DE TERUGKEER VAN TARZAN
Brabant's plaats in ons Cultuurleven
De Aanhouder
Wint
2
AM ERSFOORTSCH E CODRA
DONDERDAG 10 APRIL 1941
BINNENLAND
Ouderraad koos Jood
tot Voorzitter
GEKOZENE NAAR CONCENTRATIE
KAMP
Wij lezen in de Deutsche Zeitung in
den Niederlanden
De oudervereeniging van een gym
nasium in Den Haag meende blijk
baar ter bescherming van haar Ne-
derlandsch karakter een Jood tot-
voorzitter te moeten benoemen. En
deze jood meende op zijn beurt zich
door het overnemen der functie van
voorzitter van dezen ouderraad met
de aangelegenheden van de niet-
joden in het algemeen en van de Ne
derlanders in het bijzonder, te moe
ten bemoeien.
Het gevolg is, dat deze jood in een
Duitsch concentratiekamp over deze
demonstratie van een Nederlandsch
vriiheidsbegrip kan nadenken.
Er zullen stellig menschen zijn, die
betoogen. dat hier andermaal rfe
rechten en belangen van de Nederlan
ders zijn geschaad, maar hierop kn
worden geantwoord, dat de Rijkscom
missaris nog onlangs heeft verklaard,
dat de joden niet als onderdeel van
het Nederlandsche volk worden be
schouwd. De joden zijn voor het- na-
tionaal-socialisme en het nationaa;-
socialistische Rijk d vijand.
De Rijkscommissaris heeft ook
uitdrukkelijk verklaard, dat over d'.t
beginsel geen verordening is te ver
wachten behalve maatregelen van
politieelen aard. De joden worden ge
slagen. waar zij worden aangetroffen
en wie zich bij hen voegt, heeft de
gevolgen te dragen.
Wanneer ondanks deze volkomen
duidelijke verklaring een jood toch
als vertegenwoordiger van de belan
gen van Nederlanders optreedt, toont
hij zich daarmede tot hoofdpersoon
van een tegen de belangen der bezet
tende macht gerichte actie en demon
stratie. De gevolgen kunnen niet uit
blijven. De familie van dezen jood
kan intusschen blij zijn. dat in dit
geval niet ook nog de verordening be
treffende de behandeling van vijan
delijk vermogen is toegepast
Er valt echter niet aan tg twijfe
len, dat eindelijk ook de Nederlanders
zelf eens de gevolgen zullen moeten
dragen welke dan al diegenen zullen
treffen, die nog steeds met joden om
gaan.
Door de stichting van een joden
raad wordt er voor gezorgd, dat de
Joden hun eigen belangen kunnen
behartigen. Met de belangen van an
deren hebben zij zich niet te bemoei
en. Wanneer de joden onder elkaai
blijven en zich niet meer inlaten met
dingen, die hun nu eenmaal niet aan
gaan, dan zal die nog dragelijke over
gangstoestand ontstaan welke on
der vasthouden aan het standpunt
door
EDGAR RIGE BURROUGHS
4). Tarzan keerde zich om, juist op
tijd om te zien. dat een groot? man
een zwaren stoel boven zijn hoofd
zwaaide. Du anderen, die allen messen
droegen, vielen hem nu aan. Maar de
snel werkende hersens en de spieren,
die getraind waren in den strijd teger.
apen en leeuwen waren niet zoo ge
makkelijk klein te krijgen als deze Pa-
rij sche apachen wel dachten. Tarzan,
de aapmensch, stormde op zijn vree-
selijken tegenstander los. Terwijl hij
het neerkomende wapen ontweek,
gaf hij den man een slag, die hem
in elkaar deed zinken. Nu keerde hij
zich naar de anderen. Dat was sport!
Hij genoot de vreugde van het gevecht
en zijn plotseling weer ontwaakte
strijdlust deed het dunne laagje be
schaving van hem afvallen. Zijn sterke
witte tanden vonden de keel van een
aanrander. Hij vocht, zooals hij ge
leerd had te vechten bij de groote
menschapen in den troep van Ker-
chak. Als een tijger sprong hij door de
kamer. Beenderen kraakten en braken
in zijn ijzeren greep. De bloedende
apachen gilden. Het gezicht van de
vrouw veranderde telkens van uit
drukking, terwijl zij dit wreede ge
vecht gadesloeg. Inplaats van den ge-
huichelden angst en ellende bij Tar-
zan's komst, stond er thans afschuw
op te lezen. Deze man, die door haar
kreten hierheen gelokt was om gedood
te worden, had de rollen omgekeerd.
Zij keek naar den Hercules, die krank
zinnig scheen te zijn geworden. En
buiten de deur wachtte Rokoff zij a
vertrek af.
(Wordt vervolgd).
Economische Rechters
MET INGANG VAN 15 MEI
Het verordeningenblad van gisteren
brengt een belangrijk besluit van den
secretaris-generaal van het departe
ment van Justitie met betrekking tot
de berechting van strafzaken, raken
de het economische leven.
Bij iedere arrondissementsrechtbank
worden ingesteld uit een lid bestaan
de (enkelvoudige) kamers voor de
berechting van strafzaken, rakende
het economische leven,
De leden dezer kamers worden
aangewezen door den secretaris-ge
neraal van het departement van Jus
titie. zij dragen den titel „economi
sche rechter".
De economische rechter oordeelt in
eersten aanleg bij uitsluiting over
alle misdrijven en overtredingen,
waartegen straf is bedreigd in zaken
het economisch leven betreffend.
dat de joden vijanden zijn. en dus
met inachtneming van de voorzich
tigheid. die tegenover vijanden noo-
dig is hun geen andere beperkin
gen oplegt dan uit overwegingen van
veiligheid noodzakelijk is.
HET MOET ZIJN EIGEN STIJL VINDEN EN BEWAREN
DR. GOEDEWAAGEN
IN DEN BOSCH
K unstenaors bijeen
in den Raadskelder
ONTVANGST TEN STADIIUIZE
Gisteren heeft de secretaris-gene
raal van het departement van Volks
voorlichting en Kunsten, dr. T. Goe-
dewaagen. een bezoek aan Brabants
hoofdstad en het onder den rook dei-
stad gelegen Vught gebracht, ten
einde kennis te nemen van de cul
tuurmonumenten, welke de oude ves
ting binnen haar muren bewaart
zich op de hoogte te stellen van de
werken van het. herlevende Brabant-
sche ambacht en om een aantal Bra-
bantsche kunstenaars tce te spreken
In gezelschap van de heeren J. G
Goverts. hoofd van de afdeeling mu
ziek, F. Primo, hoofd van de afdee
ling theater en dans. J. A. M. van
Anrooy. wnd. hoofd van de afdeeling
bouwkunst, beeldende kunsten en
kunstnijverheid en H. F. Roessingh
wnd. chef van het kabinet, arriveerde;
dr. Goedewaagen even na 10 uur aan
het stadhuis, waar burgemeester mi-
Een eskatier Italiaansche bommenwerpers op een vlucht boven het kanaal van Sicilië
F. J. van Lanschot, in tegenwoordig
heid van den secretaris, mr. A. v. d
Marck en de wethouders, de heeren
L. Meuwese, M. van Soestbergen en
mr. J. B. Hengst, het gezelschap be
groette. De burgemeester vertelde
van de geschiedenis zijner stad en
wijdde een beschouwing aan de
schatten, welke de eeuwen er hebben
nagelaten.
Vervolgens leidde de burgemeester
het gezelschap door het stadhuis en
daarna werd een bezcek gebracht aan
de kathedrale basiliek van Sint Jan
Te Vught, waarheen men zich nu
begaf, ontvingen de burgemeester, mr
H. Loeff en de architect W. Valk
de bezoekers in het raadhuis. Burge
meester Loeff gewaagde met trots
van het saamhoorigheidsgevoel van
de Vughtsche ambachtslieden, door
wier .arbeid dit raadhuis een bijzon
dere plaats in de rij van de Brabant-
sche zetels van gemeentebesturen
inneemt.
Intusschen waren in den Bosschen
raadskelder vele Brabantsche kun
stenaars. die uitgenoodigd waren tot
deelneming aan een gemeenschappe-
lijken koffiemaaltijd, bijeengekomen
Rede W. Valk
Na den maaltijd hield architect W
Valk een toespraak.
Hij zeide dat deze bijeenkomst be
doelde te zijn een eerste informato-
rische bijeenkomst om te komen tot
de vorming van een werkgemeen
schap.
Wij willen streven aldus spr.
de Nederlandsche volksgemeenschap
naar ons beste vermogen te dienen
Immers een gemeenschap veronder
stelt een dienstbaar zijn van het in
dividu. Hoeveel te meer dus een
dienstbaar zijn van den volksverbon
den kunstenaar.
Gezonde kunst is kunst van blij
vende waarde. Zij moet van uit het
volk, in natuur- en levensverbonden-
heid opgroeien en opbloeien, zooals
dat ook in de middeleeuwen het ge
val was.
De werken der laatste decennia
missen veelal de hier bedoelde vo'ks-
verbondenheid. levensverbondenheid
en dienstbaarheid; zij zijn sterk in
dividualistisch.
Bij een zoo sterk eigengeaard vo'k
als ons Nederlandsche. moet dit volk
een eigen cultuuruiting te zien geven
zooals dat inderdaad in de historie
het geval was. Logisch en consequent
zal er als van zelf een nieuwe, natio
nale. eigen levenshouding en eigen
cultuur uit opgroeien en opbloeien.
Dr. Goedewaagen spreekt
Vervolgens sprak dr. T. Goed c-
w a a g e n. Hij zeide. dat de volksche
staatsorde de cultureele gewestelijke
karaktertrekken niet alleen toleree-
ren, doch dat zij wan elk gewast
eischt. dat het zijn aard toone, zijn
traditie en wezenlijke structuur laat
zien in werken van kunst en geestes
leven. De Nederlandsche cultuur moet
gespreid worden.
Het volksche beginsel dringt in de
richting van vele cultuurkernen in
Nederland tegelijk. De Hollander
De Belasting-amnestie
TERMIJN VAN AANGIFTE
VERLENGD
Het Verordeningenblad bevat een
besluit van den secretaris-generaal
van het departement van Financiën,
houdende wijziging van het besluit be
treffende de verplichting tot aangifte
en betreffende amnestie op het gebied
der belastingen en der deviezen. Be
paald is, dat de aangifte, zonder dat
daartoe een bijzondere uitnoodiging
wordt gedaan, moet geschieden voor of
op 20 Mei 1941.
trekt soms naar het Zuiden om de
gemoedelijkheid, de boertigheid en de
leute, bij wijze van entspanning en
afwisseling.
Brabant is echter meer dan een
vacantie-oord, dat is spr. gebleken
Wat hier in het Zuiden leeft, is posi
tief en kan nog veel positiever wor
den. Het departement van Volks
voorlichting en Kunsten wil juist
dat. overal, waar de historische tra
ditie leeft, deze traditie wordt opge
nomen en voortgezet. Brabant is een
cultuurkern met eigen activiteit. Spr
is van meening dat veel traditie van
Meierij en Baronie, veel gemeen
schapsvormen, die er zijn blijven le
ven. aansluiten op wat het natio-
naal-socialisme zcekt.
Land en volk zijn hier eeuwenlang
onderdrukt en er ontstond een men-
schensoort, die niet. zooals in Hol
land. een cultuurwereld wist te ver
overen. Maar land en volk hebben
hier ook veel goeds bewaard; de idee
der verbondenheid aan bodem en ge
meenschapsvormen.
Spr. meent, dat Brabant in de nieu
we ordening van het cultuurleven
een belangrijke bijdrage kan leveren;
hier bleef veel van het oude gilde-
leven. Daarom moet Brabant zijn
eigen stijl vinden en bewaren, ten
bate van het geheel.
Dr. Goedewaagen weidde vervolgen?
uit over de doelstelling en de taak
van de gilden op het gebied van cul
tuur en kunst. Hij zeide overtuigd te
zijn, dat Brabant in de toekomst een
niet los te maken schakel zal zijn in
het organisme van de Nederlandsche
cultuur.
Nog spraje de heer J. vanAnrooy
over de organisatie van het gilde.
Het zal de taak van het gilde zijn,
de kunst zoo te leiden, dat zij, zonder
de onontbeerlijke souvereine vrijheid
van den kunstenaar aan te tasten,
dienend haar licht zal laten schijnen
tot in de meest duistere hoeken der
volksgemeenschap, tot in de huizen
der meest eenvoudige werkers.
Thans dient reeds aan de ordening
van het cultureele leven te worden
begonnen, een ordening, die een in
grijpende revolutie op geestelijk gebied
beteekent, dus ook beteekent. dat alle
kunstenaars vereenigd dienen te wor
den in één gilde. Dit cultureele front
overkoepelt het gansche openbare
leven, doordrenkt het en dient het.
In het gilde zal geestelijk element de
richtlijn moeten zijn. Het volksche
element zal in het cultureele front
moeten overheerschen. Internationa
lisme in de kunst dient van stonde af
RADIO-PROGRAMMA'S
VRIJDAG 11 APRIL
HILVERSUM I, 415.5 M.
6.45 Graraofoonmuziék- 6.50 Ochtend
gymnastiek. 7.00 Gramofoonmuziek. 7.-15
Ochtendgymnastiek. 8.00 Schriftlezing
en Meditatie (voorbereid door de Christ.
Radio-Stichting). 8.10 Gevrijde muziek
(opn.). 8.30 A.N.P.: Nieuwsberichten-
8.15 Gramofoonmuziek. 10.00 Amster
damse-li Snlonorkest (10.2010.40 Decla
matie). 11.15 G ra tno foortmuzi ek. 11,30
Zang mot pianobegeleiding. 12.00 Gra
mofoonmuziek. 12.42 Almanak .12.43
A.N.P.: Nieuws- en economische berich
ten. 1.00 Orgelspel. 1.35 Salonorkest
mofoonmuziek. 3.30 Ensemble Tonny
Roxini. 4.00 Korte Wijdingsdienst (voor
bereid door het Vri.iz-Prot. Kerkcomité).
4.30 „Passiemuziek", causerie mot gra-
mofoonplaten. 5.00 Gramofoonmuziek.
5.15 A.N.P.: Nieuws-, economische- en
beursberichten. 5.30 Omroeporkest. 6.15
„Het Saksisch land", causerie. 6.30 „De
grooto idealen van de boeren in het
licht van de Zuid-Afrikaanscho poëzie
lezing met muzikale omlijsting. 7.00
A.N.P.: Economische vragen van den
dag. S.30 Berichten (Engelscli). 8.45 De
7 kruiswoorden. 9.40 Avondwijding
(voorbereid door het Vrijz.-Prot, Kerk
comitê). 9.45 A.N.P.: Engelsche berich
ten. KMX) A.N.P.; Nieuwsberichten, hier
na sluiting.
HILVERSUM II. 301.5 M.
6,45 Gramofoonmuziek. 6.50 Ochtend
gymnastiek. 7.00 Gramofoonmuziek. 7.45
Ochtendgymnastiek- 8.00 Gramofoonmu
ziek. 8.30 A.N.P.: Nieuwsberichten. 8.4-5
Gewijde muziek fgr.pl.). .9.15 Gramo
foonmuziek. 10.00 Liturgische Wijdings
dienst (voorbereid door do Christ. Ra
dio-Stichting). Hierna: Orgelconcert.
12.00 Berichten. 12.15 Omroeporkest.
12.-15 A.N.P Nieuws- en economische
berichten. 1.00 Omroepork. 1.30 Gramo
foonmuziek. 2.00 Do Kamennuziokspe-
lois en gramofoonmuziek. 3.00 Esmeral
da. 3.30 Voor de vrouwen. 3.45 Orgel
concert en zang. 4.30 Voor de kinderen.
5.00 Gramofoonmuziek. 5.15 A.N.P.:
Nieuws-, economische- on beursberichten.
5.30 Celesta-ensemble. 6.00 Declamatie
(voorbereid door de Christ. Radio-Stich
ting). 6.15 Rococo-octct. 6.45 Toeristi
sche raadgevingen. 7.00 A.N.P.Eeono-
(2.152..30 Voor de vrouw). 3.00 Gra-
misoho vragen van den dag. 7.15 Gramo-
foonmuzink. (7.207.15 ..De toekomst
van het Nederlandsch tooneel", causerie).
S.OO A.N.J'.Nieuwsberichten. 8.15 Spie
gel van den dag of gramofoonmuziek.
8.30 Gramofoonmuziek. 8.45 Radiotoo-
neel. 9.10 Orgelspel. 9.30 Gramofoonmu
ziek. 10.00 A.N.P.: Nieuwsberichten,
hierna: sluiting.
aan te worden uitgesneden.
Het eerst zullen de bouwkunst en de
kunstnijverheid in aanmerking komen.
Dit zal direct ingrijpende maatrege
len tengevolge hebben, b.v. wat de
fabricage van bouwmaterialen betreft.
Het handwerk moet meer worden
aangemoedigd, door gilde-cursussen
worden onderwezen en door verorde
ningen beschermd.
Het officleele gedeelte van de bij
eenkomst werd na deze rede gesloten.
Circa half zes verliet dr. Goed««
waagen Den Bosch.
FEUILLETON
Roman van B. Möhl
Nederlandsche Bewerking door E. Kok
11
De machines hebben geen schade
geleden. Op eigen krach! en met drie
politiemannen aan boord, stoomt de
„Wildgans'^ de Elbe op Om tien uur
in den avond legt de „Wildgans" aan
de kade van de Hamburgerreederij
aan. daar wacht reeds de opgewonden
Wellenkamp en een groep beambten.
En reeds dadelijk krijger, zij een sen
satie. Een der machinisten is ver
dwenen. Karl Kranisch heet hij. Het
jacht wordt van boven tot onder
doorzocht. De machinist Kranisch is
verdwenen. Hij moet van de duister
nis gebruik hebben gemaakt, om met
een driesten sprong in de Elbe te
springen, er is geen andere verklaring
Zijn eigendommen en zijn papieren
zijn nog aan boord. De eigendommen
zijn weinig en de papieren zijn niet
de zijne dat heeft de politie al heel
gauw ontdekt. Het resultaat van het
chemisch onderzoek bevestigt de ver
denking. Brandstichting door petro
leum!
Kasch lacht verwilderd, hij zweert,
den kerel eigenhandig te zullen ver
moorden als hij hem vindt. Maar zoo
ver is het voorloopig nog niet. De
man, die het onheil heeft veroor
zaakt is verdwenen. Als hij verdron
ken is, zal men op een dag zijn lijk
opvisschen, misschien heeft hij ook
het land bereikt en is hij op de
vlucht. Er blijft de politie niets an
ders over dan, met een persoonsbe
schrijving gewapend, den voortvluch
tige te zoeken. De overige zich aan
boord bevindende personen zijn
weer vrij.
Hslla is een beetje zwak in haar
knieën als zij na middernacht thuis
komt. Als zij de deur opent, ziet zij
iets wits in de brievenbus. Het is een
brief met een Londensch poststempel
en achter op de enveloppe staat het
afzendersadres: Alexander Baray,
Corner Hotel, Londen.
Nog steeds brandt het licht in de
kamer op de tweede étage van het
Corner hotel. Waarom heeft Hella
Dranstadt niet geantwoord? Is zij
ziek? De brief, evenals de aan&e
teekende zending met de messen en
vorken, ir.oet haar toe): reeds lang
hebcen bereikt? Enfin, men moet.
geduld hebben, geduld is bij deze
zaak van groot belang. Steentje voor
steentje moet worden aangedragen.
Maar het zal lukken. Drie schepen
blijven over ..Nordend", ,.Kulem-
bach'", Frankental". Schepen, die
deze namen hebben aangenomen,
toen de oorlog woedde en bij deze
moet de „Michael'' zijn
Verschillende boeken zijn door
cemmandzinten van oorlogsbodems
geschreven en Baray zoowel als
Overbeck, hebben deze oorlogslitte
ratuur bestudeerd.
Zij hebben in de vergeelde exem
plaren. der couranten de verslagen
gelezen en deze daarna met de offi-
e:eele verklaringen gecontroleerd. Zij
zijn op de hoogte. Zij weten, dat de
zoogenaamde Nordend" door een
Australlschen kruiser in den gronci
werd geboord en ook van het lot der
beide andere schepen zijn zij op de
hoogte. Deze drie zijn overgebleven
ven de dertien en hun geschiedenis
moet opgehelderd worden. In de
kranten is niet veel te vinden en ook
in de boeken staat er weinig over te
lezen. Dus moet men opnieuw pro-
beeren de vroegere bemanning uit te
vinden. Blijkt dan. dat de „Michael"
ook niet bij deze drie was. dan is alle
moeite vergeefsch geweest. Maar
er is nog geen reden om het op te
geven. En de twee mannen in het
Corner Hotel gaven het ook nog niet
op Zij werken de plannen voor de
volgende dagen uit. Als zij eindelijk
naar bed gaan, kunnen zij niet sla
pen.
Baray denkt aan het meisje Hella.
dat niet geantwoord heeft. Hoe blond
is zij en welk een mooien, sterken
mond heeft zij. Wonderlijk hoe
kalmeerend het denken aan dit
meisje is en hoe duidelijker men zich
het gezicht voorstelt, hoe kalmer
men wordt.
Baray glimlacht voor zich heen en
hij heeft er geen vermoeden van, dat
ginds in Hamburg, Hella doodelijk
vermoeid de trap op komt en bij het
licht van een zaklantaarn den brief
in de brievenbus vindt.
HOOFDSTUK V
Kapitein rettersen raakt het ont
bijt, dat Willy de steward hem voor
zet, nauwelijks aan. De brand aan
boord zit hem nog dwars. Hij gaat
naar beneden en bekijk' nog ieens
de verwoesting, een leelijk zaakje!
Plotseling staat de steward achter
hem. Juffrouw Dranstadt is ge
komen, kapitein.
Psttersen's oog en worden klein.
Hella Dranstadt is gekomen, nu, om
zeven uur in den morgen?
Wat is er aan de hand. mijn
kind?
Hella staat in den rooksalon, haar
gezicht is doodelijk bleek en haer
handen beven. Wilt. u eens kijken,
zegt zij. Op de tafel ligt een lang
pakje en er zijn zilveren vorken en
messen in gepakt.
Wat is daarmee?
Als u ze eens goed wilt bekijken?
Pettersen komt hoofdschuddend
naderbij. Messen en vorken, mooi,
maar 'n beetje zwaar voor dagelijksch
gebruik en bot naar het schijnt,
men kan er op rijden zonder zich te
bezeeren.
Ja, zegt hij en dan. Nu?
Hella is verschrikkelijk opgewon
den. Nu, ziet u dan niets? Zij wijst
naar de inscriptie, Daar!
O, juist. Pettersen leest;
„Michael". Hij schudt opnieuw het
hoofd. Hoe komt u aan die din
gen?
Hij komt naar de tafel toe en
neemt den vork in de hand. Deze is
niet gegraveerd, maar desondanks
komt hij hem bekend voor.
Mijnheer Pettersen, heeft de
„Michael" zulke dinger, aan boord
gehad?
Maar Pettersen is koppig, hij heeft
iets gevraagd en daar wil hij ant
woord op hebben.
Hoe ik daar asn kom? Heila's
gezicht is nog altijd bleek. Ik heb
het pak van morgen vroeg van <ie
post gehaald. Iemand heeft het mij
aangeteekend toegezonden En vleiend
vraagt zij: Zegt u mij, had men
zulke dingen aan boord van de
„Michael"?
Pettersen gaat op een stoel bij de
deur zitten. Ja, het is grappig, zégt
hij, maar zoo grappig schijnt het dan
toch weer niet te zijn, want hU
fronst het voorhoofd en staart naar
het mes. Het Hamburger zee
transporthuis verzorgde de scheeps
uitrustingen buitengewoon, zoodat de
kapiteins er een beetje mee konden
geuren. De „Michael", mijn „Regina"
de „Casablanca" en hoe de kasten
heeten mochten, zij hadden allen
deze soort messen en vorken, ieder
schip kreeg er een dozijn en den
naam werd er in gegraveerd. Waar
hier „Michael" staat, stond bij mü
„Regina". Waar komt het vandaan,
Hella?
Uit Londen.
Uit Londen?
Kapitein Pettersen, zegt Hella,
u moet mij beloven te zwijgen, dan
zal ik u alles vertellen. Zij strekt
haar hand uit. Zegt u ja?
Ik weet het niet, zegt hij aar
zelend. de zaak bevalt mij niet,
er is iets niet in orde, Hella.
Daar gaat het immers om. Hella
i? wanhopig. Omdat er iets niet in
orde is, daarom heeft men het mij
gestuurd, maar ik kan er alleen over
praten, als ik weet, dat u zult zwij
gen.
Goed, zegt hij en drukt haar
hand
(V ordt vervolgd)
