BINNENLAND.
tijen, dio op 16 Juni er slecht af gekomen
rijn. van de nog beschikbare plaatsen een
deel zulleu krijgen, zoodat rij in den vol-
taliigen rijksdag vertegenwoordigd zullen
zijn op «ene wijze, niet tc zeer in tegenspraak
uiet hunne beteekenis in het land. al kun
nen de geledon verliezen niet geheel meer
ingehaald worden.
Naast het aangroeien van het stommen tal
dor sociaal-democraten i» het opmerkelijkste
verschijnsel van dezen verkiezingsstrijd de ne
derlaag van den Bund der Landwirte. De
uiterste agrariërs rijn niet alleen geslagen
in de hoofdbestuurders van den Buud der
Landwirto Hahn Rösirkc en Lucke, dio als
candidatcn gevallen rijnook daar. waar
rij candidaten. dio n)et naar hun zin waren
wilden verdringen. is -hun dat mislukt.
Dr. Oertel. do hoofdredacteur van do Deut
sche Tagcscitung. komt in herstemming
Het verdient de aandacht, dat dit feit door
dc bladen van alle richtingen deels met
openlijke, deels met kwalijk verholen voldoe
ning wordt vermeld. De druk, die door de
uiterste agrari&elio richting werd uitge
oefend. is blijkbaar overal met togonzin ge
voeld, en hare nederlaag wordt haai' door
allen gegund.
Hetzelfde wat van de uiterste agrariërs
geldt, kan ook gezegd worden van de anti
semieten. (Do vertegenwoordiger van hot
anti-semitisme in rijn ruwsten vorm, Ahl-
wardt. is niet herkozen. Van do candidate»
der Reform partei' is slechts ccn dadelijk
gekozen en waarschijnlijk zal zij de helft
van hare leden verliezen
Dultschland.
Eene voorafgaande conferentie zal 4 Aug.
te Berlijn plaats vinden, tot voorbereiding
van dc internationale conferentie betrekke
lijk dc telegrafie zonder draad.
België.
Volgens het Journal de Bruxelles zijn
do onderhandelingen tusschen Duitschlaud
en België omtrent dei» aanleg eencr spoor-
woglijn van Leuven naar Aken over Herbes-
thal en een lijn van Malmedy naar Stavelot
geëindigd.
IX» suiker-eon vont 10 to Brussel heeft
gisteren d Deenache wetgeving overwogen
Daarna 1® eene ontwerp-radactie aangeboden,
betreffende, do kwestie van de certificaten,
van oorsprong. Eindelijk werd aangevangen
met liot onderzoek van diu suikorwotgeving
in Nederland
Do agenda van morgen houdt definitieve
besluiten, in over belangrijke punten, dio tot
duiver hangende geblcwsi rijn. betrekking
Hebbende op de wetgeving van Frankrijk,
Nederland cn Oostcmrijk-Hongarijo.
Do aunane zal rich verder nog hebben
bcrig to houden met. dc sirikcrwctgcving in
België en Engeland
Frankrijk.
Do agetituur ParisJtfouvcJlcs bericht vol
gen® dcti Corriêre de 11a Sera, dat het Vati-
«aan ccn nieuwe mogelijkheid heeft uitge
dacht, om het bezoek van den heer Loubct
bij den. Paus mogelijk tc maken De Pre
sident zou nai rijn verblijf in Rome tcrug-
keerea cu van het Fransahe gezantschap uit
het Vaticaani bezoeken, om dan onmiddellijk,
zonder nogmaals in liet Quirinaal ccn be
zoek tc hebben gefanudht, Rome te verlaten.
Zooveel blijkt uiit dat bericht, drit die Rooun-
scho en Framtcbe diplomatie eero middel zul
len vinden of reeds gevonden hébben, om
den heer Loubets ondanks de ..vervolging
va» de kerk hu Frankrijk,'' in het Vaticaa.ii
eene vriendschappelijke ontvangst- tc verze
keren.
In de Kamer werd behandeld eene
interpellate van do afgevaardigden Ro
nault Morlière eu Montebello over do
tuoht ia het leger an over de redenen, die
den minister van oorlog aanleiding gaivn oen
commandcerund generaal van een der leger
korpsen van rijfio function tc ontheffen.
Eene motie van orde van Gouzy waarmee
ie minister André zich vercenigde on dit
luidde,,De Kanier, vertrouwen stellende in
de energie van don minister van oorlog, 0111
de republiek door hot leger te doen eerbie
digen, gaat over tot de orde van den dag,
werd met 319 togen 169 stommen aangeno
men.
Engeland.
In liet Hoogerh uw verklaarde do
minister van buitcnlandscho zaken, lord
Lansdowne. dat dë Britscho gezant to
Belgrado bevel heeft ontvangen niets te doen.
dat den indruk kon _gcven een officiede erken
ning te rijn van do voorloopige regcering. Do
Britsdio regeenng acht hel oogewenscht, dat
de gezant te Belgrado 15. ahjde nieuwe Koning
wordt ingehuldigd. Hij kroeg daarom last
Belgrado voor dien tijd to verlaten
Frankrijk, Duhsehland en Italië voigen
«■rno soortgelijke gedragslijn
Rusland co Oostenrijk «duinen bereid te
zijn het nieuwe «tolael to erkennen; maar
Rusland gai duidelijk to kennen, dat het dc
strenge bestraffing verwacht van de lieden,
dio in dc misdaden betrokken rijn.
Do afzonderlijke beraadslagingen omtrent
de Iersehc Landwet zijl! tot den '28 dezer
uitgesteld l)c regeeruig hoeft naar verluidt,
verklaard, dat haar voornemen is liet ont
Vrerp in- tc trekken, wanneer de nationalis
ten in zake dc voornaamste punten gorii
toegevendheid bctoonen I)c ontgoocheling
van de Ieracho bevolking, die met grootc
verwachtingen het ontwerp tegemoet ziet.
ral waarschijnlijk het. overige wel doen. ont
dc nationalisten gunstiger te stemmen.
De Cobd c n-c lub is voornemens in het
gcbeele land met medewerking van de lei
dort der wcrklicden-verceniging, het evan
gelie van den vrij handel te laten pre
diken.
Italië.
Het wil met de minister-crisis nog
altoos niet vlotten. Volgens do Avanti moe
Uo onderhandelingen met Luzsatti van
do Jrcchtcrrijde afgestuit rijn op diens eiscli
tot uitsluiting van den minister van Land
bouw Baecel 11 Met de radicaal S a c c h i
had Zanardelli gisteren een even vrucht c-
looao besprekingthans heeft hij Marcorn
en andere radicalen tot eonc bespreking
uit genood igd
Spanje.
In Cartagena wordt, dc aankomst
van een Franse h esc ad er verwacht,
ter begroeting van den» Koning, die Maan
dag daar zal arriveer en-
Do minister van financiën heeft de begroo
ting ingediend. De uitgaven bedragen
968.377.110, de ontvangsten 1.000.033 839 pe
setas; batig saldo 31.656.729.
Aan de begrooting zijn toegevoegd i iuwer
pen betreffende do consolidatie van de ->, uuld
cn betreffende de terugbetaling van de
vier annuïteiten van 700 milliocn. rie de
Bank van Spanje behoudt- verder ontwerpen
betreffende de zegel belasting, eene belasting
op de bereiding van alkohol, dc vcraicinL--
rin^' van de marine, cn*.
Oostenrijk-Hongarije.
Graaf Stevan Tieza heeft er van afgezien
het -kabinet zamen te stellen.
Het maslukkeh van dc pogingen van T 1 .v
z a om een kabinet saam te stellen, wordt
beschouwd als ceu bewijs, dat voor maat
regelen van geweld tegen dc obstructie 111
Hongarije momenteel noch een kabinet, noch
eene meerderheid te vindon is. Vermoerde lijk,
zal nu de politiek va-n| ooneeesics gevolgd
worden en zullen bovenail de wetson twerpei
tolt verhooging van het militie-contingent in
getrokken warden. Deze politliuk werd' tot.
dlusver linofdziakelijjk dioor Appcnxyi vertegen
woordigd, djodli men houdt een kabinet-We-
kerie voor waarschijnlijker, daar Apponyi bij
het Hof niet erg 11» de gunst staat
Servië.
Uit- Londen wordt gemeld -Het aihijnt
dat do behendige geheime politie van eene
vreemde mogendheid reeds sedert eenigen
tijd zeer volledige inlichtingen had over de
samenzwering tegen het leven des Konings.
Een der voornaamste ambtenaren van Sofia
js hier aangekomen den dag vóór den
moord en den volgenden dag weer vertrok
ken naar Bulgarije Hij zcidc tot een zijuer
Bulgaarsche vrienden, dat hij den Koning
verwittigd had. Het is zeker dat do Koning
nog andere waarschuwiugci» had ontvangen,
maar met verraders in liet paleis kon niets
baten.
Bovenstaand wordt eenigorniate bevestigd
door hetgeen hier volgt cn dat uit Belgrado
aan de Parijscho Mat 11» gemeld werd. Het
rij)» nadere bijzonderheden omtrent den
dood' van deai minister-voorzitter Zinzar
Markovits in» den vreesel ijken bloc-dnacht
van 10 Juni.
Eenig uren. vóór liiji vermoord werd. kwam
Markovits thuis, riep met vroolijkc stem
zijne vrouw en zcidc Ik heb den Koning
mijn ontslag gegeven, 't ls uit Ik ben niet
meer in. de regcering Ik ben tevreden dat
het gedaan is. Geef mij een goed glas ouden
wijn.
Wat is er dan gebeurd' vroeg mevr.
Markovits, die moeder is van zeven, kinde
ren.
Dc Koning wil mij cenen krijgsraad bijeen
laten roepen om onschuldige» te vonnissen,
da vijanden dor Lunjevitv Hij is gek. Hij
spreekt van niets minder dan van liet ver
bannen van 1000 personen en er 90 te doo-
den. Hij wil Nicodcmufl Lunjcvits lot erf
gen aam van den. troon uitroepen, dotaties
geven aan de .zusters van Draga. Dat wil
ik niet. Ik beu naaf huis gegaan en ben
heel tevreden.
Ten twee ure 's morgen® waë zijn. dood
besloten door de samenzweerders, dio niets
wisten van dit ontslag Een officier en drie
soldaten, naar zijn huis gezonden, hébben
hem in deu kelder doodgeschoten, waar hij
gevlucht wa®, terwijj zijno vrouw cu kinde
ren op de eerste verdieping weenden.
Dc drie au s t e r s van Koningin Draga
moeten thans naar Weeiicn zij» vertrokken,
om vervolgens naar Briuwl te vertrekken
waar Koningin Draga oei» greet huis had
gekocht'.
Rusland.
Het Russische 'hof, heeft, naar aanleiding
van hot overlijden van het Servische Konings
paar. voor 24 dagen da rouw .aangenomen.
Canada.
Het Canadeesche parlement verwierp met
102 «temmen tegen 52 ecu amendement van
Tarte, uitbreiding van het protectioniamo
vragend. Tarte trachtte te bewijzen dat Groot-
Brittannië achteruit ging onder het vrijhandel-
stelsel en protectionistisch zou worden onder
den jnvloed van Chamberlain
Dc minister van financiën zeul® dat minis
ter Cham bed a in nu de politiek volgt dio Ca
nada sinds zeven jjaar volgt. dat. hij met don
heer Chamberlain sympathiseert, maar dat
het niet aan aangaat. Engeland t« dwingen do
gedachten van Chamberlain bij to treden, on
der anderen niet waar hij over de rechten op
do granen «preekt.
De heer Boiirasso voerde ook het woord.
Het Canadeesclio .zoowel ads het Engclscho ka
binet. zeide hij. zijn liet niet eens over do
kwestie, alhoewel Chamberlain warme aanhan
ger» heeft in Canada
Allerlei.
v— De opgravingen in het Forum brachten
het fundament van deu doorgang van Janus
Mcdius aan de .monding van do Via Sacra in.
den VicJue Tussuc aan het licht.
v- Omtrent het reeds gjamelde wrgaa.11
van do 3 t o o 111 b o o t- „Rubens" uit. Ant
werpen vernemen wij nog Do boot is op tien
zeemijler» afstand* van de Engeieohe kust, ver
gaan en wol doordien bij hengen storm de
lading (ant-hrarict kolen) «versloeg, waardoor
het «chip omsloeg. Dc reddingsboot kon wol-
alwaar uitgezet, doch niet mee* gebruikt, wor
den, daar hat schip wr snol zonk en de be
manning mee 1 n dcdicpteslcur-
d e. Dc cersto stuurman verdronk in rijn
kooi. IX' audcren kwamen allen weer aan dc
oppervlakte ca klemde» zich vast aan da
wehéwaar omgeslagen, -doch tnug drijvende
reddingsboot, maar na verloop van korten
tijd vondou ook de ka p i t o i n en zes
man der bemanning don dood in dc
golven. 'Met inspanning van allo krachten
gelukte het de zeven overigen do boot om te
keeren. en volle 23 uren dreven rij in d«
boot rondgedurende dien tijd stierven nog
drie hunner door uitputting. Do overige vier.
waaronder de tweede stuurman cu de machi
nist, werden ten slotte door de Noorweegeche
stoomboot Primo" opgenomen e» in Cbri»-
tiania aan land gebracht. -Vooraf waren rij
in de boot reetfe door eene Engelsche
viasebtoomboot opgemerkt; de-
ae voer evenwel vurdor, zon
der zich ook maar het minst
om do schipbreukelingen te be
kommeren!
Barmhartige lui, die Eugelsehaii
vGiraffen met vijf horens. De
expeditie van den resident- van Oeganda,
Harry Johnston door M'iddeu-Afrika- heeft,
belangrijke ctlinologiscilie 01» zoölogische
resultaten opgeleverd. Dé EngeJsrthe onder
zoeker, die zooals bekend reeds- een levende
oekapi naar London gezonden had, ontdekte
in de accasia-wouden van de hoogvlakte
Gwasngisbus giraffen, die in plaats van de
bij de gewone giraffen soort voorliandene drio
vijf beenderigc uitwassen tusschen voor-
lioofds- ou. schedelbeeai) droegen. Men hield
deze soort dei* camelaparda h '3 tot dusverre
»XK»r fabelacih/tige dieren-, iutusschen moet zij
in liet- Westen van. het meer Buriugo e.»
Oostelijk van den aan Jwlcaii rijken vulkaan
Eglon bij massa.'® vertegenwoordigd zijn. Uit
dc verte gezien sciiiijiiicn die dieren volkomen
zwart, clodh in werkelijkheid hobben' rij een
wiiUten buik eni, witte becncai. Enkelen hun
ner öbotndén op termietenilieaiveh of andere
'hoogér gelegene plaatsen oj> den uitkij(k,
waarsohijnlijk om» do kudldle, waartoe rij be
hoorden. voor mensidhon en» leeuwen, de
cerugo vijandod der giraffen, to waarschu
we u toch verkreeg Sir Johnston den in
druk, dat do dieren voor do nabijheid van
don mensch ternauwernood bevreesd waren,
wat hij hoofdzakelijk daaraan toeschreef, dat-
do weinige bewoners van het plateau. Ma-
«ais. Gwas®, enz. eer hot wild ontvluchten,
dan het vervolgen.
Bii. liet binnendringen van het ook door
Stanley genoemde dichte Congawoud ont
moette Johnston ook do door gene beschre
vene dwergstaflrumeu.
Dc Staatscourant van Zaterdag 20 Juni
1903 bevat die volgende koninklijke beslui
ten;
benoemd tot notaris binnen het arrondis
sement Haarlem, ter standplaats Haarlem,
J Ratelband, öandidaat-notarite Haarlem
op non-activiteit gesteld do majoor J. Vos,
van het 5e regiment infanterie;
benoemd tot. boschwachter bijl het Staat.s-
boschbeheer H. Overboek, tc Garderen
op zijn verzoek eervol ontslagen als dijk
graaf van het hoogheemraadschap van Voorna
(prov Zuid-Holland) M C Trouw, te Nieu
wen hoorn
erkoud en toegelaten als consul van Denemar
ken to Batavia de heer L. M J. van Sluyters
benoemd tot voorzitter van de bij Kon. besluit
van 2ö Nov. 1902 ingestelde plaatselijke commis
sie, welke haren zetel heeft te Valkenswaard, Pe
ter Hoekx, sigarenfabrikant to Valkenswaard.
Uit Apeldoorn meldt men;
H'. M. dc Konngn keert Dmsdiag morgen
tc 10 uur 28 min. per Koninklijken trein
«naar Hot Loo terug.
IXi Gelderlander tfermeamt, dat. Prins
Hciiid'rik na do kuur te Aken, ccn twec-
daaigscüi beaoek aan Nijmegen zatl brengen
H. M. dei Koningin zal op die reis naar
Oldenburg vergezeld worden door;
Mevrouw de barones van Hardenbroek van
Beigambaohti grootuneesteix» van H. M. dio
Konmgui.
Ba roue® Röngers», hofdame van H. M. de
Kitiingin
Baron Sirtema van Grovcstms, grootmees
ter vau H. M de Koningin.
Baron, van Tuyil van Sei*ooskerken, adju
dant van H M. de Koningin en baron de
Vos van Steenwijlk. kamorhofr 1 b. d. vaat
ïl M. de Koningin, rofcreudaria aan het.
kabinet der Koningin.
H 2d- de Konujgiu en Z. K. H. do
Prins schonken ieder f 250 en H. M. de Ko-
ningm-Modder 200 aan het museum van
Kunstnijverheid te 's Gravenhage.
Men meldt- uait 's Gravenhage
De minister vau oorlog is niet ernstig onge
steld, maar neemt eenigo rust, ten rijnen huize
waar hij echter da gewone werkzaamheden af
doet.
D» geza-ntsohaparaad van Duiitschland.
do heer Von Prollius, is met verlof naar
Duitschland
M a r 1 n e - be ar o t i 11 g.
De heeren Bos, Drucker 011 Van Baal te hebben
voorgesteld te verhoogen ;«rtt. 20 en 21 (kosten
van personeel enz van rijks werven enz.) met
resp. f 40,500 en f 650 art 42a (kosten voor het
personeel van de marine-bakkerij) niet f 130
artt 61a en 65 (kosten voor betonning. bebakc-
ning cn /oemerken) met resp f COO en f 120.
De bedoeling is, dal by aanneming dezer amen
dementen art 00 (..zieken- en verwouden-gel-
den aan personeel by s rijks inrichtingen met
vallende in de termen der Ongevallenwet 1901
loon en voor feest-, rouw-, dank- en bededagen")
vervalt.
Kaïnerverkiezing Sit-tard.
Volgens „De Nieuwe Koerier" worden, voor
den Kamerzetel te .Sittard „als candidaten
genoemd, do voorzitter van, de Limburgsche
Katholiekendagen, jlir. mr. Charles Ruys
de iBeerenbrouck, dio den ,v<fotr Kamerlid
vejcisehtcu leeftijd zal bereikt hebben, in
dien do vervallenverklaring van den heer
lArnoldts -nog oen tijdje aanloopt, cn baron
Michiela van Kessenich van Xuth. het Lim
burgsche Eersto Kamerlid, wiens eventueele
opvolger reeds genoemd wordt. Van de can-
didatuur des heeren Snijders, kapitein van
het Indische leger, is geen ernstige sprake."
Merken wij, zegt. ..Do Tijd", alleen op,
dat van de oandidatuur-Ruys do Beeren-
brouck alleen dan quaestie kan rijn, wan
neer dc verkiezing wat niet waarschijnlijk
is tot in December verschoven wordt,
daar jlir. Ruys eerst in dio maand den voor
het lidmaatschap der Tweede Kamer ver-
eischtcn leeftijd vat» 30 jaren bereikt. Do
voosrtclling, als zou van een candidatuur-
finijders ..geen ernstige sprake" rijn, is in
tegenspraak met een bericht, eenigo dagen
geleden dooi' ,.Do Maasbode" ontvangen,
waarin het heette, dat genoemde heer Snij"*
dors „ernstig" in aanmerking kwam.
aNaar wij vernemen bobben de Neder-
landsolie gedelegeerden Ier Internationale
Telcgraaf-conforcntne te Londen niet nadruk
hun stem tegen dc invoering van den ver
plichten ..Vocabulaire officiel' doen hooreu.
Met medewerking van vele delegatie» is deze
zaak niet uitgesteld tot de volgende confe
rentie. zooals sommigen meenden to moeten
aanbevelen, doch zal vermoedelijk de Voca
bulaire geheel vervallen.
Als dc verdere voorstellen door de confe
rentie worden aangenomen, gelijk niet aan
redelijken twijfel onderhevig schijnt, zal
bijna volkomen vrijheid bestaan voor het vor
men van overeengekomen woorden op zoo
danige wijze, als de handel zal meeucn 1100-
dig tc hebbenwoorden in „langage con-
venu (werkelijke of kunstmatig gevormde
woorden in het Hollandscb. Frausch. Duitach,
Engelscli. Italiaansch. P01 tugeesch. Spaanscli
of Latijn). 10 letters voor één woord, ge*
heim schrift 5 letters voor een woord, met
weigering van samenvoegingen van gewone
woorden, strijdig met- het taalgebruik
Onder leiding van den kapitein der
geniet J. H A Mijsberg) zullen de officieren
voor de krijgskundige studiën van het derde
jaar der hfogere krijgsschool, 20 Juli de oefe
ningen bijwonen van liet korps geniet-roepan
to Utrecht.
- Dc officier varn gezondheid- le klasse
C. E. Graswinckel, van het- 3c regiment hu
zaren te 's Gravenhage. heaft verzocht op
non-activiteit te werden gesteld.
Het schriftelijke examen tot toela
ting aan do Cadettenschool zal dit jaar te
's Gravenhage, Arnhem en Breda plaats
hebben op 3 cn 4 Juli a.s. Het mondeling
examen tc Alkmaar neemt 9 Juli ecu aan
vang. -De keuringen hebben plaat® te 's Gra
venhage 30 Juni, 1 Juli en 2 Julite Arn
hem. 1 en 2 Juli; te Breda 2 Ju-li Even-
tueelo herkeuring te Alkmaar op 7 en zoo
noodig op 8 Juli a.s
De minister van, Biiuncnlandsohe zaken,
overwegendedat, volgens i-ngcikomeu ambts
bericht, de pest te Durban voorkomtheeft
lo. Durban, besmot verklaard- wegeus pest
2o. het aantal quarantaine dagen bepaald op
taco1.
Volgen® „Noerlamdiais aan de 600
consulaire 'ambtenaren van Nederland in Meii
oen schrijven verzonden, waarin rij worden
uitgenoodigd, zich bij het Alg. Ned. Verbond
aan te sluiten len dè Nederlander» i» hun
omgcring te vereenigon tot een afdeeling.
De door de Regeering ingestelde com
missie (volgens een verbeterde opgaaf ook
van do ambt» titels) bestaand© uit de vol
gende hoofd- en verdere ambtenaren der De
partementen van Algemeen Bestuur, t. w.
de heeren jhr. mr. J. J. Rochussen. referen
daris bij het ministerie van Buitenlandsche
Zakenmr. A. D. W. d© Vries, raad-advi
öOur bij' het ministerie va,n Justitie; D. E.
Olivier, referendaris baj het ministerie van
Bfihine-ulandische Zaken,; A' W. do Groot,
Hoofdcommies bijl het mainisterie van Marine
C. Flcdderus, referendiaris bdj| het ministerie-
van Financiën mr. L M. Rollxn Couquerque,
commies bij het ministerie van Oorlog; mj*.
A. S. Mïedxmiai, lioofdteommi-es bijl heb hoofd
bestuur dier Posterijen» en Telcgra-phie en mr
A A. de Vries, administrateur bdj| het mi
nisterie van Koloniën die de opdracht ueeft
de vraag t© overwegen of intrekking of wij-
ziging der wet van 24 Januari 1815 (Staats
blad! 110. 5) houdende het leggen van .rres-
ten en- lïot vragen van kortingen op trak
tementen. SoJoiijjen enz., bij dè hoofden der
ondcrsoheidleniei departementen van a-dmini-
stratie. heeft jl Maandag haar eerste Tatting
gehouden aan het Departement van Justitie
De enquête over de staking.
I» het uil Het Volk overgenomen bericht
komt volgens het Hbld ecu onjuistheid voor.
Niet, dc minister heeft, de Kaniers van Ar
beid om inlichtingen gewaagd het Centraal
Bureau voor de Statistiek, dat voornemens
is in zijn ..Tijdschrift", evenals van alle sta
kingen, ook van de algemeen e een overzicht
op te nemen, heeft im den gewonen, voor de
Kamers van Arbeid door den minister voor
geschreven vorm. een ontwerp-overzicht op
gemaakt en1 aan de betrokken Kamers ge
vraagd té willen meededen, of dit juist ia
voor zoover dc door haar vertegenwoordigde
bedrijven betreft.
Do inspecteur van het middelbaar on
der wij s dr. J Campert. is nevens het hem
opgedragen toezicht-, belast met het toezicht
op do zeevaartscholen in het geheele Rijk
De lieer Van der WaJt, vroeger hd
van liet Kaapsche parlement, die heden
(Zaterdag), evenals mevrouw Botha on de
heer J Joubcrt, per stoomschip Kanzier naar
Zuid-Afrik» terugkeert^ gaf gisteren avond
in het gebouw Excelsior een afsolieids-recep-
tac, waarvan velo vnemden en bekenden ge
bruik maakten.
Do hoar Joubert is ziek, dbeh zaJ t<odh de
reis aanvaarden
Be ti' diankbare Afrik a n e r. De
heer C. J. Botlha. ricihit het volgende afseheitfo-
Woord tot rijln vriend-en in- Nederland':
„Toen ilk vain, Haauiburg naar heit mij' ge
heel ombekende Nederland- kwam-, 1 iksptom*
ber 1902, h»adi ik nliet gedacht, dat het- mij
hier zoo wel zoui rijp. Ik werd hier verstaan,
zoowwt, dat wist ik maar die belangstelling
1» onze zaak daarginds, d.10 groot© opkomst
van arm eu rijk, als ik daarover spreken ging,
dat geld dat, ik daarvoor kreeg cn vooral
dlic persoonlijke vriendschap, dat huiselijk
verkeer had ik niet kunnen verwachten
Ala een van ons Afrikaanders er zich op
beroemen kan, Nederland to hebben leerou
kcniuni, dan ben ik het-. Al mijn- grootc cn
vooral ook kleine vrienden en vriendinnen
zal ik blijven gedenken, waarneer ik weer in
mijn, vaderland ben-.
Maar in de eersite plaats wil ik diegenen
onder u. dia mij in staat gesteld hebben op
alleischaippclijiksto voorwaarden geld- tc krij-
gc»r, tonmndc mij tegen den grand liggend
bedrijf weer te kunnen beginnen, hierbij be
danken.
Mocht ik. in. staat zijn deu Nadorlaiiudiscilien
hamdël en nijveahclid, laiwlbouw en veeteelt
in mijp distitat Cradóck dienatei» te bewij
zen, da.n kan men gerust op mij rekenen.
E11 hierbij neem ik afeoheaid van u.
Al mijt» vrienden en kennissen ka-11 ik met
dc hand drukken, het vertrek kwam- to suol
op. maar wil dë daad voor het woord nemon.
Dei heer Foceo Klfcmimerboom, 2e solo-
altist» van het Concertgebouw -orkest te Ara*
steixl'aini», en- a-ltist vatn het Neder!audscihe
Strijik-Quaa-tet, is benoemd» tot le solo*altist
van liet Stedelijke orchett t-e Keulen.
Brondgecs t-E nsemblf De hoetr
Brondgeest heeft voor rijn „ensemble" o. m.
geëngageerd, behalve rijn vrouw, de dames
Aleida Roelofscn. Christine Staa® én Betsy
van-Berkel met de heeren Van Bcem, Caret
en Wagemans
I11 een circulaire belooft hij stukken te
zullen opvoeren van Rneux, Hartlel»en,
Gorki. Heyermans, Einants, Hauptman,
Schnitzle-r, Hiischfeldt, Oscar Wilde enz.
Blijkens eeno oifficieela modedeeliug vap
don commissaris der Koningin in Zuid-Hol
land bedroeg de bevolking va»n do gemeemUi
'3 Gravenhage o-p 1 Januari 1.1. 222477 riolen,
waarvan 100632 van het man nol ij ka en
121845 van ,het vrouwelijk gealiac-ht.
1D0 Kauier van -Koophandel tö Maas-
tricht heeft- besloten zich bij adres tot do
regcering te wenden, met -het verzoek de
'wet op de -uitgifte van vreemde muntspe
ciën in dier voege te wijiigen, dat het ver-
(bodem wordt nikkelen of koperen buiten
landsche munt m Limburg in te voeren of
uit to geven.
Het monument, dat op het- graf van
wijlen don heer C. deu Hertog te Amster
dam- za-1 worden opgericht, zal waarsohijnlijk
in September a-. onithuld kunnen worden.
De bewerkang is aan een oud-leerling van den
o\,erledeue opgedragen.
Do uitga ve van'het Militair Weekblad'
wordt met 1 Ju>li a.s. voorloopig gestaakt.
Typografisch Jubileum.
Ter gelegenheid van het 200-jarige be
staan van het typografisch bedrijf der firma,
Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem, wend
Vrijidtagavond: xn den» Nieuwen Schouwburg
voor loden van het personeel der firma en
voor andere belangstellenden door mr. Joh,
Ensohedlé een overzicht gegeven van de ge
schiedenis van hun bedrijf.
Uit dio geschiedenis stipt de N. C. het vel»-
gtmde aan;
De stamvader der Enanhedé's „lzaak werd
in 1681 te Haarlem geboren en richtte aldaar
»n 1703 een boekdrukkerij op. Zijn portret
vindt men in het gedenkboek der firma, uit
gegeven ter gelegenheid van hot 150-jarig be
staan der lettergieterij.
Zijn zoon, Johannes, die over een groote
mate "van geleerdheid, en evenaig rijn vader
over veel vakkennis beschikte, werd weldra
in do firma opgenomen, «u ap 6 Juli 1737
werden beiden, nadat zi| het recht tot uit
gave der Haarlomsohe Courant (De Oprecht©
hadden verkregen, door de stedelijke- regee-
ring van Haarlem tot ^ordinaris stadsdruk
kers qn courantiers deaer stadt" aangesteld.
Den 9 en Juli verscheen het- eerste» nummer
dox" Oprechte Haarlemscho Courant.
In 1736 wwdl de oprichter dier firma En
schedé tot Deken va-n het Boekdrukkcrsgild
benoemd.
Do zoon, Johannes, die behalve op tech
nisch gebied, ook uitblonk op wetenschappe
lijk: gebied, vermeerderde den zoldaamen ty-
pografischen boekenschat der firma en gaf
aa-n den naam Enschedé meerdere vermaard
heid.
I11 1727 reeds drukte de firma naar een
geheel nieuw procédé van -tereotiepLaten, een
folio-Bijbel, en in 1743 werden lzaak en Jo
hannes Enschedé eigenaars der lettergieterij
van den beroemden Amsterdamschen boek
drukker Hendrik Floris Western, waardoor
de grondslag vau de thans zoo uitgebreide
lettergieterij' werd gelegd.
Achtereenvolgens breidde de firma» nu haar
zaken uit.
In het laatst der 18ei eeuwi krwaim eohtet
het tijdperk van veaivial der Hollaindeehe let
tergieterij en geraakten die OudkHol laindaiahe
schriften uit den» smaak, terwijl de Emgedache
en die Frausch e sneden er voor in die plaats
kwamen. In 1808 besloten daarom de fir
manten», Johannes Enschedé etn» rijn- 3 in de
zaak genomen zoon® tot- opruiming van de
naar de toen heerschende mceuing ouder-
wetsch gcw-ordcji stempels en matrijee-n.
Slechts re» kleine hoeveelheid werd behou
den, voldoende echter om- zoo noodig zeld
zaam geworden werken uit vorige eeuwen
war te herdrukken.
Onder de voornaamste werken, op de Haar
lemscho inrichting gedrukt, rijn het: „Trac-
taat vriu de Unie van Utrecht", uitgegeven
in 1778 op last van den Raad van State; ©n
in 1887 het ..Keurboeok der Stadt Haarlem".
Hiervan worden slechts» 110 exemplaren op
gelegd.
Tal van kostbare -drukken, en boeken wer
den» sedlerb do oprichting verzameld], eu door
Johannes weoril de kostbare bibliotheek aan
merkelijk uitgebreid.
In 1870 werd de praohtige verzameling ver
kocht. 'Zij bra-cht f 54,000 op. O.a- werd
voor oen exemplaar van den „Spieghel oneer
behaudenisso" f 8250 besteed.
In 1870 overleed' Johannes Enschedé. Als
opvolgers traden op rijn beide zonen Johan
nes en Christ-iaan Justus, en rijai ncof Jaco
bus, die de inrichting nog meer in bloei de
den toenemen. Christiaan overleed in 1829,
daarna de beide neven de zaak tezamen ex
ploiteerden, totdat in 1865 Jacobu® stierf.
Enkele jaren daarna overleed ook Johan
nes waam a do zaak in handen kwam van de
drie zonen der overledenen. Eén huuner was
jarenlang tevens archivaris cn bibliothecaris
der gemeente Haarlem
Thans bestaat de firma, uit 3 loden: dë
heeren Johan, Christiaan en Hendrik Ensche
dé.
De zaak, der heeren imsohedé heeft thans
in bintiom en buitenland! een groote vermaard
heid!. Niet alleen» aJs lettergieterijl, maar ook
als drukkerij dér bankbiljettenpostzegels
enz., en door de uitgave van de O. H. Ct,
