S°. 166.
Dinsdag 8 December 1908.
BUITENLAND.
KOLONIËN.
BINNENLAND.
7ar Jnursanq.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden voor Amersfoortf l.OO.
Idem franco per post- 1.50.
Afzonderlijke nummers- 0.05.
Deze Courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feest
dagen.
Advertentiënmededeelingen enz.gelieve men vóór 11 uur
's morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C°.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regels f 0.50.
Elke regel meer - O.IO.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 25 eenta bij vooruitbetaling.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen tot
het herhaald adverteeren in dit Blad, by abonnement. Eone
circulairebevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
Kennisgeving.
G EM KEN" TE-BEL ASTING EN
KOSTELOOZE WAARSCHUWING.
De Gemeente-Ontvanger van Amersfoort her
innert, voor zooveel noodig. dat de laatste be
talingstermijnen van de plaatselijke inkomsten-
en straatbelasting, dienst 1908, den 1. Decem
ber 1908 verstreken zijn.
Amersfoort, 8 Decern lier 1908.
De Gemeente-Ontvanger voornoemd,
K. v. d. BURG.
Politiek Overzicht
Italië eu «Ie drie boud.
Als culminatiepunt in de rede ,_an minister
Tit toni in de Italiaanschj Kamer releveert
de Nordd Allg. Zeitung de verklaring, die
in de volgende woorden is vervat: ,,Ik
vraag mij af, of de jongs e gebeurtenissen
onze houding tegenover dj verbonden staten
en bevriende natiën moel°.i wijzigen. Ik
geloof vast, dat wij in cnze politiek van
bondgenootschappen en vriendschappen, die
wij tot dusver gevolgd hebben, moeten vol
harden, omdat het de eenige politiek is, die
aan onze belangen beantwoordt en die Italië
kan voeren. Het bondgenootschap met
Duitschland en Oostennjk-Hongarije, waar-
aai» wij trouw blijven, mag geen beletsel
zijn voor onze traditioneele vriendschap met
Engeland, voor onze hernieuwde vriendschap
met Frankrijk en voor onze jongste entente
met Rusland. Terwijl wij in het buitenland
met sympathie als een kos baar element van
den vrede en van het evenw cht worden be
schouwd, eischen in Italië "enige onrustige
en ongeduldige geesten van ons, dat wij
zullen kiezen tusschen bondgenootschappen
en vriendschappen. Deze e-schen w.js ik na
drukkelijk af. De tegenwoordige buitenland-
sche politiek van de rege :r :ig is de eenige,
die voor ltal:ë raadzaam is.
Het officieuse Duitsche blad teekent hier
bij aan „Met deze verklaring, die aan bon
digheid en vastheid niets te wenschen over
laat, heeft de heer Tittoni, Lij wiea minister
president Giolitti zich met gelijke beslistheid
aansloot, wederom het be%v;js geleverd, dat
het aan de levensbelangen van Italië zelf
beantwoordt, wanneer het nc politiek van
vastheid in den zin van de bondgenootschap
pen en vriendschappen volgt In Duitschland
is nooit betwijfeld, dat de tegenwoordige Ita-
liaansche regeering aan dit richtsnoer vast
houdt. Met het oog op de pogingen, die in
de 'door den driebond vijandige bladen wor
den beproefd om dit geloof aan 't wankelen
te brengen, is de manifestatie van de Ita-
liaansclie regeermg en van de Italiaansclie
volksvertegenwoordiging met oprechte vol
doening tt begroeten."
Minder groot is de voldoening, waarvan
de Neue Freie Presse blijk geeft, die
schrijft: „De driebond zal in stand blijven,
maar zij had zeker in de Italiaansche Ka
mer geen geheel ongestoorden dagDeze
dag heeft weder bewezen, dat de voortzetting
van den driebond aan de openbare meening
in Italië door dringende verstandsredenen
steeds moet worden afgedwongen. Men ziet
het merkwaardige historisch zeldzame
schouwspel, dat een volk met al zijne ge
voelens eeue politiek weerstreeft, die het met
alle redenen van het verstand toch weer moet
handhaven. Italië kent de gevolgen, die eene
crisis van den diiebond zou moeten teweeg
brengen, en wil ze niet hebben om redenen,
die met zijne gewichtigste belangen samen
hangen. In eene verdere toekomst kan deze
tegenstrijdigheid tusschen stemming en
noodzakelijkheid leiden tot ontwikkelingen,
die den driebond zeer nadeelig kunnen wor
den. Reeds thaas is het na de verklaringen
van Giolitti en Tittoni zeer twijfelachtig ge
worden of Italië op eene eventueele confe
rentie in denzelfden pas zich zal be
wegen als zijne beide bondgenooten. Het
kan zijn, dat het ook daar weer een
extra-toer inaakt, een woord dat vorst Bülow
heeft uitgevonden en dat de bijzondere
égards toont, die de bondgenooten in acht
nemen voor de stemmingen in Italië. In
ieder geval hebben wij met het feit te reke
nen, dat Italië diplomatiek tegenwoordig op
de zijde van Rusland staat, waarmee wij tot
dusver een conferentieprogram niet konden
opstellen
Het beste aan de verklaringen van Tittoni
is zijne verzekering, dat hij den driebond
wil in stand houden en dat in gemeenschap
met Rusland de nadrukkelijkste vermaningen
in Servië en Montenegro zijn gedaan. De
door de Kamer goedgekeurde politiek sluit
dus de mogelijkheid uit, dat de nieuwe en-
tentemogendheden op den Balkan, namelijk
Rusland en Italië, kunnen opkomen voor
eene oplossing, die niet absoluut vreedzaam
ware. Daaruit vloeit voort, dat de Russisch-
Italiaansche entente in den eersten tijd en
in den tegenwoordigen toestand de rust:ge
ontwarring niet zal beletten, de handhaving
van den vrede niet zal bemoeielijken. Ook de
Italiaansch-Russische entente wil de twist
vragen op zuiver diplomatieken bodem tot
oplossing brengen. Wat zich mettertijd daar
uit zou kunnen ontwikkelen, zal eerst later,
in toekomstige tijden, duidelijker worden."
Duitschland.
De bondsraad heeft zich bij de algemeene
beraadslagingen over de voorstellen, die na
mens verschillende partijen zijn ingediend
tot wijziging van de grondwet van het Duit
sche rijk, ten einde de verantwoordelijkheid
van den rijkskanselier te regelen, laten ver
tegenwoordigen, hetgeen anders niet de ge
woonte is bij de behandeling van uit den boe
zem van den rijksdag voortgekomen voorstel
len. Men bericht, dat ook bij de behande
ling van deze zaak in de daarvoor benoemde
commissie de bondsraad door eenige van
zijne leden vertegenwoordigd zal zijn.
B e r 1 ij n 7 Dec. In het algemeene
debat over de begrooting, nam de Rijks
kanselier heden het woord tot beantwoor
ding van de opmerkingen van verschillende
sprekers over de buitenlandsche politiek.
Hij zeide o. a. De politieke toestand van
Europa werd in de laatste maanden be-
heerscht door de omwenteling in Turkije. De
leiders der beweging waren geen samenzweer
ders of personen van gering gehalte, maar
bekwame in Duitschland opgeleide officieren
in aanzienlijke positie. De geheele beweging
is met waardigheid verloopen en oogstte
hiermede overal achting en sympathie in.
Van den eersten dag af hebben wij ons aan
gesloten bij de algemeene waardeering van
het idealisme en de onkreukbaarheid van
hare leiders. Onze vertegenwoordigers te
Konstantinopel komen bij elke gelegenheid
voor de hervormingen op (Hoort! hoort!).
Het is onze oprechte wensch, dat Tui-kije in
nerlijk sterk en gezond moge worden.
De omwentelingen in den Balkan en de
daarmede gepaard gaande wijzigingen in het
verdrag van Berlijn, plaatsen de diplomatie
voor een zware taak. De Duitsche politiek
moest hierbij aan andere, bij deze zaak
meer belanghebbende staten, den voorrang
laten, en mocht zich niet in een leidende
positie laten dringen. Dat wij onzen bond
genoot Oostenrijk trouw moesten blijven,
was geen oogenblik twijfelachtig (levendige
toejuichingen). Wij hebben geen oogenblik
geaarzeld om de Oostenrijksch-Hongaarsche
belangen zooveel mogelijk te steunen. De be
weringen van het tegendeel zijn ongegrond
en onbillijk.
Ik heb minister Iswolsky niet in twijfel
gelaten, dat wij in de quaestie der confe
rentie ons niet van Oostenrijk-Hongarije
kunnen afscheiden. De Russische minister
verzekerde, dat er geene Russisch-Engelsche
afspraken bestonden, die gericht waren tegen
de Duitsche belangen (HoortIk heb ge
gronde hoop, dat de bestaande tegenstrijdig
heid tusschen Italië en Oostenrijk-Hongarije
uit den weg geruimd zal kunnen worden.
Het is Italië's belang om niet alleen met
Duitschland, maar ook met Oostenrijk ver
bonden te zijn. Een avontuurlijke portiek
zou de ontwikkeling van Italië, die minister
Giolitti onlangs met recht heeft geroemd, in
gevaar brengen.
Het Marokkaansche vraagstuk levert nog
voortdurend allerlei moeilijkheden op. Ik
hoop echter, dat bij wederzijdschen goeden
wil de betrokken partijen zich zullen ver
staan.
De sociaal-democraat Scheidemann behan
delde deze quaestie ongeveer in den geest
van de nationalistische militaire .bladen in
Frankrijk Spr. wenschte liem bij de behan
deling van onze begrooting van oorlog den-
zelfdeu mil:tairen geest toe. (Gelach). Toen
uit het Fransche, nauwkeur'g gedocumen
teerde rapport bleek, dat e; niet enkel rechts
vragen op te lossen wareu, maar dat ook
over de feiten verschil bestend, moesten wij
billijkerwijze ook het vaststellen van de feite
lijke toedracht aan het oordeel van een
scheidsgerecht onderwerper, opdat het diplo
matieke geschil kunne worden opgelost op
eene wijze, in overeenstemming met de waar
digheid van beide partijen. De oplossing, dat
bij voorbaat van beide zijden leedwezen over
het gebeufrde zou worden letuigd, met over
lating van het verdere aan het scheidsge
recht, is geen nederlaag voor de Duitsche
politiek, maai' een overwinning van het ge
zond verstand. (Zeer juist).
De Oostersclie quaestie ltvert voor Frank
rijk en Duitschland geen t-r'ehil, maar veel
eer menig punt van aanrakmg. Evenzoo is
het met de overeenkomst lusschen de Veree-
nigde Staten en Japan omtrent de belangen
in den Grooten Oceaan, die wij met vreugde
begroeten, waar wij reeds in 1900 door een
Duitsch-Engelsche overeenkomst, waartoe
Japan is toegetreden, voorziening hebben ge
troffen.
Wat de betreurenswaard:^e buitensporig
heden te Praag betreft, hebben onze verte
genwoordigers ter plaatse zelf onmiddellijk
de noodige stappen gedaan om te constatee-
ren, of Duitsche onderdanen daarvan nadeel
hadden ondervonden en o. i zich te verzeke
ren, dat deze onderdanen de bescherming ge
nieten, waarop zij recht hebben. Verder
kan de Duitsche regeermg niet gaanzij
kan zich niet mengen in de geschillen in een
vreemd land, evenmin als zij wenscht of kan
toestaan, dat vreemdeling-u zich bemoeien
met de Duitsche binnenlandsche toestanden.
Wanneer de Engelsche politiek zich in den
laatsten tijd zeer welwillend heeft be
toond tegenover Turkije, verheugen wij
ons daarover. Als ook Engeland een gezond
Turkije wenscht, dan kan zulks slechts ten
goede komen aan de betrel kingen tusschen
Duitschland en Engeland. Wij voeren daar
geen concurrentiestrijd en lehoeven elkander
niet uit te sluiten. Ook deel ik de meening
van Sir Edward Grey, dat de Balkan-confe
rentie zoowel een middel t->t bevrediging kan
zijn als een nieuwe aanleiding tot oneenig-
heid. Wij hopen echter, da« de Europeesche
vrede niet zal worden verstoord. Wij zullen
onze eigen belangen blijve- behartigen, on
zen bondgenooten trouw zijde staan en
alle pogingen tot handhaving van den vrede
steunen.
Frankrijk.
Par ij s, 7 Dec. Na een zeer langdurige
discussie besloot de Kamer met 550 tegen 52
stemmen de stemming over art. 1 van liet
wetsontwerp der commissie tot wijziging van
art. 7 van het wetboek van strafrecht, han
delende over de onteerende straffen, tot het
begin van de zitting van morgen uit te
stellen.
P a r ij s, 7 D e c. De afgevaardigde Gau-
thier de Clagny heeft bij de Kamer een voor
stel ingediend op de organisatie van de be
stuurslichamen in tijd van oorlog, wanneer
de afgevaardigden, die de wapens kunnen
dragen, naar de grens zouden moeten trek
ken. In dat geval zou de Kamer eene dele
gatie benoemen va» 30 leden en de Senaat
eene van 20, om gezamenlijk de wetgevende
macht uit te oefenen, terwijl de regeering
en de president belast zouden zijn met de
uitvoerende macht. Het voorstel is in han
den van een commissie gesteld.
Engeland.
Londen, 7 Dec. Het ontwerp der on
derwijswet is formeel ingetrokken. De eerste
minister Asquith sprak zijn leedwezen er over
uit, dat de regeering teleurgesteld was in
hare hoop, dat zij de onderwijsquaestie zou
kunnen regelen. Maar het deed de regeering
toch genoegen, dat zij eene poging had ge
daan tot oplossing van het vraagstuk.
Londen, 7 Dec. In de tweede >alge-
meene zitting van de internationale mari
tieme conferentie werd de heer Norman ge
kozen tot secretaris-generaal. De heer
Schuurman, een der Nederlandsche leden,
besprak den leiddraad voor de beraadslaging,
voorgesteld door de Britsche regeering.
Oostenrijk-Hongarije.
De minister-president baron Bienerth
heeft aan de 'Czechische afgevaardigden, die
hem kwamen vragen om opheffing van den
staat van beleg in Praag, geantwoord, dat
de staat van beleg zal worden opgeheven,
wanneer de omstandigheden, die de regee
ring tot het besluit hebben gebracht hem af
te kondigen, zullen zijn veranderd, maar
geen dag eerder. Gelijktijdig met den staat
van beleg zullen ook worden ingetrokken de
beschikkingen van de politie, waardoor het
dragen van onderscheidingsteekenen van
vereenigingen verboden wordt.
In parlementaire kringen neemt men aan,
dat de opheffing in het laatst van deze week
zal geschieden, als de rust inmiddels geen
stoornis ondergaat. Terstond daarna zal in
den rijksraad de stemming plaats hebben
over de credietwetten voor de eerste heift
van het dienstjaar 1909. De meerderheid
van twee derden, die noodig is voor de ur-
gentverklaring der behandeling van deze
wetten, kan als verzekerd beschouwd wor
den. In het andere geval zou namelijk art.
14 van de grondwet met terzijdestelling van
het parlement in werking treden, en daar
voor wil geen van de groote partijen de ver
antwoordelijkheid op zich nemen.
De Balkancrisis.
Volgens de berichten uit Budapest heb
ben de troepenzendingen naar Budapest se
dert den 3en December op groote schaal
plaats. Met korte tusschenruimten vertrek
ken aanhoudend militaire treinen. Met de
nu reeds in Bosnië aanwezige troepen en de
30.000 man, die onderweg zijn, zal de troe
penmacht meer dan 100.000 man bedragen.
Van regeeringswege worden de geruchten
over eene mobilisatie tegengesproken de
troepenzendingen dienen uitsluitend tot ver
sterking van de Bosnische grensgamizoe
nen.
Over de uitkomsten van de zending aan
den Servischen minister Milovanowics,
waaromtrent de regeering in eene geheime
zitting van de skoepschtina verslag heeft
uitgebracht, loopen verschillenden elkaar
tegensprekende berichten. Van jong-radica-
lc zijde wordt beweerd, dat Milovanowics
van verschillende regeeringen de verzeke
ring, ja zelfs de garantie heeft gekregen,
dat de inlijving van Bosnië zonder territo-
riale compensatiën van Servië en Montene
gro niet zal worden erkend. Wanneer dien-
j tengevolge eene conferentie niet tot stand
komt, dan zal Servië zich verder op den
oorlog toerusten. Uit oud-radicale kringen
daarentegen wordt bekend, dat Milovano
wics zich op zijn Europeesche reis heeft
moeten overtuigen, dat Servië op geene ter
ritoriale compensatiën kan rekenendaar
echter Servie te zwak is om tegen Oosten
rijk-Hongarije oorlog te voeren, zal men
zich met compensation op economisch go-
bied tevreden moeten stellen. Van oud-ra
dicale zijde wordt ook verspreid, dat de
skoepschtina zich er voor zal uitspreken, dat
de compensatiekwestie geheel zal worden
prijsgegeven, omdat Servië van de inlijving
van Bosnië nooit gelijkwaardige compensa-
tien kan krijgen. Servië moet als eenige
eisch de autonomie van Bosnië onder de
souvereiniteit van den sultan stellen. Dit
voorstel zal Fasies doen, en men beweert,
dai het zeker is, dat de skoepschtina het
zal aannemen. Dit zou natuurlijk den val
van het kabinet Milovanowics beteekenen,
dat terstond na het bekend worden van de
inlijving de compensatie-kwestie opwierp en
daaraan vasthoudt.
Volgens een bericht uit Saloniki zijn in
het gebied van het derde legerkorps 72.000
redifs opgeroepen. De van Konstantinopel
uit beschikbaar gestelde gelden moeten voor
de verpleging van de troepen niet voldoen
de zijn, en de legerleveranciers moeten drei
gen met staking van de leverantiën, als er
niet terstond verdere betalingen geschie
den.
W e e n e n *7 Dec. Te Belgrado ont
kent men, dat er aan de Drina schoten zou
den zijn gewisseld.
Turkije.
In strijd met het démenti van regeerings
wege vermeldt de Tanin het gerucht, dat
de sultan zenuwziek is.
De opneming in het ministerie van Hus
sein Hilmi Pacha en van Magnassi Zadé
Refik Bey heeft deze gewichtige beteekenis,
dat het gezag van het comité „Eensgezind
heid en vooruitgang" wordt samengesmolten
met het regeeringsgezag, zoodat onderhan
delingen met Turkije voortaan mogelijk zul
len zijn, zonder dat men zich tot twee plaat
sen zal behoeven te wenden Konstantinopel
en Saloniki. De laatste veranderingen in het
ministerie worden overigens als voorloopig
beschouwd. Men houdt het voor, dat als het
parlement zal zijn bijeen gekomen, er nieuwe
veranderingen in het ministerie zullen wor
den gebracht, waarbij Kiamil Paclia als
groot-vizier zal worden vervangen door Hus
sein Hilmi Pacha en Refik Bey als minister
van binnenlandsche zaken zal optreden.
Konstantinopel, 7 Dec. De mi
nister van buitenlandsche zaken heeft ver
klaard, dat de betrekkingen tusschen Tur
kije en de andere mogendheden uitmuntend
zijn.
Vereenlgde Staten.
Van president Roosevelt is een brief be
kend gemaakt, waarin hij verklaart een
vriend te zijn van het vrouwenkiesrecht,
maar een lauwwarme. In het westen zou
het zonder invloed op den socialen vooruit
gang blijven. Wanneer de vrouwen allen
liet kiesrecht willen, laat het hun dan ge
geven worden. De eigenlijke plaats van de
yrouw is iii het huisgezin.
Haïti.
Port au Prince, Dec. Generaal
Simon heeft zich zelf uitgeroepen tot hoofd
van het uitvoerend bewind en tevens eene
voorloopige regeering ingesteld. Men vreest
voor een burgeroorlog.
Allerlei.
vMevrouw Steinheil schijnt in den
loop van het verhoor gezegd te hebben, dat
hare moeder, mevrouw Japy, den 29en Mei
uit eigen beweging uit Beaucourt te Parijs
was gekomen.
Een man van het Journal heeft nu echter
i te Beaucourt vernomen, dat mevrouw Japy
naar Parijs is gegaan, om reden een drin
gende telefonische boodschap van mevrouw
Steinheil. Iemand, die in dienst van m;
vrouw Japy was, zou de boodschap aan Ce
telefoon hebben aangenomen.
vAan den rechter van instructie An-
dré, die de affaire Steinheil leidt, is mede
gedeeld, dat een dame P. den moordenaar
van den heer Steinheil en mevrouw Japy
kent.
Het schijnt echter, dat het parket voorals-
nog geen al te groote waarde hecht aan deze
nieuwe verklaringen.
I Konstantinopel, 7 Dec. Volgens
officieele verklaringen is te Bagdad de pest
geweken.
Londen, 7 Dec, De avondbladen be
vatten een bericht uit Calcutta van heden,
inhoudende dat tene verschrikkelijke ont
ploffing is voorgekomen in het munitiemaga
zijn bij Dumdu.n, gelegen 6 mijlen noord
oostelijk van Calcutta. Een groot aantal sol
daten moet gedood zijn.
Calcutta, 7 Dec. De ontploffing in
het munitiemagazijn te Dum-dum. had plaats
in de werkplaats waar werklieden bezig wa
ren slaghoedjes uit oude ,«.<tronon te nemen.
Zeven inlanders werden gedood, 30 gewond.
De helft van het 17e regiment inlandsche
infanterie is naar Dacca ver'rokken ter voor
koming van ongeregeldheden.
Londen, 7 Dec. Volgens het laatste
bericht uit Calcutta zijn ••ij deze ontploffing
11 menschen gedood en 25 zwaar gewond
Alle slachtoffers zijn Indiërs
O OST - I N D IE.
Blijkens een officieel regeerings-tele
gram is in Mamoedjoe (Celebes en onder-
hoorigheden) een ziekentransport door eene
gewapende bende aangevallen, waarbij een
Europeesche fuselier sneuvelde en 1 Euro
peesche fuselier zwaar gewond werd. De
bende liet 12 dooden en 2 gewonden in
onze handen.
Verleden jaar werd in dit landschap nog al
ernstig gevochten, in verband met het op
treden van ons bestuur tegen de z.g. anaka-
raëngs (vorstentelgen), die hier evenals el
ders op Celebes met hun twisten en afzet
terijen een vloek waren voor het land. De
henteng door de verzetspartij te Boeroe-Boe-
doeng opgericht werd eind September 1907
genomen. In Januari waren alle hoofden in
onderwerping gekomen of gearresteerd. De
rust in het landschap was hierna zoo zegt
het Koloniaal Verslag niet alleen her
steld, doch beter geregeld dan ooit te voren.
Indien het thans nog mogelijk is, dat in
dit landschap transporten door benden wor
den overvallen, dan ligt dit vermoedelijk
aan den zeer moeilijken aard der Boegineo-
sche bevolking of liever van genoemde ana-
karaëngs, de parasieten dier maatschappij,
wien het leven onder de nieuwe geregelde
toestanden niet naar den smaak is en die niet
licht een gelegenheid zullen laten voorbij
gaan om aan het juk te schudden. Zulk een
aanleiding wordt gemakkelijk gevonden in
de registratie en 't innemen van geweren,
welke in dit en de naburige landschappen
plaats heeft.
Het is echter ook niet onmogelijk, dat
Toradja-stammen van de bovenstreken bij de
zaak gemoeid zijn geweest; ook in dit geval
zou registratie en innemen van geweren
meer of min middellijk aanleiding hebben
kunnen geven tot het verzet. Meer dan plaat
selijke beteekenis is aan het feit niet te nech-
ten.
Kameroverzicht.
Tweede Kamer.
Voortgezet werd Maandag het algemeen
debat op het lager onderwijs.
De heer Ketelaar, zijn rede van Vrijdag
vervolgende, besprak allereerst de uit-, co-
ring van hel salanswetje van Min. Rink.
Spreker betoogde dat verschillende gemeen
ten het geld, gegeven voor salarisverbete-
ring der onderwijzers, eenvoudig aanwen
den ten voordeele der gemeentekas. Zoo is
aan Assen 2975 uitgekeerd en de een'ge
verbetering daar in de onderwijzerspositie
aangebracht is dat niet na elf maar na tien
jaar de vierde t rak Lements verhooging plaats
heeft. Spreker drong daarom bij den Minis
ter aan te bevorderen, dat in de gemeenten,
waar salarissen nog slecht zijn, deze verbe
terd worden.
Spreker critiseerde vervolgens dat men
te Rotterdam door het aannemen van een
motie besloten heeft gehuwde onderwijze
ressen ontslag te doen nemen. Spreker be
toogde dat dit in strijd is met de wet en
hij hoopte dat het Rotterdamsche besluit
zal vernietigd worden. Bij voorbaat be
streed spr. eventueele wetswijziging waar
door gehuwde onderwijzeressen zouden wor
den ontslagen.
Spreker bestreed voorts nadrukkelijk de
bekende, in Drenthe genomen proef met
openluchtspelen.
Spreker's grief was niet gericht tegen de
proef zelve, maar tegen de wijze waarop de
proef is genomen. Onpaedagogisch noemde
spreker het, dat aan gymnastiekonderwij-
zers in bijzijn der kinderen, die als materi
aal moeten dienen, opleiding tot spelleiders
wordt gegeven door militairen, die na 52
uren onderricht van den heer Daatselaar in
Utrecht te hebben ontvangen, bekwaam zijn
verklaard tot het geven van les in open
luchtspel aan onderwijzers
Lettende op al hetgeen in deze zaak is
geschied, bleek volgens spreker, dat 't trou
wens niet om openluchtspel is te doen maar
ter wille van het militaire doel. En dit
doel zullen officieren en onderofficieren bij
hun les geven ,voor oogen hobben. Volgens
spreker moeten militairen buiten de school
worden gehouden. Tegen openluchtspel zelf
was spreker niet, maar hij wenschte tot
dit doel bijv Zaterdagsmiddags cursussen
te geven door gymnastiek-onderwijzers aan
onderwijzeres en onderwijzeressen.
De heer Verheij vatte de neutraliteit der
openbare school niet zoo streng op, dat
daardoor ieder Bijbelsch verhaal op school
zou moeten worden verboden, maar wel
was spr. tegen het brengen van den Bijbel
in dc school. Spr. was voor uitbreiding van
den leerplicht tot 14 jaar en voor verplich
te herhalingsoefening Hij wenschte dat het
Departement meer zou doen voor lichame
lijke opvoeding der jeugd deze zaak dient
geheel afzonderlijk geregeld te worden. De
proef met openluchtspel, als in Drenthe
genomen, had niet spreker's onoverdeelde
instemming.
