Donderdag 16
September 1920
No. 9383
70e Jaargang
Uitgave van de Drukkerij „»E AMERSFOORTSCHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff.
IS^^AG"^ERDAG; e°„ZATERDAG- ABONNEMENTp.es n»»ta. 11.-, I».co p.r po« AhondmIIJk.
nn) regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij rcgel-abonnement reductie, waarvan tarlof op aanvraag koatelooa. Legale-, officleele- en
g n ngs a verent n per rege 20 cent. RECLAMES 1—5 regels fi.55'; elke regel meer 30 cent. Incaaaeerkostcn worden In rekening gebracht.
Inzending van advertentifin op den dag van verschijnen uiterlijk to uur, voor het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond.
REDACTEUR: K. LUBERTI, AMERSFOORT BUREAUX KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT 19, TELEFOON 19
Sociale Kinderhygiëne
door
Dr. van der Hoeven Jr., te Utrecht.
Dr. van der Hoeven, die vorige week
voer de Vereeniglng van Staatsburgeresaen
te Amersfoort een zear belangrijke lezing
hield over sociale kinderhygifine, waarvan
wij In ons nummer van 9 dezer een uit
voerig verslag gaven, heeft In een artikel
een meer populaire uiteenzetting gegeven
van het door hem nagestreefde doel. Wij
danken het zijn welwillendheid, dat wij 0:
lezers deze beschouwing hier kunnen w
geven- (Red.)
Ik wou dat lk goed wist, hoe je zoo Iets
schrijven moet, zóó, dat 't niet alleen tus-
sehen het tweede en 't derde kopje thee
even doorgevlogen (of overgeslagen) wordt,
maar dat het wat wakker maakt; zóó, dat
gij, geëerde lezers en lezeressen, als ge 't
uit hebt, een llchtelijk-verwonderd«hij heeft
zoowaar gelijk!* zult laten ontsnappen, een
beetje warmte, een bescheiden geestdrlftje
zult voelen ontwaken. Want ataat mij toe
het op te merken: In deze fameuze «eeuw
van het klnd< schoten we tot dusver allen
met mekaar schromelijk in dieper Inzicht,
en evenzeer in geestdrift te kort. We Inte-
reaseeren ons allen met meer of minder
ernst voor Pro Juventutc, Montessorl, tuber-
culose-bestrijding, vakantie-kolonies, scholen
voor achterlijke kinderen, zuigellngenkeukens
en achoolpantoffcls, en knikken dan zoo'n
beetje zelf-voldaan wat van: «ja, ja, de eeuw
van't kind*, en wachten rustig tot er ergens
van de daken een begint te roepen: «ar
beiders van alle categorieën vereenigt ul«
Dan worden we wakker, luisteren ver
wonderd en doen 't. Zonder zulke roepers
gaat de wereld gemoedelijk en tevreden,
maar langzaam, langzaam. Hun roep werkt
als de horen-schal van den prins In het
bosch van de achoone slaapster. Omstreeks
1840 riep de priester Mathew in Ierland
5 mlllioen drankbestrijders te voorschijn en
naar 't woord van één Wilson reikhalst de
halve wereld in haar benauwenis.
Nu staat er bij óns zoo een te roepen,
en nadat ik hem vergeving heb gevraagd
voor den carnevalstool van sprookjesprins,
priester en Jonathan tegelijk, dien lk hem
rond de professorale leden hang vestig
ik uw gewaardeerde aandacht nuckterlijk op
het feit, dat prof. Scheltema te Groningen
door zijn initiatief de oprichting van een
nieuwe vereeniging heeft tot stand gebracht
de «Vereeniging voor sociale kinderhygifine*.
Is dat nu werkelijk zoo belangrijk? Zoo
noodig
Om die vraag te beantwoorden, moeten
wij haar in tweeën splitsen:
ie. is de bevordering van sociale kinder
hygifine belangrijk en noodzakelijk?
2e. is het noodig daarvoor een nieuwe
vereeniging op te richten?
De eerste van deze twee vragen laat zich
gemakkelijk beantwoorden.
In het maatschappelijk leven Is de ge
zondheidstoestand van «het* kind als 't ware
de springplank vanwaar »de« volwassene
Id het leven springt. Een geestelijk en
lichamelijk krachtige jeugd beteekent voor
•en volk den grondslag voor zijn weerbaar
heid. Niet in dien akellgen zin van vecht-
kracht, aoldaten-deugdhet Is mij onbe
grijpelijk hoe in dézen tijd nog steeds
Iemand aan dit begrip van «volksweerbaar
heid* een ideaal verbinden kan. Neen, Ik
bedeel weerbaarheid In den zin vanvolks
kracht, vll.littlt, atuwkracht, energie, zin
voor het achoone, eerbied voor adel van
geest. Hoe kan een volk gelukkig zijn dat
zijn hoogste deugd zoekt In een weerbaar
heid met moordgerel. Het Is edeler voor
het vaderland te leven (hoe weinigen ver
staan daarvan den diepen zin I) dan er voor
te sterven. Gelukkig en sterk Is een volk,
waarin elk gelijkelijk zijn aanleg, zijn gaven,
zijn talenten, zijn krachten tot vrije ont
plooiing kan brengen, waarin elk naar de
mate ven zijn kracht en met inzet van zijn
volle Individualiteit de welvaart en het geluk
van de gemeenschap voor zijn deel kan
helpen bevorderen.
Welnu, elke verwaarloozing van de
kindergezondheid, 't zij uit lijdelijkheid, uit
onverschilligheid of uit kortzichtigheid,
wreekt zich later aan de volks-kracht, en
noopt tot maatregelen van herstel, die,
tijdig, d. 1. bij het kind, toegepast, maat
regelen ter voorkoming hadden kunnen en
dus behooren te zijn. En daar het niet alleen
beter, maar ook gemakkelijker Is, te voor
kómen dan te genezendaar het onoeco-
nomlsch Is eerst jarenlang fouten te begaan
en die dan later te willen horstellen; daar
het onmogelijk Is het leed, dat het kind
door onze nalatigheid onderging, te niet te
doen door de gevolgen daarvan In den
volwassene te bestrijden; daar het vaak
ondoenlijk is, de belemmering, die door
onze zorgeloosheid den opgroeienden Indi
viduen werd In den weg gelegd, te neutrall-
seeren als de tijd van vorming en ont
wikkeling voorbij is Is de krachtige en
rustelooze bevordering van de kinderge
zondheid, zoowel In geestelijk als in lichame
lijk opzicht, een eerste en dringende eiach
van wel begrepen, sociale politiek, van
rechtvaardigheid, van ware democratie, een
volksbelang van den eersten rang. Een
volk dat zijn kindorhygiene, In den ruimsten
zin, verwaarloost, ondermijnt zijn volkskracht,
handicapt zich zelf in den wedijver der
natifin.
Slechts in dit Inzicht vindt «de eeuw van
het kind* haar rechtvaardiging, haar dieperen
zin, en wie dit Inzicht mist, levert, zij 't In
Pro Juventute, schoolpantoffels of zuige
lingen-zorg, stukwerk, maatschappelijk
klein-goed.
Met het bovenstaande Is eigenlijk onze
tweede vraag: «la het oprichten van een
nieuwe vereeniging wel noodig?* meteen
reeda beantwoord.
Onze geheele klnder-zorg Is een toonbeeld
in decentralisatie, van verbrokkeldheid,
van gebrek aan samenhang, van gemis
ulst aan dien dieperen zin, dat vèr-atrek-
cende grondbeginsel, dat haar eerst waarlijk
schoon, groot en tot een factor van maat
schappelijk wei-zijn maakt.
Die centralisatie, die verwekking van één
gemeenschappelijk ideaal dat als een band
van verwantschap en samenhoorlgheid is en
al den uiteen gerichten arbeid vereent en
richt op één doel, dat Is juist wat de nieuwe
vereeniging beoogt.
Wil men een voorbeeld van de noodzake
lijkheid? Zie dan eens, hoe de regeering
haar taak vervult. Alsof zij duidelijk wil
toonen, dat de algemeene richtlijn, het be
wustzijn van ééu gemeenschappelijk, hooger
doel haar ontbreekt, heeft zij haar zorg voor
de kinder-hyglfine verdeeld over twee de
partementen: onder Onderwijs ressorteeren:
a. het hooger onderwijs in de kindergenees
kunde en -hygiene, en b. de lichamelijke
opvoeding; onder Arbeid: c. de Volksge
zondheid, ook voor zoover ze het kind
betreft.
Er kan in 't gebeel geen twijfel over be
staan, of het beter ware, zoo deze drie onder
één beheer stonden. Alle vraagstukken van
kinder-hygifinischen aard konden dan Immers
door één medisch ambtenaar worden onder
oogen gezien in opgelost. Zoolang dat niet
geschiedt, zullen de genomen maatregelen
wel noodzakelijk fragmentarisch moeten
blijven, niet geheel doelmatig zijn en niet
voldoende aan elkaar aansluiten. Het spreekt
van zelf dat dit geen blaam bedoelt te
werpen op de juridische ambtenaren die de
bepalingen thans redlgeeren. Aan de aange
wezen gebreken zijn niet zij schuld, maar
het systeem.
Er wordt geld vermorst, en de oplossing
wordt niet naderbij gebracht. Dat is nu de
centrale Instantie, waarin de tallooze kleinere
en grootere vereenlglngen, die elkanders
arbeidssfeer nauwelijks kennen, elkaar vinden
en 2lch vereenigen moeten I
Ziehier dus al dadelijk voor de nieuwe
A. H. v. NIEUWKERK
Aldegoudeetr. 105, 106', 107 Tel. 543
IN AMEUBLEMENTEN EN
KANTOORMEUBELEN
vereeniging een bestaansrecht aangetoond,
dat op zich zelf reeda voldoende ware: zij
moet voor de regeeringsbemoeii'ng met het
onderwijs In de kindergeneeskunde, met de
lichamelijke opvoeding, en met de volksge
zondheid voorzoover zij het kind betreft, de
noodige adviezen verstrekken, en In 't al
gemeen daarbij een medewerking verleenen
die bepaald wordt door een vaste richtlijn,
een wei-omschreven en bewust-overwogen
doel, waaraan elke maatregel die genomen
wordt beantwoorden moet.
De vereeniging moet voorts alle particu
liere bemoeiingen Inzake klndergezondbcld In
den uitgebreidaten zin, overzien, voorlichting
geven en de aamenwerking en homogeniteit
tusschen al die thans nog heterogene oentra
van actie bevorderen.
Zij moet ook, en vooral, initiatief nemen
waar het noodig ia en, aan den eenen kant
het particulier initiatief opwekken, aan den
anderen kant de regeering aansporen en
wakker maken.
Een reuze»taak dus, maar schoon en
dankbaar.
Hoe wil zij die taak vervullen 1
Zij Is In de eerste plaats «studie-vereeni
ging». Zij ziet de sociaal-kinderbyglCnische
problemen onder oogen op congressen waar
enkele scherp omlijnde vragen aan de orde
worden gesteld, behandeld door bevoegde
Inleiders (medici, oeconomen, juristen, soci
ologen, enz); in een bureau voor het ver
zamelen cn verwerken van gegevens, het
voorbereiden van goed omlijnde uitvoerings
vormen, het uitgeven wellicht van oen
eigen orgaan enz; in vergaderingen en Inde
afdeclingen. Zoo verzamelt zij materiaal om
handelend te kunnen optreden, in den zin
als zooeven werd uiteengezet. Zoo streeft
zij naar samenwerking, centralisatie, wokt
zij de belangstelling, bevordert zij activiteit
en Initiatief. Zoo beoogt zij gelijk prof.
Scheltema scbreef In de uiteenzetting voor
de oprichtingsvergadering op 23 November
j.l. «eenerzijds meerdere en doelbewuste
zorg vau de gemeenschap voor bet kind te
bevorderen en door studie de voorwaarden
daarvoor beter te leeren kennen, anderzijds
behartiging der gemeenschapsbelangen door
bewaring en verhooging van de validiteit
van het opkomende geslacht cn verbreiding
van het inzicht, dat deze validiteit een groot
gemeenschapsbelang is; dat ook hier voor
komen boven genezen gaat, en dat de koel-
economlsche redeneering er reeds toe moet
voeren om in de gezondbeidsvoorwaarden
van het aankomende geslacht nauwlettend
te voorzien». Het behoeft geen betoog, voegt
hij er aan toe, «dat men ook hier de na
tuurlijke verhoudingen dient in acht te nemen
en dat het gezinsverband bewaard moet
blijven, zoolang het mogelijk is.»
De vereeniging Is gevestigd te Groningen.
De minimum-contributie bedrsagt 3 en
secretaris-penningmeester is dr.J, E. Frisser,
kinderarts te Groningen.
Wie zich opgeeft als lid doet een nuttige
daad
Buitenlandsche Kroniek.
Het ko 1 en-vraagstuk.
De kolen-crisis In Engeland is in vele
opzichten een buitengewoon beteekenend
en interessant vraagstuk. Wij doelen niet
op de gevolgen, die een staking voor
Engeland en Europa zou beduiden; het Is
onnoodlg daarop te wijzen. De zaak heeft
nog «en andero kant. De crisis is hst resul
taat van een beweging, die over geheel
Europa gaande is. Het Is alweer de strijd
in de arbeidersbeweging zelf, de strijd
tusschen de gematigden en de uiterste
linkervleugel. Die strijd heeft overal In zoo
verre het zolfdc karakter, dat het centrum
en rechtervleugel overal In het defensief
zijn. In csn vorig artikel hebben wij dit
genoemd «evolutie en revolutie*, er op
duidcodo dat velen wel bewéérden op een
revolutionair standpunt te ataan (In de goede
dagen toen er nog geen Lenin waa die
eisebte dat men bij het woord de daad
voegen zoul) doch die Inderdaad een ge-
welddndlgcn omkeer verwerpen.
Nu hoeft een revolutionaire daad niet
persé gekenmerkt te worden door geweld.
Of beter: er bestaat een passieve dwang,
die niet revolutionair lijkt en het ook niet
hoeft te zijo, doch die het In wezen kan
zijn. Zoo Is hot thans In Engeland. De
leiders van de mijnarbeiders Robert Smlllle
en Frank Hodges, boschouwen althans do
mijnwerkersbeweging als ceo revolutionairen
strijd. Smlllle heeft zelfs openlijk verklaard,
dat het eigenlijke doel der staking Is de
natlonallseerlng der mijnen af te dwingen.
En hij en Hodges hsbben, demonstratief
tegenover de politieke arbctdersletders, aan
de bolsjewieksche Daily Herald het attest
gegeven van te zijn het arbelderablad en
hun spreekbuis tijden» de thans heerschende
criala. Maar de Daily Herald geeft lederen
dag zonder blozen bescheid hoe het er mee
staat. Een enkele citaat mag volstaan «Als
deze staking komt en zij schijnt haast
onvermijdelijk dan zullen de mijnarbeiders
actieve steun krijgen van hunne kameraden
In de andere Industrieën, en het thans
heerschende tnduslriè'cle en politieke systeem
sal wankelen onder den stoot*.
Het Is Inmiddels belangrijk te zien, welk
standpunt de oude Philip Snowden Inneemt.
Snowden la wel de eigenaardigste figuur,
die de Engelsche arbeidersbeweging naar
voren heeft gebracht. Hij Is gedurende vele
jaren de voorman gowoost van de Indepen
dent Labour Party (onafhankelijke arbeiders
partij) en mag zoowel naar Engelsche als
naar vaatelandscho verhoudingen tot de
meeat ver gaanden worden gerekend. In het
laaute nummer van het officleele orgaan
der I. L. P., de Labour Leader, maakt hij
enkele opmerkingen over het kolenvraag-
stuk. Do mijnarbeiders, zegt hij, stellen
twee etachen. Zij willen hoogerc loonen
hebben cn zij verlangen dat de kolen voor
huisbrand in prijs zuilen verminderen. De
eerste eisch Is rechtvaardig en zal ook bij
het publick sympathie vinden. De tweede
daarentegen is van academlschen aard, het
is een politiek vraagstuk, dat met argu
menten en niet met macht moet worden
beslist*.
Om nu de situatie goed te verstaan moet
men weten, dat op het oogenbllk de geheele
kolenindustrie onder contróle der regeerlng
is, niet wat de productie betreft, doch wat
de dietributle er van aangaat. De export
kolen worden verkocht voor een prijs van
f60 tot f72 per ton, wat per jaar een winst
van tusvehen de zestig en zeventig miljoen
pond sterling oplevert. Hiervan ontvangen
de mijneigenaren ongeveer een tlendedoel,
terwijl de rest in de rijksschatkist gaat. De
kolen, die in Engeland gebruikt worden,
zoowel voor huiebrand ala voor induatriefin,
worden verkocht zonder winat voor den prijs
van f20 per ton. De mijnarbeiders verlangen
thans, dat bet batig saldo bij den export
zal worden gebruikt gedeeltelijk voor een
loonaverhooglug van f 1,20 per dag en ge
deeltelijk om den prijs voor huiabraodkolcn
terug te brengen tot f8.30 per ton. Deze
laatste eisch heeft dc regeerlng boalist af
gewezen; zij meent dat het overschot niet
alleen moet komen aan de koolverbruikers,
maar ten nutte aan de geheele natie en wel
door de belastingen er mee te verminderen.
Wat het loonvraagituk betreft heeft de
regeerlng zich echter bereid verklaard te
onderhandelen, maar zij verlangt cian ver
hoogde productie ala tegenpraestatle van
de zijde dor arbeiders. De zaak Is, dat de