i°. 139. Tweede Blad.
4 e Jaargang.
Zaterdag 18 November 1905.
KOLONIËN.
BINNENLAND.
AMERSFOORTSCH
ABONNEMENTSPRIJS
Per 8 maanden voor Amersfoort 1.25.
Idem franoo per post1./5.
Afzonderlijke nummers- 0.05.
Deze Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen.
Advertentiën, mededeelingen enz., gelieve men vóór 10 nor
's morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF Co.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1—5 regelsf 0.75.
Elke regel meer0.15.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan voordeelige bepalingen tot
het herhaald adverteeren in dit Blad bg abonnement. Eeno
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
V
OOST-INDIÉ.
De Beni-expedltie.
De correspondent van Het N. v. d. Dag te
Batavia seinde gisteren
„De expeditie naar Celebes wordt met 4
December ontbonden".
Het blad toekent hierbij aan:
Dit bericht mag als een gelukkige gebeur
tenis worden aangemerkt en tevens als een.
bewijs, dat de Regeering den toestand in ge
heel Zuid-Westelijk Celebes zóó gunstig acht,
dat het militair optreden binnenkort reeds
kon worden gestaakt. Het laatste verzet van
beteekenis in het staatje Soppeng is, volgens
de jongste berichten, gebroken, en daarmede
schijnt nu reeds het geheele schiereiland tot
rust gebracht.
Zooals men weet, is de Boni-expeditie uit
gegaan omstreeks 15 Juli. Niet alleen dat
het Rijk Boni, na eenige moeilijkheden in
den aanvang, spoedig geheel was vermeesterd
en de voornaamste hoofden zich kwamen,
onderwerpen, nadat de Vorst was gevlucht»
maar daarop hebben de troepen achter
eenvolgens al de verschillende omliggende
Staten, waarbij zelfs de Noordelijk gelegen
landschappen Wadjo en Loewoe, geheel tot
rust gebracht. Zelfs werd de actie voortgezet
door tochten in de minder bekende streken
van Centraal-Celebes.
Zoo is dus niet alleen in. Boni, maar Ln
geheel Zuid-Celebes een toestand ge
boren waarbij ons geschokt prestige is her
steld en de inlamdsclie bevolking wordt ont
heven van den druk en de willekeur der
verschillende vorsten en hun vazallen. Met
bét optreden van het Noderlandscbe gezag,
niet langer in naam maar i.n werkelijkheid,
wordt ook buiten de Gouveniementslandeu
veiligheid van pesonen en goed gewaaborgd,
de rechtszekerheid hersteld en daarmede zal
tegelijk een einde komen aan slavernij en
pandelingscbap, waaronder in Boni en an
dere zelfbesturende landschappen duizenden
gingen gebukt.
Na het vertrek van de expeditie zullen
er zeker nog eenige troepen achterblijven
in Boni, te Parê-Paré, in Gowa, en wel
licht nog elders, ter versterking van de be
staande posten om in den toestand van
overgang kracht bij te zetten aan de maat
regelen van het civiel gezag, maar 'tig niet
waarschijnlijk, dat daarbij nog gewapend
optreden noodig zal wezen.
Detn 16en October werd uit Makasser
aan de Java-Bode gemeld:
Heden is de bevelhebber der expeditie met
zijn staf hier aangekomen.
Morgen wordt het gouvemements-stoom-
schip „Argus" hier verwacht met een com
pagnie van het 9e bataljon; het pantser
schip „Hertog Hendrik" met een tweede
compagnie en het gouvernements-stoomschip
„Kwartel" met de overige twee compagnieën
en een peleton cavalerie, 2 sectiën artilerie,
de sectie genietroepen en die van den ge
neeskundigen dienst van Maros.
Het vorstendom Gowa is ingesloten.
Morgen staan 45 man onder den le luit.
J. J. Vinik te Boeloerokkingten oosten
daarvan staat de oompagnie uit Tjamba on
der den kapt. W. H. Scheij, te Patrnoewang
de oompagnie van den kapt. E. P. M. B.
Berkeljon staat te Takalar, en die onder
den kapt. P. A. van Waasdijik te Manipi.
Op last der rcgoering is den radja van
Gowa door den gouverneur van Celebes en
Onderhoorigheden aangezegd heden voor
hem te verschijnen, om zich te verantwoor
den wegens verschillende tekortkomingen.
Van die verantwoording zal afhangen
welke maatregelen te zijnen opzichte en ten
aanzien van het landschap Gowa genomen
zullen worden. Dat. Nbl.
Den 19en October werd uit Makassar
aan de Suniatra-Bode gemeld
Hedenmorgen zijn 3 compagnieën van het
2e bataljon en 1 compagnie van het le met 2
pelotons cavalerie, twee secties artillerie met
snelvuurgeschut, een sectie genie en de trein
Gowa binnengerukt.
Het resultaat der met Gowa gevoerde on
derhandelingen wordt geheim gehouden.
Volgens geruoht zijn ook uit Takalar troe
pen Gowa binnengerukt.
Die oorrespondent van het Bat. Nbld.
bij de expeditionaire troepen in Zuid-Celebes
schrijft
„Ik moet melding maken van een voorval,
Jat op sommige zaken een aardigen kijk
geeft.
Toen bij het artilleriepark weiden ingele
verd de scherpe patronen, afkomstig van in
het JO^pitaal opgenomen marechaussee, bleek
dat «r zioh één houder varai vijf stuks' onder
bö^nd, waarvan de patronen, door kruise
rs imvijilen op den kop, in dum-dms wa
ren veranderd.
geef de zaak zooals zij is, zonder ccitiek.
011 dat zal elk weldenkend lezer
met mij een» ziim, er zijn maar Vwee
mogelijkheden denkbaar.
•Óf de patroon M. '95 heeft, zooals zij t-haïs
bestaat, geen voldoende „stopping-power" en
dan wijpige men haar, hoe eer hoe liever. Of
wel, zij heeft voldoende vermogen can een
vijand onschadelijk te maken, en dan straffe
men gestreng hen die hun wapens barbaar-
scher maken, dan het reeds is."
Het Bat. Nbld. teekent hierbij aan:
„Wat ontze correspondent hier mededeelt,
geschiedt bij de marechaussee in Atjeih bijna
zonder uitzondering, zoo als „Een officier van
Atjeh" reeds onthulde, dezelfde deskundige
schreef ook (Bat. Nbl. van 29 Augustus) dat
iedereen dit „natuurlijk" weet.
De gevolgtrekking l'gt nu voor de hand
dat. alle bevelen en circulaires ever humaan
oorlogvoeren ten spijt, aan het vervormen, der
kogels tot dum-dums nog geen einde is ge
maakt. Men moet het blijven aaimzien dat
de soldaat hulpmiddelen gebruikt die den.'
kogel een alles vernielende uitwerking geven,
welke bijna altijd een vreeselijjke verminking
ten gevolge heeft.
Da.t de soldaat hiertoe gedwongen wordt
uit lijfsbehoud, omdat de humane kogel
van het geweer M '95 niet voldoende „stop
ping-power" zou hebben, is een praatje voor
de vaak. Want indien dit zoo ware, zou het
eeni grove fout zijn van het gouvernement,
zijn leger te bewapenen met een geweer dat
onvoldoende uitwerking heeft. Die uitwerking
is inderdaad meer dan voldoende; zij is vree-
selij|k, maar zelfs al bestond die onvoldoen
de uitwerking, dan is het in geen geval de
taak van den soldaat oon daarin naar eigen
believen verandering te brengen.'
Yan den resident van Ternate en onder
hoorigheden is, onder dagbes koning van 30
September jl. het volgend telegram ontvan
gen
Met civiel gezaghebber en 15 militairen
van Galela arriveerde ik 18 September *c
Fak-faktroebelen persoonlijk in Mac Clu-
ergolf onderzocht. Overval Kokas bleelc te
zijn wraakneming bevolking Kajoni en Pa-
timoenigeb'ed wegens verkeerd optreden ge
wapende politie in April 1902 en December
1903. Van het geroofde weder ingeleverd de
Beaumontgeweren met complete uitrusting
der gesneuvelde polit edicuaren, f 435 gereed
geld en f 400 aan particuliere goederenhun
opgselgde schadevergoeding f 4200 en een
boete waarvan het bedrag, afhankelijk van
inlevering nog ontbrekende goederen, ij
mijne terugkomst 25 October bepaald wordt
politieopziener en gewapende politie weder
om te Kokas geïnstalleerd. Civiele gezagheb-
hebber en militairen 29 September te Gale
la teruggebracht, oorlogschip of militairen
voorlcopig onnoodig. (Java Ct.
Bevordering bij keuze ook
in lagere rangen. Het Bat-. Nbld.
schrijftDe kaderschool tot opleiding van
onderofficieren wordt met 1 Januari a. s.
opgedoekt.
De kaderschool voor de opleiding van sol
daten tot korporaal blijft bestaan, ook die
van inlandsch korporaal tot sergeant-
De reden der opdoeking van de opleiding
van Europeesche korporaals tot sergeant is,
dat alleen korporaals tot bevordering voor
onderofficier in aanmerking mogen komen,
die blijken geven ingeval van nood zelfstan
dig te kunnen optreden.
Dus bevordering bij keuze.
Kameroverzicht
Tweede Kamer.
Vergadering van Vrijdag 17 November.
Geopend 114- ure.
Indische begrooting 190 6.
Algemeen© beschouwingen.
D© heer Van Kol zal zich niet bezig
houden met complimenten over en weer, en
slechts drie punten besprekennl. wat noo
dig is om verder verval van Java tegen te
gaan; het plichtverzuim van de Regeering
en de roden van het verval, en de ellende
van Java, waarvoor slechts luttel is gedaan
om daaraan een einde te maken. Reeds
in 1898 heoft 9pr. daaraan een Nota gewijd,
waarvan hij den inhoud nogmaals resumeert.
Men is thans wakker geworden en heeft een
peulschilletje gegeven om den nood te leni
gen. Wat hoofdzakelijk uoor opvolgende re
geeringen is gedaan, kwam niet den armen
Javaan ton goede, maar aan. de Paoketvaart,
aan de tramwegen, om kort te gaan, aan de
nijverheid, den handel, de winst van de kapi
talisten'. Alle door den heer Van De
venter genoemde middelen- educatie, rri-
gatie en emigratie, zij zullen onvoldoende
blijken om 30 millioen Javanen een eenigs-
ei"s menschwaardig bestaan te versohaffen.
De eenige uitkomst voor den Javaan is ge
legen in intensieve productie. Spr. consta
teert dat er geen ernstig stroven is om af
doende to helpen, hegeen hij met détail9 aan
toont en daaruit do conclusie trekt dat de
Ee-eering haai- plicht verzuimt. Wanneer
déze minister zich niet verzet tegen het drij
ven van Nederl anidsche kapitalisten kan de
Javaan niet geholpen worden.
Aan den Minister vraagt spreker zij tl
ge al of niet genegen, gegevens bei
verschaffen, medo te deelen hoeveel mjl-
lioenen de laatste expedities hebben: ge
kost. Nogmaals komt spreker terug op do
gruwelen, door zijn vriend Troelstra reeds
vroeger geschetst, bij de jongste expedities
bedreven en hij vraagt hoe het staat met de
verpleging van gewonde vijanden. Wederom
vestigt Spr. de aandacht op het groote aan
tal dooden bij den vijand tegenover het
klein getal gewonden, o.a. bij den tocht in
de Gajo- en Alaslanden. Dat kan niet alleen
bet gevolg zijn van onze repeteerwapenen.
Spr. vestigt de aandacht op het bericht dat
bij marechaussees gevonden kogels veranderd
waren in dum-dums. Daardoor wordt het
raadsel opgelost. Spr. is teleurgesteld door
den gouv.-generaal Van Heutsz. Lafheid is
het met onze repeteer kanonnen en geweren
zoo goed als weerlooze menschen neer ta
schieten. Verschillende feiten deelt Spr.
mede om te bewijzen, dat de tegenwoordigs
expedities geenszins onvermijdelijk waren.
Voor het meerendeel zijn zij op touw gezet
om concessies t»e verkrijgen, voor delfstoffen,
om tolgelden te heffen, en contracten af te
dwingen van vorsten die betrekkelijk zeer
weinig gezag hebben omdat hun vazallen
meer macht hebben dan zij zelf. Om een be
trekkelijk gering bedrag aan iuvoerreehten
heeft men rampen en ellende gebracht over
Boni. Heeft wellicht de handel op Makassar
belang gehad bij die expeditie? Vast over
tuigd is Spr. dat de oorlog met Goa verme
den had kunnen worden.
Na de pauze vervolgt de heer Van Kol
zijn rede. Hij houdt vol, dat_ de Djambi-
expeditie is begonnen in het belang der
petroleum-magnaten, al zegt de Minister ook
in zijn Mem. van Antw., dat deze bewering
door niets wordt geadstrueerd. Thans zijn
er evenwel feiten gebleken, dat Spr. goed
gezien had. Er is n.l. een Nederlandsch oor
logschip voor Djambi gekomen, dat petro-
leum-boorgereedschappen aan boord had voor
de Kon. Nederl. Petroleum-Maatschappij.
Spr. heeft destijds aangedrongen op een
streng onderzoek in het proces tegen mr.
Schimmel, wegens laster, omdat deze ge
schreven had, dat de expeditie door parti
culiere belangen was uitgelokt. Die zaak is
toen echter in den doofpot gestopt. Intus-
schen is gebleken, dat dr. T. E. Ehrmann
op eigen gezag een exploratie had' onder
nomen in het gebied van Djambi, om petro
leum op te sporen. Wel beeft de controleur
er zich tegen verzet, maar dr. Ehrmann
heeft het toch door gedreven. Een concessie-
jacht zonder weerga om petroleum op te
sporen, is aangevangen.
Een zekere heer Deen heeft zelfs 600 aan
vragen gedaan. Reeds jaren lang wist men,
dat in het Djambigebied ontzaglijke hoe
veelheden petroleum waren en vast staat,
dat do Kon. Nederl. Petroleum-Maatschappij
met uitbreiding van het petroleumgebied in
•Djambi stond: of viel.
Thans stapt hij van de expedities af, hoe
wel er nog velen ter besproking over blijven,
na nog betwist te hebben dat het niet door
voeren van zelfbestuur moet leiden tot anar
chie. Het stelsel van protectoraat geeft goede
resultaten, getuige Tunis.
Nu nog een enkel woord over den tegen-
woordigen Gouv.-generaal, den man van wien
men zooveel verwacht had, maar die deze
verwachtingen zoo bitter heeft teleurgesteld.
Wanneer aan de militaire richting geen paal
en perk wordt gesteld, zal er van een ethi
sche richting nooit sprake kunnen zijn. Mooie
praatjes worden er gehouden over die ethi
sche richting, maar tot daden komt men
niet.
Reorganisatie van ons binnenlandsch be
stuur is dringend noodig, om aan onhoud
bare toestanden een einde te maken. Op
nieuw haalt Spr. tal van feiten aan, te ver
meerderen met dozijnen, waaruit z. i. blijikt,
'dat er ergerlijke bevooarechting van het ka
pitaal bestaat. Altijd door hebben in de
laatste jaren de families Van Rees, Loudon
en Van der Wijck de beste baantjes gekre
gen, heeft het kapitaal op hen geregend en
is er geen druppeltje op de arme Javanen
gevallen. De toekomst van Indië ziet Spr.
donke- in. Overal smeult het op Java, dan
eens hier, dan eens daar, en op den duiur
zullen zelfs onze repeteergeweren den toe
stand niet meer kunnen beheerschen, want
ieder za' bereid zijn leven en vrijheid te wa
gen om de gehate Hollanders te verjagen.
Wij spelen met buskruit, wanneer wij geen
einde kunnen maken aan de ellende van den
Javaan Kunnen wij dat niet, dan is de val
van Nederland a<ls koloniale mogendheid
nabij.
De heer De Waal M a 1 e f ij t sluit zich
aan bij hen, die hulde hebben gebracht aan
den afgetreden min. van kol. Idenburg, die
zeer veel heeft tot stand gebracht in de
korte spanne tijds. dat hij aan het bestuur
was. Tal van verbeteringen zijn tijdens zijn
bestuur aangebracht, die voor Indië van
blijvend belang zijn. Spr. erkent dat wij al
onze krachten zullen moeten inspannen om
in Indië de taak te volbrengen, welke ons
daar wacht. Groot is gelukkig de eenstem
migheid. t-usschen de verschillende politieke
partijen except de socialistische om de
middelen te zoeken en te gebruiken, om
Indië op te heffen. Met blijdschap heeft
Spr. gezien, dat deze minister de voetsporen
van zijr voorganger voor een groot deel wil
volgen en gaarne zal Spr. hem daarbij steu
nen. Van deze begroeting heeft hij een gun-
etigen indruk gekregen.
Een bedenkelijke post vindt
Hoen meerde™ «pwengst van de opium.
Den gunstiger stand van deze begrooting
schrijft Spr. voor een groot deel toe aan het
grooter aandeel dat door Indië zelf genomen
is in het opmaken1 dier begrooting.
Dat in het algemeen afkeuren van expedi
ties vindt Spr. niet goed. Kan men der regee
ring een verwijt maken over een bepaalde
gedragslijn, laat men het dan doen, maar
een algemeen© afkeuring houdt geen steek.
Spr. neemt nu maar een expeditie, die naar
Boni. Men kan een vazal toch maar niet
laten doen wat hij verkiest. Natuurlijk mag
in geen geval lichtvaardig tot een expeditie
worden overgegaan. Wat het brengen van be
zittingen onder ons rechtstreeks bestuur
aangaat, wijst Spr. op de gunstige resultaten,
in Djambi verkregen. Gaat het nu aan om
bij elke vestiging van ons rechtstreeks be
stuur maar dadelijk te spreken van imperia
lisme, kapitalisme en andere ismes en van
knevelen en uitzuigen, vau den inlander.
Hij dankt den minister, dat hij de zending
aan het particulier initiatief wil overlaten.
De heer Van Limburg Stirum sluit
zich aan bij de hulde dezen minister ge
bracht, dat hij het voetspoor van den minis
ter Idenburg wil volgen.
Al erkent spreker dat de financieel© toe
stand van Indië veel zorg ei acht, toch waar
schuwt hij tegen overdreven bezuiniging Men
kan hier nu wel protesteeren tegen militaire
uitgaven, maar aie zijn nu eenmaal niet (e
vermijden. Onze zeemacht acht hij, zelfs veel
te klein voor Indië, en afgescheiden van bet
al- of niet noodzakelijke der expedition,
"vindt spreker het onvaderlandslievend daar
over te spreken, gelijk hier heden, door den
heer Van Kol gedaan werd. "Titvoerig be
toogt spreker de w&nscbelijkheid can de In
dische begrooting los te maken van het Ne-
r-r.riement. Veel onderschrijft hij
vau hetgeen door den heer Van Deventer
gisteren is gezegd.
Die heer IJzerman vraagt of de minis
ter eeu ambtenaar beschikbaar wil stellen tot
het schiften en uitgeven van stukken uit
Indië, voor wetenskappelijjke vereenigingen
geschikt, die dan, wel zorgen zullen voor ver
dere verspreiding.
Dinsdag 11 uur voortzetting.
Boekbeoordeeling
Tainte Stanny, door Thérèro Hoven,
met 20 illustraties, naar foto's, door Henri
A. Fuik,, uitgave van R. J. Fuik, Den Haag.
Een boek, dat er in zijn keurig bandje
waarop de vier Indische weesjes aantrek
kelijk uitziet. En aan de verwachting, die
dit uiterlijk doet koesteren, beantwoordt het
innerlijke.
Staiiny Burgersma, die er warmpjes in zit
en kind noch kraai heeftj, ziet zich „opge
scheept" met een viertal weesjes. Zij., die het
zoo goed met zichzelf meende en, haar ikje
zoo gaarne een gemakkelijk leventje gunde,
die, zooals Scfie openhartig genoeg zei, niks 1
om de kinderen gaf maar alleen om eigen
pleizier en lekker etentje dachti, moest nu
op eens' aan vier personen er bij denken „een
verschrikkelijke complicatie, die haar alles
behalve welkom was". Reeds dacht zaj in haar
zelfzucht genoeg te doen met aan 't viertal
kosli eb inwoning te geven. Eb zoowaar nu
bleek het, dat die vier er ook nog een hart
op nahielden, dat om liefde vroeg.
Het rustverstorend vieraal zou hun in
vloed op tante, Stanny doen geldén een
kleine strijd' werd! roedis binnen in haar ge
streden, hoe gaarne had ziji die ontweken:
„Waren Charles en Heleen niet gestorven,
dan. had ik nu dien last niet gehad!". Die
strijd was misschien de zwaarste' last
„De vloek van de zelfzucht" had dit boek
kunnen' heeten, dJat blijkens de slotwoorden
gevolgd zal worden door een tweede deel of
vervolg, waarnaar wij met belangstelling uit
zien I
Blijde Herinnerinlgen uit de
Pastorie. vertaald! uit het Duitsch van
Louise Koppen, door Ru Erdbrink, uitgave
van de Hollandia Drukkerij te Baarn.
Een boek, aantrekkelijk door zijn grooten
eenvoud, dat kleine stukjes leven weergeeft,
aardige taf reel tjes. Het begint met den
kleinen Fips ons voor te stellen, die de ves
ting Bbdenstedti wist te veroveren, zooals
Eduard's zoon dat eenmaal Wales deed. Het
verhaalt van den smid-tandarts, van den
dorpsluiter, die zich verspikkeleer d had door
zijn oude courant, van vrouw Lehnerti, die
niet beter wist of een doopacte was een
doopacte, van Gernsttung en zijn groot mal-
j heur, van Baas Petterpohl den schoenmaker-
filosoof, voor wién, dfei schoen de spiegel was
van 's menschen geest en die volgens zijn
rekening den dominee verzoolde; van dezen
en nog anderen vertelt het aardig boek, on
gekunsteld, hier en daar met. wat fijne hu
mor, soms ook treffend) ernstiig, altijd zóó,
dat men het gaarne leest.
Terug naar het Vaderhuis, uit
de papieren van, eem geneesheer, door dé
schrijfster van .„Schild en Pijl", „Uit het
Leven", enz., vertaald door I. Z., uitgave
van „Egelings Boekhandel" te Amsterdam.
Daar wij hier te doen hebben met een
derden druk, zal ik bij "dien, inhoud) niet stil
staan. Dat heb boek zeer gunstdv' „"tl'
I werd, bleek destijd-
boTmlbracn male ter perse gelegd moest wor-
den. Zij altoen, nog gezegd, dat dit boekdeel
van 300 bladz. slechts f 1.25, gebonden f 1.60
kost, dus wel „een goedkoope uitgaaf" l
Heilig Indië, door J. B. Ruzius, uit
gave van C. A. J. v. Dishoeck, te Bussum
(2 dln„ prijs f 4.25, gab f 5.25).
Waar het den schrijver van dit werk om
te doen is? Op bldz. 27 lezen wij' aldus: „Ik
heb willen schrijven over Indië, mede uit
drang om de smet af te wisechen, waarmee
anderen, die schreven, uit rancune, het heb
ben beklad. Mijn belangstelling werd ©r tot
liefde met de jaren. In contrast daarmee
laait te feller de wrok in mij op als ik te
rugdenk aan de herhaalde overplaatsingen
met al de gevolgen er van, ruw ingrijpend in
een gelukkig bestaan, ruïneus ook ten. op
zichte van de ambitie in een opgelegde taak.
O, dat ze beperkt bleven voortaan tob do
noocLzakelijjk© alleen!"
Indië is een. heerlijk land; ieder die er ge-'
woest is verlangt er naar terug, maar 't kon
cr beter zijn voor allen, die er wonen. Daar
moesten er niet komen alleen om hun buidel
tie vullen zonder het volk te willen kennen
en waardeereoi. Wat gaf Bets een mooi voor
beeld tegenover de arme Javaansche, die
dan ook voor haar door 't vuur zou zijn ge
gaan. En dan die Indische verveling, die
zelfs behagen doet scheppen; in erger dan
middeleeuwsche rampo'kparbij, die ons be
schreven wordt op een toon of Multatuli
aan 't woord is. En daar al die andere dwaas-
heden, waarvan den schrijver het ergerlijkst f
voorkomt, die gedurige verplaatsing, zooals
hij en zijn Bets meermalen meemaakten, ter
nauwernood ben je geïnstalleerd of alles, wat
je lief is geworden, gaat door de hand van
den vendumeester. Ook in 't belang van don
dienst zou het zijn dat de hooge oomes eif
voor zorgden dat er tusschen ambtenaren van
een zelfde plaats een vriendschapsband koni
bestaan.
Deze en dergelijke dingen worden hier be
sproken. Als heb boek nu maar niet alleen
voor uitspanningslectuur gaat dienen, maar
ook komt daar, waar het komen moet, zal
er aan menigen misstand in liet leven van
inlanders en Europeanen in Indië een veran
dering komen ten goede.
Die Indië niet kent, kan er zich met dit
boek in de hand! aardig oriëntieeren
ID e Kinder wietten en de daarmee
verband houdende maatregelen, door J. R.
Snoeck Heukemans, uitgave van „Egelings
Boekhandel" te Amsterdam (prijs 30 ets,).
Ieder die belang heeft bij of belang stelt!
in alles wat verband houdt met de kinder
wetten en haar toepassing, vindt bier een
goeden gids, een korten en zakelijken leid
draad.
Handleiding tot die kennis van
het Spiritisme, door H. N. de Fre-
mery, uitgave van C. A. J. v. Dishoek, te
Bussum.
Dit werkje, waarvan de 1ste afl. voor mij
ligt, zal verschijnen in 7 afl. a 40 ets. Het is
de tweede druk, die thans ter perse ging.
Ook daarom aal ik bij den inhoud niet stil
staan. Die in deze dingen belang stelt, neme
het werk tor hand, waarop ik, als heb com
pleet is, nog wel terug wil komen.
Zielkunde en Algemeen© On-
derwijsleer, een studieboek voor candi-
daat-boofdond'erwijzers, door B. Laarman,
uitgave van P. Noordhoff, te Groningen.
Behalve door een breeder© behandeling der
algemeene methodiek onderscheidt zich dit
weak van de bestaande, doordat het een over
zicht bevat van de verschillende paedagogi-
sche stroomingen, die in de laatste 20 jaren
in ons land zijn waar te nemen geweest.
Met de kennis van hetgeen in dit boek voor
komt toegerust zal de candidaat voldoen aan
de ei&chen, gesteld in punt a en c van het
examen-program ma voor de hoofdact©.
H o a f d 1 iji n e n der >81 a a t b u i s-
houdku n die, door mr. I. B. Cbhen, uit
gave van P. Noordhoff, te Groningen.
D© schrijver vermeldt hoe gedurende de
10 jaren, die bij| onderwijs gaf, geen der be
staande leerboeken daargelaten het vele
goede, dat zij bevatten hem bevredigden.
De gedachte, die bij de vervaardiging van dit
werk voorzat, was geen andere als deze
waar in onzen tijd socialistisch© en anti-sociar
listische opvattingen tegenover elkaar staan,
daar moeten die beiden zoo onpartijdig mo
gelijk worden weergegeven, opdat de leerling
later geheel onbevangen zijn keuze doe.
N i c o 1 a a s Bi e e t s. scheurkalend er, uit
gave van R. J. Fuik. 'sGravenhage. Een
door eenvoud sierlijk schild in groene tinten,
.met een dorpsgezichtje, zooals dat altijd voor
den dichber-domines zooveel aantrekkelijks
had. Het blok prijkt met Beet's portret. En
wat de spreuken betreft, wij kennen ze van
Beets, vaak met een woordspeling, altijd
met een goede bedoeling er in. Eén voor
beeld uit velen: „'sMenschen uiterste ver
legenheid is Gods schoonste gelegenheid.
Vrede z ij dezen Huize, scheurkah
lender, uitgegeven door de Ned. Zondags-
schoolveieeniging bij Egeling's Boekhandel
te Amsterdam.
Als medewerkers worden den
Ulfers, dr. Gunijigr d© schapen hoedt en 't
te draagt, het sohild! vertoont een opgesla
gen bijbel met de woorden-, „Uw woord is
een lamp voor mijn voet cn een licht_op miju
pad!"
F. W. D.