Donderdag 16 December 1920 No. 9422 70e Jaargang Uitgave van de Drukkerij „DE AMERSFOORTSCHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff. j,0N°ERDAG- ZATERDAG. ABONNEMENT p,r j l,._, franco p„ po,, Afaontolijk. nncnor. 5 AD VERiENTIEN t—6 regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij regel-abonneraent reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale-, officleele- en ontelgenings-advertentlCn per regel 20 cent. RECLAMES 1-5 regels f 1.55^ elke regel meer 30 cent. Inzending t advertentlën op den dag van verschijnen uiterlijk 10 uur, REDACTEUR: K. LUBERTI, AMERSFOORT Incasseerkosten worden in rekening gebracht, het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond. BUREAUX KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT «9, TELEFOON 19 KENNISGEVINGEN. Oproeping van verlofgangers iu werkelijken dienst. De Burgemeester van Amersfoort maakt bekend, dat de in het verlofgangersreglster deze gemeente Ingeschreven verlofganger, PIETER SAKKERS lichting 1915 ie Regt. veld-artillerie Garnizoen Utrecht op 27 December wordt opgeroepen om zich voor den tijd van twee dagen, krachtens art. 97 der Milltiewet in werkelijken dienst te begeven. Wijze en uur van opkomst. De opgeroepen verlof gangers moeten zorg dragen, dat zij zich, leder op den voor hem aangegeven dag, in uniform gekleed en voorzien van hun verlofpas (zakboekje), alsmede van alle verdere tot hun verlofsuitrusting behoorende voorwerpen, bij hun korps aanmelden uiterlijk des namiddags vier uur. Indien zij echter, om vóór vier uur te kunnen aankomen, zich reeds den dag te voren op reis zouden moeten begeven, behoeven zij, althans zoo- zij binnen het Rijk verblijt houden, de reis eerst aan te vangen op den dag der opkomst en zich eerst zoo spoedig mogelijk na vier uur aan te meldeu. Vervoer. De verlofgangers, die per spoor, tram of stoomboot moeten reizen, of op de reis één of meer veren moeten passeeren en in wier zakboekje aanwezig zijn de vereischtc op wit papier gedrukte en met rooden inkt ingevulde vervoerbewijzen en parsage- biljetten, behoeven zich vóór bun vertrek naar het kops niet ter gemeente-secretarie aan te melden, doch begeven zich rechtstreeks naar het station of de aan legplaats van ver;rek en stellen aldaar hun zak boekje ter hand aan den beambte, met de uitgifte van plaatsbewijzen belast, of aan den veerman. De verlofgangers behooren er op indachtig te zijn, dat hun het zakboekje wordt terugegeven, alsmede de strook van het vervoerbewijs, aangezien deze strook hun ge woonlijk gedurende de reis moet dienen als plaats bewijs. Verlofgangers, die niet in het bezit zijn van een vervoerbewijs of passagebiljet, Ingericht om daarop de reis te kunnen volbrengen dan wel van het veer of van de veren gebruik te maken, moeten zich op den laatsten werkdag vóór bun vertrek naar het korps, des voormiddags tusschen 10 en 12 uur, naar de gemeente- scretarie begeven tot het in ontvangst nemen van de vereiachte bescheiden. Het is noodig, zich ten minste een half uur vóór het vertrek van den trein, de tram of de stoomboot aan het station of de aanlegplaats te bevinden. Daggeld. De verlofgangers, die zich vier of meer uren vóór het tijdstip van aanmelding op reis moeten begeven, genieten desgewenscht op de dagen der reis een daggeld van f0.25, ongeacht den rang, dien zij bekleeden. Zij, die aanspraak hebben op daggeld en dit wenschen te ontvangen, moeten het in ontvangst nemen ter gemeente-secretarie, den laatsten werkdag vóór het vertrek naar het korps. Ziekte. Ingeval ziekte of gebreken da opkomst van den verlofganger mochten verhinderen, dient hiervan zoodra mogelijk ter gemeentesecretarie te worden over gelegd een gelegaliseerde geneeskundige verklaring, welke op ongezegeld papier kan worden gesteld. Na zijn herstel moet hij zich onverwijld bij zijn korps vervoegen. Bijzondere bepalingen. Hij, die zonder geldige reden niet voldoet aan deze oproeping, wordt, na daartoe door den Minister van Oorlog (Marine) verstrekten lest, als deserteur afgevoerd. Hij, die zonder geldige reden zich te laat bij zijn korps aanmeldt, maakt zich strafschuldig. Het nist-ontvangen van een persoonlijke kennis geving van de oproeping ontheft den verlofganger geenszins van zijn verplichting tot opkomst in werke lijken dienst, daar de openbare kennisgeving, althans zoo de verlofganger zich op den dag van laatsbedoelde kennisgeving niet buitenslands ophoudt en zijn adres bii den Burgemeester bekend is, eenlg en alleen als bewijs geldt, dat hij behoorlijk is opgeroepen. Vergoeding. Indien ten gevolge van het verblijf In werkelijken dienst van den opgeroepen verlofganger voldoende middelen tot levensonderhoud ontbreken of zouden komen te ontbreken aan zijn gezin of aan dat, waartoe hij behoort of waarin hij als pleegkind is ep- genomen, dan wel aan personen die hem in den eersten of den tweeden gr rad van bloed- of aanverwant schap bestaan, kunnen belanghebbenden In aanmerking komen voor het ontvangen van een geldelijke ver goeding. Het verdient aanbeveling de aanvraag om vergoeding zoodra mogelijk in te dienen. Verdere inlichtingen zoowel nopens de reis als nopens het aanvragen van vergoeding kunnen gevraagd worden ter gemeentesecretarie turschen 10 en 12 uur voor middags. Amersfoort, 15 December 1920. De Burgemeester voornoemd, v. RANDWIJCK. A. H. t. NIEUWKERK Aldegondestr. 105, 1051, 107 Tel. 543 IN AMEUBLEMENTEN EN KANTOORMEUBELEN STADSNIEUWS. Commissie voor Arbeidersontwikkeling. Frank van der Goes, Privaat-docent aan de Universiteit te Amsterdam, over Hlstorlsch-Materlallsme. Vervolg se Lezing. Op welke manier nog meer werd de macht van de Kath. Kerk geknot Door dat met de hervorming de Godsbeschouwing zelf een groote verandering ondergaat. De Godheid is geworden, een nog wel almachtig wezen, maar is toch niet meer een heerscher, die zich zóó met alle doen en laten van ieder individu bezich hield, dat men ook om die reden goed deed rekening met den geestelijke te houden 1 Waarom heeft die Godsbeschouwing dan zulk een verandering ondergaan De oorzaak lag in het volgende. Volgens de vóórburgerlijke beschouwing is dit de opvatting van het heelal de aarde is plat vlak, midden in het heelalde zon draait om de aarde en is geschapen om de menschen te verwarmen en te verlichteu bij dag. En ook de maan en de sterren zijn geschapen voor de menschen om hen te verlichten bij nacht. Dat was dus de op vatting: de aarde vast en eenig middelpunt. En al het andere er om heen geschapen voor 't gebruik van de aardbewoners. Welke beschouwing Is daarop gevolgd? En hoe is die andere beschouwing In de wereld gekomen Onze tegenwoordige opvattingen zijn in beginsel opgekomen tegelijk met de nieuwe maatschappelijke burgerlijke beweging. We weten nu, dat de zon niet om de aarde, maar dat de aarde om de zon draait. We weten dat de aarde niet een plat vlak, maar een bol Is, zooals millioenen andere bollen In het heelal. Dat niet al het andere is geschapen ten gerieve van de aardbewoneis. Enz., enz. Dat gedeelte van de natuurkennis was noodig voor de nieuw op gekomen klasse. Zij had noodig, kennis van de aerde. Men moest zich bedienen van de zeeön. Handel en verkeer namen een groote vlucht. Men moest de vorm van de aarde kennen. De handel uit dien lijd was een avontuurlijke handel: schepen gingen ergens heen met goederen, zonder te weten of die goederen daar noodig waren. De ontdekking van Amerika (in 't laatst van de 15e eeuw) is in zooverre een toeval geweest, dat Columbus eigenlijk op weg was naar Indiè om goud te halen. Eu op weg daérheeu kwam hij terecht in Amerika, waarvan niemand het bestaan kende. Het is niet toevallig, dat de bourgeoisie zich hierop heeft toegelegd: zij had het noodig. En al spoedig volgde studie van andere vakken: scheikusde,natuur kunde In engeren zin, enz. De bourgeoisie had kennis van de stoffen in de natuur noodig, omdat zij ze moest exploiteeren. Men ziet reeds uit die enkele dingen, hoe die zuiver geestelijke beweging (de wetenschap) haar ontstaan dankt aan groote maatschappelijke drijf- veeren. Het kapitaal moest productief gemaakt worden men legde zich toe op uilvindingen op technisch en natuurkundig gebied. Enz. Toen men al die nieuwe dingen bad gevonden moest men de oude opvattingen laten varen. Zooals gezegd: het bleek niet juist te zijn, dat de aarde vast stond en middelpunt was. Maar bet bleek, dat ze een snel draaiend lichaampje is, een stofje in 't heelal, zooals millioenen andere hemellichamen. Men voelt, dat dit ook in de godsdienstige begrippen een groote verandering brengen moest. Het bleek niet waar te zijn, dat Onze-LIevs-Heer alleen te maken bad met de aardbewoners en voor hèn de zon liet schijnen. Hij, de God, gaat terug In veel grooter verte. Hij beeft nog iets anders te doen dan alleen te kijken naar de aarde! Die aarde kan maar «en heel klein deeltje van zijn aandacht in beslag nemen I Van een opperwezen, dat niets ander» doet dan de aarde in 't oog houden, gaat de godheid terug in een veel wijdere vert« en daardoor komen ook de kerkelijke ambtenaren in een geheel andere positie te staan tegenover de menschen. Wanneer het Opper hoofd een figuur Is geworden waartegenover men ziek vrijer gevoeld, dan veelt men zich ook vrij tegenover zijn eersten dienaar, den priester. En dat voelde de Katholieke kerk ook. Men moet niet denken, dat de ketterjacht die de katholieken organiseerden, louter uit wellust werd ge dreven. Neen, ze waren bang voor alles wat tegen bun belang, tegen hun macht Inging. En dat een klasse geweldig sterk gesteld Is op het behoud van het geloof In de dingen die zij leert, ia zeer begrijpelijk. Dat de Kath. kerk moest hechten aan het behoud van de katholieke dogma's, Is logisch. Want daarin lag bet geheim van haar macht. De Kath. kerk heeft nooit een verandering in het denken kwalijk ge nomen, als het niet inging tegen haar belang. Het Is volkomen onaannemelijk, dat die kerk Inging tegen het nieuwe, als nieuwe neen, ze voelde bij de op komst van de nieuwe klatse gevaar voor den onder gang van 'n deel van haar macht. En daarom ver zette zij zich. En zoo gaat het steeds In de geschiedenis. Wy, socialisten hebben veornamelijk nieuwe gedachten ge bracht In de Staathuishoudkunde ~n ziet, je kunt geen goede burgerlijke profersor zijn of je moet minstens één keer Afarx hebben «doodgeslagen». En dat Is óók begrijpelijk. De ketters zijn dus niet vervolgd als ongeloovigen, maar als oproermakers. Als de ketterij maar in 't geheim bedreven werd, had de kerk weinig bezwaar. In de hooge kringen van de kath. geestelijkheid was men niet zoo erg geloovig. Die heeren hadden veel gestudeerd en wisten heel goed wat er zoo al gebeurde. Maar naar bulten moesten ze staan op het behoud van al hun leerstellingen, omdat zij daarmee niet alleen het denken beheerachten, maar ook het doen. Spr. wil aan zijn beschouwingen nog toevoegen, hoe ook uit een vergelijking turschen kath. en prot. eeredienst zoo duidelijk is op te maken een verschil van maatschappelijken aard. De kath. kerk legt reeds beslag op het pasgeboren kind, dat onmiddellijk bij de kerk moet werden ge bracht. (Ern groot ongeluk Is het, wanneer een pas geboren kind zou sterven voor het de doop ontvangen had). Daarna komt al heel spoedig op jeugdigen leeftijd een nieuwe verbintenisde aanneming. En die ver bintenis Is levenslang. Men kan niet overlijden zonder tusscheakomst van den geestelijke. En als ze dood zijn Iaat de kath. kerk de menschen nog niet los: ze moeten begraven worden in gewijde aarde. Dat alles is geheel uit het protestantisme verdwenen. Als een «hervormd* mensch sterren gaat, zal hij mis schien wel eens met een dominee praten, maar verder gaat het niet. Men ziet in die kringen niet In, dat al die dingen voor een beetje zlelehell noodig zijn. De Kath. kerk legt niet alleen levenslang en bij den dood beslag op het individu maar ook daarna men leest zielemlrsen voor den gestorvene om te zorgen, dat ziju verblijf in het vagevuur zoo kort mogelijk zij. Meo lette er nog op, dat de Kath. kerk altijd open staat, (vandaar de vraag aan iemand, die de deur niet achter zich sluit «of hij in de kerk is geboren*), en het was dan cok noodzakelijk om steeds naar binnen te gaan. Bepaalde feestdagen kwamen vroeger veel talrijker voor dan nu. Elke dag is bij de katholieken gewijd aan een bepaalde heilige). Men wilde, dat de menschen zouden deelnemen aan de talrijke feestdagen, maar die dagen werdeo lang niet altijd binnen de kerkmuren doorgebracht ook wel binnen heel andere muren. Maar dat geeft allemaal nietsals men maar blijken geeft van gehechtheid aan de kerk en Diet in opstand komt. De protestantsche bepaling omtrent de zondags heiliging is een veel makkere gedachte, getuigt van veel minder aanmatiging dan de eischen van de Kath.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1920 | | pagina 1