N°. 156. Tweede Blad.
Zaterdag 5 December 1903.
KOLONIËN.
BINNENLAND.
2de Jaargang:.
ERSFOO
DAGBLAD.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden roor Amersfoort f 1.25.
Idem franco per post. - 1.75.
Afzonderlijke nummers - 0.05.
Deze Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen.
Advertentiën, mededeelingen enz., gelieve men vóór 10 uur
*g morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF Co.
Utrechtschestraat I. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Tan 15 regelsf 0.73.
Elke regel meer- 0.15.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan voordoelige bepalingen tot
het herhaald adverteeren in dit Blad bij abonnement. Eene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
OOST-INDIÊ.
De Weduwe n-v erbranding
op Bali. De correspondent van bet Hbld.
te Batavia seint:
De regeering beeft baar ernstige om tevre
denheid betuigd jegens den Radja van Taba-
nan op Bali. Zij verlangt dat vóór .1 anuari
e.k. een nieuw politiek contract zal zijn voor
gesteld, waarin zal zijn opgenomen het ver
bod van weduwen-verbranding en de zen
ding van een buitengewoon gezantschap naar
den Gouverneur-Generaal.
Het Bat. Nlbld. van 30 October brengt
nog eene beschrijving, van de band van den
correspondent van dit blad, van de inne
ming van Poel au Tëngab op 10 Augustus jl.
„De bevelhebber zoo lezen wij inge
licht omtrent den hevigen -weerstand welke
in Doesoen Baros zou gelboden worden en
wetende dat in die versterking elk huis
tot een vesting was ingericht, had den offi
cieren op do den vorigen avond gehouden
conferentie doen mededeelen dat, ingeval
na het binnendringen onzer troepen in de
versterking Doesoen Baroe, de verdedigers
(deze hadden zich ten doode gewijd prang
sabil) den strijd in de huizen voortzetten,
ter besparing van het leven onzer officieren
en soldaten, maar ook alleen in dat geval,
gebruikt gemaakt mocht worden van het
geoorloofde oorlogsmiddel„heb in brand
steken der versterkingen", teneinde daar
mede de bezetting dier versterkingen te no
pen den strijld op te gevén.
„Ten overvloede zond de bevelhebber, bij
het verzamelpunt gekomen, zijn chef van
den staf naar den commandant (kapitein v. d.
Molen) der storm colonne, met opdracht dien
'kapitein nogmaals op het hart te drukken,
alleen dan de versterking in brand te ste
ken, als zulks, ter voorkoming van over
groot e verliezen bij den strijd in en om de
versterkte huizen, onvermijdelijk zou zijn.
„Nadat de aanval door de artillerie eeni-
gen tijd was voorbereid, ging de stormco-
lonne voorwaarts; de sectie artillerie hield
gelijken tred met de infanterie en opende
uit telkens dichter bij de versterking gelo
gen stellingen haar vuur.
„Door het juist regelen van het infanterie-
vuur bij de comp. v. d. Molen, die na elk
schot der artillerie salvo's gaf en door het
mede voorwaarts gaan der artillerie, werd
het moreel der troepen tot een hoog punt
opgevoerd.
„Toen nu de genietroepen onder hun aan
voerder, den kapitein De Gaay Fortman, zich
bij de paggers en borstweringen geheel ga
ven om de infanterie in de gelegenheid te
stellen in de bressen door te dringen, was
hier in de practijk een samenwerking der
drie wapens geschapen, die zeldzaam mag
genoemd worden en zeer zeker oorzaak ge
weest is dat het aantal dooden en gewonden
aan onze zijde, ondanks het hevige kruisvuur
uit Doesoen Baroe en Poe'au Tengak, zich
tot aan het binnendringen in de versterkin
gen slechts tot enkelen bepaalde.
„Binnen de borstweringen echter begon het
er anders uit te zien. Uit do huizen, van
onder de laag bij den grond staand© rijst
schuren en uit geblindeerde kuilen onder
de. huizen regende het vijandelijke projectie
len en in minder tijd dan noodig om het
neder te schrijven, waren ruim veertig onzer
dapperen gedood of gewond. Door dit succes
wakkerde do moed van den vijand weder
aan en ging hij meer tot klewang-aanvallen
over. Vrouwen en kinderen vochten mede.
Meermalen aarzelden onze soldaten om zich
tegen vrouwen en kinderen te moeten ver
weren. Treffend voor den inborst van onzen
soldaat ia o. a. het geval, dat zich voordeed
toen een jongetje door de straat tusschen
de 'huizen vluchtte. Éen algemeen geroep
onder de soldaten van: „niet schieten!" en
liet geweervuur werd een oogenblik gestaakt.
„Toen echter ten duidelijkste bleek, dat
de vijand niet alleen aan geen wijken dacht-,
doch dat de positie der onzen zelfs ongun
stig begon te worden, werden de naastbij
zijnde huizen in brand gestoken. Wat ieder
verwachtte, gebeurde echter niet. IDo vijand
bleef den strijd voortzetten, slechts enkelen
vluchtten.
„De sectie Hajenius was reeds met de com
pagnie v. d. Molen 'binnengedrongen, het de
tachement Gusdorf-Hajenius was ter verster
king naar v. d. Molen gezonden, terwijl later
nog een sectie Europeanen van de compagnie
Jonker volgde. Tot half acht 's avonds woed
de in de versterking een ontzettenden strijd,
de brand had zich uitgebreid, het luohtruim
was vervuld met kanon- en geweerschoten
en het geluid' der ontploffingen van 's vijands
buskruit; voorraden.
„De troepen werden verzamel dl, de 3e com
pagnie 9e bat. b'eef met een sectie le com
pagnie 16e bat., onder den 2. luitenant Son-
stral, in stelling tegenover de versterking
Poelau Te-ngah, de sectie De Veer bleef op
do ladangs, de sectie v. Setventer in de ben-
ting in de kloof, de overige troepen gingen
naar liet bivak te Lempoer Scmerap terug.
•De nacht verliep rustig.
Kameroverzicht
Eerste Kamer.
Vergadering op Vrijdag 4 December.
M'cdedeeling dat do heer De Savorain
Lobman gekozen is tot voorzitter der ge
mengde commissie voor de stenografie.
Aan de orde zijn de volgende wetsontwer
pen
Aanvulling en wijziging van eenige bepa
lingen der Militiewet 1901.
De heer Van Zinnicq Bergmann
bespreekt de intrekking van art. 109 in de
andere Kamer in overleg met de ambtgenoo-
ten van den minister van Oorlog en dat we
gens een quaeetie van appreciatie. Zonder die
motieven, die de regeering hebben geleid af
te keuren, erkent Spr. dJat het Voori. Verslag
dezer Kamer boos was en tevens dat hij| in
do afdeeilingen zijp teleurstelling heeft uit
gedrukt over den loop dezer zaak, niet uit
zucht tot critiek, dbob uit een gevoel van
sympathie voor dezen minister van Oorlog.
Zonder te treden in een onderzoek van
de geruchten over deze zaak wenscht Spr.
echter te verklaren, dat hij alle hulde brengt
aan de bewonderenswaardige energie van den
minister van Oorlog. Hij| wil dit openlijk ver
klaren.
De Minister van Oorlog dankt den
Spr. on mag zich niet ontveinzen dat het ver
slag der Kamer een ongunstigen indruk op
hem heeft gemaakt. Overigens verwijst de mi
nister naar de redenen, die hem hebben ge
leid tot het besluit om de verhooging van
het blijvend gedeelte terug te nemen, omdat
do gebeurtenissen van het voorjaar dit niet
meer noodig maakten.
Toen den minister de bezwaren duidelijk
waren geworden' en de maatregelen niet zor
urgent waren, heeft hij, ter vermijding van
den schijn dat 't hem te doen was om ver
zwaring van lasten of reactie tegen de militie-
wet, de voorstellen ingetrokken, overtuigd
dat het beter is ten halve te keeren dan ten
heol© te dwalen, ai doet 't hem leed daartoe
te zijn overgegaan.
Het ontwerp wordt zonder stemming aan
genomen, gelijk mede de ontwerpen betref
fende provinciale heffingen in Zuid-Hol
land wijziging hoofdstuk V voor 1902ver
hooging der begrooting voor de Landsdruk
kerij 1902; bekrachtiging van provinciale be
lastingen over 1904 (elf wetsontwerpen); aan
vulling van hoofdstuk IX der Staatsbegroo-
ting.
Aanvulling en verhooging dier justitie-be-
grooting voor 1903 (Tuchtscholen).
De heer Van Leeuwen, de kosten be
rekenende op 12 ton of f 4800 per kind. vindt
die uitgauf exorbitant hoog, gelijk in de af
dalingen trouwens is betoogd, en betreurt
't dat de Kamer eerst later zal zien wat zij
voor het geld krijgt. Op die wijze weet de
Kamer niet waarheen 't zal gaan. Vergelijkt
hij de raming van deze inrichtingen met de
kosten voor krankzinnigengestichten en ze
nuwinrichtingen in het buitenland, dan schij
nen hier de kosten voor deze tuchtscholen
verbazend hoog. Het Wil hel mi na-gasthuis to
Amsterdam heeft f 2700 per bed gekost. Ook
het bedrag per kub. meter inhoud is buiten
verhouding tot eenige andere inrichting, die
met do onderhavige gebouwen te vergelijken
is. Zijl zijn niet hooger dan f 7 a f 8 per
kub. meter inhoud.
Ook ten aanzien eer terreinen heeft men
z. i. niet op de voordeeligste wijze geban- j
deld, en dit wijt Spr. grootondeels aan on-
bekendheid met de plaatselijke toestanden.
Op grond dezer bedenkingen zal hij tegen
dit or.tworp stemmen, onder verzekering ecli-
ter dat hij tegen de tuchtscholen principieel
geen bezwaar heeft, integendeel daartoe
gaarne hoeft medegewerkt.
Spr. dringt aan op plannen waaruit blijkt.
dat. op minder roekelooze wijze met 's lands
geld is omgesprongen.
Zijn stem tegen prejudideert z. i. dus i
niet, want de tuchtscholen zelf wil hij gaarne. 1
Alleen wil hij weten wat men voor die
hoogo scm van 12 ton krijgt, een wensch die
zeker zal gebillijkt worden, gelet op den te-
genwoordigen financieelen toestand
De Minister van Justitie (de
heer Loeff) had verwacht dat men ook, wat
de financieel© regeling betreft, vertrouwen i
zou stellen in de Regeering. Hij wraakt elke
vergelijking niet andere inrichtingen, omdat
wij hier staan voor iets geheel nieuws, wat in
het buitenland nog niet bestaat. Zeker abso
luut gesproken, zijn do koeten ndet laag, maar
zij zijn niet te hoog in verband met het
dool van deze instellingen.
Zou de zuinigheid niet do wijsheid kun
nen bedriegen. En kan 't spreekwoord niet 1
geldongoedkoop, duurkoop. j
Waar 't hier betrof do uitvoering der
Kinderwetten, heeft de Regecring overeen- I
komstig geest en karakter dier wetten, een
kundig hoofdambtenaar aan het departement
van Justitie uitgevonden, tot het nagaan der
kosten van inrichtingen, die het best te ver- 1
gelijken zijn met de tuchtscholen.
Daarna, zijn de plannen opgemaakt en is
ingesteld een college van advies voor de
tuchtscholen, welke commissie alle plannen
heeft onderzocht, ze verdeeld over een sub
commissie van deskundigen en ten slotte van
oordeel was, dat de plannen zooals ze daar
lagen moeStdn: ingediend worden, wilde men
een behoorlij|ko inrichting krijgen, beant
woordend© aan het doel, dat een geheel an
der is dan van) dei 'gestichten door den lieer
Van Leeuwen gehoornd, die beter gedaan
had zijp cijfers te leggen naast, de kosten
voor gevangenassen, die ook veel geld heb
ben gekost, doch met hot oog op het doel
niet te veel.
Dat de Regeering geen plannen era ont
werpen overlegde wias hierom», dat zij meen
de dat die plannen nauwkeurig waren onder
zocht door het ooilege en de inrichting der
gebouwen in de Memorie van Toelichting
voldoende waren toegelicht. Nogmaals vraagt
de Mom. dus vertrouwen in de berekeningen
der Regeering, die zich niet schuldig maakte
aan roekeloosheid, waar toch de terreinen
zijn sbaaitegronld, al zijn ze niet de best©. Al
leen uit zuinigheid koos de Rogeering di© ter
reinen, welke over het 'algemeen na nauw
keurig onderzoek zijn aangewezen.
Van een roekelooze inrichting met het
oog op de financiën is geen sprake, evenmin
van een vrijgevig omspringen met 's lauds
gelden door het departement van Justitie,
trouwens een legende
Overigens is de Minister bereid aam zijn
departement opening van zaken te geven en
dan zal blijken dat de rijksopvoedingsgestich
ten uit financieele overwegingen zijn nage
laten en dat het Ministerie een ton gesehra.pt
heeft op de kosten voor de Raden van Beroep.
En wat de toekomst betreft, wijst do Min.
op de voornemens toni opzichte van de admi
nistratieve rechtspraak, waaruit de Kamer
zal blijken dat de Minister zeer zuinig met
's lands penningen handelt.
Te<n slotte: de Minister wil nog met don
meestem ernst overwegen af 't mogelijk is te
beginnen met 3 tuchtscholen en don bouw
van do 2 andere-uit te stellen, tabdat meer
ervaring zal zijn verkregen met den bouw van
do eerste scholen, zander echter het idee van
5 tuchtscholen prijs te geven.
En daarbij voegt de Minister nog deze
toezegging, dat het uitgetrokken bedrag door
do Regeering zal worden beschouwd als een
maximum en dat hij zal nagaan of er neg
wat te bezuinigen is, ten einde zelfs te blij
ven beneden het maximum. Hij hoopt dat
deze toezegging vele leden moge terug hou
den van tegen dit ontwerp te stemmen.
Dè heer Wo'tjer brengt zijnerzijds den
minister lof voor de uitwerking van dit ont
werp, maar hoopt, dat de minister alles zal
vermijden wat aan de tuchtscholen het ka
rakter van een weelderige inrichting zou
kunnen geven en hij doet dit, omdat sommi
ge uitdrukkingen in de stukken hem den
indruk geven van weelde-uitgaven, o.a. dat
op de spijslijst voor de tuchtscholen, wel
eens vruchten zouden kunnen voorkomen.
Daarom spoort ook hij aan tot do grootst
mogelijk© zuinigheid, opdat de tuchtscholen
niet gaan gelijken op hotels en dus zouden
overtreffen de kazernes, waarin de miliciens
moeten verblijven.
Overigens zou Spr. gaarne zien, dat de
tuchtscholen niet werden gebouwd op het
beginsel van een christendom boven geloofs
verdeeldheid, te meer waar de minister van
justitie de waarde van een christelijke op
leiding volkomen erkent.
Daarom bepleit Spr. de regeling van een
christelijke vereeniging der verpleegden, op
dat alle godsdienst-onderwijs in de school
naar hetzelfde stelsel worde geregeld.
Intussohen Spr. heeft op dat punt alle ver
trouwen in den minister en hij zal dan ook
voor dit ontwerp stemmen.
De heer Yan Leeuwen replioeerende,
merkt op, dat de quastie van vertrouwen
hier niet besproken is, maar zou niet gaarne
zien, dat do minister vertrouwen aldus op
vatte, dat de Volksvertegenwoordiging maar
moet toestaan de geldon, die maar gevraagd
worden.
Nu de minister echter deze zaak beschouwt
als een proef, als een eerste som voor 3 tucht
scholen, neemt Spr. daarvan acte in het ver
trouwen, dat de Kamer alsnog kennis zal
krijgen van de plannen en vrij blijft in haar
besturing over de andere tuchtscholen. In
dien zin opgevat, heeft Eij geen bezwaar te
gen de voorloopige aanvraag.
De Minister ontkent tegenover den
lieer Woltjer dat de tuchtscholen te weel
derig zullen worden ingericht onder opmer
king, dat waar de scholen opvoeding en
tucht beoogen, ©enigo ruimte in de spijs
lijst en andere belooningen noodig zijn, zoo
dat die regeling uitsluitend slaat op de be-
looningsldasse der tuchtscholen.
Wat de confessioneel© behandeling in de
school betreft, herhaalt de minister zijn ant
woord in de Tweede Kamer, dat de Regee
ring in do toekomst deze zaak ernstig zal
overwegen, maar voor het oogenblik bij het
beperkt aantal tuchtscholen deu tijd daar
toe nog niet gekomen acht.
Uit 's ministers antwoord van straks mag
niet worden afgeleid, dat wordt afgezien van
hot plan om 5 tuchtscholen te bouwen, want
wil men behoorlijk uitvoering geven aan de
kinderwetten, dan zijn 5 tuchtscholen het
minimum. Eu dat voornemen mag do mi
nister niet prijsgeven, al wil hij ook eenige
tusschenpoozen in den bouw1 in acht ne
men, daar de scholen toch wel dadelijk tege
lijk bevolkt zullen worden.
De heer Hovy betuigt zijn vertrouwen
in de wijze waarop deze zaak is voorbereid
door deskundigen en in do berekeningen
van do kosten op hun voorstel gebaseerd.
Ook Spr. zou wenschen, dat de scholen
werden ingericht op positief-christelijken
grondslag als het eenige middel om de zonde
te best-rijden.
Na repliek van den heer W o 11 j e r ver
klaart de heer Van Leeuwen zijn finan
cieele bezwaren te moeten handhaven, nu
de minister nader verklaard heeft, dat hij
in allen geval vasthoudt aan den bouw van
de 5 dure scholen in plaats van 2, gelijk Spr.
uit 'e Min. mededeelingen meende af te lei
den. Hij blijlft overlegging van plannen
vragen.
D© heer Vening Meinlesz zal, on
danks de enorme kosten der tuchtscholen,
voorstemmen, vertrouwende dat de minister
zich zal houden aan zijne toezegging om met
kalmte den bouw aan te vatten.
De Minister zal dit verzoek ad notum
geven en belooft den heer Woltjer te zullen
zorgen, dat de gestichten niet zullen zijn
alleen opvoedingsgestichten, doch ook straf
inrichtingen en dat hij de wonken ten op
zichte van het godsdienst-onderwijs te zijner
tijd zal overwgen.
De beraadslaging wordt gesloten en het
ontwerp aangenomen met 30 tegen 6 stem
men.
Tegen de h.h.Stork, Van Pallandt, Laan,
Yan Nierop, Godin de Beaufort en Van
Leeuwen.
De Kamer gaat uiteen, nadat de voorzit
ter heeft medegedeeld, dat het voornemen
is de Kamer weeT bijeen te roepen Maandag
28 December, 's namiddags tegen 2 uur.
Tweede Kamer.
Vergadering van Vrijdag 4 Dec.
Aan den heer jhr. mr. Von Weiier, com
mies-griffier derzer Kamer, benoemd tot re
ferendaris bij het Dep. van financiën, wordt
op zijn verzoek, met ingang van 1 Januari
a.s., eervol ontslag verleend, onder dankbe
tuiging voor den ijver door hem betoond als
commies-griffier.
Door den Voorzitter werd den heer
Von Weiier geluk geWenscht met zijne be
noeming.
Staatsbegrootingi 190 4.
Algemeen© beschouwingen.
De heer Bos meent dat het thans niet
het oogenblik is om er lang over te spreken
hoe het zal gaan, als de socialisten den door
slag zullen geven. Verder sluit Spr. zich aan
bij het betoog van den heer Drucker ten
aanzien van de houding der vrijzinnig-demo
craten tegenover de socialisten. Bij zijne be
strijding der socialisten verloor de heer Tal-
ma, naar Spr.'s oordeel, te veel het econo
misch standpunt uit het oog, en dat is toch
juist het standpunt, waarop het bij eene
zuivere beoordeeling aankomt. Spr. komt op
tegen de geringschatting van den heer Tal-
ma voor de wetenschap. Het is toch niet
tegen te spreken, dat de werken van Marx
en Treub grooten invloed' hebben gehad en
nog hebben op dat gedeelte van het volk,
dat genoeg ontwikkeld is om ze te begrij
pen. Spr. komt er tegen op, dat het volk te
dom is om voor zijn eigen zaken te zorgen
en zich maar moet 'aten leiden door de gees
telijkheid en godsdiensten. Hij ontveinst vol
strekt de groote beteekenis van den gods
dienst niet, maar betwist dat hij de eenige
leidsman moet zijn en het volk zich bij de
beoordeelingen van levens- en maatschappe
lijke quaestics niet mag laten leiden door
de rede.
Ons volk is nuchter en heeft meermalen
getoond, dat hot do kern wel degelijk weet
te onderscheiden van den bast.
Het geloof mag niet gebruikt worden om
het volk terug le houden van economisch©
beschouwingen en desnoods economisch© dwa-
De heer Van der Zwaag zegt dat in
de werkmanskringen met smart wordt ge
wacht op ouderdoms en invaliditeite-verze-
kering, en opneming van den landbouw in
de Ongeval 1 en-vorzekering. Dto argumenten
daartegen door de regeering aangevoerd, ko
men spr. niet afdoende voor. Hij begrijpt
niet dat de aanstelling van personeel een
beletsel kan zijn en evenmin dat men nog
geen voldoende gegevens hoeft. Laat men
toch niet streven naar volmaakt werk, want
dat krijgt men nooit, in geen enkel wetsont
werp. Laat men nu toch eens ophouden met
rekenen en met een ontwerp voor den dag
komen. Gisteren werd geklaagd' dat ambte
naren zich met politiek bemoeien, maar daar
hebben de sociaal-democraten niet ovctr ge
klaagd. Zij willen ieder de grootst mogelijke
vrijheid laten, maar willein niet dat burge
meesters bij. verkiezingen misbruik m'aken
van hun macht.
Wat do familie relatie aangaat tusschen
soc.-dem. en liberalen, die spr. erkent, och,
laat men daar toch over zwijgen. In iedere
familie komen wel eens onaangenaamheden
voor, maar dat komt weer terecht als men
maar weer samenwerkt, want 's lands belang
eiisckt dat.
Met de werkstakingen verklaart spr. zich
solidair, al deukt hij misschien andera over
de verweermiddelen. Hij raapt mede de hand
schoen op, die den arbeiders is toegeworpen.
Spr. komt nu tot den heer Passtoors, die
breed de fouten uitmat bij de werkstaking
begaan. Maar was dit nu noodig? Ieder weet
ou erkent dat er fouten zijn begaan. Dit wil
spr. alleen zeggen, dat de denkende arbei
ders zich niet- aan banden laten leggen door
geestelijke adviseurs.
De bewering van de heeren Aalb?rse en
Talma, dat de soc.-dem. gespeculeerd heb
ben met de werkstaking, noemt Spr. eene
verdachtmaking. Zich verzetten tegen het!
gezag is niet altijd misdadig. Vooral o© ka
tholieken moeten in dit opzicht voorzichtig
zijn. Laat zij eens kijken naar Frankrijk eu
naar het Zuiden van ons land. Mem verwijt
het comité van verweer dait hot in 't geniep
gewerkt heeft. Eerstens is dit minder juist,
maar in de tweede plaats werkt ook de re
geering. blijkens de stukken, zelf in het ge
niep. Natuurlijk, dat is tactiek. Maar dan
moei men die tactiek ook in anderen dulden.
Spr. houdt vol, dat het bij de werkstakingen
niet om het gezag ging. Dat er slachtoffers
gevallen zijn, was te voorzien; dat gebeurt
ook in den oorlog. En dat er zooveel slacht
offers zijn gevallen, dat is de schuld van de
wraakzucht der kapitalisten. Spr. ontkent1
dat de soc.-dem. de politiek in de vakbewe
ging heeft gedreven. Dat hebben de Chris-
telijken juist gedaan. Ethiek en economie
kunnen niet samengaan, zeide de heer Aal-
berse, en daarom kunnen alle arbeiders niet
in één vakvereeuiging zitten. Waarom niet?
Als men dominees en pastoors en den keer
Passtoors er maar buiten houdt. D)e
arbeiders kunnen best voor zich zelf zorgen.
Spr. komt nu tot de heeren Taluua on
Lobman, die de Regeering verdedigden. D'o
Regecring moet al bijzonder zwak zijn als
die twee heeren, die elkander tegenspreken*,
haar te hulp moeten kamen.
Verder protesteert Spr. tegen) het verwijt
aan de sociaal-democraten, dat zij voorstan
ders zij|n van het twee-bel ofton-stelsel. Aan
den heer Lobman zegt hij, dat do arbeiders
niet aam het gezag hebben, wat de kapitalis
ten or aan hebben. Laat do heer Lobman
tocb voorzichtig zijpi imet verwijten, waar
aaai edgen zijde zooveel foutein zijn aan te
wijzen.
Nlui de heer Talma, dien Spr. waarschijn
lijk niet begrepesu heeft. Dat is ook niet ge
makkelijk, want bijl spreekt hier veelal in
raadselen. Het geweten zdgt altijd., neen,
zeade hij. Bedoelde hij toen zijn eigen ge
weten en wat daaraan vast zit? Zoo ja, dan
beklaagt Spr. hem. In zijne verdediging der
Regeering heeft de beer Talma het neg erger
voor haar gemaakt. Als het waar is dat de
anarchie .voor de deur stond, dan had. de
Regeering dadelijk moeten optreden, maar
zij deed niets. En al had zij goen soldaten,
dan had zij, steunende op haar kracht, maar
alleen moeten optreden. Waarom zijn schut
ters niet te gebruiken en soldaten wel?
Ook Gods woord schoon in die dagen voor
de eonwoudigen niet voldoende te zijp, Want
de lodders moesten komen om het uit te leg
gen. Met belangstelling heeft Spr. geboord
naar het academisch deibat tusschen ptef.
v. d. Vlugt en den heer Talma, maar hij
zou nu tooli wel eens willen zien dat iemand
eene duidelijke definitie gaf van die boven-
aardsche macht. Ook Spr. wijst op den tra
gen gang iu de sociale wetgeving, waar zoo
veel beloofd was als de Christelijke regeering
maar aan het bewind kwam. Welnu, zij is
cr en waai1 blijven de wetten. De heereci van
de overzijde zingen nu niet met Paganistischo,
maar mot Paganinisohe virtuositeit het liedje
van verlangen, terwijl de arbeiders met
amant verlangen. Zij kumuen niet wachten
geen dag ep geen nacht
De hoer Do Klerk constateert dat ook
de reohterzijlde bezig is de arbeiders in twee
klassen td verdoelenChristel ijk en om sociaal
democraten. Spr. aanvaardt do stelling niet
dat do sociaal-democraten heidenen en Ma-
homedaneni zijn. De Regeoring 'kent het Ne>-
dcriandsche volk en de Noderlandscho arbei
ders niet. Er zijp) ook andere arbeiders, dio
niet anti-rev. of Roomscli-kath. zijp en die
toch hebben geholpen om orde eu rust te
handhaven. Waren de soldaten soms ook al
len anti-rev. of Roomsoh.-katholiek Er zijn
in de arboidersvereeni^tigon te Rotterdam
tal van personen van verschillende godsdien
stige richting, geloovigen en ongeloovigeii,
die uitstekend S3men werken. Iu Spr.'s jeugd
heersohte in kerk, school en catechisatie niet
zooveel verdeeldheid als tegenwoordig. Als
Spr. in do aatechasmafls don 3Oen Zondag
leest
Do Voorzitter verzoekt Spr. niet te
vceil uit te wijden, en zich te houden aam
do algemnöeme beschouwingen.
Do heer De Klerk vervolgende, houldt
vol dat er in ons land nog duizenden en
duizenden geloovige arbeiders zijp, die noch
anti-rov*. noch Roorasch-katholiek zijn.
(Vervolg in het eersto blad).