrijf worden genoten, en zoo ja, op
welke wijze dan.
Wij meenen er in te zijn geslaagd, een bevredigend
antwoord te vinden.
Het wil ons toeschijnen, «lat do ontwikkeling van
liet gemeentewezen, vooral in de richting waarin de
tijdsomstandigheden die heeft gedreven, vee! gelil^ zal
vragen. Wij oordcelen hierover thans niet. maar wijzen
er slechts op omdat, zoo onze mooning juist is, met
die omstandigheid ter dege rekening valt tc houden.
In «le tweede plaats wenschcti wij er op te wijzen,
dat ongemerkt en ook ongewild li«'t beiirijf in geheel
andere banen is gelei.l en nu reeds bij «ie regeling
van de tarieven eonigszins met de draagkracht der
verbruikers cn de gc/iiisslcrktcn wordt rekening ge
houden, hetgeen voor kort een onmogelijkheid scheen.
Bij «le exploitatie van het gas- en electriciteitsbedrijf
zien wij de gemeente in een dubbele functie
Als overheid zien wij haar dc zorg ter hand nemen,
v-or do voorziening iu «ie behoefte van een goede
verlichting, wtlke «ioor de ontwikkeling van het maat
schappelijk leven, een noodzakelijke levensbehoefte is
geworden. Waar «lie zorg precies eindigt, of anders
gezegd, wat onder noodzakelijke levensbehoefte valt
te begrijpen, zal nimmer met juistheid kunnen worden
vastg steli'. Bovendien zuilen «le grenzen, zoo zij al
zijn aan t«! geven, zich wijzigen in vetbatid met de
:hten welke daaromtrent in liet maatschappelijk
li groeic
dit nici
1. Maar aan liet principicelc van de stelling
;er zake.
Daarnevens treedt «le gemeente op als onderneemster.
Deze taak is historisch ontwikkeld cn bestond niet
althans niet in de mate van tegenwoordig toen de
gcme-mten om geheel op zich zelf staande redenen,
«ie bedrijven ter ban 1 namen. Zij is een gevolg van
«ie ontwikkeling van het arbeidsproces en der techniek.
Nu erkennen wij volmondig, dat het de taak der ge-
111 een tc wel is, «ie industrie te bevorderen en er toe
mede t«- werken, dat de te verrichten ai beid onder
zoo gunstig mogelijke omstandigheden wordt verricht,
maar zulks bcboelt niet noodwendig met zich te bren-
gen, dat de ondernemerswinst verloren gaat. De ge-
nieente draagt toch ook, evengoed als elk particulier
ondernemer «le risico vau hel bedrijf.
Uiigs «leze redeneering zijn wij er toe gekomen,
I'.-drijf te splitsen: overheidszorg en bijzondere
•mier
"ing.
overheid draagt «Ie
e -lus de zorg voor
rlichting en verwar
ming. waarop alle burgers aanspraak m .gen maken.
De/..; /.elfde gedachte was ook reeds punt van uitgang
bij do'regeling van het gastarief in «Ier» laatsten tijd.
Het noodzakelijke» cn bij de aanwijzing hiervan be
ll ort rekening te worden gehouden met de sterkte van
liet ge/in, behoort tegen kostprijs te worden geleverd,
verhoogd r.et eenige vergoeding voor de kosten die
buiten iict bi-drijf om maar toch als een gevolg daar
van moeten worden gem lakt. Voor het meerdere
verbruik behoort dan n«-n tarief met gradatie te wor
den ontworpen, waarbij desgewenscht m«t de draag
kracht rekening kan worden gehouden. Bij dit tarief
wordt «lus op een winst gerekend.
De verdere exploitatie past zich aan bij dc alge
mcene toestanden in techniek en bedrijf. De Directie
zal haar tarief voor indnstrieele doeleinden zaakkundig
moeten samenstellen. Evenzoo dient te worden ge
handeld met den verkoop van «le bijproducten. Hier
treedt de gemeente gewoon als handelaarster op.
Bij toepassing van een dusdanig stelsel, zal de Direc
tie dus een denkbeeldige scheiding moeten maken in
het bedrijf en den prijs van het product berekenen
aan dc hand «lezer scheiding. Men krijgt dan onge
veer dezen toestand de burgers ontvangen een zekere
hoeveelheid van het product tegen iets meer dan den
kostprijs; bij meerder verbruik is een hoogtr tarief
verschuldigd, waarbij op eenige winst wordt gerekend.
De bijproducten worden op «ie vrije markt verkocht.
I Fctgccn meer wordt ontvangen dan waarvoor de Direc
teur ze bij het bepalen van den kostprijs der produc
ten in rekening heeft gebracht, is winst.
De industrieelen ontvangen het product tegen een
afzonderlijk tarief, w .arbij op hel maken van eenige
winst is gerekend.