S°. SOS. Tweede Klad. Jaargang. Zaterdag 28 januari 1905. KOLONIËN. BINNENLAND. AMERSFOORTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Amersfoortf 1.25. Idem franco per post- 1.75. Afzonderlijke nummers- O.OS. l)eze Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van Zen- en Feestdagen. Advertentiën, mededelingen enz., gelieve men vóór 10 uur 's morgens bij de Uitgevers in te zonden. Uitgevers: VALKHOFF Co. Utrechtschestraat I. Intercomm. Telephoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTTÊN: Van 1—5 regel* fOJ7M, Elke regel meer - O.IS. Groote letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan Toordeelige bepalingen tót bet herüaald adverteeren in dit Blad bij abonnement. Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanrraüf toegezonden. OOST-INDiÉ. Atjehk liet bericht dat luitenant Burger zou gevallen rijn doer de hand van den jeugdi gen sultanstelg Toeankoe. Noerradèu blijkt, volgens een Atjeh-brief in de Ja va-Bode, on juist te zijn. „Wel was 't een, feit zoo schrijft do correspondent van de Java-B'ode - dat die Don ,fua.n. zich in. het door Burger omsingelde huis in Blce Wakeuëh bevond an aa r iu stede van zich, zooals het oorspron kelijk verhaal luidde, tegenover Burger te stellen, en op hooge tcon decen de reden va. zijn komst te vragen, heeft de deugniet zich met de vrouwen onder 't huis verdekt op gesteld en. liet gunstige oogenblik, ontstaan gedurende de verwarring na 't sneuvelen van onzen aanvoerder, 'benut om onopgemerkt, de plaait te poetsen. Wel ging ceii drietal weken, na 't gebeur de het gerucht dat de Toeankoe ge-wond zou zijtn, maar was dit al de waarheid, dan toch kan de verwonding van geen belang zijn ge weest, getuige de boevensteékendie de jeug dige onverlaat kort -daarna, 'bedreef. Het ge- va-arlijike baantje om in 't krijt te ^treden met: z'n tegenstanders, liet hij aan een ze keren Pang Brahim over, uit den kampong afkomstig, waar 't drama zich beeft afge speeld. Van ©en bravour-stu'kje is dus geen sprake en T. Koer raden gaat, zooals voor heen, voort met z'n bezoeken aan jonge vrouwtjes, die blijkbaar er niet afkeerig an zijn een Sultanstelg tot amant te hebben. Hoe lang dit spelletje nog zal duren, is een open vraag. Verraad van de zijde van het vrouwelijk geslacht schijnt hij. niet te duchten en ook de respectieve cehtgcnooteu houden blijkbaar een. oog dicht. Nu de Toeankoe zich echter verstout hier en daar huizen in brand te steken cn de .bewoners door z'n trawanten om hals te doen brengen, b o. kans op dat men, dein dwingeland moede, te eenigcr tijd' zijn aanwezigheid zal ver ra den, om 'hem dood! of levend in onz-i ban den te. spelen. Van de zijde der Konip u.r worden reeds alle zeilen bijgezet oim hom te pakken te krijgen, tot dusverre echter zon der eenig resultaat, want zooiwei de pogingen om hem in 't kampong-complex Bloeï-Aloeï- BiraliLam KaboeïOeleï Gampoug te ver rassen, als de door 10 brigades en 7 infante- rie-patrouilles uitgevoerde manoeuvre, waar bij deze, in kleine af deelingen opgelost, de VIII Moekim Saina> India, IT Moekim Aree en V Moekim Beubeë afzochten, had' geen ander gevolg, dan dat een paar volgelingen van T. Pol om Haloeëng en de vrouw van den Toeankoe in onze handen vielen. Tntusschoni ia deni Sultan, die wederom te iSigli vertoeft, .vanwege de attractie door Potloot Moeröng uitgeoefend, opgedragen po gingen in het werk te stellen om liet weer spannige familielid tot rede fee brengen. Ge geven echter de weinige kracht, die van den voormalige» drager van 't gezag uitgaat, en tien geringen invloed, dien hij. bezit, bestaat er weinig kans, dat van. dien kant hulp is te verwachten. We zullen, zooals trouwens .reeds genoeg door daden is bewezen, ons zelf moeten helpen." Slxgkel. Den 24sten December wer^ uit Kota- Ilad'jtt geseind Ailhier is bericht ontvangen, dat Pangka- lan-Belegen in 'het Boven-Sinkelsche den 19n dezer door 90 Bat akkers uit. de ICepas-1 aai den is aangevallen en geplunderd. De be volking kreeg daarbij gewonden en vluchtte in het oerwoud. Volgens den radja van Be legen is de gevluchte radja van Batoe-batoe de aanvoerder van de bende. Uit Pasir Belo is een sectie over Singossing naar de geplun derde kampongs o.p murseh gegaan. Boven dien zijn nog 26 bajonetten uit Singkel aan gevraagd. Een telegram gedagteeke-ud 27 December luidt De gecombiucerde colounes uit de bivaks te Baba Kroeng Ma.nggi en Djeuram, onder commando van de le luitenants c]er maré- chaussée Vasten ou cn Kramers ageerden van den len tot. den 19en dezer in Boven-Tadoe en Bovcn-Tripa. De vijand licit 32 dooden, 2 geweren model '95, 1 achterlader, 5 voorla- djers en eeniige munitie, beuevens blanke wapens, in- onze handen achter. Wij hadden geen verliezen. De Sawangsche petoeba's namen hot ben- «lehoofd Ben Boelenen gevangen cn leverden 'hem aan, het. bestuur uit.. Dooi* patrouilles uit Goentji werd de bende van d;d- hoofd geheel vernietigd daarbij werden 1 achter lader, 10 voorladers, benevens blanke wapens cn munitie buitgemaakt. Uit S'ingkel wordt.aain hert Adv.hlad v Atjeh geseind Volgens ingekomen berichten, is Pangka- kn Belegen: (hoven Singkel) 19 December om 8 uur voorm. door een bende van onge veer 90 Baitakkers uit de Kepaslanden aan gevallen en geplunderd. De bevolkine: is. in liet oerwoud gevlucht. Voflgens de radja B'elegen is de radja. Batoe Batoe aanvoerder der 1 jende. Van uit Pn«r Bel a werd' een seert.ie over Singoasing er heen gezonden, en 26 bajonek len uit Singkel geroquréeerd. Uil de Tob a landen. De Paidan- ger bericht De inhoud van een den- I8en December uit Tairootoeng ontvangen draad- bericht luidt„Controleur seint uit Ba.ligé 14 dezer inet patrouille naar Si Bait ver trokken. Aldaar gevangen gouvernements- ondlcrdaneiv bevrijd. Ompoe De bat a Oeloean inodbgenomeii naar Oerat15 dezer van Oerait naar Tipauig. Ompoe Baewea en twee voiwanten die gou vernementsonderdauen go- vaugen hielden, medegenomen naar Moeara. Heden ia te Moeara boete dooi- hoofd Si Bait betaald en gevangene Tipaug losgelaten. Om poe Boewea Tipang naar Baligé medegeno men tot boete en schadevergoeding betaald zijn. Troep morgen terugverwacht.' Z w a v e 1 w i n n i ii g. Op liet rekest van den heer W. F. A. Loonen, waarin hij verzocht hem vergunning te wrloenen om uit de kraters van de verschillende vulka nen der Preanger een hoeveelheid van onge veer zesduizend, ton zwavelertsen af te voe ren ten verkoop in Europa, tegen uitkeering van 50 pet. van de netto winst aan do re geering, is te kennen gegeven, dat dit ver zoek „op grond van de mijn-verordeningen" niet kou worden ingewilligd. P reange rbode De correspondent te Batavia van het Ilbld. seint „De Gouverneur-Generaal heëft een be kend Amsterdamsch financier aangezocht op te treden als directeur van financiën." Nog seint bovengcnoemde correspondent ,Jn de districten Merawang en Soeugei Li-at is een complot, van mijnwerkers ont dekt om tot plundering en roof over te slaan op C'hineesch Nieuwjaar." Het blad teekent hierbij aan De districten Merawang en So enge i Leat zijn mijndistricten op het eiland Bauka. De mijnwerkers in de tinmijnen op dat eiland zijn, naar men weet, grootendeels Ohineeacu. Een nader telegram gisterenmiddag uit Batavia ontvangen, meldt aan genoemd blad nog het volgende „Het plan der onlusten is uitgegaan van het Dr i e vingeren-verbomiEr zijn troepen naar de beide districten gezonden. Als oor zaak der ontevredenheid worden genoemd de zware dagtaak der mijnwerkers en slechte voeding. Voor de kiesvereenigiug Burgerplicht te Dordrecht trad j.l. Dinsdag in een openbare vergader.ug als spreaer op prol', mr. VV. van der Vlugt, met een rede over de waarde van de liberale beginselen, en de verhouding van de beginselen van andere partijen tot hen Als uitgangspunt daarvoor nam spr. de algemecne beschouwingen over de Staats- begrootiug voor liet jaar 1905, een nabe trachting op het begrootingsdebat derhalve. Aan het uitvoerige verslag van de N. B. Ct ontleenen wij het volgende „Niets heeft deze jongste begrootingsde- batten zoozeer gekenmerkt, als deze tickde blijkbare toeleg van de leiders der uiterste vleugelgroepen, om alles wat zich tusscheu die beide uitersten bevindt, wel niet weg to doezelen, doch te beschouwen als min waardige grootheden. Zoowel door den leider der huidige regee ring, als door den aanvoerder van de Soci aal -democratische Arbeiders-partij, werd het doodvonnis over de middenpartij uitgespro ken. Met uitvoerig;- citaten uit do bcgroo- tingsberaadslaging wees spreker do toeleg van beide leiders nader aan en, wat in het bijizouder de liberale partij aanging, van haar heette, het, dat zo geen idealen meer had, ze had gern toekomst, geen marschwog meer. Spreker bestreedt uitvoerig de onware karakteriseering van de liberale partij door dr. Kuyper en mr. Troelslra. Onwaar is het, dat deze partij steeds eenzijdig klassenbdan gen heeft behartigd. Uit de bekende narede van Tborbecke blijkt, overduidelijk, dat de libera parti'- stoe.b heeft bezeten een fonds van richting gevende ideeën. Welke zijn do hoofdgedachten van do t genwooru v liberale iEn als antwoord op deze vraag noemt spreker; le onpartijd'g lieid 2e do vrijheid. Dit werd door spr. na der toegelicht. v De groote moeilijkheid van dezen tijd voor de liberalen bestaat voornamelijk hier in, dat gezorgd dient te worden, dat or geen behoorlijke werkkracht is zonder pa-.-end loon, en geen passend loon zonder behoor- l'ilre werkkracht. Die moeilijkheid rechtvaar digt het ingrijpen van de overheid in ver schillende vormen. De liberalen, die van e.eening zij-r. dat de arbeider er voor moet zorgen, dat zijn arbeid op den duur prijs waardig is, zien in, dat zij hem in die zorg moeten ter zijde staan in den vorm van ambiéhts- en teehvnVch ouderwijs, in een roge I.ng van het leerlingwezen. Bii den loon standaard moet het loven en bic-den met uitgesloten rijn, doch de wedor- zijd:che partijen moeten elkanders porturc, elkanders gelï'ke zijn. Die machtsgel ij lcheid zullen de arbeiders vinden in het doen om hoog bloeien van liet vakvereenigingslcven. In afwachting ci'aarvan zijn do liberalen be reid do arbeiders te helpen aan invaliditeits- en ouderdomspensioen, met bijdrage van den 9taalaan een wettelijke regeling van het arbeidscontract, vooral van het looncontract, de zwakkere arbeiders te schragen door de oprichting van veiv.eeningsraden en scheids gerechten. W- r liet getu dan wel vandaan moet ko men voor de noodige er vormingen in de eer ste riants door Lezuhiigmgen, waarop door de lioeralcn bij; de jongste begreotingsdebatten is aangedrongen, [n de twevde plaat- uit de te verwachten verhoogde opbrengst der mid delen, in de derde plaats door herziening van ons belastingsysteem en wat dan nog zou ontbreken, zou spreker met pref. Trcub w. i schen te vinden uit een verhooging van successierecht in de rechte lijn. Door dit betoog hoopte spreker het beeld, dat door de beide uitersten van de liberalen partij was geteëkeiid, weer recht gezet te hebb: n. Na de pauze besprak prof. Van der Vlugt. de beide uiterste groepen zelf. Ten slotte had spreker het met een enkel woord over, hetgeen hij noemde, de weder- sijdsche verstandhouding tussehen de ver schrillende! smaiL-deplcn van de vrijzinnigen van den laatsten lijd. Die verstandhouding is niet zoo vriendschapjïelijk als de nood dei- tijden dit wel eischt. Spreker schetste in het kort het ontstaan van de vrijtzi nnig-dem oer a - tisene partij,, daarbij in herinnering brengend ha-ar eiseh van finale uitbreiding van liet kiesrecht cn het aanhangig voorstel van de vrijizinnig-deinocratisclie Kamerleden tot her ziening van de grondwet, om daardoor te komen tot algemeen kiesrecht voor mannen en vrouiwen. In doze dagen van parlementair oesarisme, merkte spreker in u.t verband op, strekt het mr. Goeman Borgesius tot groote eer, geen inspanning ontzien te hebben, om de opposi tie van de huidige regeering te behoeden voor verdeeldheid. Het is niet de schuld van den heer Goeman Borgesius. dat zijn pogin gen hebben gefaald. Falen- moesten ze. Een kwaad geval .was het toch voor hem, den middelaar te moeten spelen tussehen twee groepen vrijzinnigen, waarvan de eene, de vrijzinnig-democraten, haar ankers zoo diep in het allemanskiesreeht had laten zinken, dat het de vraag was, of ze zich daarvan los zou kunnen maken zonder de touwen Ie breken. Spreker betoogt, op de bekende gronden, de tegenwoordige samenstelling van de Eerste Kamer en Provinciale Staten dat van invoering van algemeen kiesrecht in de naasrt» toekomst geen sprake kan zijn, daarbij als zijne overtuiging uitsprekend, dat. het verlangen van het volte achter de kiezers maar een stembiljet mot bijstar groot- ge noemd kan worden. Bovendien hebben de gebeurtenissen van 1903 liiet aantal voorstan ders van algemeen kiesrecht eerder doen ver minderen dan vooruitgaan. En bii de regee- ringspirtijen is de sympathie van sommigen haver leden voor uitbreiding van kiesrecht er ook al niet op vooruitgegaan. Men vindt, dat het thans zoo opperbest gaat. Do vrijzinnig-democraten., wetende, dat de kansen voor de invoering van algemeen kies recht in de naaste toekomst zeer ongunstig staan, konden gemakkelijk tot een conces sie komen. Evenals de bouwmeester van lucht- kasteelen daartoe gemakkelijk overgaat, zoo kwam het bl anco - Ki esneen tartik e 1 in de wereld. Voor de liberalen zonder cenige bijvoeging, zonder de bijv. -ging voor uitstrevend, was de toetreding tot dit. bemiddelingsvoorstel niet. gemakkelijk, 't Klonk zoo mild, als de v rijft inn ig-dwno- craten spraken ik koim u halverwege tege ;t, ik vergenoeg 11 met een blaiico-kiesrechtartikel, doe gij nu ook een stap in verzoenende richting. Gij brengt, daar door een offer, doch als de toekomstige wet gever het kiesrecht wil herzien, dan zijt gij volkomen vrij,, uw veto daarover uit le bren- gem' Maar zoo gemakkelijk is de zaak inderdaad niet. Stol eens, dat do liberalen haddon toe gestemd, dat er op deze wijze een bondge nootschap was gek on i. e, dat in Juni de zege mocht behalen, zouden dan al de bezwaren, die zij tegen de eerste eisehen van de vrij- zi:- iie-democraten hadden niet in onver zwakte kracht gebleven zijn Een pracli.sch resultaat -zou dit bondgenoot schap derhalve niet hebben wol een ideëel gevolg, nl. dit, dat steun was beloofd aan nnrtieele grondwetsherziening zonder meer; doch dan hadden de liberalen prijsgegeven luim vaandel, de liooi'droden van hun bestaan, dan zouden de liberalen meegewerkt hebben den weg te openen om de opperheerschappij in ons land aan li t get.al te verschaffen. Wie vasthoudt aan do vlag van Tborbecke. moge de omstandighedcleii "bejammeren, waaronder bet weigerend besluit tot, mede werking incest vallen, het weigerend besluit ze'f bejammert hij niet. Had de hinderpaal I van het algemeen kiesrecht niet bestaan, dan hadden allo vrijzinnigen zich kunnen veree nigen onder de leuze van verdediging va®, den vrijhandel, van deugdeliik volksonder wijs, zicli opmaken voor de voltooiing van het gebouw der verzekering van arbeiders, voor de leniging va.n den financieel™ nood der gemeenten, voor de invoering van de rechtspraak in besbuursgesellrl 1 enDoch tlums is nelaas scheiding, uocli lioo noodlottig cn pijnlijlc deze ook voor het oogenblik is, aJ 'besloot spreker. >.e is verre te verkiezen boven een bondgenootschap, waarbij het ge weten rust noch vrede vindt. Do rede van prof. Van der.Vlugt, die bin nenkort, naar hij mededeelde, in Onze Eeuw zal verschijnen, werd aan het eind langdurig toegejuicht. Grondslagen voor esn rationeele bestrijding der tuberonlosc «Is wslkszickle. In de Geneeskundige Bladen (elfde reeks no. IX, X) schreef de Leidsolie lioog- leea-aar dr. W. Nolen een overzicht van de in de laatste twintig jaren gedane pogingen tot onderkenning en bestrijding van de tu berculose, waarvan de X. Ct. bet volgende uittreksel geeft Sedert de tuber kei-bacillus als de k woe ker van de ontzettende kwaal, die de mensoliheid als een der gevaarlijkste pam- demisohe ziekten reeds sedert eeuwen sloopt, onderkend is, zijn va/n alle kanten de onder zoekingen ou proefnemiugen er op gericht om dien vijand te bestrijden. Herinnerd wordt aan den strijd tussehen Cornet en Fliigge om slechts de hoofdmannen te noemen van oen groote reeks van onderzoe kers welke strijd intusschen tot eenstem migheid geleid heeft op enkele zeer belang rijke hoofdpunten. Zoo kan men wol als vast staande beschouwen, dat waar phthisici op don grond spuwen en het sputum opdroogt en vervolgens door de voeten tot fijn stof gewreven wordt, gevaar bestaat voor infectie door inhalatie van sputuim-stof. Eu dat ge vaar is dan des te grooter naarmate' de stof meer in de lucht wordt opgejaagd door wind of tocht, door ruw aanvegen van plankenvloe ren, van kleedeu en tapijten,, of door de be weging, het geloop en geschuifel van veel meuschen. Waar phthisici hoesten, niezen, luid spre- kon, zonder dat zij de sputum-drupjes, die zij daarbij in grooten getale uit den mond slin geren, in een vóór den mond gehouden doek zoo goed mogelijk opvangen, daar bestaat ge vaar voor infectie, dooi' inhalatie dier vaak bacillen-houdende- drupjes, voor hen, die in de caimiddellijke omgeving van dien hoes tenden phtbisicus verkceren. Door verschil lende onderzoekingen is intusschen gebleken, dat de bedoelde drupjes slechts bij uitzonde ring verder dan 1 M. van den hoester wor den geslingerd cn dan betrekkelijk spoedig hier of daar neervallen en vastkleven. Men moet zioli daarom wel verwonderen, dat al hoesten en spuwen er overal lijders aan o pen -tuberculoseer daarom toch niet overal virulente tuljerkel-bacillen aanwezig zijn. De reden daarvan is, dat die bacillen gelukkig het daglicht niet knnnen verdra gen. Door onderzoekingen van Heymann be treffende don levensduur van in sputum- drupjes aanwezige tuberkel-bacillen is geble ken. dat deze, aan het licht blootgesteld, slechts 2, hoogstens 3 dagen in leven blijven. In dikke lagen, zooals-bijv. in sputum inge- huld, blijven echter de bacillen, ook. als zij aan het daglicht zijn blootgesteld, langen tijd, soms maanden lang virulent. Opge droogd sputum is dus oueindig langer ge vaarlijk dan sputum-drupjes zijn. Maar, tér- wijl uitgehoeste sputum-drupjes zeer gemak kelijk kunnen worden ingeademd, is dat. met opgedroogd sputum volstrekt niet het ge val. Een andere belangrijke factor bij de be strijding der tuberculose is de wetenschap, dat zoo goed als 90 van alle mensehen oen of meer tuberculeuze haarden in zich omdra gen. maar dat hier disposrit-ie en weerstand»- vcimogcn een zoo groote rol sj>eleri, dat toch slechts één-zevende der menschen aan tu berculose sterven. Na dan verder min of meer uitvoerig fee hebben stilgestaan bij hetgeen Robert Koch. Nacgoli, Würzburg, Rehritig e. a. in die rich ting voor de pathologie en acrtiologie der tuberculose hebben gedaan, vat de schrijver de tot dusver vorkregen resultaten als volgt samen Er i- goon grond om aan te nemen, dat dc tuberkcl-bacil overal in onze omgeving aanwezig is ou het Êfevaar voor infectie met tuberkelbacillen ons dus steeds en overal bedreigt. Alleen in dc naaste omgeving van den liider aan opon-tuberculose i« gevaar voor besmetting met tuberkel-barillen te duch ten. Zeer groot is dat gevaar te achten, wan neer de lijder aan longtering; roekeloos om zich heen spuwt en hij liet hoesten den mond niet op doelmatige wijze l>edekt. Voorwerpen, die op cenige wijze met spu tum of met slijmdeeltjes. bij het hoesten uit den mond geslingerd, worden verontreinigd - ook liet. stof, dal op de meubelen en den vloer iu de omgeving van een zorgeloozon tuberculose-lijdev is neergevallen leveren gevaar op voor den gezonde als hij die voor werpen met. banden of vingers (vooral zoo die vochtig zijn), aanvat of aanraakt. In bet bijzonder voor kinderen, die dikwijls de vinger9 in den mcwid steken, nagelbijten ena. eu op die wijze ook eventueel tubei Kel-bacü- icu-bevutteno vuil in den mond brengen, bestaal liot gevaar dat zij zich door contact met tuborkei-bacilien besmetten. Geen grond is er om aan te nemen, dab do menscli, dus ook niet het meest gezonde ou krachtige individu, zich ui een speciale immuniteit, voor tuberculose zou mogen ver heugen De inensch is vatbaar (niet im- niUiUii) vooi tuberculose. Voor alle ineusoheu, is dus, al$ zij met tuberkel-bacillen woideu besmet, het gevaar te duchten, dat zij aan tuberculose zuiLen gaan lijden. Of dat zal gescliiedeai, hangt at van a. ue lntectio-g^icgeuneicl. Zooveel fee me nigvuldige)- «.ie infectie-gelegenheid, des »e gruotei ue kails op hernaalae besmetting en (zie b 2) des te meer kans op de outwucke- Jing eeuvr progressie vu tuberculose. b. 1. cteu viruientie-graad, mi 2. het aantal uer bacillen, waarmede de infectie plaats heelt. c. liei weerstandsvermogen van het indivi du, dat besmet wordt. Onaer „weerstandsvermogen is te ver staan de physioJogiBolie reactie, die tot stand komt, zoodra een .nadaequate prikkel op de weefsels van het lichaam inwerkt. „Weerstandsvermogen' mag niet verward worden met „specifieke immuniteit." Aan de uitdrukking „dispositie hebben wij d© beteekenis te hechten vangertug weerstandsvermogen, zVakte (traagheid) oi sueile uitputting der physiologische reactie* op schade,ijko prikkels. Alle omstandigheden, die de gezondheid be nadeeien, de lichaamskrachten verminderen, de inuervaties wijzigen, zullen de physiologi sche reacties of zwakker öf trager doen wor den, 6f tot een spoedige uitputting dier reac ties leiden, en alzoo het „weerstandsvermo gen verminderen. Wanneer- men overweegt, dat tal van kin deren aan tuberculose lijden; dat veie kinderen aan tuberculose ster ven; dat bijna alle menschen reeds op den leef tijd van 18 jaar met tuberkel-bacillen geïn fecteerd zijn. dat de tuberculose in de meeste gevallen vóór het 25. levensjaar uitbreekt; dat de tuberculose op ouderen leeftijd meestal slechts een voortzetting is van eeu reeds vóór het 25ste jaar aan den dag ge treden lijden; dat vooral kinderen veel meilk drinken (mo gelijk gevaar van nielk afkomstig van aan tuberculose lijdende koeien) en eindelijk, dat op jeugdigen leeftijd het weerstand9vermo gen tegen infectie-ziekten iu het algemeen geringer is dan op den volwassen leeftijd dan komt men tot het besluit, dat een rati- oiueele bestrijding der tuberculose iu de aller eerste plaats moet gericht, zijn op bescher ming van het kina tegen het tuberculose-ge- vaar. Om het kind tegen dat. gevaar te bescher men, moet me® met alle besclükbare midde len er naar streven a. de infeotie-gelegenheid voor het kind zoo gering te maken als moge lijk is, b. het weerstandsvermogen bij hei kind tot het bereikbaar maximum op te voe ren en op dat maximum te houden. Alles wijst er dus op, dat men de infectie- gelegenheid voor het kind moet verminde ren. Vooreerst in het gezm door daaruit ver wijderen van tubsrculose-lijders. hetgeen eersc zal kunnen geschieden, zoodra in voldoende mate afzonderlijke hospitalen voor longteriug- lijders, als in Engeland reeds sedert jaren be staan, ook in ons land zullen zijn openge steld. Dan ook in de school, waar uit den aard van het dicht bij elkaar komen, vaak elkaar op het. lijf hangen, de infectie-gelegen heid buitengewoon groot is. Geen zeldzaam heid is het ook, dat de ouderwijzer aan open- tuberoulose lijdt. Uit eigen ervaring weet. schrijver meer dan één voorbeeld van aan longtering lijdende onderwijzers, die maan den en maanden in de school hun dagwerk verrichtten, terwijl zij hoestten en sputa op gaven. Ter wille van hun brood, en voor een deel ook uit plichtsgevoel, slepen dergelijke atumperts zich, somtijds bijna tot aan hun dood. in de school voort, rampzalige, maar niet minder ijzingwekkende verspreiders van het tuberkel-virus onder de school kindieren. Wat hier gedaan moet worden, ligt voor dc hand. En toch wordt er in ons land te^en de tu- berculose-besmetting in de school zoo goed als niets gedaan! En toch worden de ouders dooi' do wetten des lands gedwongen hun kinde ren ter school fee zenden 1 Natuurlijk zor»e men ook door goede voe ding cn in 't algemeen door zorg voor het lichamelijk welzijn, dat het weerstandiervermo gen bij liet kind verhoogd worde, maar de infectie blijft toch de hoofdzaak bij de ver breiding der tuberculose. Waar de besmet ting mot tuberkel-bacillen kan worden ver meden, daar wordt zelfs het zwakste kind niet tuberculeus. Voor hetgeen prof Nolen ten slotte sohrijft over het infectie-gevaar in fabrieken, werk- jxlaatsen. magazijnen, kantoren, ziekenhui zen cn allerlei gestichten, verwijzen wij naar zijn studie, waarin het ook niet ontbreekt, aan practisehe wenken voor eon goed door werkt strijdplan tegen deze volksziekte.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad | 1905 | | pagina 1