V. 237. Eerste «lad.
3de" Jaargang.
Zaterdag 18 Februari 1905.
JJUITENLAND.
FEUILLETON.
Een praatje over het onderwijs.
AMERSFOORTSGH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS
P»r 8 maanden roor Amersfoortf 1.35.
Idem franco per post- 1.75.
Afzonderlijke nummers- 0.05.
Deze Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen.
Advertentiën, mededeelingen enz., gelieve men vóór 10 nor
's morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF O.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 60.
PRIJS DER ADYERTEHTEË»
TM M.npli
Elka regel meer -
Groote letten naar plaat
Toor handel en
laatsrnimte.
4 0.15.
bedrjjf bestaan voordeellge bepalingen;tèt
het herhaald adverteéren in dit Blad bg abonnement. Bene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt Op
toegezonden.
aanvraag
Politiek Overzicht
De aanslag op grootvorst Sergius.
Toen de vreedzame manifestatie der Pe-
tersburgsche werklieden den 22en Januari
door aanwending van ruw geweld werd onder
drukt. was het voor ieder duidelijk, dat het
morgenrood der liberale beweging >n Rus
land, dat zich gedurende korte weken aan
den horizont liad vertoond, was weggevaagd.
Prins Swiatopolk-Mirsiky, wiens benoeming
een oogenblik de harten van blijde verwach
ting had doen kloppen, kreeg zijn ontslag
en met den dictator Trepow, in wiens per
soon de ganache regeeringsmacht zich ver-
eenigde, kwam de reactie in haar afschrik-
kendsten vorm weder aan het roer.
Er werd toen reeds dadelijk voorspeld, dat
de zegepraal van de reactie in de hoogste
regeeringskringen eene terugwerking zou heb
ben op de beweging in het land, waarvan
niets goeds was to verwachten. Nu de gema
tigde elementen in de hervormingsbeweging
tot zwijjgen waren gebracht, zouden de tei-
roristische elementen tie overhand krijgen.
Voor die elementen zouden de maatregelen
tot onderdrukking juist een prikkel zijn tot
verhoogde werkzaamheid.
Wie wind zaait, zal storm oogstenOp
vrceselijike wijze wordt dit gezegde bewaar
heid door het gisteren in Moskou gebeurde.
Dfe reactie heeft het optreden van de terro
risten uitgelokt, en als eerste slachtoffer is
een lid van het keizerlijke huis, grootvorst
Sergius, gevallen.
Men vindt onder de telegrammen van gis
teravond en heden morgen de afgrijselijke bij
zonderheden van den aanslag, waardoor groot
vorst Sergius uit het leven is weggerukt.
Het- is dezelfde droevige geschiedenis, die
men gelezen heeft, weinige maanden geleden,
in het verhaal van den dood van minister
Plehwe. Met dit verschil alleen, dat de plaats
van de misdaad nu niet is Petersburg, maar
Moskou, de wieg van het Czarenrijk.
Sergius Alexandrowisch was de vierde
zoon van Keizier Alexander II. Hij was ge
boren den Hen Mei 1857. In 1891 was hij
benoemd tot gouverneur-generaal van Mos
kou, en in die functie is hij gebleven tot voor
weinige weken, toen hij er van ontheven
werd. Als bevelhebber van het militaire dis
trict Moskou was hij echter in de stad geble
ven uit voorzorg had hij zijne verblijfplaats
naar het Kremlin overgebracht, want hij
wist, dat de omwentelingBgezinden hem, den
voorstander van het starre behoud, slecht ge
zind waren.
Hij is op diezelfde wijze uit liet leven ge
gaan als zijn vader, Keizer Alexander II,
die den 13en Maart 1881 is gestorven als
slachtoffer van een bommen-aanslag, die te
Petersburg op hem gepleegd werd, toen hij
van eene parade huiswaarts keerde. Ook die
aanslag was het werk van de terroristen. De
dood van Alexander II was noodlottig voor
de zaak der staatkundige vrijlheid in Rus
land; daardoor werd een einde gemaakt aan
de voorbereiding van uitgebreide binnenland-
sche hervormingen en van de plannen tot
invoering van eene constitutie, die dezen
Czaar in den laatsten tijd van zijne regeering
hadden bezig gehouden. Thans hebben de
terroristen in den zoon van Alexander II de
reactie willen treffen, die in dezen grootvorst
ala 't ware belichaamd was.
De uitwerking zal in beide gevallen wel
dezelfde zijn. De dood van Alexander II
heeft voor vele jaren de reactie in Rusland
bevestigd in de heerschappij, die haar scheen
te zullen ontgaan. De dooid van grootvorst
Sergius zal voor de reactie een prikkel zijn
tot verdubbelde krachtsinspanning, om zich
te handhaven in liet bezit van de macht
waarin zij pas weer gehandhaafd is.
Maar veel moeielijker dan in 1881 zijn
thans de omstandigheden, waaronder zij moet
strijden voor het behoud van het gezag. Dee
per dan ooit tc voren gaat de gisting, die
woelt onder de bevolking. En zwaarder dan
ooit ondervinden d© machthebbenden in Rus
land den druk van de misslagen, die zij heb
ben begaan. Tegelijk strijd te moeten voeren
tegen een tot dusver zegevierenden buiten-
landschen vijand, die aan Ruslaud's prestige
een onherstelbareu slag dreigt toe te bren
gen, en tegen eene binnenlandsche beweging,
die nog nooit zoo ver om zich gegrepen heeft
als ditmaal, dat is eene taak, waaronder
reuzenkrachten zouden kunnen bezwijken. En
de handen, waarin die taak is gelegd, heb
ben sints ruim een jaar naar buiten het
schouwspel geleverd van eene onbekwaamheid
zonder weerga 1
Het gaat in Rusland van kwaad tot erger.
Dultschland.
De jonge hertog Kaael Eduard van Saksen-
Koburg en Got ha, wiens verloving werd be
richt, wordt den 21en Juli 1905 meerderjarig
en zal dan de regeeritig aanvaarden. Hij is
de zoon van den overleden hertog van Al
bany en prinses Helena van Waldeok-Pyr-
moait-, zuster van onze Koningin-Moeder. De
overleden moeder van de bruid was eene
zuster van de Duitscihe Keizerin.
Berlijn, 17 Febr. De commissie van den
rijksdag, die rapport moet uitbrengen over
de handelsverdragen, heeft alle zeven verdrar
gen achtereen volger s met groote meerderlieid
aangenomen. Tegen stemden de sociaal-de
mocraten en de afgevaardigde Gothein van
de vrijzinnige vereeniging, Kaempf van de
vrijzinnige volkspartij, en Wolff van de eco
nomische vereeniging stemden voor de ver
dragen. Sommige ledien van heit centrum
stemden bij enkele verdragen gedeeltelijk
voor en gedeeltelijk tegen.
De commissie beraadslaagde over een voor
stel va.» Heyl zu Herrashedn (naitionaal-libe-
raai) om den rijkskanselier te -eraoeken de
verhouding van behandeling op den voet
der meest begunstigde natie op te heffen bij
die landen, waarbij deze verhouding blij^-
ken- de ondervinding nadeelig geweest is
voor de Duitsche belangen, en zijn invloed
aan te wenden, opdat met zulke landen geen
verdragen op dien voet meer worden geslo
ten.
De voorsteller besprak in zijne toelichting
de betrekkingen van Duitschland met Euro-
peesohe landen en met Argentinië en den
ongunstigen toestand van den Duitsohen
handel met de Vereeniigde Staten. Hij ver
klaarde, dat het voorstel geen betrekking
had met do verhouding tot Engeland en
zijne koloniën, die afzonderlijk moeten wor
den behandeld.
Staatssecretaris Richthof en deed uitvoerige
mededeelingen van vertrouwelijk en aard.
Daarop volgde oene discussie in geheime zit
ting, waarvan het resultaat was, dat het
voorstel werd ingetrokken.
Frankrijk.
De Senaat is thans gereed met. de behan
deling van de wet op den tweejarigen dienst-
tijd bij het leger. Voordat de eindstemming
gehouden werd, motiveerden verschillende
leden hunne stean. Generaal Billot drukte
daarbij, onder levendig protest van de lin
kerzijde, de hoop uit, dat de president der
republiek zijn veto zou doen. gelden, voor
dal cle wet in toepassing kwam De voorzit
ter van de oommissie, die de behandeling
van het wetsontwerp in den Senaat heeft
voorbereid, Freycinet, verklaarde, dat de
commissie eerst haren steun aan de wet heeft
verleend, nadat zij de zekerheid had gekre
gen, dat de nationale verdediging er niet door
in gevaar zou worden gebracht; hij somde
vervolgens de belangrijke voordeelen op, die
de wet biedt in moreel en sociaal opzicht, en
verklaarde ten slotte, dat de Senaat de wet
kan aannemen met. volkomen gerustheid en
met het. bewustzijn, zijn plicht te hebben ver
vuld. De minister van oorlog zette ook zijner-
zijds de voordeelen van de nieuwe regeling
uiteen en verklaarde bij de Kamer zijn in
vloed te zullen aanwenden ten gunste van
de onveranderde aanneming van het wets
ontwerp.
Bij de eindstemming nam de Sen iar het
wetsontwerp aan met 239 tegen 37 stemmen.
De lege rooi lira issie van de Kanier heeft zich
reeds officieus met de voordracht, zoo al? zij
door den Senaat gewijzigd is, bezig gehouden
en is tot het- besluit gekomen tot de aan
neming en b 1 o c te adviseeren.
Oostenrijk.
Weenen, 11 Febr. De Kamer van afgevaar
digden nam een wetsontwerp aan, waarbij
de regeering wordt gemachtigd tot uitgifte
van eene leening van 51 millioen florijnen,
om de voorschotten, door de staatskassen ge
daan, terug te betalen.
Daar de Kamer den afgevaardigde Stern
berg vergunning gaf te spreken, niettegen
staande de voorzitter dezen het woord had
ontnomen, heeft de voorzitter zijn ontslag
genomen.
Het huis van afgevaardigden van den
rijksraad heeft de algemeene beraadslagingeu
over de begroot ing ten einde gebracht. Sints
verscheidene jaren is dit de eerste maal. dat
men zoo ver gevorderd is.
Hongarije.
Budapest, 17 Febr. In t.e eerste zitting
van de nieuwe Kamer werden heden Apponyi
en Koesuth warm toegejuicht.
De president verklaarde het besluit der
vorige Kaaner betreffende het Reglement vaD
Orde, onwettig.
Hij zal de debatten volgens het oude regle
ment leiden.
Rusland.
Zarskoje Selo, 17 Febr. Prins Friedrich
Leopold van Pruisen is hier aangekomen. Hij
werd door den Czaar, verschillende groot
vorsten en hooge autoriteiten ontvangen.
De ontmoeting tusschen den Czaar en den
Prins was uiterst- hartelijk. De prins overhan
digde den Czaar een schrijven.
Petersburg17 Febr. De bladen berichten
ui'. Zarskoje Selo, dat daar gisteren de kwes
tie van de Semski Sebor behandeld is.
Uit vertrouwbare bron wordt bericht, dat
gisteren in de vergadering van ministers, on
der voorzitterschap van den Keizer en waar
aan ook Witte en Moerawjew deelnamen, de
vraag besproken is der verandering van het
slechts nu en dan bijeenkomende minister
comité in eene permanent lichaam, zonder
dat intusschen daarmee den grondslag zou
worden gelegd voor een verantwoordelijk mi
nisterie. Als voorzitter zou óf de Keizer óf
een minister-president fungeeren.
Petersburg, 17 Febr. Oostenrijk-Hongarije
heeft het handelsverdrag ract Rusland opge-
,cgd
Petersburg, 17 Febr. 4 uur 5 min. Uit Mos
kou wordt liet volgende getelefoneerd1:
„Op den rit vhn grootvorst. Sergi us van
het historische museum naar het Kremlin,
wercl het rijtuig bij het paleis van justitie
door twee personen in een huurrijtuig
opgewacht. Toen de grootvorst het paleis van
justitie gepasseerd was, volgden zij diens rij
tuig en wierpen een bom daaronder, waarop
een sterke ontploffing volgde. Het rijtuig
werd verbrijzeld. De grootvorst werd
gedood.
De moordenaars werden gearresteerd. Eén
van hen is zwaar gewond'. Verder werden ver
scheidene studenten gevangen genomen.
Petersburg, 17 Febr., half zes Js namiddags.
Heden namiddag drie uur reed grootvorst
Sergius te Móskou in een rijtuig, komende
van het Ni kol aaspaleis, over het Senaats
plein. Achter het vorstelijk rijtuig reden twee
huurkoetsen. Toen het rijtuig het Paleis van
Justitie .naderde kwam een slede, met twee
mannen in burgerkleeding, het tegemoet. Een
van deze mannen was als werkman gekleed.
Bij het Paleis van Justitie liet de slede het
rijtuig voorbijgaan en op dat oogenblik wer..
een bom onder cle equipage geworpen. De
ontploffing was zoo hevig, dat alle ruiten
in het Paleis van Justitie verbrijzeld werden.
Het rijtuig werd geheel vernield, de paarden
sloegen op hol. De menigte op het plein ver
zamelde de stukkeu van het rijtuig.
De grootvorst was terstond doodhet
hoofd en de beenen waren van het lichaam
gescheidende kleeren waren in flarden ge
scheurd. De koetsier, die zware brandwonden
had bekomen, stierf tijdens het vervoer naar
het hospitaal. Op het plein liggen de raderen
van het rijtuige. De ontploffing werd op ver
ren afstand gehoo; .1. De moordenaars zijn
gevangen genomen. Een van hen zeideHet
kan mij niet schelen mijn werk is verricht
De namen der daders zijn onbekend.
Na eenige oogenblikken stroomde een
groote menigte op de plaats van het gebeur
de samen. De poort van het Kremlin werd ge
sloten. Op het Roodo Plein hield de menigte
een manifestatie tegen de studenten, die zoo
geducht klop kregen, dat een bij het Paleis
van Justitie aangestelde beambte tusschen-
beide kwam en verschillende lieden deed ar
resteeren. Een strooibiljet werd onder de me
nigte verspreid.
Toen Grootvorstin Elizabeth mededeeling
kreeg van het gebeurde, begaf ziji zich onmid
dellijk naar -de plaats van den aanslag. De
overblijfselen van den grootvorst werden ver
zameld en naar het Nikolaaspaleis gebracht.
Moskou, 17 Febr. Grootvorstin Sergius be
vond zich, toen de aanslag op haren geniaal
gepleegd werd, in hare werkkamer 'n het
Kremlin, bezig met het in orde brengen van
liefdegaven voor de slachtoffers van den oor
log. Haar rijtuig stond reeds voor, omdat
de grootvorstin zich naar de woning van de-J
gouverneur-generaal wilde begeven om daar
haren gemaal, die daar eveneens zou komen,
te ontmoeten.
Terstond na de ontploffing zag een politie
beambte iemand wegloopen; hij slaagde er
in den vluchteling, ofschoon deze met n
revolver gewapend was, te arresteeren. De
gearresteerde, die verschillende door bom-
splinters veroorzaakte verwondingen had,
ontkende niet de moordenaar te zijphij gaf
zelfs toe. dat de revolver, dien liijl bij zich had,
moest dienen om te schieten op ieder, die
hem wilde te Lijf gaan. Hij drukte zijne vol
doening er over uit, dat de grootvorstin ha-
reu gemaal niet had vergezeld. Hij weigerde
zijn naam op te geven, maar verklaarde lid
te zijn van de revolutionair-socialistische
pwtij.
Het hoofd van den grootvorst is geheel
verbrijzeld; de hersenen werden uiteenge
spat op Het plaveisel gevonden. Zij werden
bijeen verzameld en den commissaris van po
litie ter hand gesteld. Een politie-beambte
vond de portefeuille van den grootvorst, waar
in zich geld en een aantal brieven bevonden.
In het bezit van den moordenaar werd ge
vonden een portemonnaie met ongeveer tien
roebels.
Om 4 uur 's namiddags werd in tegenwoor
digheid van groot,vorstin Sergius en alle mili
taire en civiele autoriteiten een eerste rouw
dienst gehoudenom acht uur volgde een
tweede rouwdienst.
Door de ontploffing zijn 64 ruiten in liet
paleis van justitie verbrijzeld.
De daad maakte te Moskou een verplette
renden indruk.
Petersburg, 17. Febr. De keizerlijke schouw
burg is gesloten. In de particuliere schouw
burgen wordt gespeeld.
Petersburg, 17 Febr. Een uit Zarskoje Selo
gedagteekend Keizerlijk manifest luidt:
Het heeft de Voorzieningheid behaagd ons
door zwaar leed te treffen, doordat onze gelief
de oom, grootvorst Sergius Alexandrowitsoh,
den 17en dezer in het 48e levensjaar ons
ontrukt i9, gevallen door de hand van roese-
looze moordenaars, die zijn ons dierbaar loven
belaagden. Wij beweenen in hem een oom en
vriend, wiens geheelen arbeid en zorg steeds
aan onzen dienst en aan het vaderland wa
ren gewijd. Wij vertrouwen er vast op, lat
al onze trouwe onderdanen de warmste do
neming zullen hebben voor het Jeed, dat net
keizerlijke huis heeft getroffen, en hunne
innige gebeden voor de zielsmst van den over
ledene met de onzen zullen vereenigen.
De procureur-generaal van de heilige syno
de Pobjedonoszew. die sinto den 21en Januari
ziek is, is nog niet herstellende. De toestand
is eerder verergerd, en zelfs voor het geval
van beterschap zal hij ge ruimen tijd zijne
bezigheden moeten laten rusten.
Het bezwaarschrift, dat mevrouw Gorki bij
het d partement van politie heeft ingediend
tegen de wijze waarop haar man in de Peter
en Paulsvesting als een veroordeelde misda
diger behandeld wordt, luidt aldus:
„Sedert den 12en Jauuari zit m n echt
genoot, de schrijver Alexei Maximowitsch
Pjesehkow, in de Peter Paulsvesting gevan
gen. Men vergunt hem met zijne gewone
kleeren te dragenmen heeft hem gedwon
gen arrestanten-ondergoed en het arrestan-
tenbuis aan te trekkenmen weigert hem
papier en inkt en belet hem daardoor zijn
letterkundigen arbeid. Bij zijn verzwakten
gez ndheidstoestand kan het dragen van ar-
reistantenkleeren m een vertrek mot stoenen
vloer een meuwen aanval van zijne ziekte
teweegbrengen. Het verbod om te schrijven,
maakt, den indruk van een geheel onverklaar
baar harden maatregel. Daar mijn man zich
in preventieve hechtenis bevindt, houd ik
de totpassing van maatregelen, die het ka
rakter van eene straf hebben, voor geheel
onwettig. Daarom acht ik mij gerechtigd te
XV HL
Wie tegenwoordig trouw de couranten na
gaat zal telkens in de dagbladen artikelen
mogen lezen over de Hooger Onderwijswet.
Ik beken eerlijk-, dat ik te oud en te ouder-
wetsch alias dom bemi, oan mij veel voor
het Hooger Onderwijs te interesseeiron, dl.
w. z. ik vind hoogescholen en gymnasia
daoQ' krijgt men immers ook hooger ondier-
wijjN? zeer nuttige eai noodzakelijke» instel
lingen, maar ails de ltcgeering noodüg vindt
daarvoor speciale wetten in elkaar te zetten,
dan zou ik met m'n domme verstand willen
zeggen, w'aarom begint zij 'boven en niet
ondéuaan Waarom maakte zij niet eerst oen
goede wet op het. lager onderwijs
Laat ons eens do vraag stellen waarom is
het veranderen van scholen voor een kind
v.oo nadeelig? Antwoord omdat het kind
daardoor achteruit komt.
En waarom komt liet kind dan achteruit?
Antwoord: Wijl verschillende scholen ver
schillende leerplannen hebben, wijl de 3e
klasse van een school te U. veel moeielijjker
i-» dan diezelfde klasse te IJ. en hot kind,
dat van U. naar IJ verhuist, dus oen klasse
teruggezet wordt, een jaar ten achter
komt. Gebeurt dit meer dan eenmaal tijdens
de schooljaren van zulk een kind', en dat k a n
voorkomen als zijn vadier een ambtelijke be
trekking bekleedt, dan scheelt dit voor het
carrière-maken van den zoon dikwijls twee
jaar, en meea Ook hoort men van eigeuaar-
digc gevallen, dat een jongen examen doet
voor een Hoogerc Burgerschool en zakt
nu doet hij datzelfde examen voor een H. B.
S eener naburige stad en hij slaagt. Ra,
ra, wat is dat Heeft de caiididaat twee uit
een loopende examens afgelegd, het eerste
slecht, het- tweede goed? Of meten die beide
scholen met twee maten Zoo hoort men ook.
dat de lessen aan de H. B. S. in de eene
stad veel makkelijker te volgen zijn dam die
van eene andere. Waar wringt de schoen?
Ik denk dat hier heerscht gebrek aan een
heid, wat ook gezegd kan wordiem van de
lagere scholen ik bedoel hoofdzakelijk de
openbare scholen, waar trouwens tegenwoor
dig de groote beweging naai* toe gaat. Par
ticuliere scholen hebben een leerplan op hun
eigen houtje en zijn, wat die voor de jongens
betreft, groote condensators voor cxamen-
wijsheid', waarvan ze in het werkelijke leven
minstens ecu derde kunnen missen.
Maar de openbare scholen, van alle klas
sen, in allo steden moesten geregeld zijn vol
gens één vastgesteld plan en program, zoodat
de school in de ééne stad niet noemenswaard
kon afwijken van die in de andere, en ge-
lij|ke klassen in verschillende steden dus ook
niet. dusdanig van elkaar konden verschillen,
dat het voor een leerling bezwaar maakte
om van de klasse, die hij volgde in zijn oude
woonplaats, over te gaan in diezelfde van
zijn nieuwe woonplaats. Deze aaneensluiting
van het openbaar onderwijs zou bovendien
tengevolge hebben, dat dé toevloed van leer
lingen grooter werd, terwijl nu menige leer
ling naar een particuliere school wordt ge
stuurd om bijigeipompt te worden voor een.
volgende klasse.
Er zijn meer bezwaren. Het verschil van
boekengebruik.. In A wordt in de 3c klasse
het leesboekje van Jansen gebruikt, in D
voor dezelfde klasse dat van Pietersen met
rekenboekjes dito, zoodat een jongen, die ge
leerd heeft volgens methode A. opkijkt of
hij 't te Keulen hoort onweren;, als men liem
van methode B. vertelt. Zoo kan het ge
beuren, dat een kind, komende van de eene
school, voor de andere bijv. achter is in reke
nen en met talen de klasse vooruit, of om
gekeerd.
En toch lijikt 't. mij zoo gemakkelijk en
eenvoudig om dit alles samen te stellen tot
één leerplan, voorgeschreven aan a L1 e scho
len. Er zijn immers schoolopzienersEn wij
veronderstellen dat die gekozen worden uit
dé mannen, die „hcrVorrageiuH" wie geeft
mij hiervoor het goede Hollandschc wotord
zijn op onderwijsgebied
Welnu, uit die mannen moet, benoemd'
worden een commissie tot jaariij'ksche vast
stelling van een leerplan en text- boekenkeu-
ring Die commissie maakt dus ieder jaar een
leerplan cup, geldig voor alle openbare scho
len, keurt- de boeken, die door de uitgevers
ter ïecensie zijn toegezonden en door de hce
len zijn doorgewerkt en geoordeeld. De beste
boeken worden gekozen en tot gebruik noo-
dig geacht of verplichtend' gesteld. Men voor
komt dan tevens dat boeken, door prulondor-
wijzers de wereld ingeschopt, hun weg vin
den naar de schoolbanken Ieder jaar heeft
deze keuring opnieuw plaats, zoodat de mo
gelijkheid bestaat dat een beter boek over
een of ander leervak, in dien tijd uitgeko
men, 't zijpe er toe bij|drage om het onderwijs
te verbeteren. Dé oom missie van schooltoe
zicht, die ham vertakkingen in alle distric
ten heeft, kan, onderricht, van dit. leerplan,
enz., nauwlettend, toezien bij een „onver-
wlacht" bezoek, of de hoofden dér scholen
handelen volgens het besluit der keurings
commissie.
Waar van iedere school oen direkteur bot
hoofd is, en het individu, altijd invloed uit
oefent op zijp werk en. wat in zijne omgeving
en onder zijn toezicht, werkzaam is, zoo zal
noodzakelijkerwijze altijd eenig verschil blij
ven bestaan tusschen do scholen onderling,
doch dat verschil zal slechts bestaan in klei
nigheden. Groote afwijkingen in den gang
van onderwijs zijn onmogelijk, en dat is juist
wat ik bedoel. Het moet niet mogen gebeu
ren, dat men op de céne school zes. <>p do
andere school zeven klassen moeit dioorloopeu,
oer men toelatingsexamen mag doen voor H.
B. 'S. of gymnasium. Het moest niet bestaan,
dat men op de eene school met Fransoh be
gint in de 3e klasse en op de andere in do
4e klasse In sommige scholen leert men
eerst Engelsch en dan Duitsch, op anderen
juist andersom. Zoo iets mag niet voorkomen,
want van deze inconsequentie worden ge
woonlijk de leerlingen hot slachtoffer. Ik heb
onlangs in de N R. Courant eenige dagen
lang een redekaveling gevolgd tusschen on-
dei wijzers, diie 't niet eens waren welke
vreemde taal het eerst, moest worden geleerd
op de lagere school. Er waren er die liet En
gelsch in do plnatrt wildon stellen van het
Fransoh, en een ander, die de vreemde talen
wilde verbannen tot <le leerling het Nedèr-
landsch goed machtig was.
Die laatste mijnheer scheen me een ver
standig mensohik ben helaas 's mans naam
vergeten. Hij vond, dat kinderen, die op
hun achtste of negende jaar Fransoh leerden,
nog te weinig van hun eigen taal kenden, ja
die dikwijls nog zeer ondiuidelijik spraken,
d'at wil zeggen, soms woorden gebruikten,
waarvan ze zelf de beteekeoüs niet eens wis
ten, en do meest, alledangsche woorden nog
niet zonder fout konden schrijven. Hij meen
de dat. het. beter zou zijn, wanneer de uren,
nu aan Fransch besteed, gebruikt werden om
de kinderen de Neaerlandsche taal grondig
te doen kennen, d. w. z. de schrijftaal en
de spraakkunst. Ze begonnen dan wel oen
jaar later met het. Fransch, doch dit verzuim
zou door hun meerdere elementaire ontwik
keling spoedig genoeg zijp ingehaald.
Ik geloof dat deze onderwijzer oen zeer
goed inzicht heeft; en nu moet ik weer met
den goeden ouden tijd voor den dag komen
en keer ik even terug tot de jaren, mijner
jeugd, waarin we op die lagere school alleen
maar Framsch leenden, en het Duitsch en
Engelsch slechts op enkele scholen, en dan
nog zeer gebrekkig werd1 onderwezen.
Mijn eigenlijke talenkennis dood ik op
kostschool op, doch ik leerde eerst Fransoh
op mijn tiende jaar, maar toen. ook op eene
wijze zoo degelijk en grondig, dat ik mij nog
lesjes uit mijn grammatica kan herinneren,
die wij van buiten moesten leeren, en die
i.^ tot heden toe niet. meer uit het hoofd
zijn gegaan. Zoo lierinner ik me nog zóo goed
do spreekoefeningen we moesten dan moeie-
lijke woorden leeren uitspreken door gym
nastiek van tong en lippen. Zoo moesten we