Zaterdag
26 Juni 1920
iiiwi «van Mvtsaa v« m miih ai
RAPPORTEN
PRIMA WIJNEN
N. V.Centrale Crediet- en Landbouwbank
safe deposit.
|g?keuneke|
No 9349
70e Jaargang
Uitgave van de Drukkerij ,.DE AMERSFOORTSUHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff.
ADVFr' "T DONDERDAG- en ZATERDAG. ABONNEMENT per 3 maanden f 1.—, franco per post f 1.15. Afzonderlijke nummers 5 cent.
RTENTltN 1 6 regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij regel-abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale-, officieele- en
onteigenings-advertentiCn per regel 20 cent. RECLAMES 1—5 regels fi.55; elke regel meer 30 cent. Incasseerkosten worden In rekening gebracht.
Inzending van advertentiön opr den dag van verschijnen uiterlijk 10 uur, voor het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond.
REDACTEUR: K. LUBERTI, AMERSFOORT BUREAUX: KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT 19, TELEFOON 19.^
Voor wat hoort wat
Amersfoort, 24 Juni 1920.
M. H.
Bij dezen verzoek ik u beleefd mijn
abonnement 011 uw Courant met 1 Julij in
1 trekken.
WED. HOENDERDAAL.
Achter de Heilige Geest,
Amersfoort.
(Zie bet raadsverslag in ons no. van
Dinsdag 22 Juni, pag. 13e kolom, punt 24),
Het opjagen der huren.
B. en W. hebben den bewoners der »Ge-
tneente-woningene het genoegen willen doen
•oyale wijze bij te dragen aan de tekorten
der Gemeentekas, door de huren dezer
woningen te verhoogen met slechts ft.—
tot f 2.per week. De directe aanleiding
er toe heet te zijn, dat de exploitatie-kosten
te boog zijn. Daar hei-je n't al, zouden
Overeem ei Noordewier zeggen, waarom
neem je de zaak ook niet in eigen beheer
Inmiddels is het begrijpelijk, dat de be
trokken bewoners zelf de zaak maar niet
zonder protest zullen slikken. En ook voor
de overige gemeentenareu schuilen hier
addertjes in het gras. Aandachtige lezing
van het hieronder volgend adres, door de
bewoners der woningen aan de Huurcom-
missie gericht, zal daaromtrent eenige in
lichting kunnen verschaffen.
Amersfoort, 25 Juni 1920.
De ondergeteekenden, allen bewoners van
de z.g. >Gemeeutewoningen(,
ontvangen hebbende een verzoek van den
directeur van het woningbedrijf te Amers
foort in opdracht van Burgemeester en Wet
houders gericht aan de Huurcommissie, tot
verhooging van de huur der woningen met
bedragen van éin tot twee gulden persoeek,
wenscben bij dezen ernstig te protestseren
tegen een dergelijken maatregel.
Zij mcenen. dat de gevraagde verhooging
niet voldoende gemotiveerd is met een ver
rijzing naar de hoogc exploitatie kosten.
De Gemeente heeft bouwplannen ter hand
genomen: zijn er exploitatie-tekorten, dan
belmoren die niet in de eerste plaats gedekt
te worden door hen, die toevallig de be
woners van die huizen zijn, maar door
de gemeente.
Een gemeente, een gemeenschap, moet
tiaar hun meening niet. zooals een particu
liere verhuurder, bij exploitatie-tekorten
dadelijk denken aan huurvcrhooging. maar
eerst andere maatregeleii overwegen, die
in dergelijke gevallen van beteeken is kunnen
zijn.
Er zijn voorts nog vele argumenten aan
te voeren die o.g. nopen tegen deze huur-
verhoogingen te protesteeren, b.v. het feit,
dat velen de woningen geenszins een zoo
hooge huur waard achten, dat versche.deticn
eigenlijk noodgedrongen deze woningen
moesten betrekken, zoodat de gemeente
eigenlijk gebruik (misbruik) maakt van den
woningnood (evenals dc particuliere ver
huurders) om zoodanige huurverhoogingen
op te leggen, enz. Én ten slotte moeten
ondergeteekenden nog wijzen op het belang
van vrijwel alle huurders-ingezetenen van
Amersfoort bij dezen maatregel, aangezien
de particuliere verhuurders, thans, gebruik
makend van de houding van het gemeente
bestuur, eveneens zullen trachten tie huren
met belangrijke bedragen te verhoogen.
En heeft de Huurcommissie het ééns
toegestaan dan kan zij het andere moeilijk
weigeren.
De ondergeteekenden verzoeken U dan
ook dringend de voorgestelde huurver
hogingen niet goed te keuren.
Eveutueele correspondentie kan gericht
worden aan eersten ondergeteekende, die
tevens verzoekt mondeling te worden ge
hoord.
(get.) SCHMIDT,
Commies ter Secretarie,
Miereveldstraat 15.
(get.) BRUIJEL.
ie. Ambt Gem. Ontv.,
Miereveldstraat 10.
(g.-t.) J. MUILWIJK.
Kommies Rijksbel.,
Miereveldstraat 25.
(Volgen dc verdere ouderteekeniugen).
van de Commissie tot het instellen van een onderzoek
naar de wijze, waarop de bevolking der gemeente
Amersfoort van levensmiddelen wordt voorzien en
welke verbeteringen daarin kunnen wordengebraeht
Groenten- en
Fruit voorziening.
Nadat de Commissie een lijst had samen-
gesteld van punten, welke bij de bestudeering
van het vraagstuk der voorziening van de -
Gemeente van groenten en fruit nader onder
de oogen moesten worden gezien, is men 1
tot de volgende conclusies gekomen.
SOORTEN VAN ARTIKELEN DIE HIER IN
DE GEMEENTE WORDKN VERBRUIKT EN IN j
WELKE KWALITEITEN.
I. Evenals in elke Gemeente worden ook
in Amersfoort eerste en mindere kwaliteiten
groenten, vruchten en aardappelen verkocht.
Wat de groenten betreft, komt het veel
voor, dat hetgeen van elders wordt aan
gevoerd van minder goede kwaliteit is. Zeer
veel van deze groenten toch worden door l
groothandelaars naar grossiers alhier gezon
de-- om te worden ge eild, dit zijn dan nog
al eens overgebleven groenten van de groote
veilingen en wat daar overblijft is niet
hot beste.
De beste en goed houdbare soorten gaan
uit den aard der zaak naar het buitenland
omdat deze groenten het vervoer kunnen
verdragen. Mindere kwaliteiten zouden be
dorven aankomen of in zoodanigen staat,
dal ze onverkoopbaar zouden zijn.
In den meest uiigebreiden zin worden
hier alle producten gebruikt, de voornaamste
zijn spinazie, postelein, meiknollen, rhabarber,
peulen, dorperwten, prinsessa-, sla en snij-
boonen. andijvie, kropsla, bloemkool, roode-,
savoye- en witte kool, tomaten, komkommers,
meloenen, aarbeien, vroege aardappelen,
alsook voor wintergebruik wortelen, uien,
bieten, knolrapen en andere stapelgroenten.
HERKOMST DER ARTIKELEN MET AAN
DUIDING UIT WELKE PLAATSEN ZE IN
HOOFDZAAK WORDEN AANGEVOERD.
II. Een betrekkelijk nog gering gedeelte
der groenten is afkomstig van de kweekers
te Amersfoort en omgeving en wordt aan
gevoerd ter fruit- en groenten veiling alhier
(gemiddeld voor f 100.000.— per jaar).
Da aanvoer ter markt is met uitzondering
van alle soorten boonen gering. Ter markt
alhier wordt door particulieren nog weinig
gekocht, deze wijze van koopen is in ons
land weinig in trek. Als uitzondering is mede
te deelen dat in Den Bosch niet anders
dan aan de markt gekocht wordt door
particulieren, aldaar is eiken morgen groente
markt, groenteventers zijn daar niet.
Ook het niet bekend zijn met dc prijzen-
houdt velen er van terug direct op de markt
te koopan, hoewel zeker in veel gevallen
daar voordeeliger zou kunnen worden ge
kocht dan van groentenhandelaars. Te
Amersfoort kan ook als reden gelden de al
te benepen ruimte op de groentemarkt, waar
het in het drukke seizoen een chaos is, niet
goed door den markmeester kan worden
ingedeeld en de groentenboeren zich niet
aan hun plaats houden; men moet over
groenten, zakken, honden en karren klim
men om bij sommige verkoopers te komen.
De tijdsomstandigheden blijken wel oorzaak
te zijn dat meerderen op de markt koopen.
Behalve uit de directe omgeving wordt
ter markt ook aangevoerd uit Utrecht en
uit Noord-Holland.
Groenten uit de omgeving worden aan
gevoerd door boeren die nog zeer weinig
kweeken, de kweekers welke hun beroep
vanaf f 1-35 per flesch
J. VAN HAMKIISVELD JR.
VRAAGT PRIJSCOURANT
er van maken voeren bijna allen aan op
de veiling.
Wat geïmporteerd wordt van elders, b.v.
vroege aardappelen en diverse koolsoorten,
uien, bieten enz. enz. komt uit Noord-Holland
(uit de Lar.gédijk en de Streek). Vroege
groenten komen veelal uit 't Westland
(Loosduinen, Poeldijk enz.) en ook van de
groentenveiling te Utrecht.
I In de crisisjaren werd ook getracht uit
de Peel naar bier aan te voeren, doch deze
1 handel leverde geen gunstige resultaten op.
i De wintyrproducten als aardappelen, knol-
j rapen en wortelen zijn meestal van Friesche
I afkomst.
Opmerking verdient wel, dat de vroege
aardappelen welke in deze onmiddellijke
omgeving groeien, gewoonlijk een zeer
slecht afzeigehied vinden
j In den zomer van 1919 waren die aard
appelen niet zelden onverkoopbaar, terwijl
1 toch het groote wagongebrek geregelden
aanvoer van elders zeer bemoeilijkte en de
grossiers moeite hadden een geregelden
aanvoer te bewerken.
Als oorzaak werd ons opgegeven, dat de
consumenten nog veel in de meetiing ver-
kesren, dat vroege aardappels van de zand
gronden uit de omgeving minder van kwaliteit
zijn, als die uit Noord-Holland. Die meening
zou niet anders dan op een louter voor
oordeel berusten, in Noi.rd-Holland toch
worden ook alleen op de zandgronden vroege
aardappelen gekweekt, alleen een fijn duin-
aardappeltje zou rechtvaardigen de meenlng
dat de aardappel uit Noord Holland beter
is, doch dat soort wordt weinig verbouwd
en hier niet aangevoerd.
Het komt ons voor dat ds handelaar cr
geen belang in ziet om de aardappel uit de
omgeving er in ts brengen, zij zien daarin
hun nadeel daar bij aankoop uit de om
geving de groothandelaar (grossier) bijna
altijd zal worden uil geschakeld en de tussehen -
handelaar in veel gevallen, omdat de con
sumenten direct van de verbouwers zullen
gaan koopen.
Dooreengenomen is de vroege aardappel
in deze omgeving volgens het oordeel
van een bevoegd deskundige evengoed
als de van elders geïmporteerde.
Het is te betreuren dat de vroege aard-
appel uit de omgeving, die werkelijk zeer j
goed is, niet meer wordt gevraagd, gevolg I
daarvan toch is, dat de tuinb -uw in deze j
streken niet wil vooruitgaan (verbouw van
«aardappelen toch heeft veelal tengevolge,
dat men zich op teelt van groenten gaat
touleggen)
Vooral de teelt van vroege aardappelen
bevordert de groententeelt in hooge mate i
omdat op den grond waar de vroege aard-
appelen gegroeid zijn nog veel groente kan
worden verbouwd als andijvie, boerenkool,
koolrapen, veldsla e a en daardoor die groud
meer rendeerend gemaakt.
Blijft de toestand zooals ze thans is dan
mag men niet verwachten dat de cultuur
van vroege aardappelen in 1920 eenige
reden van bestaan kan hebben, eenvoudig
om deze reden dat de bouw niet loonend
genoeg zal zijn.
In 1919 werden de vroege aardappelen
uit deze omgeving dan ook alle opgekocht
en vervoerd naar het buitenland.
Minstens een 25 a 30 tal wagons a 10.000
K. G. zijn van hier verzonden Schat men
het verbruik per week in Amersfoort op 5
wagoos dan zou dus 5 a 6 weken de be
volking van Amersfoort van die aardappelen
hebben kunnen leven.
Eerst is nog getracht de aardappelen to
verkoopen voor binnenlandsch gebruik, doch
geen enkel of een zeer laag bod volgde.-
De alhier gekweekte groenten en fruit
verdieuen gelukkig genade zoowel in 't oog
van den kleinhandelaar als van den consument,
het feit dat van elders aangevoerde groente
Amersfoort, Seherpenzeel, Soest, Utrecht,
'IV1. iutere. 368. Tel. latere. 2. Tel. latere. 6. Tel. latere 460
Telegram-adres „CREDO".
nimmer zoo frisch hier kan worden aan
geboden zal zeker hiertoe wel veel bijdragen.
WINSTPERCENTAGES DIE GEBRUIKELIJK
EN TOELAATBAAR ZIJN BIJ DE
GROSSIERS EN DE GROENTENHANDELAREN.
III. Beantwoording van de bier gestelde
vraag is uiterst moeilijk daar de prijzen
steeds afbaukehik zijn van de soorten,
kwaliteiten, al of niet onderhevig zijn aan
bederf, grnoter of kleiner omzet in verband
met voorraden, vrachtkosten bij aanvoer
van elders, voorwaarden waaronder men
heeft gekocht, verrekening van de emballage
en dergelijke.
Procentsge.vijze de winst op deze artikelen
uit te drukken gaat niet altijd op omdat
de prijzen te veel uitcenloopen. Op een
goedkoop artikel drukken procents«ewijze de
onkosten zwaarder en moet de bruto winst
soms hoog zijn om een netto winst te maken.
Een voornaam factor bij het beoordeelen
van een toe te stane winst is ook het bederf
en de achteruitgang in kwaliteit der te ver
koopen artikelen.
Als een fruithandelaar b.v, tomaten of
meloenc 1 koopt mag men nog niet direct
van woekerwinst spreken als hij ze met
een hoog winstpercentage verkoopt, want een
deel van die winst gaat soms weer weg
aan hetgeen bederft en naar de mestvaalt gaat
of 'tegen ver verminderden prijs moet
worden verkocht, iets wat in goeile zaken
voor de zaak zelf soms niet toelaatbaar is
zoodat men het goed of moet wegwerpen
üf in tweede hand laten verkoopen.
De bezwaren van het bederf zijn giooten-
deele te voorkomen, door
a. geregelde aanvoer van de markten;
b. oordeelkundige behandeling.
Het bederf wordt ook veroorzaakt door
het groote aantal kleine groentenhandelaars,
die ieder op zich zelf en dan niet vaak ge
noeg, voor hun zaak te groote voorraden
inslaan, inplaats dat ze zich combineeren en
dagelijks de door ben benoodigde aan be
derf onderhevige groenten laten komen.
Goede regeling zou hier aan koopers en
verkoopers ten goede komen.
Hoe verschillend percentages zijn, toe te
staan als winst, leeren ons de maximum
prijzen gedurende den crisistijd officieel vast
gesteld en waarvan er hieronder enkele
volgen.
Grootb. Kleinh.
Aardappelen12 pCt. 37 pCt.
Fruit (gedroogd) 5 pCt. 17 pCt.
Vat groenten05 pCt.
Stapelgroenten 3b pCt.
Het wil ons voorkomen dat een winstper
centage van 37 pCt. voor aardappelen voor
den kleinhandelaar zeer hoog te noemen is.
Deze winstpercentages zijn toch zeker op
goede gegevens vastgesteld al moet men
er bij in het oog houden dat door geringen
m Dangestraat 105 '4
3 AMERSFOORT
S SPECIAAL ADRES IN B
Lederwaren, Honden-
artikelen en
m Reisbenoodigdheden
R| Beleefd aanbevelend.
omzet of bezwarende distributiemaatregelen
soms een hooger winstpercentage is toege
staan als In gewone omstandigheden toe
laatbaar is te achten. Van verschillende
artikelen en hier is niet alle i tefdenken
aan groenten, fruit en aardappelen waren j
de percentages zoo, dat menig handelaar
dien tijd nog wel zou terug wenscben. Al r
kunnen wij ons bezwaarlijk begeven op het
terrein om toelaatbare percentages aan te
geven, mogen wij er ons niet van onthouden
er op te wijzen dat een groot deel der
groentenhandelaars alhier zoo goed ia ge-
organiseerd, dat zij samen de prijzen vast- -
stellen, waardoor dan de goede coucurrentie
wordt uitgeschakeld.
HET CREDIET GEVEN AAN KLEIN- te
HANDELAREN DIE GEEN BEDRIJFSKAPITAAL
BEZITTEN DOoR GROSSIERS EN DE >n
GD VOLGEN DAARVAN er
IV. Het is wel een feit, dat et meer
malen voorkom dat door grossiers aan
kleinhandelaren groenten zonder betaling
voor verkoop den verstrekt en eerst
later de afrekening plaats heeft. Hoewel het
zeer veel moeilijkheden zal geven om dit
doeltreffend tegen te gaan is het nemen
van maatregelen daartegen wel wenschelijk.
Het geven van crediet toch is oorzaak,
dat de gemeente overstroomd wordt met
zoogenaamde groentenhandelaren, die door
hun geringen omzet per hoofd soms hooge
prijzen moeten maken om uit te komen.
Hoewel het ook meermalen voorkomt dat
dit soort handelaren de prijzen drukken
is het als stelsel niet wel te aanvaarden
omdat het de ontwikkeling van een op
goeden grondslag gebaseerden handel tegen
houdt.
Uit een hygiënisch oogpunt beschouwd
is het drijven van handel door de bedoelde
soort kooplieden af te keuren.
Gevallen toch zijn bekend dat personen
die zich vandaag onledig houden met het
opkoopen van lorrsn en beenderen of oud
ijzer, morgen met kool venten op dezelfde
karren en die artikelen soms bewaren in
hetzelfde pakhuis waar eerstgenoemde arti
kelen worden bewaard of waren opgeslagen.
Een nadeel van een groot aantal gelegen
heids bandelaars is dat de geregelde voor
ziening van groenten daardoor te wenscben
overlaat, er ontstaat dan wel eens zoo'n
overvloed dat een ieder met verlies moet
verkoopen en al is dit nu oogenschijnlijk
tot voordeel van de burgerij, men begrijpt
dat een bandelaar dte er zijn vast bestaan I
in heeft dit weer later moet inhalen om te
kunnen blijven bestaan.
AANTAL KLEINHANDELAREN IN DEZE I
GEMEENTE IN VERHOUDING TOT
ANDERE GEMEENTEN, WAARBIJ
TEVENS ER OP DIENT TE
WORDEN GELET OF DE
INWONERS ZELF
VEEL VER
BOUWEN.
V. Het aantal kleinhandelaren in deze
gemeente is zeer groot, gedurende de distri
butie waren aan het L. B. bekend 98
groentenhandelaren, op tooo inwoners der-
halve 3.1.
I In andere gemeenten zijn deze verhou
dingen als volgt: 1
I Rotterdam per 1000 inwoners 2.1
1 Alkmaar 1.7
Arnhem 2.8
Den Helder 1.51
Utrecht 2.7
Behalve deze handelaren is er nog een
groot aantal gelegenheidshandelareu waar-